De nieuwe kous van Jean Louzac
Natuurlijke tinten
Surfplank op je short
VAN HUIS UIT
SeidócSowiatit
MAANDAG 13 FEBRUARI 1989 PAGINA
Verwarring
Waar ligt de standaard. jef, or.
waar ligt de norm. \n wo
In gesprekken met vrouwenf
onder elkaar komt nogal ee/j
de spijtige gedachte boven d
moeders van nu soms heel
jaloers zijn op haar eigen
kinderen. Op haar dochters J
dan vooral. Wat voor de J
moeders nooit is weggelegd J
geweest, valt de jongere
generatie haast zomaar in de aot
schoot. Natuurlijk, ze wetend V
uit ervaring dat het gerommi "ee'
met al dan niet toekennen va geze
studiebeurzen sommige schc
studenten behoorlijk in het drie
brengt. Ze ervaren ook j)j|
dat een kamer zoeken in de
stad waar zoon- of doch terli^ J*c
werk heeft gevonden of een, SC"1
opleiding gaat volgen, geen derl
sinecure is. Soms schudden zj wer
bezorgd het hoofd als ze de d der(
kooplust, vooral ten aanzien van
van muziekapparatuur,
gadeslaan. Niet minder sPra
trouwens als ze ontdekken oj naai
welke jeugdige leeftijd het Zui(
jonge volkje meent zich hoo:
allerlei te moeten permitteren ova;
Avondklok, school- en 1
huiswerkplicht.
uitgaansbeperkingen het is ei
allemaal niet meer bij. ik
Ik begrijp de moeders die met
jaloers zijn niet. Ja, ik kan wee
goed inkomen dat ze zich s^aa
beklagen over het feit niet J
veel te hebben mogen „leren. nie
En zeker vind ik het geen Staa
vreemde reactie als ze soms
zuchten dat wat minder Dat-
kinderen wel een gemak in
geweest zou zijn; of liever digei
minder ongemak, omdat ze e zelfv
dan zelf ook wat meer hadde uit-
kunnen „zijn". Nu zou het
beslist getuigen van
onnozelheid, domheid en
misschien wel van
kwaadwilligheid als we de
generaties van moeders-van-
vroeger zondermeer zouden
verheerlijken.
Maar Vroeger is dood" heef
Inez van Dulleman
geconstateerd in haar talloze!
malen herdrukte en ook op
televisie gebrachte roman.
Vroeger is dood. En dat
kunnen we triomfantelijk g
zeggen, berustend of,
misschien, ook teleurgesteld.
Want niet alles van vroeger
was slecht. Al was veel
gebonden aan de tijd. En die
dood. Maar jaloers zijn op de
vrijheid van de jeugd van na
nee, dat kan ik niet. Vrijhei\
heeft als keerzijde
veran t woordelijkh eid. De
wetenschap heeft
geconstateerd dat vrijheid tal
verwarring leiden kan, nu wfi
allemaal onze eigen normen r\
kiezen. Nergens hebben we
meer houvast aan. Wie laat
zich nog iets voorschrijven
Wie erkent nog enig gezag?
Zegt niet iedereen
tegenwoordig: Dat maak ik
zelf wel uit; ik zie wel; ik hel
er recht op mijn eigen leven il
te delen zoals het mij
goeddunkt.
En op die weg tobben
voort. En velen stranden. Doó,
zelfdoding, poging daartoe;
door een of andere vorm vaii tien
verslaving; door vandalismeJ
Zouden dat de positieve
elementen heten waarmee wJEt£k£;
onze persoonlijke vrijheid
kleuren? Kerken staan niet
meer in aanzien; je verbondéL
voelen met de leden van ie
club is een vrij uitzonderlijk
verschijnsel. Zelfs geëngageenUil
lid zijn van een politieke pa A
wordt weinig meer getekendhnr)
door de gedrevenheid en f
verbondenheid van weleer.
Ieder voor zich. „En God vof*
ons allen laten we maar wei
„Als je onderdeel bent van eeEISSI
sociale groep, waar de normelarin
heel duidelijk liggen, dan f te
functioneer je beter", heeft cfljhe
socioloog Bax uit zijn studie bte d
geconstateerd. h het
In deze dagen spoken de meeiap o
ingewikkelde vragen over uari
leven en dood, over ingrijpen men
bij het begin en het einde ielop<
ervan, onder ons rond. e één
Wetenschappers en [zon 1
specialisten spreken van een
onoplosbare ethische fiden
dilemma's, als het gaat om dier 20
morele beoordeling van J
allerlei nieuwe technieken oady
het medisch vlak. Zoals gelopi
onlangs het bediscussieerde jaotisc
kweken van menselijke [reldt
embryo's voor onderzoek. lam.
Moeten de gewone burgers lel uit
intussen het hoofd in ae er. di<
lekeschoot leggen? Of moetefaden
ze met elkaar verbondenheidelner
creëren en het bedrag weer an di
leren inkaderen in ptfase
gezamenlijke normen? Dat /spegm
dan niet elkaar de wet |ard 1
voorschrijven, maar samen dfleen
wet opstellen waaronder mewert
zich als groep plaatst. Waardin int
zouden we elkander 'bplopi
wijsmaken dat de verwarringn we
wel oplost als ieder maar fcrg
doodleuk zijn eigen gangetje |art V
gaat, zijn eigen normpje frplic
hanteert? krnpic
Mo.
Ger
De make up ziet
er de komende
zomer fris en
zacht van tint uit.
Geen felle, al te
opvallende kleu
ren, maar juist de
meer rustige tin
ten zijn in trek.
De nieuwe ma
quillage van Cha
nel heet „Etincel-
les" en heeft rozi
ge, gesatineerde
kleureffecten. De
teint is goudach
tig beige („Soleil
Blond'j en de
wangen krijgen
een blosje. „Flam
me Lilas" heet de
rose-mauve oog
schaduw, maar
men kan ook kie
zen uit de kleu
ren „abrikoos" of
„bruin-grijs".
Heel rustig alle
maal.
Dior komt met
„Simpliciteeen
reeks neutrale
tinten die kleur
krijgen door am
bergele weerspie
gelingen. Diors
vijfkleuren oog
schaduw „Discre
tion" is geënt op
zand- en woes
tijn kleuren zoals
bijvoorbeeld goud
met bruin.
Marbert noemt
haar maquillage
„koel". Jill San-
der propageert
ook een natuurlij
ke teint: rozige
oogleden en ijs-
blauwe mascara
op de wimpers.
TINY FRANCIS
Jean Louzac heeft het zo
niet gepland en de kei
zerlijke nabestaanden in
Tokio al helemaal niet.
Maar toeval is bijgeloof,
leerde zijn baboe in Ma-
lang, op Oost-Java de
kleine Jean al vóór de
oorlog. Dus moet de ver
klaring wel deze zijn: dat
Louzacs „Meester in de
Hemel" zelf heeft gewild
dat hij zijn nieuwe loop
baan als cabaretier zou
beginnen op de dag dat
keizer Hirohitho wordt
begraven: 24 februari
aanstaande.
Jawel. Jean Louzac, de in
modische kringen landelijk
bekende couturier, 61 jaar in
middels, heeft besloten van
stiel te veranderen. Zijn
„mode-kous" beschouwt hij
als „af-gebreid" en hij gaat
de show-bizz in. Trouw aan
zijn credo dat elke koe bij de
horens moet worden gepakt,
zet hij gelijk ook maar een
One Man Show op de plan
ken, bevattende ondermeer
22 vooroorlogse evergreens.
De première op 24 februari
om 20.15 uur is in het Haagse
theater Pepijn.
De ver-Haagste telg uit een
geslacht van koloniale sui
kerplanters: „Voor mij is het
meer dan een genoegdoe
ning. Een triomf. Dat ik daar
op dat podium mijn liedjes
sta te zingen, terwijl Hirohi
tho in zijn kist ligt. Koud! En
ik ben nog warm. Ik spring
en ik dans en ik zing nog
precies dezelfde songs als
toen Hirohitho mijn vader
vermoordde. En mijn vrien
den onthoofdde".
Vloeken
„Vroegen de Jappen ons: Ben
je voor de keizer of voor de
koningin? Riepen mijn vrien
den, want zij waren helden:
Leve de koningin! Moesten
ze eerst hun graf graven,
werden ze onthoofd en dan
in hun eigen kuil gedon
derd".
„Maar ik was geen held. Ik
zei: moet je horen, ik ken de
koningin niet en ik ken jullie
keizer niet. Maar ik kan goed
vloeken en Jappen doen niks
anders dan vloeken, dus ik
zal jullie keizer helemaal stijf
vloeken. Moet je wel m'n kop
d'r op laten zitten. Dat heb
ben ze gedaan. Giechelend.
Dus met wijlen de keizer heb
ik nog een appeltje te schil
len. En dat zal ik op de dag
van zijn begrafenis en mijn
première niet nalaten".
Na de oorlog ontscheept in
Rotterdam, vervoegde Jean
Louzac zich bij de Kunst
Academie in die stad om
mode te studeren. Begin ja
ren vijftig vestigde hij in
Voorburg zijn eigen mode
huis en slaagde er in korte
tijd in een welgestelde clien
tèle aan zich te binden met
wat hijzelf omschrijft als een
happy go lucky-stijl:
„Mevrouw Luns'is mijn grote
ambassadrice geweest. Maar
ik heb ook kleren gemaakt
voor de kleindochter van de
Duitse keizer, de zuster van
Jackie Onassis, allerlei vrou
wen uit de Texaanse oliewe
reld. Voor mevrouw Luns
heb ik eens een jurk gemaakt
met een décolleté zó laag
dat Joseph tegen haar zei
dat-ie door haar armsgaten
heen haar buurman zag zit
ten. Of ze dat niet eens met
meneer Lussac moest door
nemen. Happy go lucky
zo is eigenlijk heel mijn le
venshouding".
Confectie
„Mijn modehuis is ten onder
gegaan aan de boetieks die in
de jaren zeventig zo'n vlucht
namen. Vrouwen die bij mij
iets nieuws kwamen kopen,
Tien jaar
levertransplantatie
Dat blijkt wel als een ziekte de le
ver blijvend verwoest. Kanker is
zo'n ziekte, een ongunstig uitpak
kende geelzucht, of anders wel le-
vercirrose. Dat laatste is een lang
zame vervezeling van de lever door
alle mogelijke oorzaken. Dat kan
door niet goed aflopende gal, een
zwak hart, als complicatie van
geelzucht, of een door een over
daad aan alcohol, maar hoe het ook
zij, een cirrose komt nooit meer
goed, komt hooguit tot staan en is
een bezit voor het leven. Bij kinde
ren kan het gebeuren dat ze zonder
behoorlijk afvoerende galgangen
worden geboren, zodat de niet aflo
pende gal de lever uiteindelijk ver
nietigt. Tot 1979 waren mensen met
deze ziekten vaak ten dode opge
schreven, maar vanaf dat jaar heb
ben ze na een l'evertransplantatie
in elk geval een sportieve kans.
Aan zo'n transplantatie, een in
greep met de ingewikkeldheid van
een militaire manoeuvre, doen op
zijn minst 30 gespecialiseerde
krachten mee. Het operatieterrein
is berucht moeilijk, terwijl niet al
leen de lever (kosten 13.000),
maar ook een flink stuk van de on
derste holle ader mee getransplan
teerd moet worden. Daarbij staat de
anesthesist voor de moeilijkheid
om langdurige verdoving toe te
dienen aan een patiënt die in tame
lijk slechte conditie is. Na de opera
tie 15.000) moet de patiënt voort
durend peperdure medicijnen
(J 85.000) slikken om afstoting te
voorkomen. In het eerste jaar loopt
men nog een flink risico op een fa
tale infectie of afstotingsreactie,
maar dan lijkt het ergste leed gele
den. Wel blijft de patiënt voortdu
rend onder de hoede van dokters
en gerekend over vijf jaar ligt hij
gemiddeld 174 dagen (kosten
f 95.000) in het ziekenhuis. Met post
'overige kosten' een bedrag van
een kwart miljoen gulden, geen
wonder dat het ziekenfonds ervan
schrikt. Wat staat daar tegenover?
Besliskunde
Vroeger zou men zo'n vraag nooit
gesteld hebben. Tegenwoordig doet
men niet anders, en er is zelfs een
vak dat zich speciaal daarmee bezig
houdt en dat zo recent uit Amerika
is komen overwaaien dat het nog
geen Nederlandse naam heeft.
Technology assessment heet het
vak, wat ongeveer 'wat-koop-ik-er-
voor?'-kunde betekent. De Rotter
damse hoogleraar besliskunde prof-
.dr.ir. J. Habbema bepaalde samen
met een team wat nou de winst van
een peperdure levertransplantatie
is. Het bleek dat tegenwoordig 75
tot 80 procent van de patiënten het
eerste jaar overleven. Na dat jaar is
het ergste achter de rug, al staat de
patiënt wel voortdurend onder con
trole van de arts. Zonder die opera
tie zou na twee jaar slechts 20 tot 30
procent van de patiënten in leven
zijn.
Maar is dat leven na de transplan
tatie ook leefbaar? In nogal wat ge
vallen is het resultaat opzienba
rend. Patiënten zien „een nieuw
begin van hun leven", knappen op
zienbarend op waarbij „de traag
heid en matheid die zo kenmer
kend is voor veel leverpatiënten
ontbreekt". Ondanks dat ook enke
le patiënten het buitengewoon
moeilijk hadden (drie zelfmoordpo
gingen op de in totaal 100 patiën
ten, waarvan één slaagde) kon min
of meer wetenschappelijk worden
vastgesteld dat de patiënt hun toe
stand na de transplantatie heel
goed vonden. In een ander onder
zoek scoorden transplantatiepatiën
ten in een test die het welbevinden
meet 3,33 punt, en patiënten die
geen transplantatie hadden laten
doen slechts 1,89. Maar normale,
min of meer gezonde Nederlanders
scoren gemiddeld 1,90. Heel opmer
kelijk. Je kunt er twee dingen uit
concluderen. Mensen die een le
vertransplantatie overleven schat
ten ineens de waarde van het leven
hoog in, en twee, de levensvreugd
van de gemiddelde Nederlander
(1,90) ligt ongeveer gelijk met die
van een gemiddelde lijder aan een
ernstige leverkwaal (1,89). Dat ver
baast me nou niets.
waren toch gauw twee -,
drieduizend gulden kwijt.
Dat bleek te veel. Toen ben
ik ontwerpen gaan maken
voor de confectie-industrie.
Maar dat commerciële gedoe
daar gaat de lol op den
duur ook af. De trends vol
gen elkaar zo snel op tegen
woordig. Neemt een
vrouw een leuk modieus
jurkje mee naar huis, pakt ze
het uit, is er al weer een
nieuwe trend. Allemaal com
merciële bluf natuurlijk,
maar voor mij is de aardig
heid er af gegaan. Nee, die
modekous van mij beschouw
ik wel als afgebreid".
Éénenzestig is Jean Louzac
nu en dat is een leeftijd
waarop voor de meeste brei-
ers geldt dat ze bij de boord
zijn gearriveerd en het tijd
wordt om af te kanten. Om
dan gewoon weer met een
nieuwe kous te beginnen is
niet ieders aanvechting.
„Maar ben je dan voor iets
anders op de wereld geschopt
dan om te maken, te creëren,
kousen te breien? De rust
van de onderkinnen, de dik
ke buiken en de kleinkinde
ren misschien is het wel
een benijdenswaardige rust,
maar bij mij ontbreekt-ie. Ik
ben onrust, dus ik begin ge
woon opnieuw".
Bedrog
„Of eigenlijk grijp ik terug
op 45 jaar geleden, toen ik
ook entertainer was. Mijn
moeder, mijn zus en ik waren
er met sluw bedrog in ge
slaagd om buiten het Jappen
kamp te blijven. Maar we
waren zo arm als de raven.
Om wat bij te verdienen ben
ik toen op avondjes en gezel
lige bijeenkomsten de tophits
van die tijd gaan zingen. I'm
making whoppee, The last
time I saw Paris, Cabaret
dat soort dingen. Onder de
artiestennaam Miguel do
Carmo Pinta da Cüna. Nadat
de Jap vertrokken was, wer
den we door Soekarno opge
pakt en kwamen we alsnog
in het kamp terecht. Ook
daar zong ik 's avonds
voor de kampwachten. De
ene keer kreeg ik wat thee of
koffie. De andere keer een
banaan. 'Als je je hoofd houdt
krijg je twéé bananen', kreeg
ik meestal te horen. Nou, die
songs van toen ga ik opnieuw
brengen. Met een stem die in
45 jaar is gerijpt èn geschoold
want ik heb de laatste ja
ren zanglessen genomen".
Wie Jean Louzac kent, weet
dat hij in zijn gewone doen,
niet geplaagd door herinne
ringen aan de keizer, een
zeldzaam vriendelijke en
zachtaardige man is. Opval
lend vrouwelijk georiënteerd.
Een antipode van zowel de
oosterse als de westerse ma
cho, wat volgens hemzelf
komt doordat hij in zijn vori
ge leven minstreel is geweest.
„Heel mijn vorige leven heb
ik over de liefde gezongen,
over maanlicht en schone
schijn. En ook in dit leven
heb ik altijd de vrouwen ge
zocht. Of ze nu 18 zijn of 81,
ik raak onontkoombaar in
hun ban. Wat mij en dit is
zeldzaam niet verhindert
om al 28 jaar trouw te zijn
aan mijn Marie. Marie Wille-
boordse, de schilderes".
Zonnetje
„Maar ik ben een romanticus.
Fin de siècle, Louis Coupe
rus, Sarah Bernhardt dat
is mijn sfeer. Waar ik me in
mijn nieuwe leven dus be
paald niet aan zal spiegelen
zijn mannen als Freek de
Jonge of zelfs Paul van Vliet.
Ik wil geen mensen ontluis
teren, integendeel, ik wil ze
juist in het zonnetje zetten".
„Kwetsen, voor schut zetten
is de trend dat weet ik.
En als je dan vraagt wat het
voordeel is van kwetsen, zeg
gen ze: 'hoor 's, zo is het le
ven. Waar gehakt wordt, val
len spaanders'. Maar ik vind:
het leven is al erg genoeg. Er
is al zo veel ontluistering.
Waarom zou je het nog erger
maken?"
„Dus ik breng vaudeville.
Met een orkestje van een
man of vijf. 'Tour de Jean',
gaat het heten en het is een
wereldreis per luchtballon
die begint in Las Vegas en
eindigt in Rio de Janeiro.
Steeds weer daal ik neer op
andere plekken van de aarde
en overal waar ik kom zing
ik een lied. Een klassieke,
populaire song, die ik in een
nieuw jasje steek want dat
is mijn vak. In Hongarije
zing ik 'When Budapest was
young' van Zsa Zsa Gabor, in
Argentinië de samba 'Mama
Yo Querro' van Carmen Mi
randa, in Nederland 'De
Draaideur' van Marty Verde-
nius. In Duitsland neem ik
Marlène Dietrich in mijn ar
men. Marlène heb ik na laten
maken in stof, als 'Lolo' in de
film 'De Blauwe Engel'. Met
haar roep ik het vooroorlogse
Berlijn terug. Ze hangt zo'n
beetje sloerie-achtig tegen me
aan, ik foezel zo wat met
d'r. romantisch".
„En tijdens de show trek ik
voortdurend andere kleren
aan. Op het ene moment
draag ik een no-smoking van fl
de Parijse couturier Valenti- H
no, op het ander moment een B
cowboy-outfit, en even later H
weer een prachtige Hawaii- n
aanse krans met zijden bloe
men over een oversized jasje.
Dus het wordt ook een halve
modeshow".
Lef
Jean Louzac. Éénenzestig
jaar. Op de dag van de uit
vaart van zijn enige échte
vijand vangt hij een nieuw
leven aan als chansonnier/
cabaretier. Wat er ook alle
maal gebeurd mag zijn, 45
jaar geleden in Malang op
Oost-Java, op de energie en
het lef van Louzac lijkt de
keizer geen vat te hebben ge
kregen.
„Lef? Nee, geen lef. Van bin
nen ben ik heel bang. Nou ga
ik wel weer met veel bra-
vour op het toneel staan, met
die songs van een halve eeuw
geleden, maar mijn stille ver
moeden is dat iedereen het
vreselijk zal vinden. Mis
schien vermoorden ze me
wel".
„Maar wat ik doe is dit. Elke
morgen wanneer ik me heb
geschoren en mijn tanden ge
poetst, kijk ik in de spiegel
en zeg ik tegen mezelf: 'Here
is the big star! The world is
waiting for me!".
„Zo bedonder ik mezelf elke
morgen. Dag in dag uit. Jaar
in jaar uit. Ik ben de ster, de
wereld wacht op mij. Het is
de enige manier om het vol
te houden".
WILLEM SCHEER
Eind vorig jaar moest de Zieken
fondsraad beslissen of het ja dan
nee de levertransplantatie in het
ziekenfondspakket zou opnemen.
Dat was dan voor de zoveelste
keer. Tot dan had de raad min of
meer kunnen volhouden dat le
vertransplantatie een experimente
le ingreep is, maar dat zou dit maal
niet glad lukken.
Uit een polsdik rapport bleek dat
de resultaten die men alweer tien
jaar met deze behandeling in het
Academisch Ziekenhuis in Gronin
gen behaalt, zich kunnen meten
met de beste van de wereld. Toch
stelde de raad de beslissing weer
drie jaar uit. In die drie jaar mag
het Academisch Ziekenhuis in Gro
ningen, betaald uit de pot van de
AWBZ. twintig patiënten per jaar
opereren, intussen schrijft een com
missie weer een dik rapport en in
tussen zijn we weer drie jaar ver
der. De werkelijke reden van dit
geschuif is natuurlijk dat de Zie
kenfondsraad levertransplantatie
een veel te dure ingreep vindt.
Ruim twee ton is een heel bedrag.
Maar het gaat dan om een uiterst
ingewikkelde operatie aan een ui
terst ingewikkeld orgaan. Van alle
organen die we beslist nodig heb
ben om te leven zoals hersenen,
hart, longen en nier, is de lever ei
genlijk de minst bekende. (Niet
Met de lever haalt men
(plaatje a) ook een deel
van de onderste holle
ader weg. Vervolgens
(plaatje b) sluit men alle
bloedvaten en galgan
gen van de nieuwe lever
aan op die van de ont
vanger. Chirurgen doen
daar gemiddeld zes uur
over.
overal, in Frankrijk kent iedereen
de lever, want dat is het orgaan dat
opspeelt na hevig en langdurig
drankgebruik. In dat land zijn dan
ook alle huismiddeltjes „goed voor
de lever") De lever is een enorme
chemische fabriek. Alle voedings
stoffen die door de darmen zijn op
genomen, gaan daar eerst naar de
toe om aldaar ontdaan te worden
van gif. Het zet bijvoorbeeld het ui
terst schadelijke ammoniak uit de
darm om in het veel minder scha
delijke ureum, dat, het woord zegt
het al, even later toch in de urine
verdwijnt. Daarnaast maakt de le
ver eiwitten, stoffen die het bloed
laten stollen, afweerstoffen, slaat
glucose op als glycogeen, maakt gal,
kortom: zonder lever geen leven.
De jeugd gaat dit
jaar een spannen
de en vrolijke zo
mer tegemoet.
C A speelt in op
de snelle wereld
van racen, surfen
en andere sport
en. De shorts,
shirts, blousons
en bermuda's zijn
verlevendigd met
deze tafereeltjes.
Daarnaast treffen
we tot de verbeel
ding sprekende
voorstellingen
aan als waterval
len en indianen-
motieven, in helle
kleuren.
De kraagjes en
voeringen van de
kinderkleding
zijn nogal eens
uitgevoerd in ge
blokte stof. Ook
de shorts zijn met
dit motiefje afge
zet.
Moeten de kinde
ren er voor een
verjaarspartijtje
netjes uitzien, dan
zijn er voor de
meisjes leuke, wat
ouderwets aan
doende laag ge
tailleerde jurkjes
met grote, witte
ma trozenkragen
met biesjes. Voor
de jongens heeft
C A een mo
dieus, bestachtig
kledingstuk, dat
goed gecombi
neerd kan wor
den met een
streepjesover
hemd. Dit alles
gaat op een ber
muda met band-
plooien.
TINY FRANCIS
Er is al zoveel ontluistering. Waarom zou je het nog erger ma
ken?"
FOTO: MILAN KONVALINKA
Vrolijke vrijetijdsmode voor kinderen
De 61-jarige couturier aan de vooravond van zijn nieuwe loop
baan als cabaretier/chansonnier: „Het leven is al erg genoeg.
