„Christendom heeft
geen antwoord op
aantasting milieu"
£eidóe6ou*a/nt
kerk
wereld
beroepingen
Lang bezoek van
Saeharov aan paus
Geen stemrecht voor buitenlanders bij gemeenteraadsverkiezingen"
brieven
van
lezers
Laatst meldde een Subaru-rijder zich
vooreen pech-onder-weg-cursus.
>weer
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CekUcSotuatit
dinsdag 7 februari 1989 pagina i
Weer afluisterapparatuur bij predikant
BERLIJN Bij ds. Rainer Eppelmann, een van de oprichters
van de kerkelijke vredesbeweging in de DDR, is binnen enkele
weken voor de tweede maal afluisterapparatuur ontdekt. De
apparaatjes zaten in een radio en een lamp. Daarmee konden
zowel de gesprekken in de woning als in het ernaast gelegen
bureau wor
kerkelijk I
i worden afgeluisterd.
Vlak voor Kerst werd achter een defect stopcontact in de stu
deerkamer van Eppelmann een complete minizender met ver
sterker ontdekt. Kerkelijke kringen in Berlijn twijfelen er niet
aan dat de beruchte binnenlandse veiligheidsdienst in de DDR
de apparatuur heeft geplaatst.
Kerken in steden: humaner asielbeleid
DEN HAAG De politieke partijen moeten een humaner
asielbeleid in hun programma's opnemen. Dit hebben de plaat
selijke Raden van Kerken in negen steden waaronder Den
Haag bepleit in een brief waarin ze de overige plaatselijke en
regionale Raden oproepen druk op de partijen uit te oefenen.
In de komende tijd zullen de partijen hun nieuwe verkiezings
programma's formuleren. Partijbestuurders en politici moeten
beseffen dat de kerken zich geroepen voelen om te protesteren
wanneer mensen tussen wal en schip dreigen te raken. In de
westerse landen vermindert de bereidheid om asielzoekeende
vluchtelingen op te nemen, terwijl Derde Wereldlanden 95
procent van de vluchtelingen opvangt.
Een vrouw die een
echtgenoot zoekt is de
meest gewetenloze van
alle roofdieren.
Roberto d'Aubuisson
foto: ap
D'Aubuisson
schuldig aan
moord Romero
SAN SALVADOR Een
Salvadoraanse onder-
zoekscommssie heeft ma
joor Roberto D'Aubuis
son, de leider van de ex
treem-rechtse Arena-par
tij, in een rapport offi
cieel beschuldigd van de
moord op aartsbisschop
Oscar Arnulfo Romero
van San Salvador. De
(christen-democratische)
minister van justitie Julio
Samayoa maakte gisteren
het rapport openbaar.
Volgens de minister is D'Au
buisson de „aanstichter" van
de aanslag op de geestelijke.
Romero werd op 24 maart
1980 doodgeschoten. D'Au
buisson is momenteel lid van
het parlement voor de Arena
partij, de grootste politieke
partij in het land. Volgens
Salvadoraanse mensenrech
ten-organisaties onderhoudt
hij volop banden met doodses
kaders die in het land actief
zijn.
De onderzoekscommissie die
in 1986 door de regering was
ingesteld, heeft eveneens de
identiteit van de dader vast
gesteld. Het zou om de kaak-
chirurg en „scherpschutter"
Antonio Regalado gaan. Vol
gens het rapport had kapitein
Alvaro Saravia de leiding van
de operatie.
Nederlandse Hervormde
Kerk
Beroepen te Amersfoort P.
van der Kraan te Bleskens-
graaf; te Hoevelaken (tweede
pred.plaats) C.J.P. van der
Bas te Noordeloos; te Poortu-
gaal C. Meijer te Spaarnwou-
de-Spaamdam. Aangenomen
naar Genemuiden J. van Oos
tende te Ederveen. Bedankt
voor Dinteloord A. Talsma te
Veenendaal; voor Grouw
C.J.G. Keijzer te Haarlem-
Schoten; voor Leeuwarden-
Huizum en Goutum-Swichum
W.P. van der Hoeven te Ame-
rongen.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Krimpen aan den
IJssel (herv.geref.). A.E.N. de
Bruin te Loppersum; te Kol-
lumerzwaag A.J. Damsma, 1.1.
heeft aangenomen. Aangeno
men naar Haren J.G. Arens-
man te Drachten.
BUSSUM Het christen
dom is naar zijn aard en
wezen niet in staat de
aantasting van het milieu
te bestrijden omdat het
geen werkelijke religieu
ze houding stimuleert.
Deze stelling verdedigde
de Vlaamse hoogleraar
dr. J. Kruithof te Bussum
op een studiedag van de
Centralecommissie voor
het vrijzinnig protestan
tisme.
Volgens de ethicus-filosoof uit
Gent hehj>en gelovigen even
hard als ongelovigen deelge
nomen aan systematische de
gradatie van het milieu. „Zij
eten kippen die op een wree
daardige manier gekweekt
worden, verlustigen zich in
dierentuinen vol zwaar ge
stoorde dieren en zetten vro
lijk bloemen, dat zijn door
mensen vermoorde planten,
in hun vaas."
Als de christelijke boodschap
natuurvriendelijk zou zijn,
zou het christendom voort
gaande natuurvernietiging
hebben bestreden of belet.
Kennelijk is dat niet het ge
val, zo hield Kruithof de vrij
zinnigen voor. „Of de christe
lijke boodschap is niet natuur
vriendelijk, of ze is dat wel
maar dan heeft ze geen of
weinig invloed gehad", aldus
de Vlaamse hoogleraar. Hij
daagde christenen uit het
christelijk erfgoed „tot op het
bot te ontleden" en zich de
vraag te stellen of dit nog gel
digheid bezit.
Christenen missen echter de
nodige zelfkritiek, vervolgde
Kruithof. Zij blijven ervan
uitgaan dat de bijbel in laatste
instantie toch gelijk heeft en
dat dit boek een ondubbelzin
nig antwoord geeft. Boven
dien verkeren veel christenen
in de veronderstelling dat de
bijbel oplossingen biedt voor
de actuele milieu-problemen
omdat hij een boodschap be
vat voor alle tijden. Dit laatste
getuigt volgens Kruithof van
„godsdienstige overmoed".
De Gentse hoogleraar ont
waart ook bij joden en mos
lims, humanisten en marxis
ten „absolutistische bekrom
pen attitudes die achterhaald
zijn". Maar de tijden zijn in
middels zover „dat we geen
boodschap hebben aan men- pr0f <jr< l
sen die voor de duizendste Leertouwer
keer het grote gelijk van hun
eigen ideologie komen bewij-
De christelijke godsdienst
stelt volgens Kruithof alleen
God en de mens centraal. foto: archief
„Echte belangstelling voor de
buitenmenselijke natuur is er
niet. In de bijbel wordt voort
durend beklemtoond dat God
niet met de planten of dieren
maar met de mens iets bijzon
ders voorheeft".
In het christelijk denken
neemt de aarde geen zelfstan
dige plaats in, aldus Kruithof.
„Zij ontleent haar goede
Kruithof pleitte daarentegen
voor een zogenaamd ecocen-
trisme, dat de natuur in zich
zelf waardevol acht en niet
omdat God er waarde aan toe
kent. „De natuur bevat sacra
le kwaliteiten", aldus Kruit
hof, die dit ook in zijn boek
„De mens aan de grens" heeft
betoogd.
Kruithof hekelde het voor
beeld van Franciscus van As-
sisi dat in sommige rooms-ka-
tholieke kringen wordt ge
bruikt „om aan te tonen dat
de ware christeliike spirituali
teit natuurvriendelijk is". Het
verhaal van deze middel
eeuwse monnik biedt volgens
hem geen uitweg. „Met een
onrealistisch sentimentalisme
en zoeterige praktijken kun-
Wereldraad tegen diervijandige produkten
GENEVE Christenen moeten geen bont
meer kopen en geen vlees eten van dieren die
niet van de boerderij komen. Verder moeten
ze afzien van het kopen van cosmetica en an
dere produkten die op gruwelijke wijze op
dieren zijn uitgetest. Bovendien mogen ze
nooit omwille van hun eigen gezelligheid een
dier houden.
Dit zegt de Wereldraad van Kerken in een
verklaring naar aanleiding van het conciliair
proces voor gerechtigheid, vrede en het be
houd van de schepping. Dieren moeten als een
worden gezien. Zij zijn volgens de bijbel
geschapen terwille van menselijke hebzucht
of gezelligheid.
De wereldwijde mishandeling van dieren ge
tuigt van weinig respect voor de schepselen
Gods. Jaarlijks gebruiken de multinationals
voor hun proeven miljarden dieren. Christe
nen moeten daarom hun houding ten opzichte
•van het dier grondig veranderen, aldus de
Wereldraad, waarbij 310 kerken met ruim 400
miljoen leden zijn aangesloten.
nen de rechten van de natuur
niet adequaat worden verde
digd".
De Remonstrantse predikant
dr. J. van Goudoever bestreed
deze stelling. Hij vond dat
christendom en humanisme
niet als hoofdschuldigen aan
de aantasting van het milieu
kunnen worden aangewezen.
„Daarvoor is de historische si
tuatie te gecompliceerd", al
dus de Amsterdamse predi
kant.
Het christendom is in een his
torisch leerproces verwikkeld.
De christeliike traditie heeft
de mogelijkheid zich grondig
te vernieuwen en zal volgens
Van Goudoever wel degelijk
een bijdrage kunnen leveren
aan de oplossing van milieu
problemen.
De honderd aanwezigen, die
in dit „middeleeuws twistge
sprek" de jury vormden, acht
ten de beklaagde (het chris
tendom) niet schuldig in de
zin van de aanklacht. „Rech
ter" prof. dr. L. Leertouwer
dacht er in zijn vonnis iets an
ders over en noemde de aan
geklaagde deels onschuldig,
deels schuldig.
(Van onze correspondent)
VATICAANSTAD An-
drej Saeharov, de gewe
zen dissident, nu voor
stander van Gorbatsjov's
perestrojka, heeft gister
middag laat anderhalf
uur lang gesproken met
paus Johannes Paulus II.
Saeharov brengt een be
zoek aan Italië op uitno
diging van het comité
"Wetenschappers voor de
Vrede". Het is de tweede
buitenlandse reis van de
natuurkundige, sedert hij
door de nieuwe Soviet-
leiding gerehabiliteerd
werd.
riendschappelijk,
audelijke element
maar in
houdelijke elementen van het
gesprek werden na afloop niet
bekend gemaakt. Gewoonlijk
worden pauselijke privé-au-
dienties in de late ochtend ge
houden of in de vroege voor
middag en duren ze zeer zel
den langer dan een uur, maar
voor Saeharov en zijn vrouw
Helena Bonner, die overigens
al in december '85 op bezoek
kwam bij Johannes Paulus II,
was het bezoek gepland voor
half zeven gisteravond. "Om
de twee meer tijd te gunnen
voor een diepgaand gesprek",
zo luidde de verklaring van
het Vaticaan. Om veiligheids
redenen werd de aankomst
van Saeharov bij de privé-bi-
bliotheek van de paus met
een half uur vervroegd. Over
het bezoek zelf werd - om
hetzelfde motief - slechts offi
cieel gewag gemaakt na af
loop ervan.
In de namiddag was de Russi
sche geleerde al ontvangen
door Giovanni Spadolini, de
voorzitter van de Italiaanse
senaat. Die nam de honneurs
waar voor president Cossiga
die op reis is in Afrika. Na af
loop van die ontmoeting wilde
de gewezen balling van Gorki
geen verklaringen afleggen
tegenover de pers, maar uit
eindelijk zei hij toch te hopen
Paus Johannes Paulus II ontving gisteren Andrej Saeharov en zijn vrouw Elena Bonner in privè-
audientie. foto: ap
dat bij de komende verkiezin
gen in de Soviet Unie een
kleine groep nieuwe mensen
zullen verkozen worden.
"Maar dat zal zeer veel strijd
vergen", aldus de Nobelprijs
winnaar, "al bij het verdedi
gen van hun kandidatuur".
Saeharov zelf wist in eerste
instantie zijn naam geschrapt
van de kieslijst door de So-
viet-academie voor weten
schappers. De geleerde beloof-:
de meer van zijn meningen
uiteen te zetten bij gelegen
heid van zijn toespraak van
daag aan de Universiteit van
Bologna waarvan hij eredoc
tor wordt.
Op het programma van Sa
eharov staat nog een ontmoe
ting met kardinaal Myroslav
Loebatsjivsky, leider van de
Oekraïense Katholieke Kerk,
die in ballingschap leeft in
Rome.
In een brief die in het Russi
sche regeringsblad Izvestija is
verschenen pareert Saeharov
kritiek van dat blad op een
interview met hem dat eerder
werd gepubliceerd door het
Franse dagblad Le Figaro.
Volgens Saeharov is hij
verkeerd geciteerd en was hij
bovendien niet op de hoogte
van het feit dat zijn uitspra
ken werden genoteerd. Saeha
rov zei volgens dat interview
dat het hervormingsbeleid
van partijleider Gorbatsjov
niet haalbaar is, terwijl de
kernfysicus juist bekend staat
als een voorstander van de
perestrojka.
WOORDVOERDER VAN EVANGELISCHE KERK IN DUITSLAND:
OSNABRÜCK De
voorzitter van de diaconie
van de Evangelische
Kerk in Duitsland, Karl
Heinz Neukam, verwijt
het parlement van Ham
burg „op een uiterst on
gelukkig tijdstip" het
stemrecht van buitenlan
ders bij gemeenteraads
verkiezingen te willen in
voeren.
Juist nu angsten en zorgen in
een sinds lang niet meer voor
gekomen mate onder de Duit
se bevolking blijken te leven,
moeten omstreden onderwer
pen als het stemrecht voor
buitenlanders, de beperking
van het asielrecht of de be
perking van de sociale hulp
verlening aan asielzoekers
niet door de politieke partijen
aan de orde worden gesteld,
aldus Neukam in een vraag
gesprek met een krant in Os-
nabrtlck. Dat kan de sociale
vrede in de Bondsrepubliek,
vooral tussen Duitsers en bui
tenlanders, aanzienlijke scha
de toebrengen. „Dit is niet het
uur voor acties, niet de tijd
om te vloeken maar om be
grip te zoeken voor de proble
men van de Duitsers, de
Duitstalige immigranten uit
Oost-Europa en de buitenlan
ders", aldus Neukam.
Het parlement van Hamburg
zal volgende week stemmen
over het voorstel om buiten
landers die minstens acht jaar
in de Bondsrepubliek wonen
en een geldige verblijfsver
gunning hebben, deel te laten
aan de gemeenteraadsverkie
zingen in de deelstaat Ham
burg. Neukam juicht het toe
dat minister Friedrich Zim-
mermann van buitenlandse
zaken het voorstel eventueel
aan het constitutioneel ge
rechtshof in Karlsruhe zal
voorleggen. Dat is volgens
Neukam „nuttig" omdat daar-
Uit een enquête van een on
derzoeksinstituut in Tubingen
is gebleken dat 60 procent van
alle stemgerechtigden in
Hamburg en 70 procent in de
rest van de Bondsrepubliek
tegen het stemrecht voor bui
tenlanders bij gemeenteraads
verkiezingen is.
Laurel Hardy
Leuk, dat uw dagblad onlangs
aandacht besteedde aan het
nieuwe boek van Thomas
Leeflang over Laurel Har
dy, iammer echter dat de be
spreking door iemand is ge
schreven die zelf klaarblijke
lijk niets van dit duo weet.
Ware dat wèl het geval ge
weest, dan was het produkt
van Leeflang zonder twijfel in
kritischer toonzetting gebracht
ea was meer recht gedaan aan
het genie van Stan Laurel en
Oliver Hardy.
Kritiek was bijvoorbeeld op
stelling verkeert dat Laurel
Hardy alleen leuk waren ten
koste van vrouwen. Het zijn
namelijk niet zomaar vrou
wen, die als feeksen in een
aantal (lang niet alle!) films
worden afgeschilderd: dit be
treft slechts echtgenotes. Die
komen er bekaaid af, schelden
op de mannen en schromen
zelfs niet om vuurwapens ter
hand te nemen wanneer hun
mannen het al te bont maken.
Betere beschouwing leert, dat
echtgenotes in die rol worden
geplaatst niet vanwege het feit
dat zij van huis uit loeders zijn,
maar simpel vanwege het feit
dat hun echtgenoten hen als
louter meubelstukken behan
delen.
Een voorbeeld. In „should
married men go home" wil
Oliver lekker een zondagje
thuis bij zijn vrouw blijven,
zegt hij. Hij is gehuld in ka
merjas om dit krachtig te on
derstrepen. Dan komt Stan
aan de deur om te vragen of
Oliver meegaat om te golfen.
Oliver zegt geen zin te hebben.
Stan blijft hangen en vernielt
het gordijn en de grammofoon.
Wanneer Ollie's vrouw ten
einde raad uitroept „gaan jul
lie asjeblieft golfen" blijkt
manlief onder zijn kamerjas
reeds zijn volledige golf-tenue
te dragen. Is het dan vreemd
dat vrouwen woest worden?
Met andere woorden: Laurel
Hardy zetten de man (echtge
noot) veel meer te kakken dan
de vrouw. Overigens is het bo
vendien zó, dat andere vrou
wen dan echtgenotes met alle
egards en ridderlijkheid door
het duo worden behandeld.
Met dat laatste wordt ook
Leeflangs veronderstelling,
dat de relatie tussen Laurel en
Hardy er een van latente ho
mofilie was, ontkracht. De
heren delen weliswaar vaak
het bed en hangen enorm aan
elkaar, maar dan op de hulpe
loze manier waarop kleine
jongens boezemvrienden zijn
en die relatie belangrijker dan
die met hun ouders achten.
Laurel en Hardy bevinden
zich in vrijwel alle films in
een pre-puberaal stadium (het
thema verliefdheid wordt al
tijd zeer hoofs en dus a-sek
sueel behandeld in de films)
Het delen van het bed komt
hen uit louter argeloze kinder
lijkheid heel gewoon voor.
Een bed dient om in te slapen.
Merkwaardig is het dat Leef
lang slechts twintig van de
over de honderd Laurel en
Hardy-films leuk vindt. Ik volschrijven,
snap niet waarom zo iemand J. de Haan,
drie boeken over hen moet DEN HAAG.
(De cursusleider heeft 'm lachend naar huis gestuurd)
SUBARU. BETAALBAAR. EN GEBOUWD OM ZO TE BLIJVEN.
GARAGE VLASVELD B.V.
HAARLEMMERWEG 49A LEIDEN 071-224134
Stakende vrachtrijders
VELE honderden chauffeurs van transportonderneming^
voeren zogenaamde estafette-acties uit waardoor ze dagelijty
andere bedrijven platleggen. De tweede actieweek is gaandr
en de sfeer is grimmiger geworden. Vrachtwagens, soms oo^
geladen met bederfelijke waar zoals groenten en bloemen
blijven staan, maar de totale schade door de acties is tot nj
toe niet groot.
ONDANKS het feit dat de partijen zich in hun stellingej
hebben ingegraven is er enige beweging in de fronten ont
staan. Een van de grote vervoerdersorganisaties, de KNVT(j
wil de onderhandelingen hervatten, nu de acties in het Westl
land een gevoelige plek bij de vervoerders hebben geraakt
Vijf vervoersbedrijven hebben inmiddels de eisen van dr
bonden ingewilligd: naast een salarisverhoging ook een ver>
goeding voor onregelmatig werk. De werkgeversorganisatie):
als geheel hebben aan die eisen niet tegemoet willen komer,
omdat die de internationale concurrentiepositie van Neder
land als vervoerdersnatie bij uitstek zouden aantasten en oy
den duur tot werkloosheid zouden leiden.
De acties zouden de komende dagen evenwel toch aanzien
lijke schade en schadeclaims tot gevolg kunnen hebben. Bi|
het vervoer van industriële produkten kan een dag vertraj
ging doorgaans weinig kwaad. Maar bij het vervoer var
bloemen en groenten ligt de zaak heel anders. „Groentera
cers" bevoorraden vanuit het Westland en het gebied ronc
Berkel de markten in veel Europese steden. En daarbij it
elke dag uitstel er een te veel.
ALLEEN al om die reden is het goed dat de acties niet tr
lang duren en de weg naar de onderhandelingstafel snel ge
vonden wordt. Daarvoor is vereist dat de werkgevers erken
nen dat de onregelmatige werktijden van de chauffeurs - nu
jaren van beloften - daadwerkelijk om compensatie vragen'
De acties van de bonden zijn begrijpelijk, zeker ook na dr
onhandige uitlatingen van de kant van de werkgevers. Het ii
daarom dienstig dat de verladersorganisatie EVO - die de be
langen behartigt van veertigduizend klanten in de industrie
en de agrarische sector en dus niet zonder invloed - werkge
vers en vakbonden onder druk zet. Trouwens, ook de goede
naam van het Nederlandse wegvervoer is in het geding.
Zonnige perioden
DE BILT (KNMI) Het ho-
gedrukgebied met het centrum
nabij de Alpen blijft ook mor
gen zijn invloed op het weer in
onze omgeving houden. De
lucht die naar ons toe wordt
gevoerd komt nog steeds uit
zuidelijke streken, maar komt
nu meer boven land vandaan
en daar is het wat kouder. Het
wordt morgen daarom wat
minder warm dan vandaag.
Vannacht komt de tempera
tuur in de buurt van de 4 gra
den te liggen en is er kans op
een enkele mistbank, Overdag
loopt de temperatuur op tot
een graad of 7. Veel bewolking
komt er niet en er mag op pe
rioden met zon gerekend wor
den. De wind waait uit een
zuidelijke richting en is matig,
kracht 3.
Zuid-Skandina vië:
Wisselend bewolkt en voornamelijk
aan de Noorse kust enkele buien.
Middagtemperatuur van 4 tot 1
Britse eilanden:
In Ierland af en toe regen, in Enge
land en Schotland perioden met zon.
terwijl in de hogere dek
soms maar enkele pistes open zijn. Iii
de provincie Trento zijn van di1
meeste wintersportplaatsen veel pis
tes gesloten door gebrek aan sneeuw
Een overzicht van de gemiddeldi
Karinthië
Steiermark 10 190
Oberösterreich 20 200
Ost-Tirol 00 25
Graubuenden
Wallis
Sankt Gallen
Obwalden
Vaud
Noord-Italie
Bolzano
Frankrijk
Haute Sav<
Duitsland:
Droog en af en toe zon. In het mid
den en zuiden kans op mist. Middag-
temperatuur van 7 graden in het
noorden tot 3 graden in Beieren.
Frankrijk:
Droog en nu en dan zon. In het bin
nenland kans op mist. Middagtempe-
in 12 graden
kans op mist. Milde temperat
Oostenrijk/Zwitserland
Overwegend zonnig, in de dalen
Elaatselijk ook mistig. Aan de noord-
ant van de Alpen woensdag sterk
bewolkt en regen. Temperaturen van
1 tot 6 graden, op 2.000 meter circa -3
graden.
Italië
In het noorden half 1
Gedetailleerde informatie over
sneeuwhoogten in de populai
wintersportplaatsen is dag en nacht
nv?B"
Sneeuwbericht
rkrijgbaar via de ANV
Belgis/Duitsland: 06-910 910 20
Oostenrijk: 06-910 910 30
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
i maandag 6 februari 1989:
Skigebieden dicht bij huis.
bij huis:
Eifel. de Harz, het Sau-
rland en de Belgische Ardennen
ijn, door het uitblijvi
val, nog steeds geen wintersportmo
gelijkheden. In het Zwarte Woud zijn
er alleen in Feldberg op een gemid
delde sneeuwlaag van 15 tot 20 cm
beperkte wintersportmogelijkhe-
i op e
i oude en harde s
De weersverwachting België geldig
tot donderdagavond:
Half tot zwaar bewolkt maar bijna
overal droog, wel kans op mist. Mild
den plaatselijk hardnekkige mist. In
berggebieden af en toe zon. Tempera
turen van 0 tot 10 graden, in mistge-
bieden kouder.
Alpengebied:
In Oostenrijk
mogelijkheden in het algem
matig en in sommige plaatsen zens
slecht. Door gebrek aan voldoende
sneeuw zijn afdalingen tot in het dal
in een groot aantal plaatsen niet mo
gelijk. In die plaatsen kan men
slechts tot aan het middelstation af
dalen. Dit geldt met name voor veel
zuidhellingen. Voor de langlauflief-
1 Zwitserland zijn de
laag hard en deels opgevroren. iüSapor»
In Frankrijk zijn de wintersportmo- Tel Av(v
