België graaft oude Indusbeschaving op Commerciële televisie in Vlaanderen brengt vooral „oude koffie" Residentie Orkest op de golven van de late romantiek CeidócSomont Poëzie ligt op straat Hartoperatie Dave Brubeck NIEUWE MONSTER-EXPO IN BRUSSEL Psihomodo Pop heeft nog het heilige moeten Van Gogh terug in Arles KUNST VRIJDAG 3 FEBRUARI 1989 PAGINA 16 GRONINGEN In Groningen ligt de poëzie op straat. Deze keer van P.C. Hooftprijs-winnaar Rutger Kop land die speciaal voor het afficheproject van de directie cultuur van de gemeente een gedicht heeft geschreven. Zijn „In Groningen' werd gisteren op dertig aanplakborden, verspreid over de stad Groningen, opgeplakt en zal er twee we ken blijven hangen. Koplands werkstuk is het vijfde gedicht dat het kader van het afticheproject verschijnt. Eerder konden de i de stad zich verlustigen aan gedichten van Jan Hanlo, Hendrik de Vries, J.C. Bloem en Richard Minne. De ge dichten worden afgewisseld met zeefdrukken van beeldend kunstenaars, die daarvoor van de directie cultuur een opdracht krijgen. Zo hingen de aanplakborden in januari vol met een affi che van Benne Holwerda, vormgever van de Stadsschouwburg en Oosterpoort. Het project duurt een jaar. De affiches, die in een beperkte oplage van honderd stuks worden verkocht, blij ken al voer voor verzamelaars, die erop uit zijn alle twaalf exemplaren te bemachtigen. Noortje Noortje var. Oost veen, voormalig presentatrice en eindredacteur van het NOS-journaal, zal voorlopig niet meer op de buis te rug kéren. Van Oostveen is deze week begonnen in haar nieuwe baan, als hoofd van de af deling voorlichting van de gemeente Amsterdam. Hier poseert zij voor de Stopera, het stad huis annex muziek theater, waar zij da gelijks te vinden is. FOTO: ANP LOS ANGELES De Amerikaanse jazz-pianist Dave Brubeck zal volgen de week een open hartoperatie moeten ondergaan. Zijn Europese toernee die in maart zou beginnen is daarom uitgesteld. De 68-iarige Bru beck zal woensdag worden geope reerd, om twee verstopte kransslaga ders te vervangen. Over enkele maanden zal hij voor het eerst weer optreden. Brubeck begon zijn carriè re als pianist in 1946. Sinds 1950 werkt hij met eigen bands. Hij heeft meer dan 250 melodieën gecompo neerd, maar werd het bekendst door het nummer „Take Five", dat werd geschreven door zijn saxofonist Paul Desmond. „Indus, oud* culturen in Pakistan", van 9 februari tot 14 mei in het Mu- België heeft iets met oude beschavingen. Vorig jaar al gaven twee grote tentoonstellingen in Brussel, over de Azteekse beschaving en over vijfduizend jaar China, daar blijk van. In het Museum voor Kunst en Geschiedenis komt binnenkort een nieuwe monster expositie, nu gewijd aan de Indus beschaving. BRUSSEL De Indus-be schaving behoort met die var Egypte en Mesopotamië tot dt oudste ter wereld. Toch is ei relatief weinig over bekend Twee duizenden jaren oude steden in de Indus-vallei, Ha- rappa en Mohenjo-Daro, wer den pas in de vroege jaren twintig van deze eeuw ont dekt. En pas sinds vijftien jaai doen Duitse en Franse archeo logen er op grote schaal opzoe kingen. Het Brusselse Museum voor Kunst en Geschiedenis, dat zich steeds meer toelegt op grote overzichtstentoonstellin gen en daar binnenkort een aparte ruimte voor wil inrich ten, heeft de duizenden jaren oude Indus-beschaving uitge kozen als blikvanger voor '89. Vanaf 9 februari worden plex het het Jubelpark zo'n 350 pen uit terracotta, schelpen, steen, brons en goud tentoon gesteld. Zoals bij de vorige ten toonstellingen over China en de Azteken, komen er een uit gebreide brochure, films en le zingen van deskundigen. Vol gens de organisatoren is de Brusselse tentoonstelling de eerste sinds de ontdekking van Harappa en Mohenjo-Daro die in het westen aan de Indus-be schaving wordt gewijd. Als embleem is een kopie gekozen van een kleine reliëfzegel die de verre voorouders van de huidige Pakistani gebruikten als economisch en administra tief controle-instrument in de bloeiende handelsbetrekkin gen met hun tijdgenoten in het stroomgebied van de Tigris en Eufraat, duizenden kilometers en een onherbergzaam bergge bied verder. De Indus-bescha ving strekte zich rond 3.000 voor Christus uit van het Hi- malaya-gebergte tot aan de Arabische Zee, en stak daar mee de Egyptische en Mesopo tamische cultuur naar de kroon. Douchecel Op de tentoonstelling in Brus sel wil het Museum voor Kunst en Geschiedenis, onder Mohenjo-daro, stad uit de Indus- dal-beschaving (ca. 2000 voor Chr.). De stad is opgenomen op de Unesco-lijst „Erfgoed der beschaving". Rechts: Een zogenoemde „Priesterkoning", buste in steatit (ca. 2000 voor Chr.). De buste is opgegraven in de stad Mohenjo- daro. FOTO'S: GEORG meer aan de hand van drie-di mensionale dia-presentaties, iets laten zien van het leven zoals zich dat in de Indus-val lei al vanaf 10.000 voor Chris tus ontwikkelde. Landbouw en veeteelt stonden er op een hoog peil. Nu negenduizend jaar oude grafschriften tonen het vakmanschap van de vroe ge bewoners van de Indusval- lei op het gebied van steen-, brons- en kleibewerking, en ook de architectuur en stads planning bereikten al vroeg een hoge graad van rationali teit. Veel woningen in de nu weer opgegraven steden be schikten over een douchecel, aangesloten op de riolering. Er was een geavanceerd irrigatie systeem. Het verkeer, bestaan de uit door dieren voortge trokken wagens, bleef beperkt tot de doorgaande wegen. De deuren van de huizen kwa men uit op zijstraten om het stof van voorbijrijdende wa gens te weren. Volgens de kenners van'de Indus-bescha ving is er in achtduizend jaar nauwelijks iets veranderd aan technieken als de wagencon structie en pottenbakkerij, die in het stroomgebied van de In- dus en Bolan al heel vroeg ge meengoed waren. De Indus beschaving is volgens kenners als bakermat van tal van late re beschavingen van groter belang dan die van Egypte of Mesopotamië. In Brussel komen op een aan tal lezingen Franse en West- duitse archeologen iets vertel len over de geschiedenis van de Indus-vallei, en over de mi lieufactoren die de overblijfse len van deze oude cultuur be dreigen. Het cultuurfonds van de VN, de Unesco, bereidt een red dingsproject voor, dat in de loop van dit jaar van start gaat. Van de entreegelden in Brussel wordt twintig procent in dat fonds gestort. De mu seumdirectie in Brussel wil daarmee haar steentje bijdra gen aan de redding van een vijfduizend jaar oude stad, die haar milieuproblemen al mil lennia voor Christus begon te bestrijden, en er nu toch nog door wordt bedreigd. FRANS BOOGAARD BRUSSEL De Vlamin gen waren gisteren een beetje opgewonden. Woensdagavond hadden ze voor het eerst Vlamin gen voor het eerst kennis kunnen maken met de eerste Belgische commer ciële tv-zender, de Vlaam se Televisie Maatschappij (VTM). „Het media-land- schap is daardoor grondig veranderd", zo luidde het algemene oordeel van de ochtendbladen van don derdag. De eerste, ruim vijf uur duren de uitzending van de VTM heeft nog al uiteenlopende re acties opgeroepen. Het pu bliek, dat op de radio van de staatsomroep, de BRT, zijn re acties kwijt kon, reageerde over het algemeen positief. Men had vooral genoten van het uren durende (ingeblikte, want reeds vorige week opge nomen) „openingsgala". Maar bekende tv-critici gaven in dezelfde uitzending nog al wat kritiek. Die sloeg dan vooral op het „eigen werk" van de VTM, de nieuwsuitzen ding. Kris Borms, hoofdredac teur van het BRT-televisie- journaal, wees er op dat het journaal van zijn commerciële concurrent nog al wat „oud nieuws" had gegeven. „Oude koffie", zo luidde zijn oordeel. Terecht was de grootste aan dacht uitgegaan naar de be handeling van het nieuws door de VTM. Op het gebied van de nieuwsvoorziening zul len BRT en VTM namelijk de hardste concurrentie voeren. De rest van de VTM-program ma's zal voor een groot deel bestaan uit in het buitenland aangekochte series. De VTM maakt zelf ook wel verstrooi ingsprogramma's. Voor een deel worden die echter samen gesteld door bij de BRT weg gekochte corifeeën en daar mee krijgt de Vlaamse kijker dus niets nieuws in huis. Het eerste journaal van de VTM dat woensdagavond om tien uur gepresenteerd werd, opende met een „primeur". Men liet zien hoe op een vei ling op het platteland die dag de eerste tomaten en kom kommers van de man werden gebracht. Andere beelden die vertoond werden waren die van wanho pige Vlamingen die bij reisbu reaus hun ski-vakantie tracht ten te veranderen of te annu leren. Ze zijn bang dat ze in de wintervakantie-oorden in de komende krokusvakantie geen sneeuw te zien zullen krijgen. De „actuele" onderwerpen waar de VTM in haar .jour naal" kwam handelden over een aanval op een geldtran sport en over de ontvoerings zaak-Vanden Boeynants. Maar de BRT-tv had beide onder werpen al een dag eerder en uitvoeriger behandeld. Het enige echte nieuws waar de VTM mee kwam was de me dedeling van het Zairese per sagentschap AZAP, namelijk dat dat de Zairese eenheid spartij, de MPR, president Mo butu de keus had gegeven: alle betrekkingen met Belgie op te schorten of te verbreken. Het VTM-nieuws werd verder gevuld met onderwerpen zoals het tien jaar aan de macht zijn van ayataollah Khomeini in Iran, het inspecteren van vliegtuigen van de Ameri kaanse Boeings, het voorne- Drukte in de studio's van de eerste Belgische commerciële zender, de VTM. men van Philips in Hasselt beeldplaten te gaan produce ren, problemen bij het volksto neel in Gent, het opsporen van gestolen auto's in de haven van Antwerpen, Hugo Claus die een nieuwe film gaat ma ken en met wat de ere-gasten die het openingsgala hadden mogen bijwonen nu eigenlijk van de VTM vonden. Die gasten waren allemaal po sitief in hun oordeel. Het wa ren dan ook voornamelijk po litici die het ontstaan van de VTM mogelijk hebben ge maakt en mensen uit de recla mewereld die een vinger in de pap hebben bij de reclameuit- De uitzendingen van de VTM kunnen overigens nog niet in het gehele Vlaamse land ont vangen worden. In de hoofd beeld. In de probleemgemeen te Voeren konden de uitzen ding helemaal niet ontvangen worden. De Waalse deelrege- ring had namelijk verboden het VTM-signaal over Waals grondgebied naar Voeren te laten doorstralen. Ter gelegenheid van haar eer ste uitzending heeft de VTM wel veel felicitaties ontvangen. FOTO: BELGA de nieuwe zen- Een ervan was afkomstig van de hoogste baas van haar con current, BRT-chef Cas Goos- sens. Zijn brief luidde als volgt: „Op deze voor de Vlaamse mediageschiedenis historische eerste februari, ter wijl er nog meningsverschillen bestaan die ons van elkaar verwijderen - problemen die niet moeten verdoezelen maar waarvoor een bevredi gende oplossing gevonden dient te worden - spreekt de BRT de hoop uit dat de start van VTM een verrijking voor televisiekijkend Vlaanderen mag zijn. Ik wens u het aller beste". Voor een uitgebreide agen da, ook voor de komende dagen, raadplege men „UIT", de gratis wekelijkse bijlage van deze krant. kunstagenda 01720-20800): Cocktail (12); 18.45, 21.30. za. t/m wo. ook 13.45. zo. ook 16.15. EUROCINE MA II: Moonwalker (al); Willow (al); 18.30, 21.15. za. 1 trum Babylon, tel. 471656): A fiah called Wanda (al); 14.30, 17.00, 19.15, 21.45. BABYLON 2: Be- trayed (16); 14.30, 16.45, 19.00, 21.45. CINEAC 1 (Buitenhof 20. tel. 630637): Cocktail (al); do. t/m 14.00, 18.45, 21.30. AC 3: Die hard (16); 18.45, 21.30. do. vr. ook 14.00. METROPOLE 1 (Carnegielaan, tel. 456756): Go rillas in the miet (al); do. t/m za. 14.00, 18.45, 21.30. 14.00. ME- Rabbit (al); do. i. ook 13.30. 16.00. LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19, tel. 071-121239): Cocktail (12); 19.00, 21.15. za. t/m wo. ook 14.30. LIDO en STUDIO (Steen straat 39. tel. 124130): Betrayed (16); Willow (al); 18.45. 21.15. do. vr. ook 14.30. Who framed Roger Rabbit (al); A fish called Wanda (al); Big (al); 14.30, 19.00, 21.15. Moonwalker (al); T~ held van het bestaan (al); 20.00. za. zo. ook 14.00. REX (Haarlem merstraat 52. tel. 071-125414): Teeny buna (16); 14.30. 19.00, 15.45, 19.00. Frantic (al); 20.45. KINDERVOORSTELLINGEN Jungle book; za. t/m wo. 14.00. De reddertjes; za. t/m wo. 14.00. WASSENAAR ASTRA (tel. 01751-13.269): Goodmorning Viet nam (al); 20.00. KINDERVOORSTELLINGEN De laatste eenhoorn; za. zo. wo. 14.00. (al); 14.00, 18.45, 21.30. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. ASTA 3 Young guns (12); 14.00, 18.45, 13.15, 16.00, 18.45, het bestaan (al); 20.30. 14.00. METROPOLE 5: 18 Again (al); 18.45, 21.30. do. vr. ook 14.00. ODEON 1 (Herengracht 13, tel. 462400): Cocktail (al); 13.45, 16.45, 21.30. zo. 13.30, 16.00, 18.45, 21.30. ODEON 2: Me and Him (al); 13.45, 18.45, 21.30. zo. 13.30, 16.00, 18.45, 21.30. ODE ON 3: License to drive (al); 13.45, 18.45, 21.30. zo. 13.30, 16.00, 18.45. 21.30. ODEON 4: Big (al); 13.45. 18.45, 21.30. zo. 13.30, 16.00, 18.45, 21.30. STUDIO 1 (Kettingstraat 12b, tel. 656402): Bagdad cafe (16); 19.15, 21.45. STUDIO 2: 18 Again (al); 19.00. zo. t/m wo. 14.30. White mischief (al); 21.30. STUDIO 3: Spoorloos (16); 19.00. 21.30. HAAGS FILM HUIS: Zaal 1: Een verhaal van de wind; 19.30. zo. ook 14.00. Het rode korenveld; 21.45. zo. 16.15. The time to live, the time to die; zo. 14.00. Zaal 2: Drowning by numbers; 19.30, 21.45. Zaal 00.15. CINEAC 2: 9% Weeks (16); za. 00.15. CINEAC 3: Die hard (16); za. 00.15. KINDERVOORSTELLINGEN CINEAC 3: Walt Disney's Frank 13.15, 16.00. e METROPO LE 5: Moonwalker; za. 14.00. Een van de leukste popsongs van de laatste tijd is „Talent Show" van de Amerikaanse band The Replacements. Het liedje gaat over een tamelijk chaotisch verlopende talenten jacht voor popgroepen. Er klinkt gelach, een bierflesje valt in scherven. Men schijnt zich opperbest te vermaken. Onwillekeurig doet het den ken aan de voorbije jaargang van de Grote Prijs van Neder land, waar de Joegoslavische band Psihomodo Pop de boel ook zo op zijn kop zette. Het verhaal van Psihomodo Pop is er een uit een jongens boek. Deelname aan de GP was slechts haalbaar door de enorme gapende gaten in de reglementen. Die spelregels sloten de inschrijving van een buitenlandse band niet uit met zoveel woorden. Een niet te missen kans derhalve voor een groep uit het oostblok, die ho gerop wil. Pennevriendjes uit Amsterdam hadden het vijftal gewezen op deze ongekende mogelijkheden, zo wil de over levering. Onder het motto „wie niet sterk is, moet slim zijn" waag den ze de gok. Ze laadden hun spullen in een gammel oud VW-busje en gingen op weg vanuit Zagreb. Pas in de halve finales strandde het schip. De wedstrijd was voorbij, maar de mooiste roek-anekdote sinds lange tijd was geboren. En nu dan zijn ze weer terug in de blessuretijd, voor een paar da gen Nederland. Gisteravond in het LVC en zondagavond in de Melkweg in Amsterdam. Wat „Rock Behind The Iron ARLES In het Zuid franse stadje Arles is gis teren een tentoonstelling geopend van schilderijen van Vincent van Gogh. stand bracht. De tentoonge stelde doeken ter beschikking gesteld door verscheidene mu sea, waaronder het Amster damse Rijksmuseum en enkele Curtain" rock van achter het ijzeren gordijn ongeveer moest inhouden, wisten we reeds vanuit de Amerikaanse optiek van rockbende Barren- ce Whitfield The Savages. Dat was niet mis, we waren gewaarschuwd. In praktijk viel de, dankzij Veronica-tele-. visie en popblad Oor, al wat- ingeburgerde „Rock In Rus land" wat tegen. Maar „Made In Yugoslavia" rockte als de. beesten door toedoen van Psi homodo Pop. Wat wil je ook anders, met een zwaar door Iggy Pop beïn vloedde zanger? Ter linkerzij de van dit zwoele knipmes stond een gitarist la Johnny- Ramone en ter rechterzijde de „tweelingbroer" van de jonge Keith Richards. Geen wonder, dat de vergelijking met de Stooges, de Stones en de Ra- mones op eenieders lippen lag. Dezelfde onverschilligheid, flair en gecultiveerde onvol wassenheid dropen van hun smoeltjes. Psihomodo Pop speelde alsof zijn leven er van af hing. In het op single uitgebrachte nummer „I'm In Love With Gorbac, (Gobac Is My Name)" bezong zanger Davor Gobac de ultieme zelfverheerlijking of mand wist het zeker. Feit dat de in vaderland Joegosla vië bijzonder populaire groep nog in het bezit bleek te zijn van de „basis-recalcitrantie", die alleen de échte Rock Roll kenmerkt. Dit heilige moeten deed weldadig aan in- ons verwende westerse pop- cultuurtje. Niet direct een pe- restroika, maar toch. ROBBERT TILLI Russische musea. Naar ver wachting komen er minstens 100.000 bezoekers in drie maanden. Van Gogh (1853- 1890) trok in 1888 naar Arles om het heldere licht en om in de landelijke omgeving inspi ratie op te doen. Het werd de vruchtbaarste periode uit zijn leven, ondanks een zware psy chische depressie. Na een ver blijf in een zenuwinrichting in Saint-Rémy trok hij in 1989 naar Auvers nabij Parijs waar hij later overleed. Monument voor Buddy Holly PORT ARTHUR In Texas is een monument gemaakt voor de Rock 'n Roll sterren Buddy Holly, Ritchie Valens en „Big Bopper" J.P. Richard son, die precies 30 jaar geleden bij een vliegtuigongeluk om het leven kwamen. De drie kwamen op 3 februari 1959 om.Ze waren op weg naar een concert. De levensgrote beel den van de drie mannen wer den neergezet in Beaumont, de woonplaats van Richardson. Het Residentie Orkeet speelt onder O.A. Hughes en met medewerking van de sopraan Sophia Larson en de bariton Siegfried Lorenz werken van Brahms en Zemlinsky. Anton Phi- lipszaal, Den Haag, gisteravond. Herhaling vanavond. De Engelsman O wain Arwel Hughes die momenteel tweede dirigent is van het philharmo- nisch orkest in Londen, trad gisteravond voor het eerst in Nederland op. Zijn voorzichti ge aanpak van de tweede Se renade in A opus 16 van Brahms wekte het verkeerde vermoeden dat hij het orkest niet voldoende kon inspireren. De vier eerste delen van de Serenade troffen vooral door hun rustige wiegende gang. Het vijfde en laatste deel zou als contrast in een snel rondo nog wat leven in deze burger lijke brouwerij hebben moeten brengen. Dat contrast kwam echter pas na de pauze toen de zaal met een enorm orkest werd geconfronteerd en de di rigent daarmee de hoge golven van Zemlinsky's Lyrische Symfonie opus 18 alle ruimte gaf. Dat het ondanks de zeer dicht geconstrueerde notenmassa en de daartegen afgezette solopar tijen van sopraan en bariton, geen massieve brok roman tisch geweld werd, pleit voor dirigent en orkest. Niet alles wat er gebeurt wordt oqk hoorbaar. De harpistes ziet men wel ijverig in hun snaren grijpen, maar zij worden, net als de pianist, slechts bij de zacht gespeelde passages hoor baar. Ook de stem in de lage ligging, die van de Oostduitse lichte bas Siegfried Lorenz moest het van deze passages hebben. Daar kwam bij dat hij veelal met zijn neus in zijn boek stond te zingen en de in druk maakte niet voldoende vertrouwd te zijn met de mu ziek om zich daar gevoelsma tig aan over te kunnen geven. Misschien lukt dat vanavond beter. De stem op zichzelf is mooi genoeg, van hoog tot laag. Bepaald indrukwekkend was de Oostenrijkse dramatische sopraan Sophia Larson, die deze liederen in 1987 voor het eerst in de Carnegie Hall in New York zong. Tussen alle overladenheid in van de tek sten van Rabindrah Tagore en de laatromantische uitdruk king die Zemlinsky daar aan gaf, stond het verstilde zesde lied, het eeuwige afscheid. Daarin zong Sophia Larson op magistrale wijze de ingewik kelde lijnen boven een uitge dund orkest. Het is een waag stuk om een dergelijk gecom pliceerd en in zijn geheel niet erg sterk werk, toch zo goed voor te bereiden en te brengen dat het de aandacht blijft vast houden. Waar Richard Strauss, wiens muziek hier het dichtst bij staat soms banaal of suikerzoet wordt, blijft Zemlinsky steeds heel zuiver in zijn muzikale taal. Die taal werd in 1923, toen dit werk onstond, door de tijdgenoten gewaardeerd en vond pleitbezorgers in Mahler en Berg. Nu kost dat wat meer moeite, maar blijkt het toch een interessante en op sommi ge momenten uiterst boeiende kennismaking. ERIK BESIER

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 16