„Christenen moeten
politici niet imiteren
Solidariteitsactie voor
nieuwe bisschoppen Oostenrijk
„Moord op bisschop levert
veertigduizend gulden op"
CeidóeGourant
kerk
wereld
Kardinaal
Simonis bij
paus
beroepingen
Dominicaanse woede over beleid kardinaal Mayer
)weer
-FEESTELIJK LEVEN/OPINIE
Ceidód&MKont
MAANDAG 6 FEBRUARI 1989 PAGINA 2
Paus herhaalt pleidooi voor rechten van Palestijnen
VATICAANSTAD Paus Johannes Paulus II heeft opnieuw
gepleit voor het „onvervreemdbare recht" van alle volkeren in
het Midden-Oosten „in vrede, vrijheid en waardigheid in een
eigen land te wonen". Hij zei dit tot de bisschoppen van het
Midden-Oosten aan het slot van hun ad limina-bezoek. Zijn
pleidooi voor een Palestijnse staat sloot aan bij zijn verklaring
tijdens het gesprek met PLO-leider Arafat op 23 december. „Ik
ben er van overtuigd." zo zei de paus toen, „dat beide volken
(Israëliërs en Palestijnen) hetzelfde fundamentele recht op een
Drs. G. van Leyenhorst
FOTC
„Hebreeuws
kan terug op
middelbare
scholen"
UTRECHT Oud-s
cretaris Van Leyenhorst, nu
voorzitter van de vaste Twee
de Kamercommissie voor on
derwijs en wetenschappen,
wil pleiten voor herinvoering
van het Hebreeuws als vak op
de middelbare scholen. Naar
zijn mening kan Hebreeuws
als schoolvak in de vrije
ruimte van het totale vakken
pakket worden gegeven.
Hij zei dit op een lustrum -
bijeenkomst van de provincia
le commissie voor de verhou
ding van Kerk en Israel te
Utrecht. Naast de verplichte
vakken (80 procent van het
totale aanbod) bestaat er een
vrije ruimte procent waarbin
nen de scholen zelf hun aan
bod kunnen bepalen.
Van Leyenhorst ziet ook voor
de alpha-vakken mogelijkhe
den in het kader van het con
tract-onderwijs, waarvoor een
wettelijke regeling in de
maak is. In dat kader kunnen
niet alleen bedrijven een con
tract met de scholen sluiten,
maar ook kerken of synago
gen. bijvoorbeeld voor het
Hebreeuws in het voortgezet
onderwijs.
Tijdens de vergadering is een
platform opgericht dat de ker
ken en de onderwijswereld op
de waarde van het vak wil
wijzen.
Aanvraag voor
„alternatieve"
christelijke
middelbare
school
SOEST De evangeli
sche stichting ,In de
Ruimte' te Soest heeft bij
het ministerie van Onder
wijs en Wetenschappen
een aanvraag ingediend
voor oprichting van een
evangelische middelbare
school in Soest.
Het initiatief komt voort uit
de overtuiging dat „gewone"
christelijke scholen niet radi
caal genoeg zijn in hun ge
loofsopvattingen en uitwer
kingen daarvan naar de in
houd en vorm van het onder
wijs.
Afgelopen december stuurde
„In de Ruimte" aan evangeli
sche ouders in midden-Neder
land een enquêteformulier om
uit te vinden in hoeverre er
behoefte bestaat aan zo'n
evangelische scholengemeen
schap voor mavo, havo en
De stichting zegt inmiddels
toezeggingen voor 655 leerlin
gen binnen te hebben gekre
gen. Uit dit aantal en uit de
regio's vanwaaruit de leerlin
gen komen (75 procent woont
binnen een straal van dertig
kilometer van Soest), blijkt
dat voldaan zal kunnen wor
den aan de wettelijke nor
men. aldus „In de Ruimte".
Verscheidene docenten van
evangelische huize zouden al
belangstelling hebben getoond
om les te geven op de evange
lische middelbare school.
Gereformeerd predikant promoveert in India
DEN HAAG De gereformeerde industriepredikant H.T.
Wolters uit Doesburg pronfoveert zaterdag in Madras. India, tot
doctor in de godgeleerdheid. Promotors zijn de gereformeerde
zendingshoogleraar dr. A.G. Honig uit Kampen en dr. D.J.C.
Duraisingh, secretaris van de raad voor wereldzending te Lon
den. Uitgangspunt voor het proefschrift zijn de opvattingen
van de Indiase theoloog dr. M.M. Thomas en diens pleidooi
voor een grotere betrokkenheid van de kerken bij economische
en politieke vraagstukken. Thomas heeft binnen de Wereld
raad van Kerken grote invloed gehad als voorzitter van de af
deling kerk en samenleving en later van het centraal comité.
Wolters is een van de eerste westerse theologen die in de Der
de Wereld promoveert.
De enige manier om
vrienden te krijgen is
er een te zijn
OJEC-VOORZITTER SCHOON:
DRIEBERGEN Wes
terse christenen moeten
in het Israelisch-Pale-
stijnse conflict vooral niet
proberen politici te imite
ren. Zij doen er beter aan
om beide partijen hun so
lidariteit te betuigen.
Dit betoogde de gereformeer
de predikant dr. S. Schoon,
voorzitter van het Overlegor
gaan van Joden en Christe
nen in Nederland (OJEC), op
een studiedag van Hogeschpol
de Horst te Driebergen.
Deze dag, onder het motto
„Het Israelisch-Palestijnse
conflict en de Nederlandse
kerken" sloot aan bij het Mid
den-Oostensymposium dat
deze week in het Vredespaleis
te Den Haag werd gehouden.
Diverse bezoekers van dit
symposium waren ook te gast
in Driebergen.
Mevrouw H. Gelderblom, die
namens de joodse gemeen
schap lid is van het OJEC,
waarschuwde christenen „met
al hun goede bedoelingen"
voor joden uit te maken hoe
zij zich moeten opstellen in
het gesprek met de Palestij
nen. „Organiseert u de koffie
en de thee en laat ons met el
kaar praten", zo zei deze D66
Gelderblom riep joden en Pa
lestijnen op te stoppen elkaar
„met historische feiten om de
oren te slaan". Zij reageerde
hiermee op een meningsver
schil van de joodse historicus
prof. dr. Meir Païl en Eugene
Maklouf, vertegenwoordiger
van de PLO in Zweden, over
de interpretatie van de recen
te geschiedenis van het Heili
ge Land.
Beide heren, en ook Knesset-
lid Ran Cohen, pleitten overi
gens net als in Den Haag voor
rechtstreekse onderhandelin
gen van Israel met de PLO.
De vergelijking van de situa
tie in de Palestijnse kampen
met het Duitse vernietigings
kamp Auschwitz, zoals die in
Den Haag door PLO-adviseur
Abu Sharif werd gemaakt,
moet zo snel mogelijk verge
ten worden, aldus Gelder-
blom. Joden hebben volgens
haar de taak Palestijnen uit te
leggen dat zij met dergelijke
beladen begrippen de dialoog
alleen maar in de weg staan.
Israëliërs en Palestijnen zijn
veroordeeld om elkaar te ver
trouwen, aldus Gelderblom.
Voor de broodnodige dialoog
tussen de beide partijen
moeten geen voorwaarden
vooraf worden gesteld, zo
hield zij de aanwezigen voor.
Gebeurt dat wel, dan begint
de dialoog nooit, verwacht het
OJEC-bestuurslid.
Duitse minister
gekapitteld over
gesprek met
extreem blad
WESTBERLIJN Voorzitter
Heinz Galinski van de Joodse
raad in de Bondsrepubliek
heeft scherpe kritiek geuit op
minister Rupert Scholz van
defensie wegens diens vraag
gesprek in het rechtsextre-
mistische blad 'Mut' (moed).
De uitgever ervan, de vroege
re NPD-pohticus Bernhard
Wintzek, heeft in zijn boek
'Onze vaders waren geen
moordenaars' de maassa-
moord op zes miljoen joden in
twijfel getrokken.
Galinski noemt het onaan
vaardbaar dat de Westduitse
minister van defensie zich in
dit blad liet interviewen. Mut
geldt volgens het rapport van
de Westduitse inlichtingen
dienst als het grootste recht-
sextremistische blad in het
land. Wintzek was in de jaren
'70 ook betrokken bij de actie
'Brandt an die Wand' (Willy
Brandt tegen de muur).
VATICAANSTAD
Paus Johannes Paulus II
heeft zaterdag kardinaal
dr. A.J. Simonis in parti
culiere audiëntie ontvan
gen. De kardinaal Simo
nis verblijft op dit mo
ment in Rome in verband
met een gezamenlijke
vergadering van de con
gregatie voor de geloofs
leer en de raad voor de
eenheid der christenen.
Hij is lid van de raad, die
wordt geleid door kardi
naal Willebrands.
Over het gesprek tussen de
paus en Simonis zijn zoals ge
bruikelijk geen mededelingen
gedaan. Maar omdat zaterdag
ook de voorzitter van de Bel
gische bisschoppenconferen
tie. kardinaal G. Danneels, bij
de paus is geweest, vermoe
den waarnemers in het Vati-
caan dat onder meer is ge
sproken over het standpunt
van het rooms-katholieke St.
Radboudziekenhuis in Nijme
gen tegenover kunstmatige
donor-inseminatie en reageer
buisbevruchting. Het zieken
huis maakte in november vo
rig jaar bekend door te gaan
met reageerbuisbevruchting
ondanks een dringend advies
van de Nederlandse bisschop
pen daarmee te stoppen. Over
voortzetting van kunstmatige
donor-inseminatie beraadt het
ziekenhuis zich nog.
De congregatie voor de ge
loofsleer wees bijna twee jaar
geleden elke vorm van kunst
matige bevruchting af. Voort
planting mag alleen geschie
den door geslachtsgemeen
schap binnen het huwelijk, al
dus de congregatie, die waakt
over de zuiverheid van het rk
geloof. De rk ziekenhuizen in
Leuven. Louvain-la-Neuve en
Lille bezinnen zich nog over
hun houding tegenover de
nieuwe voortplantingstech
nieken.
Bisschop Karoly Toth van
Budapest moet na anderhalf
jaar zijn functie van leidende
bisschop van de hervormde
kerk van Hongarije overdra
gen aan bisschop Elemer Koc-
sis van Debrecen De synode
van de hervormde kerk heeft
daartoe in een geheime stem
ming besloten, zo is bij de We
reldbond van Hervormde en
Gereformeerde Kerken
(WARC) in Genève verno
men. Binnen de WARC wordt
de uitslag van de stemming in
verband gebracht met de de
mocratisering van de her
vormde kerk van Hongarije.
Toth is voorzitter van de
Christelijke Vredesconferen
tie in Praag, die tot voor kort
in grote lijnen het beleid van
de Oosteuropese regeringen
steunde.
Een eveneens
zeer omstreden
benoeming door
de paus was die
van de
conservatieve
kardinaal Meisner
tot aartsbisschop
van Keulen mgr.
Meisner. Deze
nam gisteren
afscheid van de
Oostberlijnse
gelovigen voor
wie hij tot nu toe
werkzaam was.
FOTO: AP
WENEN Diverse orga
nisaties zijn begonnen
met een solidariteitsactie
voor de nieuwe behou
dende bisschoppen in
Oostenrijk. Zij keren zich
tegen aanvallen die
rooms-katholieken „uit
het kamp van de marxis
ten, materialisten, libera
len en vrijmetselaars" op
deze „moedige bisschop
hebben onderno-
De actie voor de aartsbis
schoppen Groër van Wenen
en Eder van Salzburg, bis
schop Küng van Feldkirch en
hulpbisschop Krenn van We
nen wordt gesteund door di
verse actiegroepen
Tijdens een persconferentie
vergeleek de schrijver Kurt
Dieman de „hetze" tegen de
bisschoppen met het showpro-
tegen de Hongaarse kardi
naal Joszef Mindszenty, pre
cies veertig jaar geleden. Hij
leidde uit de protesten tegen
de benoeming van de bis
schoppen af dat er een nieu
we „Kulturkampf" woedt te
gen gezin, school, staat en
kerk. Dieman kondigde aan
dat er nog dit jaar een congres
over de nieuwe kerkvervol
ging in Oostenrijk zal worden
georganiseerd.
De woordvoerder van „Actie
Oostenrijk als Voorbeeld",
Karl Steinhauser, prees de
moed van de vier bisschoppen
om „zonder rekening te hou
den met de democratie, waar
in iedereen zijn zin krijgt, te
ijveren voor de eeuwig geldi
ge principes van de tien gebo
den". De bisschoppen moeten
niet worden bespot, maar ver
dienen het respect „van alle
fatsoenlijke mensen" in Oos
tenrijk, zo meende Steinhau-
NEDERLANDSE PATER KOOPMANS IN BRAZILIË:
WENEN Op het hoofd
van enkele Braziliaanse
bisschoppen staat een
premie van 40.000 gul
den, aldus de Nederland
se priester Joop Koop-
mans in Brazilië. Hij
wordt ook zelf met de
dood bedreigd: zijn moor
denaar kan 10.000 gulden
verdienen.
Koopmans zegt dit in een
vraaggesprek met het Oosten
rijkse persbureau Kathpress.
De 49-jarige priester werkt
sinds 1969 namens het bisdom
Wenen in het Braziliaanse
Itanhem. Hij is momenteel
met verlof.
Kerkelijke vertegenwoordi
gers die opkomen voor de
arme landarbeiders, lopen
voortdurend gevaar, aldus
Koopmans. Iedereen die de
moed heeft onrechtvaardige
structuren te bestrijden,
wordt door grootgrondbezit
ters met de dood bedreigd.
Volgens Koopmans, die nauw
betrokken is bij de christelijke
basisgemeenschappen, vormt
de bevrijdingstheologie „een
heel groot gevaar" voor deze
onrechtvaardige structuren.
De sceptische houding van
het Vaticaan tegenover deze
nieuwe theologie is gebaseerd
op angst, zo meent de priester.
„Als men gelooft onmenselij
ke structuren in stand te
moeten houden, dan is de be
vrijdingstheologie natuurlijk
onaangenaam", aldus Koop-
Enkele weken geleden maak
te aartsbisschop Ivo Lorschei-
ter, voorzitter van de Brazili
aanse bisschoppenconferentie,
melding van een „zwarte
lijst" waarop de namen van
350 rooms-katholieke bis
schoppen, priesters en leken
voorkomen. Behalve de na
men van de bisschoppen Lor-
scheider, Casaldaliga, Hilgert,
Grechi en Calheiros stond ook
die van de in december ver
moorde milieu-activist en
vakbondsman Chico Mendes
op deze lijst.
VATICAAN KOMT TRADITIONALISTEN TEGEMOET
i Reformierte Kirche).
sroep heeft
jmen; te Beekbergen M.J.
3 Voorthuizen.
PARIJS Het Vaticaan
wil proberen de (liturgi
sche) vernieuwingen van
het tweede Vaticaanse
Concilie terug te draaien.
Die veronderstelling steekt
achter de woede van de Fran
se dominicanen over het be
leid van curiekardinaal Au-
gustin Mayer. Deze heeft een
traditionalistische groepering
toegestaan de constitutie van
de orde der Dominicanen van
voor het Tweede Vaticaans
Concilie te volgen. Ook mo
gen zij de eucharistie vieren
volgens de speciale liturgie
die tot het Concilie bij de Do
minicanen gebruikelijk was.
Er is echter ook iets anders
aan de hand bij het besluit
van de prefect van van de
Congregatie voor de Liturgie:
het probleem van de traditio
nalisten. Kardinaal Mayer is
door de paus aangesteld om
het contact te onderhouden
met de mensen rond mgr. Le-
febvre, de traditionalistische
bisschop die werd geëxcom
municeerd. Volgens het Fran
se katholieke tijdschrift „L'ac-
tualité religieuse dans le mon
de" heeft kardinaal Mayer er
vorig jaar ingestemd met de
oprichting van de „St. Vin-
centius Ferrer-broederschap".
Daarin heeft zich onder lei
ding van pater Louis-Marie
de Blignières een groep domi
nicanen verenigd die Lefeb-
vre tot diens excommunicatie
steunden.
Na contacten tussen kardinaal
Mayer en de generaal-overste
van de dominicanen in Rome
waren onderhandelingen op
gang gekomen om de groep
rond pater de Blignières weer
in de orde op te nemen. Vol
gens een van de drie Franse
orde-oversten, Francis Mar-
neffe, die met de onderhande
lingen was belast, was er bij
de traditionalisten een grote
openheid. Hun heropneming
in de orde zou misschien bin
nen drie tot vier jaar tot stand
zou zijn gekomen. De onder
handelingen daarover zullen
ondanks het besluit van May
er worden voortgezet.
Mislukking onvermijdelijk
In het Jablonka-paleis in Warschau hebben zich vandaaj
vertegenwoordigers van de Poolse officiële vakbonden, var
de rooms-katholieke kerk en onafhankelijke intellectuele^
aan één tafel gezet. Maar de belangrijkste zetels aan de groti
ronde tafel zijn voor twee personen: de Poolse minister van
binnenlandse zaken, generaal Kiszczak, en Lech Walesa, de
leider van het eens verboden maar nu onder bepaalde
voorwaarden weer getolereerde vakverbond Solidariteit.
HET feit dat de conferentie gehouden wordt en Walesa aar
tafel zit, kan worden gezien als een overwinning voor zowe
het verboden vakverbond als zij het wat minder de
hervormingsgezinde stroming binnen de Poolse communist!
sche partij. Vorig jaar riepen de Poolse leiders immers d<
hulp van Walesa in om een eind te maken aan een golf var
stakingen in de voor het land zo vitale kolenindustrie. In rui
daarvoor werd een dialoog beloofd met Solidariteit.
BlJ nader inzien bleek de regering toch niet bereid over de
legalisering van het vakverbond te onderhandelen. Dat leek
verdacht veel op een poging Walesa bij zijn eigen achterban
ongeloofwaardig te maken. Maar die poging faalde. Nadien
zijn premier Rakowski en „sterke man" generaal Jaruzelsk
kennelijk tot de overtuiging gekomen dat zij niet om Solida
riteit en Walesa heen kunnen. Maar hoe groot de afkeer van|
de partijleden van Walesa en de zijnen nog steeds is, bleek
uit het feit dat Jaruzelski en Rakowski met aftreden moesten
dreigen, alvorens zij het groene licht kregen voor de bespre'
kingen.
MAAR ook Lech Walesa neemt natuurlijk een groot risico
door weer met de partij om de tafel te gaan zitten. Het is
immers precies dezelfde partij die in december 1981 een ein-|
de maakte aan het legale bestaan van Solidariteit en Walesa
zelf zonder enige vorm van proces maanden gevangen hield
Vandaar dat de leider van Solidariteit zelf ook met wat ge|
mengde gevoelens aan tafel zal zitten. Die gevoelens heeft hij
tijdelijk aan de kant kunnen schuiven. Maar het zal duidelijk
zijn dat hij zich niet kan laten afschepen met vage beloftes)
en nietszeggende verklaringen.
De enorme kloof tussen partij en Solidariteit lijkt daarorn
onoverbrugbaar. Hoe zeer beide partijen ook zeggen dat hét
belang van de Poolse economie voorop staat: de oplossingenj
die zij bepleiten staan haaks op elkaar. De partij vraagt dej
medewerking van Solidariteit om de hervormingen door ter-
voeren die zij nodig acht om de doodzieke Poolse economie
te redden. Maar al te veel toegeven aan Solidariteit kan niet]
omdat anders het conservatieve middenkader van de partij'
in opstand komt. Het zal daarom waarschijnlijk uitdraaien op
een hernieuwde poging Solidariteit de zwartepiet toe te spej
len.
HET vakverbond zou dan moeten helpen bij het invoererJ
van een reeks van impopulaire maatregelen, zonder dat hefl
enige echte invloed heeft. Misschien dat gepoogd wordt Waj
lesa en de zijnen af te kopen met de belofte dat Solidariteit
mag plaatsnemen in het parlement. Dat is en blijft evenwel
een „volksvertegenwoordiging" waarin de communistische'
partij de meerderheid behoudt. Een klapmachine voor allerJ
hande partijvoorstellen. Niet zo vreemd dus dat Walesa heeftj
laten weten volstrekt geen behoefte te hebben aan een plaats!
in het parlement.
De belangrijkste hindernis bij het zoeken naar oplossingen
voor de immense problemen waarmee Polen kampt is even
wel de voorwaarde dat Solidariteit en andere organisaties al
leen erkend kunnen worden als zij trouw beloven aan het
socialistische systeem. Dat betekent dus, dat zij trouw moetenj
beloven aan het systeem dat de hoofdschuldige is voor de on-|
gekende politieke, sociale en economische chaos in Polen,
voor de benarde voedselsituatie, voor de schendingen van de
mensenrechten, voor een systeem van willekeur en vriend
jespolitiek. Het is niet zo vreemd dat in de achterban van
Lech Walesa steeds meer stemmen opgaan die willen dat het
hele socialistische systeem op de schroothoop wordt gegooid
Maar die conclusie zal in het Jablonka-paleis nooit worden
getrokken.
Af en toe zon
DE BILT (KNMI) - Tussen
een krachtig hogedrukgebied
boven Frankrijk en Midden-
Europa en een diepe depressie
in het zeegebied tussen IJsland
en Noorwegen, staat boven ons
land een matige, aan de kust
krachtige zuidwestelijke wind.
Met deze wind wordt vrij
zachte lucht aangevoerd,
waarin, naast bewolking, ook
af en toe zon voorkomt. Het
blijft vrijwel overal droog. De
temperatuur daalt de komende
nacht tot ongeveer 6 graden.
Morgenmiddag wordt het circa
10 graden. De wind draait de
komende dagen naar zuidelij
ke richting en neemt geleide
lijk in kracht af. Het wordt
dan weer wat kouder en de
kans op mist in de nacht en
vroege ochtend neemt toe.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen geldig voor dinsdag
en woensdag:
Zuid-Scandinaviè: veel bewolking en
af en toe regen. Middagtemperatuur
ongeveer 5 graden.
Britse Eilanden: in het noorden nu
en dan regen, in het zuiden droog en
af en toe zon Middagtemperatuur
ongeveer 8 graden.
Benelux droog en af en toe zon. Mid
dagtemperatuur 7 graden
Duitslanddroog en af en toe zon, in
het zuiden en midden plaatselijk
mist. Middagtemperatuur van 3 gra
den in Beieren, tot "7 graden in
noord-Duitsland.
plaatselijk mist. In de kustgebieden
middagtemperatuur 12 graden, in het
binnenland ongeveer 6 graden.
Alpengebieddroog en zonnig. Nul-
Portugal en Spanie: droog, in het zui
den wolkenvelden elders zonnig.
Middagtemperatuur in de kustgebie
den ongeveer 14 graden.
Italië en de Joegoslavische kust
