TIJDELIJK EXTRA SNEL.
Islamitisch fundamentalisme krijgt
steeds meer steun van Palesti jnen
Kleinkinderen Trotski na 57 jaar herenigd^
Rijnland bv
'ER
BUITENLAND
CfiidócGoutmit
DONDERDAG 2 FEBRUARI 1989 PAGINA 16
(Van onze correspondente
Willy Werkman)
JERUZALEM „Ahmed
stierf bijna meteen nadat
de Israëlische soldaten
hem in het hoofd hadden
geschoten. We legden
hem thuis op bed om de
begrafenis voor te berei
den. Zijn bebloede hoofd
op een kussen. Toen we
hem begraven hadden za
gen we op het kussen een
zin, zo duidelijk, alsof het
met een pen was geschre
ven. „Gods martelaren.
God is groot". Toen we
dat zagen wisten we, dat
God hem naar het paradijs
had genomen".
Het verhaal over Ahmed Mas-
harawi uit Nablus op de bezet
te Westelijke Jordaanoever en
de foto's van de inmiddels in
gelijste bebloede kussensloop
zijn een nieuw verschijnsel in
de al veertien maanden duren
de Intifada, de Palestijnse op
stand. Ahmed, een van de bij
na vierhonderd Palestijnse
slachtoffers, is niet alleen een
nationale held, maar ook een
heilige. Op zijn graf staat een
vers uit de Koran, de islamiti
sche bijbel: „God neemt de zie
len van de gelovigen en geeft
hen het paradijs".
Naast het vers uit de Koran
het symbool van Harnas, de
snel aan invloed winnende is
lamitische verzetsbeweging in
de door Israel bezette gebie
den. Tot voor kort afgedaan
als een onbeduidende factor,
geven Israëlische militaire
kringen nu toe dat Harnas „in
de nabije en verre toekomst"
een gevaar voor Israel is. In
een officiële publikatie van
het militaire bestuur in de be
zette gebieden staat te lezen:
„De religieuze stromingen
kunnen de hele bevolking
meeslepen, zoals in Iran is ge
beurd. Deze escalatie wordt
een ernstig veiligheidspro
bleem, dat dezelfde maatrege
len vereist die nu tegen de
PLO en haar activiteiten wor
den genomen".
Voedingsbodem
Harnas, een afkorting van de
Arabische naam „Harakat al-
Mukawame al-Islamiyeh"
werkte tot voor kort vooral in
de Gaza-strook en onder het
toeziend oog van de Israëlische
bezettingsautoriteiten. De ar
moede en de bevolkingsdicht
heid daar vormden een goede
voedingsbodem vooi; de islami
tische boodschap.
„Ons werk begon al enkele ja
ren na de Zesdaagse Oorlog",
vertelde kortgeleden sjeik
Khalil Koka aan de Kuweitse
>n<
In 1954 werd het Islamitisc]
Broederschap in Egypte buitd
de wet gesteld, nadat acti'
ten hadden geprobeerd
toenmalige president Nasser
vermoorden. Nassers opvolge^sburc
Anwar Sadat gaf het Broedefr me®
schap in de jaren '70 weer Yugo
gelegenheid in de openbaai -
heid te treden. Hij werd zelf I
1981 het slachtoffer van dei stahc
beslissing, toen hij na de oi vjjj
dertekening van het IsraLe
lisch-Egyptische Vredesvef
drag door leden van een radarSpe.
cale Islamitische -■
de „Takfir wa
wérd vermoord.
V
r kan
krant „Al Anbaa". „Onze acti
viteiten waren toen van reli
gieus-ideologische aard. Ons
doel was emigratie vanuit de
bezette gebieden tegen te gaan
en compensatie te geven voor
de leegheid en het gevoel van
zwakte, dat zich van de jonge
re Palestijnen had meester ge
maakt. Wij gaven lessen in de
moskeeën, die ook dienden als
jeugdclubs en kleuterscholen.
Behalve religieuze toespraken
organiseerden we ook politie
ke discussies".
De Israëlische bezettingsauto
riteiten zagen in de activitei
ten van de Hamas-beweging
aanvankelijk een welkome te
genhanger van de PLO. Ze
steunden niet alleen de bouw
van enkele honderden nieuwe
moskeeën in de Gaza-strook,
maar lieten ook toe dat Harnas
geld ontving uit het buiten
land. In 1978 werd met officië
le toestemming een Islamiti
sche universiteit in Gaza geo
pend, waar nu duizenden jon
ge Palestijnen studeren.
Dwang
In de jaren '70 begon Harnas
haar levensfilosofie met
dwangmethodes naar buiten
toe uit te dragen. Vrouwen die
westerse kledij droegen wer
den lastiggevallen. Winkels
die alcohol of cassettes met
westerse muziek verkochten,
werden in brand gestoken. Het
Hamas-succes was zo groot, dat
tegenwoordig bijna alle vrou
wen in de Gaza-strook gekleed
zijn in het traditionele islami
tische gewaad: een lange grijze
jurk en hoofdbedekking. Wes
terse muziek, die vroeger
vooral bij bruiloften uit de
luidsprekers schalde, wordt
niet meer gehoord.
In 1983 ontdekten de Israëli
sche veiligheidsautoriteiten
een wapenopslagplaats in de
moskee van de geestelijke lei
der van de fundamentalisten,
sjeik Ahmed Yassin. De man
werd tot 31 jaar gevangenis
straf veroordeeld. In 1985
werd sjeik Yassin tijdens een
uitwisseling van gevangenen
vrijgelaten.
Een felle discussie op straat tussen een Israëlische militair en een Palestijnse vrouw. De onderdrukking ii
de aanhang van de islamitische fundamentalisten sterk doen groeien.
Sindsdien, en vooral sinds het
begin van de Intifada, is de
Hamas-aanhang snel gegroeid,
niet alleen in de Gaza-stroo.k,
maar ook op de Westelijke
Jordaanoever. In augustus af
gelopen jaar werd daar het
Hamas-manifest gepubliceerd.
In 36 artikelen werden de
doelstellingen van de Islamiti
sche Verzets Beweging uitge
legd.
In artikel 15 staat: „Op de dag
dat de vijanden zich een deel
van het islamitische land we
derrechtelijk toeëigenen,
wordt Jihad (heilige oorlog) de
individuele plicht van iedere
islamiet Nu de Joden Palesti
na hebben overweldigd, moet
het vaandel van Jihad gehesen
worden".
Koka. „Wij zijn een onderdeel
wereldwijde islamiti-
Het gaat Hamas in de eerste
plaats om de stichting van een
islamitische staat, gebaseerd op sche beweging",
de wetten van de Koran. Ver- Toen de Intifada
zoening met Israel is onmoge
lijk. Er is volgens Harnas dan
ook geen sprake van een Pa
lestijns probleem, maar van
een oorlog tussen het Joden
dom en de Islam. Een oorlog
zonder concessies. Harnas
december
1987 uitbrak, werkten de Ha-
mas-aanhangers aanvankelijk
samen met de PLO. Een over
eenkomst daartoe werd geslo
ten tijdens een bijeenkomst,
een maand na het uitbreken
de Intifada, in een Arabi-
noemt de Palestijnse opstand sche hoofdstad. Maar
de bezette gebieden niet In
tifada, maar de „revolutie van
de moskeeën". In dit licht be
zien zijn de uitlatingen van
Yassin dat hij wel wil praten
over de plannen van minister
Rabin over verkiezingen in de
bezette gebieden moeilijk te
plaatsen. „Wij behoren niet tot
de PLO", zei sjeik Khalil
de
moord op Yassir Arafat's
tweede man, Khalil el Wazir,
bijgenaamd Abu Jihad, die de
Hamas-vertegenwoordigers
geld had beloofd in ruil voor
deelname aan de strijd tegen
de Israëlische bezetters, splits
te de Hamas-beweging zich
van de PLO af.
De religieuze fanatici begon
nen onder andere eigen onder
grondse pamfletten te ver
spreiden, waarin tot anti-Is-
raelische acties werd opgeroe
pen. Acties die vaak tegenstrij
dig waren aan die, waartoe het
Verenigde Leiderschap van de
Intifada had besloten.
Op 8 december bijvoorbeeld
sloten de winkeliers hun za
ken in opdracht van het Vere-.
nigde Leiderschap. Harnas riep
op tot een staking op 9 decem
ber. In Bethlehem kwam het
op die dag tot straatgevechten
tussen aanhangers van de
PLO en die van Harnas. Ook
in Nablus en in Hebron is het
al tot bloedige confrontaties
gekomen tussen beide groe
pen.
De onenigheid tussen Harnas
en de PLO werd openlijk en
fel, nadat PLO-leider Yassir
Arafat zich had uitgesproken
voor erkenning van de staat
Israel en vredesonderhande
lingen met de Israeli's over de
stichting van een Palestijnse
staat. In een Hamas-pamflet,
kort na Arafats vredesoffen
sief, stond te lezen: „Wij zijn
tegen iedere vorm van conces
sie, zelfs als het gaat om een
stofkorreltje van de bodem
van het vaderland".
Artikel 13 van het Hamas-ma
nifest zegt: „Initiatieven, zoge
naamde vredesoplossingen en
internationale conferenties
zijn in tegenstelling tot de
principes van de Islamitische
Verzets Beweging. Afstand
doen van een deel van Palesti
na is afstand doen van de
godsdienst".
Een pro-PLO-Palestijn op de
Westelijke Jordaanoever ver
telde kortgeleden, dat een van
de redenen waarom de PLO
nog niet besloten heeft tot de
vorming van een voorlopige
regering de vrees voor Hamas-
reacties is. Nog een half jaar
geleden wilden pro-PLO-krin-
gen de rol van Harnas nauwe
lijks toegeven. Nu uiten ze
openlijk hun bezorgdheid.
„Over enkele maanden, mis
schien over een jaar", zo zei
kortgeleden een PLO-activist,
„zullen de Israeli's verlangen
naar de „goede oude dagen",
toen de PLO nog de enige on
derhandelingspartner was. Wij
zijn heel gematigd in vergelij
king met hen. Met ons is te
praten".
Nasser en Sadat
Hamas is een aftakking van
het Islamitische Broederschap,
dat in 1924 werd gesticht door
Sabri al Banna in Ismailya in
Egypte. De Islamitische leer
van het Broederschap bereikte
ook het toenmalige Palestina,
waar cellen werden gevormd
in Jeruzalem, Haifa, Jaffa, Na
blus en Tulkarem.
,aira'fiatie
ig. De
De spanningen tussen
Egyptische regime en de islj
mitische fundamentalist»
daar zijn zo groot, dat
Egyptische diplomaat, v
taak het is intensieve co
ten met de Palestijnen in i
gebied te onderhouden, koi
zou i
gem
gebi
i gev<
geleden klaagde: „Met de H?01 h
mas-aanhangers lukt het nieth vao
De Palestijnse opstand is intufmoeo
sen zijn tweede jaar ingegaaiYugo
Ind. Be
Palestijns nationalisme, <jb zw
wens de Israëlische bezettind vai
van zich af te gooien is n» gun;
steeds de belangrijkste drijfeft: 1
veer. Maar voor de Hapiaf
fundamentalisten gaat
erom het zionisme te verslat
en heel Palestina te bevrijde^
„Hun (de joodse) valse en
chelachtige godsdienst
niet zegevieren. Uiteindelijk I
de overwinning rechtvaardig
En de zege is voor het rechtfj
Martelaren
In die strijd voor de „rech|
vaardige overwinning" zijn
Palestijnse slachtoffers i
laren. PPL1
Toen enkele weken geleden
Nablus op de Westelijke Jo i enor
daanoever Ahmed Masharav sche
aan zijn verwondingen oveiel tra
leed, werd de straat waar hier bi
woonde omgedoopt tot c cht
„martelaar Ahmed Mashar, wat
wi-straat". ize ac
De 18-jarige Nasser Mohair rhoog
med Hawwash was al eefiuwe
martelaar, toen hij in een zi%7% i
kenhuis in Oost-Jeruzalem oendel
sterven lag. Nog vóór zijn do»
werden foto's van Nasser vei^T
spreid met de Koran op zij l€U
borst en een kleedje onder zij
hoofd met de woorden: „Er aiee
geen God dan Allah en Mqc -
hammed is zijn profeet". >nt oj
De martelaar Nasser Mohair nerat
med Hawwash heeft inmiddel iflon.
voor nieuwe Hamas-aanhan itaan
gezorgd. Sinds zijn dood looj olie
zijn tweejarig neefje Jami fen
met het traditionele islamitijn 25
sche gebedskleedie rond. Aljieerol
hij van tijd tot tijd op de gron trkinj
neerknielt voor gebed, zegge, tg aa
zijn familieleden: „Een woqg ver
der. Allah is groot". i Fin
MEXICO-STAD
Toén twee kleinkin
deren van Leon
Trotski elkaar on
langs na 57 jaar te
rugzagen voelden zij
zich als schipbreu
kelingen die elkaar
na een hevige storm
op het strand tegen
komen. Voor Este-
ban Volkov Bron-
stein en Alexandra
Zacharnovna kwam
de storm opzetten
met de Russische
Revolutie, de grote
ommekeer van deze
eeuw waaraan hun
grootvader mede
leiding had gegeven.
In zijn vendetta tegen
aartsrivaal Trotski had
Josef Stalin diens fami
lieleden niet gespaard.
Vrijwel allen werden
verbannen, naar con
centratiekampen ge
stuurd of om het leven
gebracht. Ook Trotski
zelf werd tenslotte in
opdracht van Stalin
vermoord, en zijn naam
uit alle Sovjet-geschie
denisboeken geschrapt.
Tot november wist Vol
kov niet eens dat zijn
halfzuster nog leefde.
De Franse historicus
Pierre Broue, die net
was teruggekeerd uit de
Sovjetunie, vertelde
hem dat zij in Moskou
woonde, maar ernstig
ziek was. De 62-jarige
Volkov had Zacharno
vna voor het laatst ge
zien in 1931, toen hun
moeder met hem uit de
Sovjetunie werd ver
bannen. Hij liet een
vriend een paar zinnen
in het Russisch op
schrijven en belde een
i Moskou.
Een
„Liefste zuster", sprak dagen had hij
hij in de krakende
hoorn, „je kleine broer
Esteban stuurt je
groet, een innige groet.
IK SPREEK
RUSSISCH".
De 65-jarige, bedlegeri
Enkele weken la-
werden hij en zijn
aw door de Moskou
douane aan een
GEEN nauwgezet onderzoek
onderworpen. „Ze
dachten zeker dat we
ge Alexandra, die al subversievelingen
lange tijd aan kanker ren", lachte hij. Subver-
sief was de kwalificatie
lijdt, antwoordde
zwakke, maar geëmo
tioneerde stem.
niet verstaan wat ze
zei", zei Volkov. „Ik
bleef maar praten en
mijn zinnetjes herhalen,
en ten slotte zei ik Das-
vidanija - tot ziens".
Visum
die Stalin Trotski
ik kern de voeten wierp toen de
machtsstrijd tussen de
twee in de jaren twintig
losbarstte.
In 1940, elf jaar na zijn
verbanning, werd
Trotski in Mexico ver
moord. Volkov, die toen
ziet zijn geliefde
De volgende dag ging grootvader nog liggen,
houweel waren toege
bracht. Volkov, die het
huis van Trotski als
museum heeft inge
richt, vindt het ook ver
schrikkelijk dat de rol
van zijn grootvader in
de geschiedenis van de
Sovjetunie door Stalin
en diens opvolgers is
verdonkeremaand.
Onder de momenteel
heersende glasnost
wordt de historische be
tekenis van Trotski
beetje bij beetje prijsge
geven. Al doende komt
ook de ellende naar
buiten die mensen
soonlijk onder de 2
ringen van Stalin heb-
beschouwingen niet de biografie die hij voor
langer een verrader ge- Alexandra had meege-
ben doorstaan.
Trotski wordt in de
pers en in historische de dat
noemd. Ook is onlangs
in een Russische krant
toegegeven dat het Sta
lin is geweest die Trots
ki heeft laten vermoor
den. Trotski's zoon Ser-
gej. Sedov, die in een
concentratiekamp is te
rechtgesteld, is door het
hooggerechtshof pos
tuum gerehabiliteerd.
Toch wist Alexandra
heel weinig over haar
grootvader - en bij
voorbeeld niets over
diens gewelddadige
dood. „Er is helemaal
geen informatie over
Trotski in de Sovjetu
nie", zei Volkov, „heie
door de douane
aan alle kanten was be
keken.
Volkov, die Spaans
spreekt, zei dat Broue
Alexandra op het spoor
was gekomen via de or
ganisatie Herdenking,
die een archief aanlegt
van de miljoenen
slachtoffers van Stalin,
en hen tezijnertijd met
monumenten wil ge-
Tijdens de gesprekken
met zijn zuster, die via
een Frans-Russische
tolk werden gevoerd,
ontdekte Volkov dat
Alexandra net zo werd
achtervolgd door de
herinnering aan de
scheiding als hij werd
door de herinnering
aan de moord. „Ze ver
telde dat ze zich nog
precies herinnerde hoe
onze moeder met mij
vertrok", zei Volkov.
„Ze heeft altijd
denken. Hij zei dat zijn zichzelf getwijfeld, om
dat onze moeder wel
mij, maar niet haar
heeft meegenomen".
De vraag waarom
Trotski's dochter Zina
slechts een van haar
kinderen mee in bal-
treden en haar afkomst
bekend te maken. „Ze
zei dat ze nergens meer
bang voor was".
lingschap heeft geno
men is intussen opge
lost. Broue is erachter
gekomen dat Stalin
haar alleen toestem
ming had gegeven haar
jongste kind mee te ne
men. „Dat was Stalins
decreet", zei Volkov.
Alexandra bleef achter
bij haar grootmoeder
van vaderszijde, kwam
later een half jaar in de
gevangenis terecht, en
bracht vijf jaar in inter
ne ballingschap door. In
1954, na de dood van
Stalin, keerde zij terug
naar Moskou, waar zij
een technische studie
volgde, trouwde, een
dochter kreeg en angst
vallig haar identiteit
verborgen hield. Vol-
LltO
kov, evenals zijn zustei
ingenieur, groeide op ii |gg(
Mexico, waar hi} bij zijn i:
grootvader kwam wo^gfQ
nen nadat zijn moedei
in Parijs zelfmoord hac Lonc^
gepleegd. Hij gelooft
niet in Trotski's wereld1 Fspe.
revolutie, en beschouwt |rs v
zichzelf als een Mexi- idelij
caan. De sneeuwnacht^ 1
waarin hij Alexandra^ ëe
na 57 jaar terugzag staat r^e r
1 gelukkige en Parai
helende gebeurtenis in Aüt
zijn geheugen gegrift. rs-
„We waren een beetje ?/au1
als twee schipbreuke-ïn
lingen die elkaar op het de C
strand tegenkomen zei lb"hi
hij. „Ik hoop dat zij ?'s 111
blijft leven. Ik wil dat5Pele
mijn dochters hun tante1?0 r
lerén kennen".
Iedere Ford is 6 jaar gegarandeerd tegen doorroesten van bi
t. Over de levenslange garantie op reparaties en Garantie Extra zal de Ford Dealer u graag inforr
inclusief BTW, maar exclusief f 410,- afleveringskosten. Wijzigingen v/jorbehouden.
il een Escort vanaf f21.600,-Alle genoemde pri
Hoewel de Ford Escort en Orio:r
standaard al heel wat sportiev v
FORD ESCORT MET trekjes vertonen, heeft de For
(SUPER)SPORTPAKKET Dealer voor de rechtgeaarde aul
mobilist(e) nu iets om van te watertanden. Wat dacht u vi
lichtmetalen RS velgen, vierspakig leren sportstuur, extra brei
(185/70 R13) banden en een achterspoiler? Kortom: het spol
pakket. Kost normaal f 3.416,- maar nu slechts f 800,-.
Wilt u het nog sportiever: kies dan het supersportpakki
Dat omvat behalve de eerder genoemde extra s ook nog eens el
voorspoiler, side-skirts en een skirt onder de achterbumpj
Totaalprijs nu geen f 5.337,- maar f 2.000,-.
Beide pakketten zijn verkrijgbaar op de meeste uitvoei
gen van een nieuwe Escort of Orion.
Bovendien kunt u tijdelijk profiteren van een roy;
financieringsvoordeel van Ford Credit:" 6,9% i.p.v. 14,3% rei
Dit aanbod geldt tot 30 april 1989. Enige haast is dus gebod.
Maar u houdt wel van opschieten, of niet?
Een voorbeeld:b\) een financiering van f 12.000,- met een
looptijd van maximaal 36 maanden levert dit een bespa
ring op van f 1.368,-. df. maandtermijn bedraagt dan f 368.-.
Effectief kredietvergoedingspercentage op jaarbasis 6,9%.
Aanbetaling minimaal 20% van het totale aankoopbedrag.
Donderdag
koopavond.
O M I M IA i>J L, v.d. Valk Boumanweg 71,
Lammenschansplein 6,
Leiden.
Tel. 071-769358.
