Toenemende kritiek telers
op vacuümkoelen van sla
IN EN OM DE KAS
Superwater bespaart
gebruik meststoffen
Sneller inspelen op
wensen consument
Nationaal Milieubeleidsplan valt slecht bij KAVB-voorzitter
LAND EN TUINBOUW
QeidMtBowtaml
VRIJDAG 3 FEBRUARI 1S39 PAGINA S-"
SPC
Ve
bai
iDEN
jteravi
gronde
Mn ooi
.jAris I
iverlo:
broke
.op d
j-Griel
;de°to
Onm
«•strijd
'■Nowi
"Boscl
udellij
Proef met doos
Bij de Bloemenveiling Aalsmeer (VBA) wordt sinds kort een
proef genomen met het aanvoeren van tulpen in eenmalige kar
tonnen dozen. De eenmalige doos is uitgevoerd in de nieuwe
huisstijl voor dozen van de VBA. Het gebruik van de doos leidt
ertoe, dat er vijftien tot vijftig procent meer aan produkten op
Deense- en stapelwagens kunnen worden geladen. Het gebruik
van de nieuwe dozen wordt voor de handel als positief aange
merkt.
De Westlandse Drinkwaterleiding Maatschappij is in staat-om bin
nen vijf jaar de kwaliteit van het leidingwater te verbeteren. Dit
kan door hyperfiltratie, ofwel omgekeerde osmose, hierdoor kan
het chloor- en natriumgehalte omlaag gebracht worden.
Tevens wordt hierdoor het totale zoutgehalte, de EC omlaag ge
bracht. Dit is een gunstige ontwikkeling omdat er hierdoor min
der doorgespoeld hoeft te worden. Dit is op zijn beurt weer gun
stig voor het milieu en het levert een besparing aan meststoffen
op.
Als de WDM deze methode wil gaan toepassen dan is daar een
investering voor nodig. Het gaat om een bedrag dat geraamd
wordt op ruim veertig miljoen gulden. Het spreekt voor zich dat
de kosten hiervan voor het overgrote deel op de tuinbouw ver
haald zullen worden. Als de kwaliteit van het drinkwater verbe
tert. dan zal dit ongetwijfeld een toename van het aantal bedrij
ven dat drinkwater gebruikt, tot gevolg hebben. Men verwacht
dat de tuinbouw in het Westland in 1995 zo'n 11,5 miljoen kubieke
meter water zal afnemen. Daarmee is de tuinbouw dan de groot
ste afnemer van leidingwater.
De invoering van dit „superwater" brengt hogere kosten voor de
tuinders met zich mee. Op het ogenblik kost een kubieke meter
water ongeveer 1,23 gulden. Het superwater gaat ongeveer 1,95
gulden per kubieke meter kosten. Het waterverbruik op een be
drijf van 1 hectare groot schommelt jaarlijks rond 9000 kubieke
meter. Aan dit water wordt gemiddeld 1,4 gram kunstmest voor
de gewassen toegevoegd. Er moet regelmatig doorgespoeld wor
den om het te hoog oplopen van de EC voor de planten te voorko
men. Als er per jaar 2500 kubieke meter water wordt gebruikt om
door te spoelen, dan betekent dit tevens dat er zo'n 3500 kilo
kunstmest verspild wordt. Bij een verbetering van de waterkwali
teit is er voor het doorspoelen ongeveer 750 kubieke meter water
nodig. Deze aanpak van een milieuprobleem lijkt een grote kans
van slagen te hebben.
Het vacuüm koelen van
sla wordt al vele jaren
toegepast. Het is een pro
ces waarbij de tempera
tuur van de sla terugge
bracht wordt naar zo'n 2
a 3 graden Celsius. Door
dit koelen wordt de
houdbaarheid van het
produkt vergroot. Deze
behandeling wordt niet
alleen bij sla, maar ook
bij andere produkten met
succes toegepast.
De laatste tijd is er van de
kant van de sla-telers kritiek
op deze behandeling, omdat
de sla na het koelen glazig
heid vertoont en vervolgens
kan gaa rotten. Een ding moet
niet uit het oog verloren wor
den en dat is, het vacuüm
koelen verbetert de kwaliteit
van de sla niet. Het is dus niet
zo dat zachte slappe sla na het
koelen als een stevige krop
weer tevoorschijn komt. Hier
moet ook de oorzaak van de
problemen gezocht worden
waar men in een aantal ge
vallen mee te maken heeft.
In de periode van december
tot half januari is er erg wei
nig straling geweest. Daar
naast was er sprake van vrij
hoge dag- en nachttemperatu-
ren. Het is een oud gegeven
dat: weinig licht en hoge tem
peraturen een zacht gewas op
leveren. Hier zal terdege re
kening mee gehouden moeten
Het vacuümkoelen van sla wordt al jaren toegepast.
worden. Planten met zwakke
cellen verdragen geen grote
overgangen in de verdam
ping. Voor sla betekent dit bij
een te geringe verdamping
glazigheid en als er te veel
verdampt het ontstaan van
rand. Omdat de gewassen op
het ogenblik erg zacht zijn zal
er met deze zaken rekening
gehouden moeten worden.
Dit is vooral belangrijk bij de
oogst en de daarop volgende
verwerking. Zo zal men bij de
oogst moeten voorkomen dat
men de sla kapot knijpt.
Daarnaast moet er voorko
men worden dat de sla bij het
oogsten te nat is. Dit laatste is
extra belangrijk bij zachte ge-
FOTO: L.N. KRUL
wassen. Als de sla te nat is
dan is de kans groot dat er bij
het vacuüm koelen glazigheid
ontstaat. Hiermee heeft men
de laatste tijd in de praktijk
ook ervaring opgedaan. Men
kan zich gezien deze gegevens
dus afvragen of de kritiek op
het vacuüm koelen wel te
recht is.
De Nederlandse glasgroentesector kan zijn huidige sterke concur
rentiepositie behouden maar moet daarvoor wel steeds sneller in
spelen op de zich wijzigende voorkeuren van consumenten in
binnen- en buitenland. Assortiment, smaak, kwaliteit en presen
tatie van produkten vragen blijvende aandacht. Daarnaast is de
milieuvriendelijkheid van de produktiemethoden voor een suc
cesvolle toekomst van het grootste belang.
Dit schrijft Rabobank Nederland in haar rapport „Visie op glas
groenten", dat ter gelegenheid van de nu in Bleiswijk gehouden
Nationale Tuinbouw Vakbeurs is uitgebracht.
De produktiewaarde van de glasgroentesector is sinds 1965 ruim
schoots verviervoudigd tot 2,3 miljard gulden. Het aantal glas
groentebedrijven is in die periode meer dan gehalveerd tot 6400.
Hiervan zijn er ongeveer 4400 gespecialiseerde hoofdberoepsbe-
drijven.
Het innovatieve karakter van de bedrijven in deze sector blijkt
uit de forse investeringen die er plaatsvinden. In 1988 heeft de
Rabobank aan glasgroentebedrijven voor circa 300 miljoen gul
den aan nieuwe leningen verstrekt. Dit is een stijging met ruim
50% ten opzichte van 1987. De glasgroenteteler investeert jaarlijks
gemiddeld zo'n 60.000-100.000 gulden in zijn bedrijf, waarvoor hij
vanzelfsprekend naast bankleningen ook uit eigen vermogen put.
De glasgroentesector kan de vorming van de interne EG-markt
met vertrouwen tegemoet zien, aldus de Rabobank. De concur
rentiepositie van de Nederlandse glasgroenteteelt is op enkele
onderdelen na relatief sterk. Om die positie te behouden zal
ons land zich nog sterker moeten profileren op het gebied van
kwaliteit en assortiment. De concurrentiekracht van Spanje zal
nog fors kunnen toenemen. De Spaanse aanvoer van vrucht
groenten zoals tomaat en paprika beperkt zich echter vooral tot
het winterseizoen.
Deze aanvoer is daarmee in de tijd aanvullend op het Nederland
se aanbod. Vanwege klimatologische condities heeft Spanje een
beperkt aanvoerseizoen. De Duitse markt is voor Nederland de
belangrijkste afzetmarkt voor verse groenten. De jaarlijkse con
sumptie van verse groenten in Duitsland behoort met 75 kg per
hoofd van de bevolking echter tot de lagste in de EG (Nederland
94 kg per persoon per jaar). Door het gezondheidsimago van ver
se groenten te benadrukken kan de afzet van verse groenten
naar Duitsland nog fors toenemen.
Als minister Ed Nijpels op 15
februari per trein naar het
Westfriese Bovenlcarspel reist
om de vermaarde Westfriese
Flora te openen, heeft de be
windsman in zijn koffer onge
twijfeld een weerwoord bij zich
aan het adres van de voorzitter
van de Koninklijke Algemeene
Vereeniging voor Bloembollen
cultuur. Tijdens een onlangs ge
houden bijeenkomst met de
pers heeft de heer Veldhuyzen
van Zanten nog maar weer eens
diep in de lade vol gramschap
gegrepen en heel wat kritiek op
het komende nationale milieu
beleidsplan over het hoofd van
de minister uitgestort.
Insinders vermoeden dat het
echter weer eens zo'n preek
voor een kerk vol ongelovigen
is geworden, maar die kenners
moeten ook weten dat de
bloembollenmensen echte vast
houders zijn en dus net zo lang
blijven preken tot de boodschap
is overgekomen. En de KAVB
voorzitter zag zijn kans schoon
met voor zich de vertegenwoor
digers (en -sters) van de vader
landse pers, die gretig de toorn
van Veldhyzen van Zanten no
teerden.
„Er manifesteert zich een ver
anderende maatschappijvisie
die de economie van de land
en tuinbouw duidelijk ten ach
ter stelt. De signalen daarvan
komen luid en duidelijk (en ik
moet zeggen ook wel eens onge
nuanceerd) over.
Zeker een keer in de week
wordt door verschillende leden
van het Kabinet verkondigd
dat bij ongewijzigd beleid er on-
aanvaarbare gevolgen ontstaan
voor oppervlakte- en grondwa
ter, de lucht en nu ook het
licht.
Met de komst van het Milieu
plan voor ogen moeten wij er
als Nederlandse tuinbouw ern
stig rekening meer houden dat
zich belemmeringen in ons
functioneren voor kunnen gaan
doen," aldus Veldhuyzen.
„Het bloembollenvak wenst een
groter areaal geschikte cultuur
grond, juist om met minder
middelen te kunnen werken.
De restricties van de provincie
Noord Holland en het tegen
gaan van de aanleg van een
Kleine Markerwaard staan
haaks op het verminderen van
het gebruik van de middelen",
aldus Veldhuyzen die zei dat op
zo'n manier het bloembollen
vak aan alle kanten in de hoek
wordt gedreven en dat er zoet
jesaan het negatieve beeld ont
staat van een bloembollenvak
als milieubederver.
„Ik wens op te merken dat ik
ten stelligste opkom tegen zo'n
negatieve beeldvorming. Het
simpelweg verbieden van mid
delen die de menselijke gezond
heid niet beïnvloeden (en dat
dreigt minister Nijpels te doen)
is een wel heel eenvoudige op
lossing. Dat kan echter tot ge
volg hebben dat een springle
vende industrie met een pro
duktiewaarde van boven de een
miljard gulden, om zeep wordt
gebracht".
Als de plannen doorgaan zoals
ze voorliggen en dus een starre,
eenzijdige oplegging van verbo
den op het gebruik van chemi
sche middelen inhouden, dan
zal dat een inkomstenderving
van vele miljoenen betekenen
en daar een kapitaalsvernieti
ging van zeker een miljard gul
den uit voortvloeien".
De KAVB voorzitter memo
reerde voorts dat in het bollen-
vak keihard wordt gewerkt aan
biotechnologische oplossingen
om het gebruik van de midde
len te verminderen of zelfs to
taal weg te werken.
KERKDIENSTEN
Evang. Luth. Kerk: 10.15 u. ds. W. F.
Jense. Nieuw Apost. Kerk: 9.30 en 16
u. Evang. Gemeenschap: 9 u. Ev. R.
u. ds. A. C. Kersten: 17 u. ds. P. C.
LEIDEN O.L. VR. HEMELVAART/
ST. JOZEF: za. 19.U., zo. 9.30 u., 11
u. Hoogmis.
H: LEONARDUS: za. 19 u. Euch. vie
ring; zo. 10.30 u. Euch.viering.
H. MIDDELARES: za. 19 u. Euch. vle-
9.30 u. Hoogmis.
AARLANDERVEEN HEILIGE PE
TRUS EN PAULUS: za. 19 u.; zo.
10.30 u. Hoogmis.
H. BONIFATIUS: za. 19 u.; zo. 9.45 u..
DE HEILIGE GEEST KERK (De Bron):
HAZERSWOUDE H.H. ENGELBE
WAARDERS: za. 19 u.; zo. 10.00 u.
Hoogmis, 11.30 u.
HILLEGOM ST. JOZEFPAROCHIE:
za. 19 u. Ned. liederen; zo. 10.00 u.
Ned. liederen, 11.30 u. Ned. liederen
H. MARTINUS: za. 19.00 uur; zo. 9.00
en 11.00 uur. Van 10-7 t/m 21-8 dien
sten za. 19 uur. zo. 10.00 uur.
HOOGMADE O.L. VR. GEBOOR
TE: za. 19 u.; zo. 10 u.
KATWIJK AAN DEN RIJN H. JO
HANNES DE DOPER: za. 19 u. Eu
charistieviering: zo. 10.00 u. Eucharis
tieviering met parochieel koor.
DEP. RIJNSBURG (Chr. Tuinbouw
school): zo. 10.30 u. Euch. viering.
BUITENKAAG JOHANNES EVAN
GELIST: za. 19 u.; zo. 10.00 u. (10 uur
is wintertijd. Zomer is 9.30 uur).
LANGERAAR H.H. ADRIANUS: za.
19 u.. zo. 9.30 en 11.30 uur.
LEIDERDORP DE MENSWOR
DING: za. 19 u. Eucharistieviering; zo.
11.30 u. Eucharistieviering.
OUDE ADE ST. BAVOKERK:
u. Avondmis; zo. 9 u. Hoogmis, 10.30
u. H Mis in Rijpwetering.
ROELOFSARENDSVEEN MARIA
PRESENTATIE: za. 19 u.; zo. 10.30 u.
ST. PETRUS BANDEN: za. 19 u.; zo.
9.30 u. Hoogmis, 11.30 u.
RIJPWETERING O.L. VR. GE
BOORTE: za. 19 u. in Oud Ade; zo. 9
u. Hoogmis, 10.30 u.
SASSENHEIM ST. PANCRATIUS:
za. 19 u.; zo. 9.30 Hoogmis en 11 u.
STOMPWIJK H. LAURENTIUS: za.
19.30 u. Eucharistieviering met sa
menzang; zo. 9.30 u. Hoogmis, 11 u.
Stille H. Mis.
VOORHOUT. ST. BARTHOLOMEUS-
KERK: za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u.
VOORSCHOTEN H. LAURENTIUS:
za. 19 u.; zo. 11.30 u.
H. MOEDER GODS: 19 u.; zo. 10 u.
WARMOND ST. MATTHIASKERK:
za. 19 u.; zo. 9.00 en 11.00 u.
WASSENAAR ST. WILLIBRORD:
i. Zevende-Dag-Adventis
ten: zaterdag 10 u. Bijbelstudie; 11 u.
Predikatie. Evang. Centrum 10 u.
Evang. J. P. H. Zijlstra (Evang.Cen-
trum De Bethlehemkerk). Zendings-
groep „Jeruel": 17 u. Samenkomst.
Pinkstergemeente Oude Vest: 10 u.
dhr. J. Eikerbout.
AARLANDERVEEN Herv. Gem.: 10
u. ds. G. van Driel; 19 u. ds. L. de
Graaft, Nieuwveen. Geref. Kerk: 10 u.
ds. P. W. van Wijngaarden; 18.30 u.
ds. F. J. Boer. Chr. Geref. Kerk: 9.30
u. Dienst des Woords; 14.30 u. ds. J.
P. Boiten.
TER AAR Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
A. v. Eyk, Gouda; 18.30 u. ds. D.
Driebergen. Katwijk. Geref. Kerk:
LEIDERDORP (Herv./Geref.diensten).
J. A. Schilt, H.A. Geref. Kerk: 9.30 u.
ds. C. v.d. Kooi. Werelddiaconaat,
zondag; 19 u. ds. N. de Reus, Ter-
Aar.
LISSE Herv. Gemeente. Dorps-
10.30 u. ds. VoiieDregt; ia u. ds.
Bras. Geref. Kerk: 10 u. ds. R. W. Bie-
winga; 19 u. ds. Bras in Herv. Kerk.
Chr. Geref. K
Hogenbirk. Ni
heim/Lisse; 10.30 u.
ström-Bruin.
VALKENBURG Z.H. Herv. Gem.:
10, u. dr. C. Vermeulen; 18.30 u. ds. J.
Bogaard. Katwijk. Geref. Kerk: 10 u.
drs. S. Oegema; 18.30 u. ds. M. G.
Veenstra, Leiden.
VOORHOUT Herv./Geref. Kerk: 10
u. ds. C. J. de Jong.
VOORSCHOTEN Herv. Gem.: 10 u.
ds. A. K. v.d. Schoot; 19 u.. ds. J. D.
A. de Zwart. Geref. Kerk: 10 u. ds.
Brouwer, Zeist; 19 u. ds. de Zwart in
Herv. Kerk. „Ontmoeting" (Herv./Ge
ref.): 10 u., ds. J. D. A. de Zwart, H.A.
WARMOND Herv. Gem.: 10 u. ds.
K. E. Bras, Sassenheim.
steeg 10. Ma. t/m v
Riet tel. 11777. Alkemade - Rijnsa-
terwoude: za. en zo. dr. R.H.C.
Glansbeek tel. 01713-12511. Roe-
lofarendsveen: Praktijk Saeys/van
Mierlo/Roelen/Brock: za. en zo. dr. H.
van Mierlo tel. 01713-15289. Al
phen: groep 1: za. dr. P Herzberger
ABBENES Herv. Gem.: 9.30 u. dhr.
J. W. Hoffenaar, Voorhout.
ALPHEN AAN DEN RIJN Herv. Ge
meente. Opstandingskerk: 10 u. ds.
H. Ommerlng; 18.30 u. ds. A.
dienst. Kruiskerk: 10 u. ds. A. Jonk-
Geref. Kerk. Maranathakerk: 10 u.
drs. P. Wilschut. H.A.; 18.30 u. ds. P.
W. van Wijngaarden. H.A. Salvatori-
9.30 en 11 kerk: 10 u. ds. F. J. Boer, H.A.; 18.30
ZEVENHOVEN HEILIGE JOHAN
NES GEBOORTE: za. 19 u. H. Mis; zo.
9 u. Stille Mis. 10.45 u. Hoogmis.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK MEER
BURGPAROCHIE: za. 19 u. Misvie
ring; afwisselende koren; zo. 10 u.
met wisselende koren, 11.30 u. met
orgel en Volkszang.
ZOETERWOUDE ST. JAN'S ONT
HOOFDING: za. 9 jan. 19.30 uur H.
Mis met zang, zo. 9.30 u. Woord- en
Communieviering.
ds. J. v.d. Zeeuw. Leger des Heils: 10
en 19 u. Samenkomsten. Volle Evan
gelie Gem.: 10 u. dhr. A. v.d. Hoorn.
ALPHEN NOORD (Herv./Geref.dien
sten) Goede Herder: 10 u. ds. R.
Nieuwenhuis; 18.30 u. ds. Kraaieveld.
De Bron: 9.15 u. ds. Hogendijk; 10.30
predikbeurten
ïveridienst); 11.30 u. H. Mis.
NIEUWVEEN H. NICOLAAS: za. 19
NOORDEN ST. MARTINUS: za. 19
u. Avondmis; zo. 9 u., 10.30 u. Ge
zongen Mis.
NOORDWIJK BINNEN ST. JE
ROEN: za. 19 u. H. Mis; zo. 9.30 u.
Hoogmis. 11.00 H. Mis.
10 u. ds. A. Alblas,
Leidse Cantorij. Marekerk: S
S. Meijers, H.A.; 12 u. Oec
tendienst; 17 u. ds. C. A. v.h. Hof,
Woubrugge. Maranathakerk 10 u. ds.
H. E. Schouten. De Regenboog: 9.30
en 11.15 u. pastoor J. A. A. A. v.
Well. Bethlehemkerk: 10 u. ds. H.
Hortensius. Bevrijdingskerk: 10 u. ds.
L. C. Rietveld, H.A.; 17 u. ds. H. Hor
tensius. Vredeskerk: 10 u. ds. S. T.
de Mey-Meulendijk. Stevenshof
10.30 u. pastoor d. Ribs; 19 u. orgel
concert. Acad. Ziekenhuis: 10.15 u.
ds. M. W. van Beunum, H.A. Diaco-
nessenhuls: 10.30 u. ds. H. J. van
Achterberg. Jeugdkapel, Bevrljdings-
C. Rie
LEIDEN Gereformeerden e
Kerkgemeenschappen.
ds. A. Alblas. Mara-
u. ds. H. E. Schouten.
Bevrijdingskerk: 10 u. ds. L. C. Riet
veld; 17 u. ds. H. Hortensius. Groen
hoven: 10 u. ds. E. Treurniet. Chr.
Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds.G. C. den
Hertog. Geref. Kerk Vrijgem.: 10 en
17 u. ds. P. Houtman. Doopsgez./
Taselaar. Driehoorne: 19 u. ds. J. van
Dok. Herv. Gem. Sionskerk: 9.30 u.
ds. J. Ouwendijk; 18.30 u. ds. H.
Koudstaal, Baarn. Oudhoornseweg:
10 u. ds. B. van Glnkel.
BODEGRAVEN Herv. Gemeente.
Dorpskerk: 10 u. ds. H. K. de Wilde,
Soest; 18.30 u. ds. S. Jumelet, Pols
broek. Salvatorkerk: 10 u. ds. P. J.
Droogers. Werkendam; 18.30 u.
kand. W. de Vos, Ede. Bethlehem
kerk: 10 u. kand. W. de Vos. Ede;
18.30 u. ds. W. Radstake, IJsselmon-
de. Geref. Kerk: 9 u. ds. W. den Bra-
ber. Vries in Dorpskerk; 18.30 u. ds.
den Braber in Willibrorduskerk (We-
relddiaconaatszondag).
koek, Oegstgeest; 18.30 u. ds. H. A.
v.d. Pol. De Stek (Herv./Geref.): 9.30
u. ds. G. de Jong. Geref. Kerk: 9.30 u.
9.30 en 17 u
HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30
u. ds. H. J. ter Bals, Oudshoorn;
18.30 u. ds. W. Dekker, Delfshaven.
Geref. Kerk: 10 u. ds. P. Huisman; 17
u. ds. C. v.d. Velde.
HOOGMADE Herv. Gem.: 10 u. ds.
H. L. Boonstra.
i Schrift en Tafel.
KATWIJK AAN ZEE Herv. Ge
meente. Nieuwe Kerk: 10 u. ds. W.
C. v.d. Berg. Ichtuskerk: 10 u. i
zangdienst. Pauluskerk: 10 u.
C. de Gelder, doopdienst. Geref.
Kerk: 10 u. ds. E. Boswijk; 17 u. drs.
M. J. Aalders, Woubrugge. Chr. Ge
ref. Kerk: 10 en 16.30 u. ds. K. J. Ve-
lema. Geref. Gem.: 10 en 16 u. ds. A.
M. den Boer. Ned. Geref. Kerk (Sal-
vatori): 10.45 u. ds. D. J. A. Brink; 17
dhr. N. Stam; 18.30 u. Jeugddie
Ommering, Alphen.
NIEUW-VENNEP Herv. Gem.: 9.30
u. ds. G. H. N. Germans, Sassenheim;
19 u. ds. J. Th. W. Quack, Berkel Ro
denrijs. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u.
ds. N. Wijngaarden. Chr. Geref. Kerk:
9.30 u. Leesdienst; 14.30 u. ds. L. W.
v.d. Mey. Alphen.
NOORDWIJK Herv. Gemeente.
Grote Kerk: 10 u. ds. D. Keunlng; 17
u. ds. J. Nap, Huizen. Kerk aan Zee:
10 u. ds. G. J. Ruitenburg. De Rank:
10 u. ds. G. H. v. Kooten. Delft. Geref.
Kerk. Hoofdstraat (Buurtkerk): 10 u.
ds. R. S. Elgersma; 16 u. Bevestiging
en Intrede drs. G. A. Scholte. Vinken-
laan: 10 u. kand. W. Dekker; 19 u. ds.
R. S. Elgersma. Stlchtlngskerk: 11 u.
sten) Endegeest: 10 u. Pater J. W. <jr.
u. ds. J. J. Kooman. Pauluskerk: 10 u
ds. R. E. Da Costa. Gemeentecen
trum: 10.30 u. mw. ds. T. M. Zoek,
Leiden; 19 u. dhr. W. J. Schot. Acad.
Ziekenhuis: 10.15 u. ds. M. W. van
Beinum, H.A. Genootschap der Vrien
den (Quakers): alleen 1e zondag v.d.
maand dienst om 10.30 u. Ned. Ge
rei. Kerk: 8.45 u. Prof. A. Troost.
A'dam; 16 u. kand. G. Vrooland,
Apeldoorn.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. P. Sierat,
Kerk). Kievietkerk, Samen-op-
weg diensten: 10 u. ds. J. Visser.
Ned. Prot. Bond: 10.30 u. ds. F. H.
Foclema Andreae.
WOUBRUGGE Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. C. A. v.h. Hof; 18.30 u. dr. S.
Meyers, Lelden. Geref. Kerk: 9.30 u.
der Velden tel. 38635 en zo. dr. H.
Nobel tel. 38635. Hazerewoude-
Koudekerk: za. en zo. dr. R.G.W. Uh-
lenbeck tel. 01728-9281. Benthui-
1 - Boskoop:
Nieuwkoop - Noorden:
raat, op zaterdag
APOTHEKEN De avond- en nacht
diensten van de apotheken in de re
gio Leiden worden waargenomen
door de apotheken die ook weekend-
elke dag Academisch Ziekenhuis be-
Cronesteinkade
i op afspraak, klachten
bureau: di. en do. 18.30-20.30, afde
ling vreemdelingenrecht: ma. 13-15
en do. 18.30-20.30, afdeling vrouw:
vr. 10-12.
SOS Telefonische Hulpdienst Lei
den e.o. Voor een gesprek van
mens tot mens. Vertrouwelijk. Dag en
nacht bereikbaar. Telefoonnummer
achterop de telefoongids (071-
di. 10.00-12.30 u.. i
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u.
OIERENHULP- EN AMBULANCE
DIENST Hulpverlening in Leiden,
Leiderdorp, Oegstgeest. Rijnsburg.
Valkenburg, Voorschoten, Warmond
en Zoeterwoude. Tel. 071-174141.
BURGERRAADSLIEDEN Koren
brugsteeg 2. tel. 143171 (kantooru-
ongewenste zwangerschap v
der en kind. Bel tel. 071-896309; 071- ren). Spreekuren
897762; 033-620244 (dit laatste nu
dag en nacht bereikbaar).
M. Aalders.
ZEVENHOVEN Herv. Gem.: 9.30
en 19 u. geen opgave. Geref. Kerk:
9.30 en 19 u. geen opgave.
ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 10 u.
ds. G. Pettinga, Utrecht; 18.30 u. ds.
K. B. A. Kielder, Vianen. Geref. Kerk:
10 en 18.30 u. dr. H. Bade, Alphen.
>dienstuerlening
Leeuwen, Verhage, Maris, Groene-
veld en De Ruiter, Van Schie: za. dr.
M.A. van Schie tel. 177100 en zo. dr.
J.H. de Ruiter tel. 125096. Groep 2:
Bergmeyer, Nering Boegel. Van Gent,
Taytelbaum, Van Luyk, Klaassen,
Rus, Kruis en E. de Lange: za. dr.
R.M.G. Taytelbaum tel. 120266 en zo.
dr. J.van Gent tel. 122538. Groep 3:
Pleiter. Lely, Smit. W. de Bruijne, J.
de Bruijne. Stolk, Jurgens, Fogelberg
Have tel. 15417.
Koster, C. Juffermans
De dienstdoende arts is te bereiken
via de dokterstelefoon tel. 071-
122222.
Zoeterwoude: dr. Freeke, tel.
410950/414547. Alkemade - Lei-
muiden: eigen tandarts bellen
APOTHEKEN Leiden - Leiderdorp
- Oegstgeest - Voorschoten: za. en
Apotheek Tot Hulp Der Mensheid,
D.30 u. Euch.viering.
B. Schuurman. Maranathakerk: 10 u.
ds. C. B. Schuurman; 18 u. ds. W.
Chr. Hovius. Kapel Overduln: 14.15 u.
ds. H. v.d. Beid. Geref. Kerk. Qpon
Zijl, gastendienst. Remonstrantse
Gem.: 10 u. dr. E. P. Meijering,
Oegstgeest.
RlJNbATERWOUDE Herv. Gem.:
9.30 u. ds. C. v.d. Linden; 19 u. ds. A.
J. de Jong.
RIJNSBURG Herv. Gemeente.
Grote Kerk: 9.30 u. ds. Smaling; 17 u.
ds. Wagter. Bethelkerk: 9.30 u. ds.
Wagter. Geref. Kerk. Petrakerk: 9.30
u. ds. Cziria; 17 u. ds. Verschoor. Im-
manuelkerk: 9 en 10.30 u. ds. Ver
schoor; 17 u. ds. Snel. Maranatha
kerk: 9.30 u. ds. Snel; 17 u. Cziria.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. W.
van Sorge.
SASSENHEIM Herv. Gem.: 9 en
Muysenbergh-tel. 132877. Groep 4:
Bènit, Horn, de Kanter, Lahr, Lodder,
Nieuwenhuis. Van Rijn, Van Winger
den, J. Zaaijer en R. Zaaijer,
D. Hammersteln en A. Hammerstein:
za. dr. M. Crobach tel. 213964 en zo.
dr. H.J. Prince tel. 761754. Oegst
geest: vanaf za. 8.00 uur: za.»en zo.
dr. J.W. de Haan tel. 170605; Spreek
uur za. en zo. 11.30-12.30. Kaag -
Abbenes -Nieuw Vennep: tel. 02526-
-p: za. dr P. van 't
(12.30-13.00 uur:
Kemme 893139
(spreekuur van 12.30 tot 13.00 uur:
891000). Voorschoten: za. dr. Pres-
cott tel. 01717-2356 en zo. dr. Koop-
mans tel 01717-Van Dam 01717-
3960. Warmond Voorhout: za. en
Huisartsenpraktijk Hoornweg/S
tel: 313234; Apo-
:en, Leidseweg 66.
i, telefoon: 01717-2525.
feestdagen 12.30-13 en 17.30-18 u.
Noordwijk - Katwijk - Rijnsburg:
Apotheek De Jong. Koningin Juliana-
laan 22, Katwijk, tel. 01718-14370.
Leidschendam: Apotheek Mariahoe-
ve, Het Kleine Loo 356, Den Haag;
tel. 070-476031. Noordwijkerhout:
za geopend van 9-13. u. en van 17-18
Sassenheim: 02522-10169.
raat, tel. 02520-16217. Leidschen
dam: Kruisvereniging, tel. 070-
455300. Oegstgeest: Kruisvereniging,
tel. 071-177444.
- Leidschendam: eigen c
18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen
ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling:
dag. van 15.00-16.00 u.env
19.30 u. Intensieve verpleging: dag.
Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En-
ste klasse: de gehele dag. Jelgers-
makliniek: Jongerenteam: za. en zo.
14.00-17.00 u. Opname: werkdagen
16.45-17.45 u.; za. zo en feestdag.
10.00-11.30 en 14.00-16.30 u. Team
A, C en D: dag. tot 21.00 u. met uit
zondering van behandeltijden en
etenstijden. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-
19.30 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdeling: voor ouders en fa
milie is na overleg met patiënten
doorlopend bezoek mogelijk. Bezoék
aan ernstige patiënten: wanneer aan
arnstige patiënten doorlopend be-
opgenomen kinderen na overleg
met verpleegkundig hoofd. Voor an
dere bezoekers van kinderen: Keel-,
neus- en oorheelkunde en neurologie:
14.15-15.00 en 18.30-19.30. Oogheel-
afdeling 15.00-15.30 u. alleen
ouders 18.00-18.30 u.
CENTRALE REGISTRATIE KINDER
OPVANG (Koornbrugsteeg 2. 2311
EK Leiden, tel 254810.) Informatie
over en aanmelden voor kinderop
vang in Leiden. Geopend: ma t/m vr
dag 9-12.
of een persoonlijk
20.00. donderdag 19.00-22.00.
zieken en gezinsverzorging, Rem-
brandtstraat 17, tel. 149441 (ma. t/m.
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 u.).
KINDER- EN JONGERENTELEFOON
Dagelijks geopend van 16.00 tot.
gracht 1b. spreekuur
9.00-10.00 en volgens afspraak, tel.
9.00-10.00 en volgens al-
noodsituaties^
rs nachts en in het weekeinde bereik-,
baar onder nummer: 06-8212141.
MELDLIJN AGRESSIE EN DISCRIMI
NATIE HOMOSEXUALITEIT 071-
221008. zo. 20-24.
RAAD VAN ARBEID Hoge Rijndijk
9.00-10.30 u. Leid-
Tel. 3254.
SP HULP- EN INFORMATIEDIENST
Groenesteeg 33, Leiden. Tel. 071-
134640 of 071-144600. Hulp en infor-
STICHTING VRIJWILLIGERS CEN
TRALE Pallasstraat 1, Alphen aan
den Rijn. Tel. 01720-33033. Begelei-
nodlg hebben. Bovendien wordt infor
matie verstrekt over andere mogelijk
heden van hulpverlening en de be
reikbaarheid daarvan.
VRIJWILLIGERS CENTRALE Lan-
gegracht 246a, Leiden. Tel. 149064. -
Tel. 071-121139.