loeing slachtoffer van eigen succes
ok DDR helpt Libië
an chemische wapens
Weinig kans op
succes voor
Britse Charter 88
EG op hoog niveau naar
begrafenis van Hirohito
£R SPIEGEL:
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Oppositie India
eist aftreden van
premier Gandhi
Milieu speelt rol bij
cao-gesprekken chemie
U3INA [TENLAND
Qeid&iQowuvnt
DINSDAG 24 JANUARI 1989 PAGINA 5
[ieken in actie
en terrorisme
militai
rijk te
land, i
Bhui
solute
pties
mi T»J
:eld tijd vi
?t (buit
nderhoi
'erker
t liefst
ling in
werd
met
ld. „En
2 ENE Het Griekse kabinet heeft
ag in een spoedvergadering besloten
aatregelen tegen het terrorisme.
eiding was de moord op de 61-jarige
re aanklager Anastasios Venarthos.
js de derde aanslag op een openbare
itdager sinds het begin van het jaar,
de eerste met dodelijke afloop. De
J is opgeëist door een extreem linkse
lering, de „Revolutionaire organisatie
mei". Venarthos werd gedood om-
j voor de uitlevering aan Italië is
n vermeend lid van de Rode Briga-
ic ildus de organisatie. De eerdere aan-
werden gepleegd door een groep
Je naam „17 november". De Griek-
litie sluit echter niet uit dat het om
(Jfde groep gaat.
Premier Japan als
eerste bij Bush
WASHINGTON De Ameri-
kaanse president Bush zal op 2
februari de Japanse premier
Noboru Takeshita ontvangen.
Het wordt zijn eerste buiten
landse bezoeker in het Witte
Huis. Door de ontmoeting zo te
arrangeren wil Bush het belang
onderstrepen dat beide landen
aan goede betrekkingen hech
ten, aldus de woordvoerder van
het Witte Huis, Marlin Fitzwa-
ter. Op zijn eerste werkdag, gis
teren, belde Bush ook met Sov
jetleider Gorbatsjov. Het ge
sprek ging, aldus het Sovjet
persbureau TASS, over verdere
verbetering van de relaties tus
sen beide landen.
Excuses na overval
op tankstation
COLOMBUS In drie dagen tijd
was zijn tankstation twee maal het
doelwit van een roofoverval geweest,
wat hem 3000 dollar had gekost.
Pomphouder Dave Pastorek was
vrijdag dan ook op het ergste voor
bereid toen er een grote envelopppe
bij hem in de bus viel. Tot zijn grote
verbazing bleek de inhoud van de
enveloppe te bestaan uit een bedrag
van 167 dollar en cheques ter waarde
van ongeveer 1.600 dollar, het totaal
bedrag van een van beide roven.
Een begeleidend briefje bracht licht
in de zaak. De dader had de roof ge
pleegd in een alcoholroes en wilde
nu zijn excuses maken. Pastorek
wacht nu op enveloppe twee, van de
andere dader.
Eenzijdige inkrimping
defensie-uitgaven DDR
OOST-BERLIJN Oost-Duits-
land krimpt in de periode tot eind
1990 eenzijdig haar strijdkrachten
in met 10.000 man en haar defen
sieuitgaven met tien procent. De
Oostduitse leider Erich Honecker
zei dat gisteren tijdens een bezoek
aan Zweden. De inkrimping om
helst zes regimenten (600 tanks) en
een squadron van vijftig gevechts
vliegtuigen. Honecker zei verder
dat de eerste Sovjettankdivisie en
andere troepen zijn land dit jaar
verlaten en de rest in 1990. De
NAVO heeft het voorstel met in
stemming begroet, maar wijst erop
dat het Warschau Pact een militai
re overmacht behoudt.
Verzet El Salvador wil
uitstel verkiezingen
SAN SALVADOR Het linkse ver-
zet in El Salvador heeft uitstel ge
vraagd van de presidentsverkiezin
gen, die in maart gehouden worden.
Als dat gebeurt, zou het verzet onder
voorwaarden bereid mee te werken
aan nieuwe verkiezingen en de uitslag
ervan erkennen. Het voorstel is door
de aartsbisschop van San Salvador,
Arturo Rivera y Damas, overhandigd
aan regeringsfunctionarissen. Een van
de voorwaarden van het verzet be
helst dat in de verkiezingsperiode een
bestand van kracht moet zijn. Verder
zou er een einde moeten komen aan
de militaire onderdrukking. De be
reidheid verkiezingen te steunen, be
tekent een ommekeer binnen het ver-
TLE De mensen
J Boeing, de Goliath
Ide vliegtuigfabrikan-
1 zijn verontwaardigd.
is belachelijk", zegt
I directeur. „Er was
j een krant in Europa
(schreef dat we een
jsprobleem hadden,
jf we een stelletje ver-
tde heethoofden zijn,
[vliegtuigen in elkaar
[selen".
fouten in de bekabeling
brandmeldingssysteem
n vliegtuigen van het
757 en kritiek van klan-
het vakmanschap wa-
volgens de versie van
ig zeldzame uitzonderin-
jop de gebruikelijke per-
laten. visie waar Boeing
prat op gaat. Als je een
ARCHlPzin8wekkende hoeveel-
van vijfentwintig vlieg-
»n per maand produceert,
»n enkel foutje onvermij-
|c, alhoewel natuurlijk
1st betreurenswaardig,
de bedrijfsleiding. De
fc A* Mfaire' waar de Europe-
irant over berichtte, was
P een klein incident. Bo-
lien, als je vijftigduizend
men ji116"161"5 'n dienst hebt, is
ïidstelliP toch niet zo
Na de recente golf van proble
men met hun vliegtuigen, hul
den de woordvoerders van
Boeing zich in stilzwijgen. De
directeur die belast is met de
produktie van passagierstoes
tellen, Dean Thornton, gaf in
november in een interview
nog toe dat Boeing met proble
men kampte, toen hij excuses
moest aanbieden aan klanten
vanwege het feit dat het be
drijf niet in staat was de nieu
we 747's op tijd te leveren. „De
meeste arbeiders zijn onerva
ren. We beschikken over te
weinig oude rotten in het vak
die precies weten hoe alles
moet. We zijn gewoon overbe
last", zei Thornton toen.
Geen klagen
Een van de fabriekshallen, waar in hoog tempo Boeings 757 worden gebouwd.
FOTO: PR
der Füf
jrspannen
echter allemaal minder
iudig dan het lijkt. Vol-
stelle d industriële deskundigen
d<Jeaule' ae slaa aie econo"
veror*1 gedicteerd wordt door
orspoed van Boeing, is de
:uigbouwer overspannen,
sjederl^ is nog lang niet 20 dat Ze
de ondFnst'ge pro°lemen verke-
f zegt John Nance, ea"
id diveJi 'j bedrijfsanalist
'P ertjver. „De zaken zijn nog
o erg achteruitgegaan,
alarmklok moet worden
id. Maar ze hebben wel
ir steken laten vallen",
onder wie ook sommi-
•n van de Boeing-staf,
i een beeld van arbei-
»rd i
straf vi
k'erkza;
afdelii
Refei
Dlf Eicj
Dit „J
ders die de uitputting nabij
zijn, omdat ze teveel moeten
overwerken, een wankelend
moreel bij het personeel aan
de gigantische lopende band
en onzekerheid bij de leiding
in een periode van enorme
bloei.
Onder de luchtvaartmaat
schappijen heerst op het mo
ment een koopwoede, waar
van Boeing het meeste profi
teert. Het krijgt zestig procent
van alle nieuwe bestellingen
en heeft orders voor de bouw
van 1.111 vliegtuigen, met een
totaalwaarde van honderd
miljard gulden. Voor de werk
nemers betekent het dat ze ge
garandeerd werk hebben tot
halverwege de jaren negentig.
Zombies
„Je wordt hier goed betaald",
vertelt een monteur van het
Everett-complex, waar Jum
bo's en het technologische
wonder, de kleinere 767, wor
den vervaardigd. „Maar ze la
ten ons hard werken en som
mige mensen lopen hier als
zombies rond. Weken achter
een draaien we twaalfurige
werkdagen, zonder een week
end vrij", aldus de monteur.
Getracht wordt het tempo op
te voeren om zo de achter
stand op het produktieschema
voor de 747's weg te werken.
Een woordvoerder van Boeing
liet weten dat er inderdaad
verplicht werd overgewerkt,
maar dat dit alleen voor de
747-produktie gold en dat deze
praktijk nu gestaakt is. Werk
nemers kennen echter voor
beelden te over v$n grote fou
ten die gemaakt zijn, zoals bij
voorbeeld een man die Boeing
„miljoenen" aan reparatie-
werkzaamheden heeft gekost,
omdat hij op de verkeerde
plaatsen in de romp gaten had
geboord.
De leiding van Boeing voert
aan dat een serie verbeterde
systemen en uitvoerige nieuwe
opleidingsprogramma's de
kwaliteitsfouten, waardoor het
bedrijf vorig voorjaar in een
slecht daglicht kwam te staan,
bijna heeft uitgebannen. Vorig
jaar klaagden Japan Airlines,
American Airlines, British
Airways en andere grote klan
ten over de ondeugdelijke
kwaliteit van nieuwe 767's, zo
als verkeerd aangesloten
brandblusslangen, foute bedra
ding van instrumenten en
slecht bevestigde vleugels.
Een bewindsman van British
Airways schreef in februari
van het vorig jaar aan Boeing
dat het produktie-personeel
onervaren was en „er niet van
doordrongen scheen te zijn dat
ze vliegtuigen bouwden waar
bij elke fout een directe be
dreiging van de veiligheid
vormt".
Op dit moment is Boeing in
elk geval niet van plan het
aantal lopende banden uit te
breiden, ondanks het overvol
le orderboek. Door de efficiën
tie te verbeteren' en meer per
soneel aan te nemen zal
Boeing proberen de produktie
op te voeren en zo aan de
enorme vraag te kunnen vol
doen. In plaats van veertien,
zullen bijvoorbeeld zeventien
737's het meest verkochte
type per maand worden af
geleverd en vijf 747's in plaats
van vier.
De invloedrijke vakbond voor
werktuigkundigen en ruimte
vaart-personeel, waarbij de
meeste werknemers zijn aan
gesloten, heeft niets te klagen
over de arbeidsvoorwaarden.
De woordvoerder van de vak
bond, Jack Daniel, was zelfs
vol lof over het opleidingspro
gramma en de enorme werk
gelegenheid die de vliegtuig
bouwer schept.
Aan de andere kant voeren
sommige bedrijfskundigen aan
dat er constant druk wordt
uitgeoefend om kosten te be
sparen. In de vliegtuigindus
trie heerst namelijk een felle
concurrentiestrijd. Ondanks
Boeings ogenschijnlijke bloei
het record aantal opdrach
ten en de hoge opbrengsten
Piloten
willen
onderzoek
SCHIPHOL De Ameri
kaanse luchtvaartdienst
FAA moet samen met
vliegtuigfabrikant Boeing
en de luchtvaartmaat
schappijen nagaan of het
bij de recente incidenten
met Boeing-vliegtuigen
om een trend gaat, of om
toevalligheden die in nor
male bedrijfsvoering kun
nen voorkomen. Dat is de
mening van Tj. Duursma,
de voorzitter van de Ne
derlandse Vereniging van
Verkeersvliegers VNV.
Duursma zei de berichten
van de afgelopen weken
over problemen met
Boeings „zorgelijk" te vin
den. Voor conclusies vond
hij het echter te vroeg.
„Die zullen uit dit onder
zoek moeten komen. Ik
wil eerst bewijzen zien".
Duursma wees verder op
het spanningsveld dat er
naar zijn mening is tussen
veiligheid en economie.
Hij voorspelde dat als ge
volg van de toenemende
concurrentie tussen de
luchtvaartmaatschappijen
zouden de normen inzake
onderhoud en inspectie
mogelijk omlaag kunnen
gaan. Deze liggen nu nog
vrijwel overal boven het
niveau van de overheids
voorschriften.
zijn de winstmarges gedurende
de afgelopen tien jaar bijna ge
halveerd. Als gevolg daarvan
zijn de managers van Boeing
bezorgd dat de maatschappij
de middelen mist om onder
zoek te doen en een nieuwe
generatie vliegtuigen te ont
wikkelen.
CHARLES BREMNER
(c) The Times, Londen
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De conserva
tieven en de socialisten uit
het Britse Lagerhuis zwij
gen in alle talen over
Charter 88, de nieuwe
campagne voor een ge
schreven grondwet. Zij
beschouwen de Charter
88-actie als een van de
vele Britse „progressieve"
campagnes die onver
wacht opduiken en na
verloop van tijd vanzelf
weer verdwijnen zonder
iets te hebben opgebracht.
In een reusachtige advertentie
in het weekblad The Observer
riep Charter 88, een informele
vereniging van individuele
personen, afgelopen zondag uit
dat de tijd rijp is voor een heu
se Britse constitutie. „Driehon
derd jaar bewind van boven is
genoeg", zegt Charter 88. „Ons
land heeft een grondwet nodig
die de democratische rechten
duidelijk omschrijft".
De politici van het Verenigd
Koninkrijk vatten het begrip
grondwet inderdaad tamelijk
losjes op. Dit komt omdat de
Britten geen grondwet hebben
op papier. Spreken zij van hun
constitutie dan bedoelen zij
iets dat steunt op de inhoud
van bepaalde decreten, het ge
woonterecht en conventies.
Het is een grondwet die vrij
gemakkelijk kan worden ge
wijzigd, ofwel door het parle
ment dat daarvoor een nieuwe
wet moet uitvaardigen, ofwel
door middel van een gezamen
lijke overeenkomst om bepaal
de gewoontes te veranderen of
af te schaffen. Al met al zijn
de grondwettelijke rechten
van de Britten dus verre van
onaantastbaar. Hoe vaak That
cher en haar ministers de per
soonlijke vrijheid van hun me
deburgers al aan banden heb
ben gelegd, valt haast niet
meer te tellen.
„Gekozen dictatuur"
Charter 88 pleit ook voor her
vorming van het „ondeugdelij
ke Britse kiesstelsel". Om de
vier of vijf jaar kiezen 650
kiesdistricten elk een Lager
huisafgevaardigde. Het zijn
telkens de kandidaten met de
meeste stemmen die winnen.
Dit heeft tot gevolg dat de par
tij die aan het bewind komt, in
de parlementsverkiezingen
niet noodzakelijk de meerder
heid van de stemmen heeft be
haald. Dat is onder meer het
geval met het huidige bewind
Thatcher. En toch kan deze
conservatieve regering bogen
op een meerderheid van zo'n
140 Lagerhuiszetels. Men zou
haar dus „een gekozen dicta
tuur" kunnen noemen. Het
oneerlijke Britse kiessysteem
heeft ook tot gevolg dat het
aantal partijen in het parle
ment strikt beperkt blijft. De
noodzaak van een coalitie doet
zich zelden voor.
Voor de twee kleine politieke
partijen in Groot-Brittannië is
Charter 88 kennelijk geen be
weging die snel voldoende
wind in de zeilen zal krijgen
om hen aan meer zetels te
kunnen helpen. Zij kunnen
hun doel alleen bereiken met
de hulp van Thatchers conser
vatieve regeringspartij en La
bour, die uit vrije wil niet
gauw iets zullen doen om de
hekken te verhangen. Charter
88 kan alleen proberen de
Britse openbare opinie te beïn
vloeden, maar daar is meer
voor nodig dan enkele duizen
den handtekeningen van men
sen die hoe dan ook niets zul
len verliezen.
BRUSSEL De meeste EG-landen hebben tijdens een bij
eenkomst van de EG-ministers van buitenlandse zaken in
Brussel laten weten, dat zij eind volgende maand op zeer
hoog niveau vertegenwoordigd zullen zijn bij de begrafenis
van de onlangs overleden Japanse keizer Hirohito. De mees
te landen zullen hun staatshoofd, al dan niet van koninklijke
bloede, naar Tokyo afvaardigen. Premier Lubbers verklaar
de onlangs dat de Nederlandse delegatie naar Japan mede-
afhankelijk is van de afvaardiging van andere Europese lan
den. De kans is groot dat de Europese Commissie zich zal la
ten vertegenwoordigen door twee Nederlanders: de nieuwe
EG-cómmissaris voor buitenlandse betrekkingen, Frans An-
driessen, en de permanente vertegenwoordiger van de EG in
Tokyo, oud-premier Dries van Agt.
rede
de dool
enslanj
correspondent
Kappl^ Rink Drost)
Niet alleen van-
vagtJWest-Duitsland, maar
misdad- vanuit de DDR krijgt
ie hulp bij de bouw
de omstreden 'fabriek
Rabta, waar volgens
terse deskundigen
dgassen en chemische
•ens kunnen worden
roduceerd. Dat staat in
merikflieuwste editie van het
h rekefctduitse weekblad Der
echtshfegel
ja
hegens het blad bestaan er
oeten doende bewijzen „dat ook
zelf uimdere Duitse staat aan de
toestas rige handel met chemische
geledi savernietigingswapens
lient". Voor die bewijzen
itshof
■ond we
en aboidi
jsh dee
Wadijept het blad zich op bin-
~'J'buitenlandse inlichtin-
sten en op 'de verkla
ringen van een vroegere luite
nant van de Nationale Volk
sarmee in de DDR, die nu in
Darmstadt woont.
Volgens Der Spiegel maak(te)
de DDR voor de leveringen
aan Libië gebruik van de dien
sten van bemiddelaar Ishan
Barbouti, een uitgeweken Ira
kees met een Jordaans pas
poort. Dat is dezelfde man die
in de Bondsrepubliek als be
middelaar is opgetreden tussen
enerzijds Libië en anderzijds
het Westduitse bedrijfsleven.
De in de BRD verdwenen Bar
bouti is door een televisieteam
van het ZDF opgespoord in
Londen, waar hij is onderge
doken. In een tv-interview
ontkende hij gisteren dat de
fabriek die hij in Libië heeft
helpen bouwen chemische wa
pens kan produceren. Barbouti
bevestigde dat hij veel zaken
heeft gedaan met Imhausen-
Chemie, in de persoon van de
directeur Jtirgen Hippenstiehl-
Imhausen. Die had in decem
ber nog in alle toonaarden ont
kend iets te maken te hebben
gehad met de chemische fa
briek in Rabta.
Naar de mening van Der Spie
gel speelt de DDR een belang
rijke rol in de schemerwereld,
waar gewerkt wordt aan de
ontwikkeling van chemische
wapens. Volgens een NAVO-
publicatie uit 1985 zijn in de
landen 'van het Warschau Pact
al dertig jaar zo'n 15.000 we
tenschapsmensen bezig met
onderzoek voor c-wapens. In
de DDR zijn drie bedrijven be
kend, die zich hierop hebben
toegelegd.
Het blad heeft gesproken met
een voormalige luitenant van
het Oostduitse leger, die ge
werkt heeft bij VEB Fluor-
werke bij Pirna. De luitenant,
Ulrich Bergemann, heeft blij-
Libië zou
inspectie
toestaan
LONDEN De Libische
autoriteiten zouden bereid
zijn onafhankelijke des
kundigen de omstreden
chemische fabriek bij Rab
ta te laten inspecteren. Dat
heeft een Britse delegatie
verklaard, die een bezoek
aan Libië heeft gebracht.
De inspectie zou in maart
kunnen gebeuren. Overi
gens had de Britse delega
tie gedacht een bezoek aan
de fabriek te kunnen
brengen. De Libische be
langenbehartiger in Lon
den had die indruk ge
wekt. Maar eenmaal in Li
bië, ging dat bezoek niei
door.
kens zijn verslag onder meer
in het oosten van de Sovjetu
nie oefeningen meegemaakt
van gifgasaanvallen op nage
bouwde Amerikaanse raketba-
Kapitein Rob in China
toestand wordt voor „De Vrijheid" echter steeds hache-
want ongeveer twee uur na de ontvangst van het radiobe-
breekt met een knal de manillatros en het schip ligt nu nog
te gaachts voor één anker. Tot overmaat van ramp breekt ook nog
dertieiWaterstag en vergeefs probeert Rob de mast extra te stagen,
a. Dar de kracht van de storm is te groot en even later komt met
ersonea gekraak de mast naar beneden en bijna op hetzelfde ogen-
taking; bedelft een nieuwe vloedgolf „De Vrijheid". Dan breekt ook
de ankerketting en nu maken de golven zich meester van het
schip. Nu moet de kotter wel op de rotsen te pletter slaan en
voor Rob blijft er dus niets anders over dan het schip te verla
ten.... Een hoge golf en „De Vrijheid" zit op een rif. Rob grijpt
Skip en springt overboord. Hij zal proberen het land te bereiken.
Het is alsof hij achter zich een ruwe schaterlach uit het schip
hoort opstijgen....
Slangen
koning
Kuala Lumpur
een van zijn
honderd
cobra's voor.
Hussein wil
een nieuw
„slangen
record"
vestigen door
veertien dagen
met zijn
slangen in een
ruimte te
blijven. Als dat
lukt, breekt hij
zijn eigen
record van
negen dagen.
FOTO: AP
NEW DELHI De oppo
sitie in India heeft het af
treden geëist van premier
Rajiv Gandhi, na de zware
nederlagen die zijn partij
geleden heeft bij parle
mentsverkiezingen in de
deelstaten Tamil Nadu,
Mizoram, en Nagaland.
Maar ook als Gandhi geen ge
hoor geeft aan de oproep, re
kent de oppositie erop dat de
premier eind van dit jaar ver
trekt. Uiterlijk december
moeten nieuwe algemene ver
kiezingen worden gehouden.
De stembusstrijd van zondag
gold als een laatste belangrijke
graadmeter voor de populari-
tei^van Rajiv Gandhi.
Sinds 1984, het jaar waarin Ra
jiv zijn vermoorde moeder als
premier opvolgde, heeft Gand
hi's Congrespartij keer op keer
nederlagen moeten incasseren
bij de regionale verkiezingen.
Vorig jaar juni nog moest de
Congres-I-Partii het zelfs af
leggen in Allahabad, de stad
waar Gandhi's familie van
daan komt.
De uitslagen vormen ook een
directe aantasting van de posi
tie van Gandhi. Toen hij zijn
moeder opvolgde had hij zich
nog nooit met de politiek inge
laten, maar kreeg hij het voor
deel van de twijfel. Maar nu
heeft hij, mede als gevolg van
corrputieschandalen binnen de
regering, zijn krediet bij de be
volking verspeeld.
Turk gearresteerd
wegens
bemiddeling in
nierverkoop
ISTANBUL De Turkse po-
litie heeft gisteren een man
opgepakt die als bemiddelaar
zou hebben opgetreden bij de
verkoop van nieren. De orga
nen zouden in een Brits parti
culier ziekenhuis zijn gebruikt,
zo zei de officier van justitie.
De man werd opgepakt nadat
zondag in een Turks televisie
programma twee mensen had
den toegegeven dat zij voor
respectievelijk 11.000 en 6.500
gulden één van hun nieren
aan hem verkocht hadden. In
Turkije is het verboden orga
nen voor commerciële doelein
den beschikbaar te stellen.
Verkopers, bemiddelaars en
ontvangers riskeren een ge
vangenisstraf van twee tot
vier jaar. De man heeft inmid
dels bekend. Het Londense
ziekenhuis zegt van de hele
zaak niets af te weten. De
Britse regering gaat de zaak
onderzoeken.
ENIG IDEE
HOE WE
GEHANDICAPTEN
KUNNEN
HELPEN?
ALS HET JE WAT 00ET. DOE DAN WAT.
ROTTERDAM De Industriebond FNV gaat tijdens
de komende cao-onderhandelingen in de chemische in
dustrie meer de nadruk leggen op maatregelen ten be
hoeve van het milieu. Per bedrijf moet er een milieu
bedrijfsplan komen en de werknemers moeten infor
matie over milieuaspecten krijgen.
Verder moeten zij op het gebied van het milieu dezelfde rechten
krijgen als op het terrein van de arbeidsomstandigheden. Dat
betreft bijvoorbeeld het recht deskundigen zelfstandig om advies
te vragen en werkweigering bij gevaarlijke omstandigheden,
met onafhankelijke toetsing achteraf.
Deze eisen kwamen naar voren uit een enquête die de Industrie
bond heeft gehouden onder werknemers in twintig chemische
bedrijven, voornamelijk in de regio Rijnmond. Er werden ook
i.'ct-leden ondervraagd. De werknemers vinden overigens dat
hun eigen bedrijf een goed milieubeleid voert. Zij menen echter
ook dat er meer aan gedaan kan worden en dat de vakbonden
daarin een taak hebben.