„Wat is er
in godsnaam
aan de hand
in Amerika?"
Y
I H
final*
ZATERDAG 4 FEBRUARI 1989 PAGINA 22
GEWELD OVERSPOELT WASHINGTON
WASHINGTON - Het is een ei
genaardige, opwindende en tegelij
kertijd ook hoogst onplezierige er
varing: ik ben bang. Jawel, voor de
eerste keer in mijn leven ben ik
bang in mijn eigen buurt. Dat twij
felachtige genoegen deel ik met et
telijke honderdduizenden mede
burgers van de Amerikaanse
hoofdstad Washington.
Het begon allemaal vorige week. Toen
werden, op loopafstand van de wijk
waar ik woon, vier jongelui van een
middelbare school beschoten door een
paar leeftijdgenoten. Het gebeurde op
klaarlichte dag en met opzet. Wonder
boven wonder vielen er geen doden. De
vier jongens moesten met schotwonden
in een ziekenhuis worden opgenomen,
maar maken het weer redelijk goed. De
twee schutters (16 en 18 jaar oud) zijn
intussen door de politie opgepakt. En
hun half-automatische, para-militaire ge
weren zijn geconfisqueerd.
Ik geef het toe: de angst die ik met zo
veel stadgenoten deel, heeft iets huichel
achtigs. Want tot dusver was de golf van
geweld die de Amerikaanse hoofdstad
overspoelt, grotendeels beperkt tot de
wijk North-East: een groot zwart getto
dat zich tot bijna aan de hekken van het
Witte Huis uitstrekt en waar 450.000
mensen wonen. Dat geweld lijkt nu uit
deze wijk gebroken te zijn en daarom
zijn wij, kleine burgers van de nette, rus
tige stadsdelen opeens bang. Het pro
bleem is als het ware op onze stoep ge
legd. Het geweld nadert onze voordeu
ren.
In North-East zijn het afgelopen jaar
verschrikkelijke dingen gebeurd. De 555
doden die vorig jaar als gevolg van het
toenemende geweld in Washington zijn
gevallen, vielen voornamelijk daar. Het
was ook daar dat negentien onschuldige
mensen om het leven kwamen, doordat
ze toevallig in de vuurlinie terecht kwa
men van elkaar beschietende drugsdea
lers en andere elementen. Een bejaarde
vrouw werd getroffen door een ver
dwaalde kogel terwijl ze in haar keuken
de afwas deed. Ze stierf vrijwel onmid
dellijk. Een meisje van acht jaar liep een
vreselijke schotwond op toen het buiten
aan het spelen was.
Meedogenloos
De aard van het geweld is met geen pen
te beschrijven. Soms ligt er een meedo
genloze, onmenselijke en schokkende
hardheid aan ten grondslag. Zo wandel
de vorig jaar een man een herenkapsa
lon in North-East binnen. Hij trok zijn
revolver, schoot een van de wachtende
klanten dood en liep daarna zonder zich
te haasten de zaak uit. Een repressaille-
maatregel, constateerde de politie. Korte
tijd daarvoor werden vijf lijken (waaron
der die van enkele vrouwen) in een leeg
staand huis gevonden. De slachtoffers
bleken koelbloedig geëxecuteerd te zijn.
Bij het geweld zijn jongeren, ouderen,
vrouwen, mannen en kinderen betrok
ken. Kortgeleden nog werd een elfjarig
jongetje gepakt dat met een geladen pis
tool op zak liep. En een nauwelijks ou
der knaapje vertelde op school dat hij op
zijn veijaardag een half-automatisch ge
weer van zijn oudere broer had gekre
gen.
De schietpartij op de school vlakbij mijn
woonwijk was niet uniek. De directeur
van de school verscheen op de televisie
en verklaarde dat hij om meer veilig
heidsagenten en meer metaaldetectors
had gevraagd. Wat? Beschikken scholen
in Washington dan al over veiligheids
agenten en metaaldetectors? Jazeker. Op
veel scholen houden geüniformeerde en
gewapende mannen een oogje in het zeil
en worden de kinderen bij het betreden
van de school met detectoren afgetast.
Dat zijn geen overbodige maatregelen.
De voordeur van de school waar de
schietpartij plaatsvond zat daarvoor al
vol kogelgaten, want in de buurt blijkt al
menig vuurgevecht te hebben plaatsge
vonden. Dne weken geleden werd bij
een andere school uit een voorbijrijden
de auto geschoten op een groepje scho
lieren. Twee leerlingen werden gewond.
Sinds het begin van het schooljaar in
september zijn al twintig studenten van
verschillende scholen in Washington
met schotwonden naar ziekenhuizen ge
bracht. Tal van jongelui hebben zelf
trouwens een vuurwapen op zak. Dat
vinden ze leuk en nuttig. „En het is zo
typisch Amerikaans", zoals een student
desgevraagd zei.
Boter
Wat doen de autoriteiten? Die worden,
net als mijn medeburgers en ik, gedre
ven door de angst. De zwarte burge
meester van Washington, Marion Barry,
haastte zich dezer dagen naar het zieken
huis waar de vier gewonde slachtoffers
van bovengenoemde schietpartij worden
verpleegd. Maar de burgemeester heeft
een hoeveelheid boter op het hoofd die
het hem steeds onmogelijker maakt deze
stad te besturen. Vlak voor Kerstmis
wendde de directie van een hotel zich
tot de politie met de mededeling dat op
een van haar kamers een man verbleef
die in drugs handelde. Twee recher
cheurs werden er op uit gestuurd. Bij de
hotelkamer aangekomen werden ze op
gewacht door een lijfwacht. Jawel, de
persoonlijke lijfwacht van de burgemees
ter. De burgervader zelf zat in de betref
fende kamer gezellig te keuvelen met
zijn van drugshandel verdachte vriend.
Hij blokkeerde ter plaatse elk onderzoek.
Later werden op de hotelkamer sporen
van cocaïne gevonden.
Het stadsbestuur heeft, nu burgers zoals
ik in paniek zijn geraakt, noodwetten in
het vooruitzicht gesteld die aan het ge
weld en vooral het wapenbezit een einde
moeten maken. Zal het baten? Het erg
ste moet worden gevreesd. Elke wet te
gen het wapenbezit stuit hier in Amerika
meteen op de massieve weerstand van
de National Rifle Association (NRA),
een machtige, miljoenen leden tellende
organisatie die vaste voet heeft in het
Congres en waartegen de politici, bang
voor stemmenverlies, niets durven te
ondernemen. Een paar maanden geleden
bracht ik beroepshalve een bezoek aan
Mike Espy, een jonge zwarte afgevaar
digde uit Mississippi. In zijn kantoor op
Capitol Hill trof ik een vriendelijke, dy
namische en zeer drukbezette man aan
die eigenlijk niet zoveel tijd had voor
een Hollandse journalist, maar die toch
een minuut of tien wegkroop achter een
4 mÊÈÊËÈËtk NH
v k
Tot voor kort concentreerde het geweld (en het verdriet daarover) zich in de zwarte wijk North-East. Nu het zich verder over de stad uitbreidt, raakt ook de blanke bevolking in
paniek. FOTO'S: AP
goed gespeelde welwillendheid. Wie
schetst mijn verbazing toen ik dezer da
gen een advertentie van de NRA onder
ogen kreeg, die nagenoeg geheel bestond
uit een foto van diezelfde Espy. Op die
foto zat hij minzaam lachend op een ta
fel, een kanjer van een geweer vasthou
dend en intussen hoog opgevend van de
nobele bedoelingen van de NRA.
Jawel, verklaarde hij later, hij had inder
daad wat boze brieven uit het land ge
kregen over die advertenttie. Maar het
politiek krediet in zijn eigen district in
Mississippi, waar de mensen hun wa
pens koesteren als hun huisdieren, was
daarentegen aanzienlijk gestegen. En dat
is het emge dat telt.
Miljoenen
De Amerikaanse burgers moeten volgens
deskundigen al over dertig miljoen gewe
In Amerika zijn, net als in België, wapens vrijelijk te koop. Veel nette burgers schaffen
er dan ook een aan „voor de zekerheid".
ren beschikken. Pistolen, revolvers en
ander klein schiettuig niet meegerekend.
De meeste geweren zijn „voor de jacht"
bestemd, zegt de NRA. Maar dat neemt
niet weg dat de verkoop van half-auto
matische en niet voor de jacht geschikte
geweren van militaire komaf drastisch is
toegenomen. Men schat dat er een half
miljoen van deze militaire wapens in
handen van Amerikaanse burgers terecht
zijn gekomen. Langs legale weg, wel te
verstaan. De man die twee weken gele
den vijf kinderen op de speelplaats van
een Californische school doodschoot,
was in het bezit van zo'n wapen. De jon
gens die de vorige week de school in
Washington beschoten deden dat even
eens met half-automatisch geweren.
Al die geweren en de miljoenen kleinere
vuurwapens (te zamen een arsenaal van
ongeveer zeventig miljoen vuurwapens
vormend) zijn dit jaar goed voor ten
minste 22.000 doden. In New York al
leen al gaan dit jaar tweeduizend doden
vallen. In Washington, inclusief de bui
tenwijken, worden het er zevenhonderd.
In januari zijn in de Washingtonse stra
ten al vijftig doden gevallen.
Ter vergelijking: in 1987 vielen in Ne
derland 95 doden als gevolg van
geweldsmisdrijven. Daarvan vielen er 45
m Amsterdam, een stad die qua inwo
nertal te vergelijken is met Washington
DC.
Warenhuis
In een winkelcentrum niet zover van
mijn huis, bevindt zich een filiaal van
het warenhuis Woolworth, een soort
Amerikaanse Hema. Daar kun je ge
woon geweren uit voorraad kopen. Ik
heb een tijdje langs de rekken gelopen en
wat inlichtingen gevraagd. Ik kon met
een een niet voor de jacht bestemd ge
weer kopen. Het enige dat ik moest doen
was een briefje invullen: de zogenaamde
registratie. De verkoper zou er dan zelf
voor zorgen dat het document bij de be
voegde autoriteiten terecht kwam. Voor
120 dollar had ik al een mooi wapen.
Voor een half-automatisch geweer, voor
zien van een magazijn met zeker tien
kogels, zou ik 250 dollar moeten neertel
len. Voor „echt iets moois" was een be
drag van 400 dollar nodig.
Met het toenemen van het geweld, gaan
ook steeds meer nette burgers een wapen
kopen. Want stel je voor dat de een of
andere idioot 's nachts je slaapkamer
binnendringt. Dan moet je toch een gela
den pistool op je nachtkastje hebben?
De enige echte grote wapenwinkel die ik
ken, bevindt zich in een dorpje vlak bui
ten de stad. Daar heb ik ook een kijkje
genomen. Op de toonbank staat een rek
waaraan tientallen kolven en handgre
pen zijn bevestigd. Je pakt die handgre
pen en kolven beet, betast ze en voelt
hoe ze in je hand liggen. Vind je een kolf
die echt „lekker ligt", dan zorgt de win
kelier dat die handgreep aan het pistool
van je keuze wordt geschroefd. Vervol
gens vul je weer een briefje in, je betaalt
en gaat gewapend en wel naar huis.
Uitgezaaid
Tot voor kort ging ik nog wel eens een
kijkje nemen in North-East. Op veel
straathoeken staan zwarte mannen met
elkaar te praten tegen een decor van obs
cure winkels, vervallen woonhuizen,
dichtgespijkerde gebouwen en autowrak
ken. Het enige dat er niet chaotisch is,
het enige dat niet gebukt gaat ónder het
permanent terval en de sociale uitzicht
loosheid, is de drugshandel. Zodra er
een politieauto verschijnt, komt er een
waarschuwingssysteem op gang dat per
fect schijnt te werken. De dealers ver
dwijnen van de straat, transacties wor
den stopgezet en de resterende mannen
wuiven vriendelijk naar de gefrustreerde
politieagenten die natuurlijk weten dat
ze bij de neus worden genomen.
Ik durf daar nu niet meer te komen.
Het kwaad heeft zich trouwens uitge
zaaid naar de verste buitenwijken van
de stad. Zo'n wijk is Manassas. Ze ligt
meer dan veertig kilometer buiten het
centrum en is het toevluchtsoord gewor
den van ettelijke tienduizenden hard
werkende mensen die er nog een betaal
baar huis hebben kunnen vinden. Om
dat het er rustig is, omdat er maar 38
politiemensen (op een gemeenschap van
27.000 inwoners) zijn en omdat men er
nooit opvalt, hebben de grote drugsdea
lers in Manassas een „markt" gevestigd.
Het toegewijde, maar onervaren en on
derbezette politiekorps heeft keihard ge
werkt. Afgelopen jaar werden er 290
mensen voor handel in drugs gearres
teerd. Dat was een stijging van het aan
tal arrestaties met negentig procent ten
opzichte van 1987. De politie zegt dat
die arrestaties slechts een druppel op een
gloeiende plaat waren. Want de „markt"
is nog steeds open en geld voor meer en
gespecialiseerde politiemensen is er niet.
In Manassas leeft men nu zoals velen in
andere stadsdelen: ze hebben hun bed
den weggeschoven bij de ramen of zijn
naar de achterkanten van hun huizen
verhuisd. De honden moeten hun be
hoefte doen op de kattebak, want geen
mens gaat 's avonds nog de straat op.
Kinderen moeten na school meteen naar
huis. Op de gazons en speelterreinen zijn
al lang geen kinderen meer te zien. De
klimrekken, de schommels en wippen
staan te verroesten op de speelweides. In
tal van appartementenblokken (in de hal
en gangen waarvan de drugshandel welig
tiert) heerst de angst. De bewoners dur
ven de politie niet te waarschuwen, bang
als ze zijn voor repressailles. „I blow
your head off", zei een zwaar bewapende
drugshandelaar tegen een burger die het
waagde iets te zeggen.
Schokkend
Het schokkendst is de mantel der hypo
crisie waarmee de hoogste autoriteiten
het hele gebeuren hebben bedekt. In zijn
afscheidsrede had president Reagan het
over Amerika als „de helder lichtende
stad op de berg". Daarna vertrok hij de
finitief naar Los Angeles waar hij een
huis betrok in een deftige, goed bewaak
te wijk. In andere delen van Los Angeles
worden niet meer in de hand te houden
oorlogen uitgevochten tussen drugsben
des. Daarbij zijn het vorig jaar tientallen
doden gevallen. Zo gaat het in nagenoeg
elke grote Amerikaanse stad. Zolang de
problemen niet met naam en toenaam
worden genoemd, hebben de burgers
tenminste nog de indruk dat het zo'n
vaart niet loopt. En dat verhindert dan
weer het georganiseerd verzet tegen het
geweld in de grote steden.
Op de dag dat ik dit schrijf staat er een
advertentie in de krant van een organi
satie die zich „Handgun Control, Inc."
noemt en die een felle campagne tegen
de kleine vuurwapens voert onder het
motto: „Stop de vuistvuurwapens voor
dat ze jou stoppen". In de advertentie
staat een zeer kleine revolver afgebeeld
die is beschilderd met de kleuren van de
Amerikaanse vlag. De bijgaande tekst
luidt: „In 1985 werden in Japan 46, in
Engeland 8, in Zwitserland 31, in Cana
da 5, in Israel 18, in Australië 5 en in de
Verenigde Staten 8092 mensen gedood
met vuistvuurwapens. God Bless Ameri
ca".
Vlak na de schietpartij op de school
vlakbij mijn woonbuurt, zond een plaat
selijk radiostation een gesprek uit met
een Australische verlaggeefster. Die had
het radiostation gebeld om wat inichtin-
gen over de schietpartij te krijgen. Zei de
verbijsterde verslaggeefster: „Waarom ik
bel? Lieve hemel, dat soort verschrikke
lijke dingen gebeuren bij ons niet. Wat is
er in godsnaam aan de hand in Ameri
ka?".
JO WIJNEN
binnen de perken
The Garden Game:
spannend, leuk
en leerzaam
Over dé hele wereld zijn voortdurend
mensen bezig met het bedenken van
nieuwe gezelschapsspellen. Er worden
elk jaar honderden nieuwe spellen ont
worpen of'varianten op bestaande. En
maar zelden wordt zo'n nieuw spel een
doorslaggevend succes. Monopoly is een
voorbeeld van een spel dat een glorierij
ke tocht rond de wereld maakte. Het
wordt vrijwel overal gespeeld en de ver
schillen zijn gering. Welke namen de
straten ook hebben in de verschillende
landen: de stations, gevangenissen, wa
terleiding- en gasbedrijven liggen alle
maal op dezelfde plaats en het spel
wordt overal hetzelfde gespeeld. Met de
bedoeling zo snel mogelijk rijk te wor
den en de hele handel op tafel op te ko
pen. Er zijn andere min of meer succes
rijke spelen: Scrabble, Triviant of Trivial
Pursuit en Yahtzee, om er maar enkele
te noemen.
Uit Engeland overgewaaid en nu ook in
ons land verkrijgbaar is The Garden
Game. Ook dat belooft een blijvertje te
worden door de uitvoering en het karak
ter ervan. Een spel voor mensen met
groene vingers dat gespeejd kan worden
als het weer het werken Jn de tuin on
mogelijk maakt. Vorig jaar in Engeland
uitgeroepen tot „Beste speelgoed van het
jaar" en door het Britse Design Centre
opgenomen in de collectie van goed ont
worpen produkten. Voor liefhebbers van
spelletjes is het niet alleen spannend en
leuk maar ook nog erg leereaam omdat
het spel gebaseerd is op milieuvriendelij
ke plantenleer. Al spelend is er veel in
formatie te vergaren over planten die el-
kaars nabijheid waarderen of die elkaar
juist haten. Het gehele wel en wee van
het tuingebeuren komt in het spel aan
bod. Vanaf een Colorado-keverplaag en
vraatzuchtige mollen tot de heilzame
werking van bijen in een ffuittuin.
Het spel bestaat uit een fors speelbord
waarop vier tuintjes te vinden zijn. Die
tuintjes zijn al omgespit en de voren
voor het zaaien zijn al getrokken. Met
twee tot vier spelers kun je aan de gang.
Iedere speler krijgt een eigen tuin en aan
het begin elf zakjes met verschillende za
den. Die horen allemaal thuis in een
keukentuin, een bloementuin, een fruit-
tuin en een wilde tuin. Vooraf wordt af
gesproken of er zestien, twintig of 24
planten gepoot moeten worden. Als een
speler dat aantal bereikt, is het spel uit.
Via een aardig systeem van bonuspun-
ten kan dan de winnaar en de volgorde
van de andere spelers berekend worden.
Behalve de zakjes met zaaigoed horen
bij het spel ook nog een aantal kaarten
die te zamen de composthoop vormen.
Spelers die van die hoop een kaartje
moeten nemen worden geconfronteerd
met aangename of onaangename om
standigheden als bijvoorbeeld een aan
val van slakken op het gewas. Inlevering
van een aantal zakjes zaad is daarbij de
tol die betaald moet weorden. Erger zijn
de zaken die gebeuren als een speler ge
dwongen wordt een kaartje te nemen
van de stapel gemerkt „Acts of God"
(overmacht). Overstromingen kunnen
dan bijvoorbeeld leiden tot verlies van
alle planten en zaden behalve vruchtbo
men. De Colorado-kever in je tuin kan
het ministerie van landbouw ertoe bren
gen alle fruitbomen en groentebedden op
te ruimen. Daar staat tegenover dat in
dat stapeltje ook kaarten zitten waarmee
een speler als winnaar van een bloemen
tentoonstelling wordt uitgeroepen. Dat
levert dan in het spel grote voordelen
oP-
Een derde verzameling kaartjes met
aparte instructies heeft betrekking op het
weer dat zoals bekend, een grote invloed
heeft op het tuinieren. Een wervelstorm
kan tot het verlies van alle planten en
zaden leiden maar een warm regentje
kan je extra zaaigoed en andere voorde
len verschaffen.
Van de zestien kruiden die in The Gar
den Game meespelen wordt munt om
schreven als een middel om mieren te
verdrijven en lavendel als een probaat
middeltje tegen motten. Wie koriander
in de tuin plaatst trekt bijen aan en die
zijn goed voor de bevruchting van fruit
bomen en bessenstruiken. Tijm is goed
voor elke tuin dus de speler die dat
kruid poot krijgt extra punten. Majoraan
smaakt goed bij alle groentesoorten dus
wie dat kruid tegelijk met enkele groen
tesoorten zaait, krijgt ook daarvoor een
bonus.
Zo worden spelenderwijs de eigenschap
pen van 64 verschillende plantesoorten
onder de loep genomen, de mogelijkhe
den tot combinatie van planten en de
onverstandige beslissingen om planten
bij elkaar te zetten. The Garden Game is
luxueus in kleur uitgevoerd en enige
kennis van het Engels is nodig om het
spel te kunnen spelen omdat alleen de
gebruiksaanwijzing in het Nederlands is
vertaald. Alle andere onderdelen van het
spel zijn in de oorspronkelijke Engelse
versie. Het spel is bij verschillende tuin
centra in ons land te koop en wordt ge
ïmporteerd door Hoveling Plant in Ber-
kenwoude.
JAN VAN KOOTEN
Ceidóc Soimwit'
