„Volgende keer wel
liever met 'n ander"
Chaotische time fiction van Bob Visser
Namora
overleden
Gary Hill
maand in
Kijkhuis
Servaas
in Arnhem
JOKE BRUIJS SOLO:
kunstagenda
Dali-grafiek
KUNST
QeidóoQowuvnt
WOENSDAG 1 FEBRUARI 1989 PAGINA 7
Jan Rietman presentator
van „Niemandsland"
HILVERSUM Vanaf zaterdagnacht 4 fe
bruari gaat Jan Rietman het KRO-nachtra-
dioprogramma „Niemandsland" mee pre
senteren. Samen met Edvard Niessing, René
van der Veer en Vivian Boelen verzorgt hij
het nachtprogramma dat van 1.00 tot 7.00
uur duurt. Rietman gaat het eerste blok
(van 1.00 - 3.00 uur presenteren. Het team
van „Niemandsland" heeft Jan Rietman
aangetrokken omdat Eddy Keur naar radio
10 is vertrokken en Nick Montanus en Mare
Stakenburg ander werk bij de KRO hebben
gekregen. Jan Rietman kreeg bekendheid
als presentator van het NCRV-radio- en tv-
programma „Los Vast" en door zijn mede
werking aan KRO's „Surpriseshow" van
Hennie Huisman. „Niemandsland" heeft
een vaste 100.000 luisteraars.
Scène
De uitreiking van de
American Music Awards,
de onderscheidingen van
de Amerikaanse platen
industrie, leverde een
aardige scène op voor
twee heren: Michael
Jackson en Eddy Murp
hy. Jackson liet de micro
foon vallen, Murphy raap
te hem op, en voegde het
publiek onmiddellijk toe:
.Hij zegt, pak hem op,
alsof ik voor hem werk of
zo, en ik doe het ook
nog. Ja Michael, goed
Michael". Jackson zelf
kon er gezien de foto de
humor niet zo van inzien.
FOTO: AP
De Givenchy
verlengd
DEN HAAG De haute
couture die Hubert de Gi
venchy tussen 1954 en
1988 maakte voor Audrey
Hepburn, is nog tot 19 fe
bruari te zien in het Haags
Gemeentemuseum. Daar
mee is de tentoonstelling
die het Nedeerlands Kos
tuum Museum inrichtte,
verlengd. Aan de kleuren
film van de lentecollectie
1988 van De Givenchy die
er wordt gepresenteerd, is
onlangs nog het televisie
interview toegevoegd dat
met Audry Hepburn werd
gemaakt.
Beschilderde behangsels gestolen
AMSTERDAM Uit een gebouw van het voormalige
Binnengasthuis in Amsterdam zijn het afgelopen week
einde zes beschilderde behangsels ontvreemd die zijn
gemaakt door de Nederlandse schilder Juriaan An-
driessen (1742-1819). De waarde wordt geschat op tus
sen de 100.000 en 200.000 gulden.
De zes behangsels zijn vier muurdecoraties en twee bovendeur
stukken, die ieder vier bij zes meter meten. De behangsels zijn
uit het houten muurframe gesneden. Een zevende behangsel
werd vernield. Het pand is eigendom van de universiteit van
Amsterdam en was in verband met renovatiewerken niet bevei
ligd. De dieven zijn met behulp van een ladder via de eerste
etage het pand binnengekomen. De behangsels stellen land
schappen voor. De beschilderingen werden in 1776 aangebracht
ter verfraaiing van de toenmalige regentenkamer. In 1913 werd
de regentenkamer gesloopt. Na opslag werden de behangsels in
1915 aangebracht in de administratie-kantoren van het Binnen
gasthuis.
LISSABON De Portu
gese schrijver Fernando
Namora, één van de be
langrijkste vertolkers
van de moderne Portuge
se literatuur, is gisteren
op 70-jarige leeftijd over
leden. Namora was al ge
ruime tijd ernstig ziek.
De schrijver laat een im
posant oeuvre na dat
meer dan 30 titels be
slaat. De meeste boeken
van zijn hand behande
len sociale en menselijke
thema's, gebaseerd op
zijn ervaringen als arts.
DEN HAAG Het Kijkhuis
j in Den Haag wijdt de volgende
maand het programma aan de
I Amerikaanse videast Gary
Hill, die op het laatste World
Wide Video Festival de prijs
van de gemeente Den Haag in
I de wacht sleepte voor zijn „In-
1 cidence of catastrophe". Dage-
I lijks is de installatie „Primari-
ly speaking" met via spiegels
reflecterende beelden van
twee monitoren te zien. Elke
zondag wordt drie keer op de
kabel in Den Haag een afzon
derlijk programma uitgezon
den. Deze reeks van Videoline
krijgt aansluitende vertonin
gen in het ^-Kijkhuis in Den
Haag en met een uitloop op
andere dagen tevens in Canon
Image Centre en in De Mel
kweg in Amsterdam.
ARNHEM In het Gemeen
temuseum Arnhem is van 12
februari tot en met 2 april een
tentoonstelling van Servaas.
De tentoonstelling onder de
naam „The Ginza" geeft een
overzicht van de nieuwste
werken van Servaas. Het gaat
om video-installaties. Gelijktij
dig is er een tentoonstelling in
de Kölnische Kunstverein in
Keulen. Servaas noemt zijn in
stallaties sculpturen. Bij hem
gaat niet alleen om de beelden
op de. monitor, maar ook de
omgeving van de monitor
maakt deel uit van het kunst
werk. Servaas baarde in 1986
veel opzien met het kunstwerk
„Court of justice". Daarin
rechter. Tijdens zijn donder
preken over modern televie-
sieamusement komt de stoel
waarop de toeschouwer zit let
terlijk in beweging.
Fred Florusse. Begeleiding: Wouter
de Koning en Hans Stoop. Diligen-
tia, vrijdag, 20.15 uur.
DEN HAAG Het mooi
ste van de flat in Scheve-
ningen waar Joke Bruijs
woont met een ongemeen
fel bruin hondje, is dat
nijlpaard. Het is niet
groot, misschien niet meer
dan een decimeter hoog,
op een sokkel van dezelf
de grootte.
Het logge dier is van geel
bruin hout en kijkt met aan
dachtig luisterende oren naar
beneden, waar een houten
schildpad van bijna dezelfde
kleur met opgeheven kop een
heel verhaal staat te vertellen.
Een schitterende eenheid, die
twee.
Nu zal de 37-jarige Joke, zan
geres, cabaretière, wat is het,
de eerste zijn om toe te geven
dat ze maar een eenvoudige
volksmeid is - „maar waardig,
moeder liet ons zelfs blazers
dragen, met strik" - op de bo
dem van haar ziel ligt welbe
wust fijngeslepen stille pret.
Ze is nog steeds het meisje dat
niet zo goed kon keepen,
voortdurend gezelschap zocht,
maar eigenlijk in d'r dooie
eentje best raad wist met zich
zelf. Komende vrijdag staat zij
in Diligentia met haar eerste
en vermoedelijk laatste solo-
programma „Helpers weg
eerste ronde". De teksten zijn
van anderen, de meeste ideeën
van haarzelf. „Ja hoe gaat dat.
Je denkt een beetje na, je
krijgt ideeën en in bed, dat ge
beurt bijna altijd 's nachts,
werk je ze uit. Maar ik heb
niet de woorden en de erva
ring om er echte cabarettek
sten van te maken. Dat laat ik
aan anderen over, die het be
ter kunnen. Véél beter. Ik zou
wel gek zijn als ik daar geen
gebruik van maakte. Boven
dien vind ik het prachtig, sa
men te werken met dat soort
mensen. En dat merk ik
steeds, als je samenwerkt, over
ideeën gaat praten, kom je
steeds verder, omdat van het
een het ander komt. Ik zou het
echt niet alleen kunnen en het
is mijn werk ook niet".'
En ze geniet, Joke Bruijs, als
ze mensen in de zaal op eigen
kracht stil krijgt, complimen
ten kan nemen en in gesprek
raakt met napraters,«die van
haar programma hebben geno
ten en de Scheveningse willen
duidelijk maken dat haar
„Eerste ronde" méér is ge
weest dan een avondje enter
tainment.
Eerste ronde
De titel van haar soloprogram
ma slaat op diverse richtingen
die alle te maken hebben met
de huidige situatie van de zan
geres/actrice. „Natuurlijk op
m'n scheiding, maar ook op
mijn ontwikkeling in de klein
kunst. De meesten kennen me
uit de Mountiesshows, van
mijn werk met anderen, zoals
met Don Quishocking. Maar
dat ik in m'n ééntje in staat
was iets te doen, wist niemand,
ik zelf eigenlijk ook niet en ik
weet niet eens of ik er het
type voor ben".
Dat laatste komt nog ter dis
cussie, het eerste, dat van die
scheiding, ligt meer voor de
hand. Daar gaat het program
ma ook over, zoals Bruijs bij
aanvang ook omstandig uit
legt. „Ik weet niet hoe groot
mijn wereldje is, maar in dat
wereldje is iedereen volledig
met mijn doen en laten op de
hoogte. Dat ik gescheiden ben
en er geen last meer van heb
en met mijn ex zelfs vrolijk
een echtpaar speel in een tv-
serie. Maar toch".
De eerste fase na een schei
ding als basis voor een caba
retprogramma. Joke: „O, dat
kan heel goed, hoor, zeker als
je het zo kan brengen dat het
publiek weet waar je het over
hebt. Overigens ben ik van
mening dat je geen honderd
hoeft te zijn om een honderd
jarige te spelen, maar in dit ge
val kan ik gewoon mezelf zijn
en dat komt goed over. En dan
zullen er vast wel mensen zijn,
die ik een hart onder de riem
kan steken".
Met een achterovergedrukte
amandelbonbon tussen en ach
ter de kiezen: „Ik kan mensen
geen verdriet doen, dat moet
Maar als je gaat scheiden, dan
wéét je, dat je verdriet veroor
zaakt, dat hoort erbij, je bent
destijds nooit met die bedoe
ling getrouwd. Maar als het tot
een keuze komt, scheiden of
niet en je kiest voor een schei
ding, dan kies je ook voor ver
driet. Ik bedoel: we zijn niet
uit elkaar gegaan met een slap
handje en „nou, dag hoor en
het beste ermee en wat fijn dat
ik nu weer een vrije meid
ben", in tegendeel en we zijn
eikaars beste vriend gebleven.
Daarom wil ik met dit pro
gramma, onder meer natuur
lijk, wel laten weten dat ik er
bij stil heb gestaan, alles heb
geweten en heb verwerkt, er
bewust van was dat ik, leuk of
niet, verdriet deed, moest
doen".
„Helpers weg... eerste ronde"
bevat meer. Bruijs: „De weg
moffelmaatschappij bijvoor
beeld. We moffelen heel wat
weg, hoor, heel beschaafd na
tuurlijk en beheerst, maar on
derhand durven we niet meer
te laten merken wie we zijn,
wat wp denken, wat we voe
len. Moet je zien, hoe veel
mensen zich verschuilen ach
ter zonnebrillen; dat bedoel ik.
Het wordt steeds erger".
Mounties
De Joke Bruijs van de Moun
ties bestaat niet meer. „Al heb
ik er met plezier in gespeeld,
het was voor het eerst dat ik
heb moeten' leren acteren.
Want doe je dat niet, dan kun
je er net zo goed als kapstok
staan. Ik heb er veel geleerd
en het was een prachtige tijd
waar ik met genoegen op te
rugkijk. Maar ik zou er ook
niet meer aan mee willen wer
ken, omdat ik niet het type
ben dat naar de Mounties zou
kijken, als ik er niet aan mee
had moeten werken".
Joke Bruijs: „Eerste ronde gaat over meer dan alleen die schei
ding."
FOTO: PR
gekke meiden".
Bruijs kijkt onderzoekend
haar woonkamer door, belandt
bij haar doorzichting plastic te
lefoon met een rode neonbuis
die wit wordt als er gebeld
wordt. „Jenny bellen? Durf ik
niet. Ik zou wel willen hoor,
maar..." De cabaretière, nooit
om een woord verlegen, beziet
het toestel alsof het elk mo
ment kan ontploffen of nijdig
gaat bijten. Dat bruine hondje
keft allang niet meer en is in
middels gaan slapen. Die wel.
Vrede allom, van die echt
Scheveningse stilte. Maar de
telefoon lijkt te groeien en
staat er onverzettelijk bij. Jen
ny bellen? Joke Bruijs kan aan
een stuk door praten, maar
blijkt nu ook te kunnen zwij
gen. Sterker, ze krijgt blosjes
en zelfs d'r oren worden rood.
„Ik blozen?" En die hond
slaapt maar.
FRITS BROMBERG
Bruijs gaat verder, ontwikkelt
zich, wordt wat ouder. „Er is
wel meer, dat ik destijds met
plezier heb gedaan, maar wat
ik niet meer zou doen. Ik heb
nergens spijt van, maar terug
op het biljart, nee".
Wat dan wel. Joke: „Ze vra
gen me natuurlijk, of ik na de
cember, als dit programma
stopt, opnieuw een solopro
gramma ga doen. Maar ik weet
het niet. Ik voel niets voor
herhalingen en misschien is
dit dan welletjes geweest. Ik
ben iemand die gezelschap no
dig heeft. Dat was vroeger zo
en dat is nu nog zo. Misschien
is het goed als ik iets dergelijks
met een ander ga doen. Robert
Long, die zei een keer bij een
borrel, want zulke gesprekken
moet je altijd bij een borrel
voeren, Robert zei: is Jenny
Arean niet iets voor jou? Je
moet haar eens bellen. Ik zie
jullie heel goed samen, twee
Scène uit „De Commissaris" van de Rus Askoldov, tijdens het filmfestival Rotterdam, bekroond met de KRO-filmprijs. „Plan Delta": warrige, onnavolgbare „time-fiction" van de Nederlandse filmer Bob Visser.
ROTTERDAM Het
Rotterdamse Filmfestival
is in volle gang, maar véél
meesterwerken zijn er nog
niet te zien geweest. Dat is
ook niet de bedoeling van
Rotterdam, waar de ba
lans van retrospectieven
en nieuwe films dit jaar
qua importantie naar de
terugblikken lijkt door te
slaan (de acteur/filmer
John Casavetes, de Franse
filmer Jacques Rivette).
Wat nieuw en belangrijk is
kwam hoofdzakelijk uit het
Oosten van Europa (Kieslows-
ki. Holland) en zelfs het oude
dat daar vandaan komt is
ws. Zo zit het publiek met
spanning te wachten op de
eerste vertoningen van de in
middels al 21 jaar oude „De
Commissaris" van de Rus As
koldov. De KRO maakte giste
ren bekend haar Filmprijs
1989 aan Askoldov toe te ken
nen: Een bedrag van 10.000
gulden. De prijs is tweejaar
lijks, wordt uitgekeerd uit een
fonds dat is ingesteld in '78 bij
het afscheid van oud-KRO
voorzitter Theo Loerakker en
wordt toegekend aan een „ar
tistiek hoogstaande film, waar
in volgens de jury op indruk
wekkende wijze algemeen
menselijke en tevens christelij
ke waarden tot uitdrukking
komen".
Vandaag de eerste vertoning
van „De Commissaris" en van
nacht om 24.00 uur een praat
show met de regisseur in het
Hilton, Rotterdam. Askoldovs
film werd onmiddellijk verbo
den nadat hij gemaakt was en
gaat over een vrouwelijke mi
litaire commissaris in de bur
geroorlog na de Russische re
volutie. Askoldov gooit het
beeld van die burgeroorlog zo
als dat de Russische geschiede
nisboekjes inging (goed tegen
kwaad) aan gruzelementen.
Tijdens het afgelopen week
einde kwam de Duitse filmer
Wim Wenders even langs, op
weg naar Australië. Wenders
selecteerde twee films voor
het festival in de Maasstad,
„The prisoner of St. Peters
burg" (dat in Berlijn speelt)
van de Australische filmer Ian
Pringle en de Italiaanse film
„Parto di Luna". Hij deed aan
de redactie van de Festival-
krant een suggestie voor toe
komst en behoud van het film
feest van wijlen Huub Bals.
Wenders: „Het is altijd een be
langrijk festival voor me ge
weest en een instituut dat ik
niet in gevaar wil zien. Otar
Iosselani heeft, denk ik, een
interessante gedachte ontwik
keld: dat de filmmakers die in
de voorbije jaren bij het festi
val betrokken zijn geweest ei
genlijk als adviseurs behouden
zouden moeten worden. Dan
zouden ze kunnen aanbevelen
wat ze in hun eigen land zien
en dat naar Rotterdam bren
gen".
Time fiction
Het liep gisteravond even
storm op de Kruiskade toen de
film „Plan Delta" van Bob
Visser er in première ging.
Visser schijnt een soort cult-fi-
guur in Rotterdam te zijn- met
nogal wat aanhang. Zijn eerste
lange film was „Het veld van
eer", dat zich deels op de mod
derige, voormalige slagvelden
van Verdun afspeelde, kwam
even in de publiciteit toen pro
ducent Henk Bos zijn Korea-
film „Field of honour" wilde
noemen en er met gerechtelij
ke procedures gedreigd werd.
Vissers eerste film bleek toen
moeizaam, warrig maar
niettemin fascinerende beel
den te bevatten. In „Plan Del
ta" heeft Visser zich weer een
onbetaalbaar, „natuurlijk"
stuk decor toegeëigend: de pij
lers van de Oosterscheldedam
in Zeeland. Daarop laat hij een
„time fiction" spelen („Sciénce
fiction is vreselijk duur" stelt
Visser). Het houdt in dat zijn
film in het begin van de 23ste
eeuw speelt, wanneer Neder
land niet veel meer is dan een
ondergelopen vlakte waar eb
en vloed vrij spel hebben. Er
leven ergens op hoge betonnen
bunkers nazaten van ons volk,
die door ene „B.G.", comman
dant van een ruimtevloot, met
woonplek en al overgeplaatst
worden naar een tijd en een
plek waar zij zich zonder de
constante dreiging van het wa
ter kunnen ontplooien. Plan
Delta dus.
Het verhaal van de film haal
ik even op uit de catalogus van
Film International, want na
het zien van de chaotische
film die Visser ervan maakte
was er van een herkenbare
verhaallijn bij mij niet veel
meer over. Visser is eerst een
aantal jaren geleden op het
kunstmatige eiland Neeltje
Jans gaan filmen en dat mate
riaal heeft hij later aangevuld
met tussen de pijlers tijdens
een bouwvakvakantie met zijn
acteurs opgenomen beelden.
Daarnaast heeft hij nog eens
documentair materiaal ge
bruikt van de watersnoodramp
van '53 (tijdens de première-
nacht precies 36 jaar geleden).
De moeilijkheden tijdens het
met horten en stoten ontstaan
van de film zijn duidelijk te
zien. Vervelender is dat Visser
absoluut geen structuur en
daardoor iets van een dramati
sche vertelling in zijn materi
aal heeft kunnen brengen.
„Plan Delta" góót maar door,
laat onze nazaten in een sterk
calvinistisch-bijbels getint Ne
derlands praten en laat de
commandant „B.G." (privé-
naam van de acteur die hem
speelt: Bruce Geduldig) in het
Amerikaans-Engels het com
plete, verwarde gebeuren nog
eens becommentariëren.
Je kunt je voorstellen dat dat
gigantische bouwmateriaal
van de Delta-werken en Oos-
terschelde inspireert tot scien-
r f R O
ce fiction-achtige beelden.
Maar om daaromheen zo'n
chaotische, onnavolgbare en
soms ridicule film (een plaat
selijke band „Tuxedo Moon"
speelt er ook nog eens een te
grote rol in) de wereld in te
sturen getuigt óf van wanhoop
óf van zelfoverschatting. Arie
Kleywegt, voorzitter van de
VPRO, was uitgenodigd om de
première gisteravond te ope
nen. Omdat hij in '53 de Wa
tersnoodramp op de radio ge
heel versloeg. Dat is een ver
gissing, liet Kleywegt weten:
het weekeinde dat de ramp
losbarstte zat Kleywegt nog in
Scandinavië, waar Kees
Broekman Europees kampioen
schaatsen werd. Een gebeurte
nis die wat Nederland betreft
toen in het water viel.
BERT JANSMA
Voor een uitgebreide
agenda, ook voor de ko
mende dagen, raadplege
men „UIT", de gratis we
kelijkse bijlage van deze
krant.
Woensdag 1 februari
Toneelgr. De Appel: 'Kleine Ali
ce' van Edward Albee; regie Lo-
dewijk de Boer; met Sacha Bul
thuis. Stef Feld, Carol Linssen,
Robert Prager en Willem Wag-
3-5 Quatre Vingt Un i:
Duin Revue;
Diligentia (Lange Voorhout 5,
Willy Russell; regie Shireen
Strooker; solotoneel door Anne-
Wil Blankers.
Theater Pepijn. (Nieuwe School-
traat 23. tel.460354) 20.15:
Muziektalent Nederland; werken
van Mozart, Smit. Hindemith,
Beethoven. De Leeuw en Liszt.
Koninklijk Conservatorium (Ju-
(A. Chase/M. Lipari)
Nederl. Balletork. olv Roelof v
bioscopen
straat 6. tel. 01720-20800): A
fish called Wanda (al); 18.45,
ming to America (al); 21.30.
EUROCINEMA III: Who fra
med Roger Rabbit (al); 18.30,
21.00. Frank on Frey (al); wo.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg
21.15. wo. ook 14.30. LIDO i
STUDIO (Steenstraat 39. tel.
124130): Betrayed (16); 19.00,
21.15. Willow (al); 14.30. 18.45,
21.15. Frank en Frey (al);
14.30. Coming to America (al);
19.00, 21.15. «TRIANON (Bree-
straat 31. tel. 123875):. De on
draaglijke lichtheid van het be
staan (al); 20.00. REX (Haar
lemmerstraat 52. tel. 071-
125414): Liefde zonder schaam
te (16); 14.30, 19.00, 21.15.
Frantic (16); 19.00, 21.15. Bam-
4.45. Action Jackson (16);
DEN HAAG AST A 1 (Spul 27. tel.
Ion. tel. 471656): A fish called
(16); 14.30. 17.00. 19.30, 21.45.
CINEAC 1 (Buitenhof 20. tel.
630637): Willow (al); 14.00.
18.45. 21.30. CINEAC 2: Die
hard (16); 14.00. 18.45, 21.30.
CINEAC 3: The kiss (16);
456756): Betrayed (IS);
14.00 18.45. 21.30. METRO-
POLE 2: Who framed Roger
Rabbit (al); 14.00, 18.45, 21.30.
ke lichtheid van het bestaan
18.45, 21.30.
ODEON 1 (Herengracht 13,
462400): Me and Him (al);
13.45, 18.45. 21.30. ODEON 3:
Big (al); 13.45, 18.45. 21.30.
ODEOU 4: Messenger of
tel. 656402): Bagdad cafe (16);
19.15, 21.45. wo. 14.00. STU
DIO 2 White mischief (al);
HAAGS FILMHUIS: Zaal
Eon vorhaal van do wind; 19.30.
21.45. Zaal 2: Drowning by
numbers; 19.30, 21.45. Zaal 3:
ma. di. wo. 19.30. 21.45. Lea
choses do la vio; ma. Uno jour
nal d'une femmo de chombro;
AMSTERDAM Kunstgale
rie Rijkers Art Diffusion aan
de Keizersgracht in Amster
dam toont van 11 februari tot
en met 15 maart litho's van de
vorige week overleden Salva
dor Dali. Er zijn 25 tekeningen
van de Spaanse surrealistische
kunstenaar te zien.