Gesprekken in
hervormde kerk
lopen vast
IKV wil oprichtingvan
Europese basisbeweging
£eidóeSau/imiL
kerk
wereld
Vragen bij dood
Poolse priester
>weer
GEESTELIIK LEVEN/OPINIE
CcwlócSoutmit
DINSDAG 31 JANUARI 1989 PAGIN,
Mr. G. van Empel volgt ds. Koole op
HILVERSUM Mr. G. van Empel wordt de nieuwe direc
teur van de televisie-afdeling van de IKON. Hij wordt de op
volger van ds. W. Koole, die per 1 november 1989 gebruik
maakt van de VUT-regeling. Geerten van Empel (37), die al
per 1 april a.s. in dienst treedt van de IKON, studeerde rech
ten aan de Rijksuniversiteit Groningen. Sinds 1976 is hij als
universitair docent verbonden aan de vakgroep Handelsrecht
van deze universiteit, waar hij onder meer mediarecht onder
wijst. Van Empel had voor D66 jarenlang zitting in de ge
meenteraad van Groningen. Op dit moment is hij voorzitter
van onder meer de Stichting Noordelijk Theater „De Voorzie
ning", en van de Stichting Martinikerk. Van Empel is actief
lid van de Doopsgezinde Gemeente in Groningen.
Spaanse theologen onderschrijven kritiek op de paus
MADRID De zware kritiek van 163 Westeuropese theolo
gen leveren op paus Johannes Paulus II, heeft steun uit Zuid-
Europa gekregen. De verklaring van Keulen is door 23 Spaan
se theologen onderschreven. Tot hen behoren José Maria Gon
zalez Ruiz, die aan het Tweede Vaticaans Concilie heeft deel
genomen, en Benjamin Forcano, die vorig jaar op last van de
nuntius aftrad als hoofdredacteur van het katholieke tijd
schrift Mision Abierta moest neerleggen. Van de 23 zijn er 13
lid van de theologenvereniging Johannes XXIII. Met hun in
stemming willen de theologen de woordvoerder van het Vati-
caan, Joaquin Navarro-Valls, tegenspreken. Deze deed de ver
klaring van Keulen af als „een plaatselijke aangelegenheid".
Paus: leken
moeten
samenleving
herevangeliseren
VATICAANSTAD
Paus Johannes Paulus II
heeft alle rooms-katholie-
ke leken opgeroepen ac
tiever te worden binnen
de kerk, de politiek, de
economie en de samenle
ving en zo mee te werken
aan de herevangelisering
van de samenleving.
De paus herinnert aan de
groeiende godsdienstige on
verschilligheid, het atheïsme
en de secularisering. Leken
die zich niets aantrekken van
hun maatschappelijke verant
woordelijkheid, laden een ex
tra grote schuld op zich, aldus
de paus in een apostolische
brief van meer dan 200 blad
zijden.
Het document beoogt de con
clusies te geven van de bis
schoppensynode over de roe
ping en zending van de leek,
die in oktober 1987 in het Va-
ticaan werd gehouden. Het
document vertoont grote
overeenkomsten met het
voorbereidingsdocument dat
de bisschoppen kregen toege
stuurd die aan de synode
deelnamen. In een eerste re
actie zegt de Haarlemse hulp
bisschop dr. J. Lescrauwaet
die aan de bijeenkomst deel
nam dat het document een
goede weergave is van wat op
de bijeenkomst werd bespro
ken. Hij juicht ook het voor
stel toe van de paus om een
commissie te installeren die
de problemen moet bekijken
rond de toenemende rol van
leken in het pastoraat. Met
name de positie van de pasto
rale werk(st)er zou aandacht
krijgen in het werk van de
commissie. De status van de
pastorale werker is in het
kerkelijk recht nog steeds niet
geregeld.
De paus legt de nadruk op de
gelijkwaardigheid van man
en vrouw, maar gaat niet in
op het pleidooi van sommige
bisschoppen tijdens de synode
om de functie van lector en
acoliet ook voor vroüwen
open te stellen.
Hij constateert met vreugde
dat er onder de mensen van
deze tijd een sterkere behoef
te aan godsdienstige waarden
is. Dat blijkt naar zijn idee
vooral uit de groei van katho
lieke bewegingen en vereni
gingen als Opus Dei en Com-
munione e Liberazione, die,
zo beklemtoont de paus, altijd
met de leiding van de kerk
moeten samenwerken.
De paus onderstreept dat le
ken zich niet de taken moeten
toeëigenen die volgens de leer
van de kerk alleen aan pries
ters toekomen. Zij moeten
niet toegeven aan de verlei
ding zich zo sterk met kerke
lijke zaken bezig te houden
dat zij aan hun verantwoorde
lijkheid in de samenleving
niet toekomen.
De paus zegt dat het in een
noodsituatie vanzelfsprekend
is dat „de taken die niet speci
fiek aan de gewijde ambtsdra
gers toekomen, door leken
worden overgenomen", maar
priesters en bisschoppen
moeten ervoor waken dat niet
al te gemakkelijk een beroep
wordt gedaan op zo'n noodsi
tuatie.
Zondag van de
arbeid in teken
van tweedeling
AMSTERDAM De tweede
ling tussen armen en rijken in
de Nederlandse samenleving
is dit jaar het thema van de
zondag van de arbeid. De ker
ken vieren dit rond 1 mei of
op de biddag voor gewas en
arbeid (8 maart).
Het thema sluit aan bij de
conferenties over de armoede,
die DISK (Dienst in de indus
triële samenleving vanwege
de kerken) samen met de
Raad van Kerken in Neder
land in 1987 en 1988 organi
seerde.
DISK wijst erop dat recent
onderzoek heeft aangetoond
dat 15 procent van de Neder
landse bevolking zich onder
de armoedegrens bevindt. Tot
deze groep behoren vooral
veel alleenstaanden, vrouwen
met een of meer kinderen,
langdurig werklozen en mi
granten. Ook vele arbeidson
geschikten en bejaarden leven
onder de armoedegrens.
De secretaris-generaal van de
RK bisschoppenconferentie,
dr. H.A. van Munster, noemde
vorig jaar de armoede in ons
land „een gemene streek".
Volgens Van Munster is de
Nederlandse samenleving rijk
genoeg om te verhinderen dat
honderdduizenden, die mid
den tussen ons leven, in ja
renlange, blijvende armoede
zitten".
KLACHT OP CLASSIS DEN HAAG:
DEN HAAG De ge
sprekken in de Neder
landse Hervormde Kerk
verzanden meestal in de
starre tweedeling: Gere
formeerde Bond en de
overige hervormden.
Van een open gesprek of
van een echte discussie
is meestal geen sprake.
Die klacht over het vastgelo
pen gesprek tussen de moda
liteiten („stromingen")
kwam naar voren tijdens
een vergadering van de her
vormde classis Den Haag.
Hierin komen afgevaardig
den van hervormde gemeen
ten in de regio Den Haag bij-
Zowel in de synode-vergade
ringen als in het provinciaal
hervormd overleg (Provinci
ale Kerkvergadering, PKV)
zijn de stellingen eigenlijk al
betrokken voordat de ge
sprekken beginnen, zo bleek
uit de woorden van afge
vaardigden naar beide ver
gaderingen. Alles wat in no
ta's of rapportages maar
riekt naar politiek, is aanlei
ding voor de Bond (rechter
vleugel van de Hervormde
Kerk) om de stem te verhef
fen.
Ds. K.H. Meyer (Rijswijk)
deed verslag van een PKV-
bijeenkomst. De kwaliteit
van de gesprekken achtte hij
bedroevend slecht; het is bij
na voorspelbaar hoe de uit
slag van een bespreking zal
zijn. „Het is voor mij de
vraag of het verantwoord is
zoveel mensen (ongeveer 60)
zo veel uren (een hele dag)
op zo'n vergadering aanwe
zig te laten zijn", aldus ds.
Meyer.
Zijn Loosduinse collega ds.
G.A. de Groot had eenzelfde
relaas van een provinciale
bijeenkomst met gerefor
meerden over Samen op
Weg. De Gereformeerde
Bond in de Hervormde Kerk
is tegen dit proces van een
wording en alle „wervende"
termen in een nota over de
provinciale protestantse oe
cumene moest worden ver
vangen door neutrale be
grippen.
De afgevaardigde naar de
generale synode ds. A.J.
Wilzing (Lucaskerk, Schil
derswijk) sprak over de bij
na voorspelbare stemver
houdingen in de synode
(Bonders en anderen). Ook
meldde hij dat de manier
van discussieren en me
ningsvorming ter synode
niet bevredigend is. De sy
nodale gespreks- en besli
sprocedures zijn nodig toe
aan heroverweging, vond ds.
Wilzing.
Shell
Dat ook op het classicale ni
veau de modaliteiten van
zich doen spreken werd gis
teravond duidelijk; een
Scheveningse afgevaardigde
sprak zijn misnoegen uit
over de Amsterdamse her
vormde kerkeraad die heeft
besloten geen Shell-olie
meer te stoken in de ver
warmingsinstallaties van de
kerken en de kerkelijke ge
bouwen. De Schevingse her
vormde zei te hopen dat de
gemeenten in Den Haag en
omgeving niet
„politieke besluiten"
nemen. „Tegenover dit ge
luid wil ik een ander laten
horen: ik bewonder het Am
sterdamse besluit ten zeerste.
We moeten in de kerk leren
dat het Evangelie uitwerkt
naar alle terreinen van het
leven, dus ook naar de poli
tiek", aldus ds. A.G. de
Groot. De sfeer in de classi
cale vergadering leed niet
erg onder de tegenstellingen:
De nieuw gekozen voorzitter
(praeses) ds. M.S.F. Kemp
uit Leidschendam kon met
succes een grapje maken
over „de linkse dominee De
Groot".
De afgevaardigden ouder
lingen, diakenen en predi
kanten bespraken nog het
werk van een classis in en
rond een grote stad. Een van
de conclusies was dat vrijwel
geen enkele ambtsdrager
hooggestemde idealen in de
loop van de tijd had zien
verschrompelen in de hitte
van de strijd om het bestaan
van de kerk. De reden daar
voor is heel nuchter: er wa
ren geen hoge idealen toen
men als ouderling of diaken
begon. Veel meer was er
sprake van gewoon inschui
ven in werk dat nu eenmaal
gedaan moet worden. Gaan
deweg echter krijgen de
meeste ambtsdragers meer
plezier in het kerkewerk, zo
bleek. Van een doemdenken
over de kerk in de grote stad
is dan ook geen sprake, con
cludeerde secretaris ds. C.J.
Hollemans (Zorgvlietkerkge-
meente).
beroepingen
naar Bellingwolde J. Bijlefeld te Mid-
wolda en Nieuwolda en Woldendorp
en Termunten-Borgsweer; naar Hui
zen (deelgem. De Goede Herder)
(toez.) mw.l.C. Fokkens-de Jong, vi- 1092 BV Amsterdam, tel: 020-
J. van der Goot, kand. aldaar, die dit
beroep heeft aangenomen.
Beroepbaarstelling mw.A.G. Ende-
veld. Tweede Oosterparkstraat 292e,
3 te Utrecht.
Vlaardingen (toez.) als pred. voor bij-
z.werkzaamheden (geestelijk verzor- 1
Beroepen te Goes B.C. Buitendijk t
te Breezand; te Kootstertille drs.ing. Bilthoven.
Rodenrijs W. Tiekstra te De E
Snijd niet door wat u
kunt ontknopen
De omgekomen priester Suchowolec samen met de ouders
van pater Popieluszko, kort na diens dood in 1984.
FOTO: AP
WARSCHAU In de stad
Bialystok in het noordoosten
van Polen is maandagochtend
een 31-jarige rooms-katholie-
ke priester dood aangetroffen
nadat in zijn huis brand had
ging, maar hoe het vuur is
ontstaan, werd nog niet dui
delijk. Een collega vermoedde
dat de brand was ontstaan
door kortsluiting.
De priester, Jerzy Suchowolec
stond bekend als een aanhan
ger van het vakverbond Soli
dariteit. Hij was kapelaan ge
weest in Sucho Wola, het
dorp van pater Jerzy Popie
luszko, die in 1984 door agen
ten van de geheime politie
werd vermoord. De jonge
priester organiseerde ook be
devaarten naar het graf van
Popieluszko.
De door Solidariteit ingestelde
die schendingen
van de mensenrechten in Po
len documenteert maakte be
kend dat Suchowolec haar
had gemeld dat hij in het ver
leden was aangevallen en dat
er met zijn auto was geknoeid.
Suchowolec is de tweede
priester in de afgelopen 10 da
gen die onder onduidelijke
omstandigheden is overleden.
Op 21 januari werd het leven
loze lichaam gevonden van de
74-jarige priester Stefan Nied
zielak, die een gedenkteken
onderhield voor Polen die in
de Sovjetunie zijn gedood. De
autoriteiten hebben het on
derzoek naar de dood van
Niedzielak nog niet uitgeslo
ten, maar er wordt rekening
gehouden met moord. Onge
veer 5.000 mensen, onder wie
kardinaal Jozef Glemp, woon
den vorige week de begrafe
nis van Niedzielak in War
schau bij.
FABER: CONTACTEN ONAFHANKELIJKE GROEPEN VERSTEVIGEN
SCHIPHOL Het Inter-
kerkerkelijk Vredesbe
raad (IKV) gaat volgende
maand op een tweedaagse
bijeenkomst in Drieber
gen overleggen met
geestverwanten uit Oost-
Europa om te komen tot
de oprichting van een Eu
ropese basisbeweging,
„een soort Europees
IKV".
Dit vertelde secretaris van het
IKV, Mient-Jan Faber, maan
dagmiddag bij terugkeer van
een vijfdaags bezoek van een
tien man tellende delegatie
van het IKV aan Tsjechoslo-
wakije. Alleen Faber had per
vliegtuig gereisd, de overige
delegatieleden per busje.
De IKV-delegatie was in
Tsjechoslowakije op uitnodi
ging van de Tsjechoslowaakse
«JU'.' Vredesraad, het officiële pro-
'*lr JlP'ii Pagandaorgaan van de
Si Tsjechoslowaakse communis
tische partij inzake vrede en
veiligheid. Bedoeling van het
bezoek was, aldus Faber, de
contacten met onafhankelijke
groepen te verstevigen en te
helpen bij dingen „die ze zelf
niet mogen doen". „We heb
ben een aantal openbare bij
eenkomsten kunnen houden
in land gezien dat gebukt gaat
onder grote spanning".
Aan de bijeenkomst in Drie
bergen die op 18 en 19 februa-
De IKV-delegatie legde een krans op het graf van Jan Palach, rj wordt gehouden, zullen
wiens dood door zelfverbranding, twintig jaar geleden, on- overigens geen Tsjechoslowa-
langs werd herdacht. FOTO: IKV ken deelnemen. Zij krijgen
geen visum om de bijeen
komst bij te wonen. Wel zul
len er Polen en Hongaren aan
de bijeenkomst deelnemen.
Het IKV zal op de conferentie
van de Europese kerken in
Bazel, begin mei, die gehou
den wordt in het kader van
het conciliair proces, het pro
bleem van de politieke gevan
genen aan de orde stellen.
„Een apart onderdeel van het
óverleg zal moeten gaan over
de politieke gevangenen", al
dus Faber.
De gesprekspartners van het
IKV in Praag hebben er op
aangedrongen dat de namen
van politieke gevangenen in
het westen bekend gemaakt
blijven worden.
Hoeveel politieke gevangenen
er momenteel in Tsjechoslo
wakije zijn kon Faber niet
zeggen. Hij zei dat het IKV
vanuit de kernen een brie-
vencampagne op touw zal zet
ten om hun zaak bij de
Tsjechoslowaakse autoriteiten
levend te houden.
Mient-Jan Faber heeft een
gesprek gehad met de 80-jari-
ge kardinaal Tomasec. Deze
heeft tegenover Faber bepleit
dat aan de situatie in zijn land
voortdurend aandacht wordt
besteed.
De vredesraad had volgens
Faber een poging gedaan om
duidelijk te maken dat de si
tuatie in Praag niet repersen-
tatief is voor de toestand in de
rest van het land. „Ze willen
geen tweede Praagse lente",
aldus vertegenwoordigers van
de Vredesraad.
Bij een bezoek aan een school
in Moravië was het Faber op
gevallen dat daar de sfeer
harder en afwijzender is dan
in Praag. De autoriteiten had
den daar volgens hem gepro
beerd de indruk te gevan dat
de mensen geen veranderin
gen willen. „De studenten
werden bedolven door hun le
raren. Ze kregen nauwelijks
kans om zelf aan het woord (e
komen, maar na afloop bleek
dat ze de opinie van hun lera
ren niet deelden", aldus Fa
ber.
Vrijlating Havel
Een groep van bijna zeven
honderd Tsjechoslowaakse
kunstenaars heeft de autori
teiten gevraagd de toneel
schrijver Vaclav Havel vrij te
laten. Een petitie met deze in
houd is naar minister van
binnenlandse zaken Ladislav
Adamec gestuurd. Het is voor
het eerst sinds tien jaar dat
een zo groot aantal mensen
zich heeft aangesloten bij een
protestbrief aan de autoritei
ten. Havel, een vooraanstaand
toneelschrijver wiens werk
sinds 1968 verboden is in
Tsjechoslowakije, werd op 16
januari gearresteerd bij een
demonstratie in Praag ter
herdenking van de zelfmoord
van Jan Palach. De autoritei
ten willen hem aanklagen
wegens straatschennerij, een
vergrijp waarop twee jaar ge
vangenis staat. IKV-secretaris
Mient-Jan Faber heeft ver
geefs geprobeerd Havel in de
gevangenis op te zoeken.
Alleenstaanden op de tocht
ALS deze week (vandaag en donderdag) is gestemd
onderdelen van de nieuwe belastingwetgeving die volgJ
jaar moet ingaan, is een belangrijke stap gezet naar verej
voudiging van ons fiscale stelsel. Heel wat minder
dan tot nu toe zullen voortaan een opgave van hun inkcE'
sten hoeven in te leveren, de lasten van premies en belastr
gen worden doorzichtiger, het aantal mogelijkheden - vocL
voor hogere inkomens - om aftrekposten op te voeren, wn
verminderd.
TOCH bestaat er over de uitkomst van het debat in
Tweede Kamer geen grote tevredenheid. De alleenstaandoi
verliezen na een overgangsregeling hun speciale aftrjei
waardoor voor een grote groep, met name die met de laaj
inkomens, het nettoloon flink achteruitgaat. Dit inkomen:
fer is volgens de commissie-Oort en het kabinet noodzakel
om het belastingstelsel eenvoudig en minder fraudegevo^
te maken. Hetzelfde argument geldt trouwens ook voor
vermindering van de aftrekposten.
TEGENOVER die offers staat een belastingverminderj
die ruim vier miljard gulden omvat. Daardoor wordt de vj
mindering van de aftrekposten, die vooral de hogere
mens aangaat, ruimschoots gecompenseerd. Dit in tegensl
ling tot het afschaffen van de alleenstaanden-toeslag
vooral van invloed is op de lagere inkomens. En juist daan
was het opvallend dat de kleinste regeringspartner, de WJTR
hierbij de kastanjes uit het vuur wilde halen. Dit gebeunieu
weliswaar op aangeven van de PvdA en met de steun v5eth
bijna alle andere fracties, maar toch. Het CDA bleef in 1. Sj
discussie opvallend stil. Deze partij gaat akkoord met eie i)
overgangsregeling, waartoe minister Ruding bereid is geb eer
ken. noei
:o hi
OVERIGENS was het handhaven van een alleenstaandtfje c'
toeslag toch geen kabinetscrisis waard, vond de VVD, en *e
fractie bond in toen minister Ruding de affaire scherp spe ^r0(
de. Voor Ruding gaat het principe van de vereenvoudigifan
immers voor dat van het in stand houden van de lagere
komens. Om zijn doel te bereiken was hij bereid zijn por
feuille in te zetten, in de wetenschap dat de VVD deze uit<
ging niet aan zou durven: niet alleen zou de hele belasting
peratie op de tocht komen te staan - en daarmee het groot]
succes van de VVD in deze parlementaire periode - maarwe^
de afgelopen week speelden ook andere belangrijke parPaa^
mentaire zaken. reen
blijft uiteraard de toch forse inkomensachteruitgang (for* 5
voor meer dan 200.000 alleenstaanden in aantocht is. Iher
CDA rekent er op dat met de invoering van het nieuwe ziefeeeltj
tekostensysteem de zaak weer wordt rechtgetrokken. Mod-k3^
dit onverhoopt niet het geval zijn, dan valt wellicht van lrPeej
CDA alsnog een initiatief te verwachten. pang'
>4nelu
herh;
fcordj
iode
lat
ïonc
Plaatselijk mist.
DE BILT (KNMI) Een
krachtig hogedrukgebied met
een druk in het centrum van
ongeveer 1045 millibar dat be
noorden de Alpen ligt, veran
dert het komende etmaal maar
weinig van plaats. Voor het
weer in ons land betekent dit
dat er maar heel weinig ver
andering zal optreden. In de
nacht en ochtend ontstaat
weer mist bij een minimum
temperatuur van om het vries
punt. In de loop van de dag
gaat deze mist over in lage be
wolking. De zon kan af en toe
door deze bewolking heenko
men, maar op sommige plaat
sen kan de mist zo hardnekkig
zijn dat de zon verstek laat
gaan. De middagtemperatuur
komt in de buurt van de 5 gra
den, maar op plaatsen waar de
mist hardnekkig is komt de
temperatuur enige graden la
ger uit. Veel wind is er mor
gen miet.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor morgen en donderdag:
Zuid-Skandina vië:
veel bewolking en af en toe
regen. Middagtemperatuur on
geveer 4 graden.
Denemarken en Noord-Duits-
land:
in het algemeen veel bewol
king en droog. Middagtempe
ratuur ongeveer 5 graden.
Benelux en Midden-Duitsland:
wolkenvelden, ook af en toe
zon en droog. Middagtempera
tuur ongeveer 6 graden.
Britse eilanden:
het noorden veel bewolking
kans op regen. In het mid
den en zuiden af en toe zon en
overwegend droog. Middag
temperatuur rond 8 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
plaatselijk mist, overigens pe
rioden met zon en droog. Mid
dagtemperatuur ongeveer 7
graden.
Zuid-Duitsland en de Alpen
landen:
de dalen plaatselijk mist-.
Overigens zonnig en droog.
Middagtemperatuur ongeveer
3 graden in de dalen.
f/ing
lutor
Spanje en Portugal:
perioden met zon en drooj
Middagtemperatuur van 8 grjiVtar
den plaatselijk in het binne^
land tot 16 graden a
zoni
kust.
hoo:
Zuid-Frankrijk en Italië: tie a<
perioden met zon en droog. Cfowoi
de Povlakte kans op mi«en)
Middagtemperatuur van 6 gr|jer'r
den op de Povlakte tot 14 grutte
den vlak aan zee en in h^olgii
ben c
de GriekL
Joegoslavië ei
Kust:
perioden met
Middagterhperatuur ongevefi
14 graden.
WEERRAPPORT
»Dat
Januari zeer zacht
en zeer droog
DE BILT Januari was dit
jaar volgens het KNMI in De
Bilt zeer zacht, zeer droog en
zonnig. Een opvallende combi
natie. Doorgaans gaat in de
winter droog en zonnig weer
samen met koud weer en be
hoort bij zacht weer een som
bere en natte situatie, aldus
het KNMI.
De gemiddelde etmaal-tempe
ratuur in De Bilt was 4,5 graad
Celsius, tegen 2,0 graad nor
maal. Overigens was januari
met een gemiddelde tem
peratuur van 5,9 graad nog
zachter.
Tot nu toe werden in De Bilt Imatk
vorstdagen (dagen met een mitermi
nimum-temperatuur onde
nul) genoteerd. Ijsdagen (me
een maximum-témperatuu
onder nul) kwamen nog nie
voor. Normaal zijn er in dDE
Bilt in janauri 15 vorstdagei
en 4 ijsdagen. Er viel dit 1
geen sneeuw, tegen zi
gen sneeuw in een gemiddeldl^/
januari.
Gemiddeld over het land werl
circa 21 mm neerslag afgetap|
terwijl 63 mm normaal is voo
januari. Het aantal uren zon
neschijn voor deze maand be
draagt tot nu toe gemiddeli
over het hele land 55 uur te
gen 44 uur normaal.
