Banaliteit als kunst in „Hom of Plenty" K eint es M071-122244 Gronheid alvador Dali as even Hxcentriek als areatiet DINSDAG iHsimlX.J/' VOLGENDE SAGEN II Thunderbird bioscopen £ekbc@otuant MAANDAG 23 JANUARI 1989 PAGINA 9 rers, ji ter mi chocol 1 een koi Bak\ lichti n ve worct zout US n°g)dor Dali zoals de wereld hem het beste kende: uiterst ex- in rfek> zoals onder meer bleek uit de krullende, in vet gedoop sch>- FOTO: AP de gri i wate{ nte in it klei\ het oi I zacht ?rij in ?henk naat-, sel mt angeier^ saus e4 lus fè oen te op y°lg van de voorpagina) van gé besmepRID De vanmor- overleden Salvador ru!"aA, een van de bekend- r deze maar °°k beruchtste bten van de twintigste JEAffl, werd op 11 mei 1904 ren in Figueras in ije (Catalonië). Is op jonge leeftijd gedroeg d- en n^ter zeer excentrieke Dali Mrgeni31 opvallend, tot grote >k week?e van ziJn vader die nota- ras en later ook van men- riEKENin zijn omgeving, die be- ivaiiend(en te twijfelen aan zijn gelijke toestand. Als jonge- ihuis pof had h»j ondermeer de ge- ig S.C.Uite om, als hij wilde schil- 13.00 up, naakt in de keuken te zitten. ist Leid<hezocht korte tijd de aca- 3urgers*e van Madrid, maar daar hij het zo bont dat hij buitengezet. Later, in lerienintf. autobiografie, beweerde voor ri»ch nog duidelijk zijn ge- 96309; (Ie te herinneren. Hij heeft nflaarin ook over zijn visi- jn de moederschoot, met v9rmeer het beeld van een spiegeleieren zonder pan. 325Wn vroegste periode legde iTIEDIE' grote belangstelling aan Tel. |ag voor het cubisrrte, het en i^-isme en de metafysische zekerinPerkunst- ^ij Pr°heerde elke jsynthese te vinden tussen opvattingen van Gris, de ERS Öjco en Carra enerzijds, en .^'P^chniek van de klassieken ;en, difrz'jc's- Nadien ontwikkel- jdeiijk lij een eigen stijl en stortte wordt min het surrealistisch avon- •e mog4 en de' LE hifest e' nJ.49^maakte in die periode het Jjj^iTuderij „Het bloed is zoeter 33iomng" en in 1928 publi- ne hij het manifest GROC, _K|P29 trouwde hij met Gala e dinsjrd-Diakonof. Hij begon O u. Klop meerdere terreinen te- 2, Levertijd te werken. Hij Jderde niet alleen, maar ook mee aan films en natie):jifesteerde zich als uitvin- ivan bij voorkeur zeer on- instrumenten. Tezelf- ^^^ijd werkte hij een nieuwe rirjtieke methode uit, die hij omschreef als „Activité para- noiaque-critique" en waarbij hij gebruik maakte van visio naire gegevens en herinnerin gen die dikwijls verband hiel den met pathologische toestan den. Vanaf 1937 raakte hij onder in vloed van de Italiaanse renais sance, wat hem tot een vorm van neo-classicisme bracht. In 1940 vestigde hij zich in Ame rika. Vanaf die tijd oefende hij ook invloed uit op mode en re clame. Hij begon juwelen te ontwerpen en schreef een paar romans, 'tekende decors en kostuums en schreef scenario's voor balletten. Na de oorlog keerde hij terug naar Spanje. Zijn bekendste naoorlogse doeken zijn „De Maagd van Port-Lligat" (1949), „De Kruisiging" (1951) en „Het laatste Avondmaal" (1955). Hoewel hij zijn „gehei men" meer dan eens heeft verkondigd, ondermeer in 1942 bij de publicatie van „The secret Life of Salvador Dali" en in 1948 bij de publikatie van „Secrets of the Arts of Magie" bleef het raadsel rond om zijn persoon steeds bestaan. Publiciteit Vast staat in elk geval dat Dali minstens even veel bezig was met zijn persoonlijke publici teit en met zaken doen, als met zuiver creatieve activitei ten. Volgens André Breton, die hem op zeker ogenblik zelfs met de bijnaam „Avida Dollar" bedacht, was hij eigen lijk vooral zakenman. Dali werd door de Spaanse ko ning Juan Carlos tot Markies verheven. In 1981 kreeg hij de hoogste Catalaanse onder scheiding, de Gouden Medaille van de Generaliteit. Reeds herhaaldelijk werd zijn dood gemeld. Hij leed al jaren aan de ziekte van Parkinson, wat hem het schilderen zeer moei lijk maakte. In 1984 werd hij zwaar verbrand toen er in nog steeds onopgehelderde omstan digheden vuur ontstond in zijn kamer. Reeds tijdens zijn le ven werd zijn werk veelvuldig vervalst. Sedert de dood van Gala op 89-jarige leeftijd in 1982, kwam hij bijna niet meer buiten. PAUL HUYLEBROECK ipoken" van Ibsen met Ellen >gel en Hidde Maas (STERDAM Impresario Wim Visser brengt met zijn stich- *De Jungle op 27 januari in De Meerpaal in Dronten de mo tie klassieker „Spoken" van Hendrik Ibsen uit. Met regisseu- panna Bilska trok hij voor de hoofdrollen Ellen Vogel en 'de Maas aan. De officiële première is 1 februari in de J )uwburg in Eindhoven. „Spoken" verscheen in 1881 en •ht een rel teweeg omdat het stuk „immoreel" zou zijn. De laltijd zeer actuele thema's zijn onder andere incest, euthana- benauwende conventies en erfelijkheid. Ibsen laat volgens fegisseuse scherp voelen hoe schijnheilig de zogenoemde mo- maatschappij kan zijn en hoe het individu daartegen moet ietteAten- Ze wil graag het (tragi-)komische van het wanhogig oor zeden en proberen van de mensen belichten, woor aaisie,Kleine Alice" ert»ij De Appel tannië; (en haag Toneel- jroep De Appel geeft op 4 fbhiari in het eigen thea- sr in Scheveningen de eer- ied 618- voorste^ing van ..Kleine i e ideflice" van Edward Albee in ;oia de regie van Lodewijk de Boer, vertaald door Ernst van Altena. Het gezelschap speelt dit absurdistisch to neelstuk niet alleen thuis, maar in maart en april meer dan dertig keer ook in andere steden. Uitvoeren den zijn Sacha Bulthuis, Stef Feld, Carol Linssen, Robert Prager en Willem Wagter. DIEPERE ZIN VAN OPPER VLAKKIGHEID IN HET STEDELIJK MUSEUM AMSTERDAM Zestien kunstenaars uit New York hebben het Stedelijk Mu seum tot podium gemaakt van de meest geruchtma kende expositie sinds de Jonge Italianen in 1980 Nederland veroverden. Gastconservator Gosse Oosterhof reisde naar Amerika's toonaangeven de cultuurstad en nam de stand op van de actuele kunst. Kunst die staat voor de cul tuur van veel, meer en meest. Oogst van laat-20ste eeuwse welvaart. Titel van de ten toonstelling: „Hom of Plenty" (Hoorn van Overvloed.. Opzet telijk gekoesterde oppervlak kigheid is de stemming in deze kunst van tegenspraken, echte en schijnbare banaliteit. De „Horn of Plenty", die het Stedelijk uitstort, is gevuld met kunst die door grote stijl verschillen overdadig divers aandoet. De gehanteerde me dia variëren sterk: van foto's, schilderiien, beeldhouwkunst tot installaties uit allerlei ma terialen. De dertigers uit New York hebben een markt vero verd van goed in het pak zit tende effectenhandelaars en optie-jaagsters. Jeff Koons is een van de bru taalste kunstenaars die beho ren tot de post-Vietnamgene- ratie. Koons kreeg bewonde ring met werk dat zonder eni ge schaamte de grens van de onverbloemde kitsch is over getrokken. Een van zijn hou ten beelden met de titel „Us hering in Banality", een werk dat het Stedelijk wil aanko pen, is beschilderd in de vals- echte kleuren van Jozef en Maria uit de kerststal. De rose big van ongeveer 80 cm hoog te, wordt begeleid door een en geltje in babyblauw en voort geduwd door zijn mensen- vriendje, een kind in rood jog gingpak en grijze bodywar mer. De twee zijn doende, zoals de titel aangeeft, de Banaliteit (in de kunstwereld) binnen te lei den: het vette varken, symbool van materiële welvaart van de meest platvloerse soort, terzij de gestaan door een niet be staande, (schijn)heilige en zijn makker in hedendaagse uni form. Imitatiekunst Zonder veel omhaal zet Koons ons nog meer imitatiekunst voor. Een Frans tafelstuk uit de Rococo-tijd, gecopieerd in roestvrij staal is zo„n kunst- werk-over-het-randje-van. Het siervoorwerp toont een vrouw in een draagkoets en een man die haar een roos aanbiedt. Behalve de kitsch van sprookjes of verleden, be speelt Koons ook de kitsch van het moderne. In een vitrine koestert hij stofzuigers, tapijt reinigers en neonbuizen be wonderenswaardige, heilige koeien van de moderne be schaving als baby's in een couveuse. Anne Doran maakt foto-colla ges. Tussen de stroom van af beeldingen (How the dead live, 1988), opnames van de huid van de tijd, valt de foto van een mismaakte baby niet op. In haar werken is elk au thentiek geluid van lijden of conflict overspoeld door een golf van beelden, snapshots en onzinnige détails uit de wereld van reclame en amusement- sindultrie. Hoe zou een beeld van de werkelijkheid daartus sen ook kunnen opvallen? Steinbachs manier van wer ken is drie-dimensionaal. Net als Koons past hij het principe van de „ready-mades" toe, be staande voorwerpen die uit de context van hun dagelijks ge bruik zijn gelicht. Anders dan Koons zoekt hij het in combi naties van artefacten uit we relden die elkaar in naam uit sluiten. „Supremely Black", (1985) plaatst pakken zeeppoeder naast lees op het zelfde ni veau als een ander product uit de grote supermarkt die hedendaags leven heet: de ver antwoorde vorm van design. Op een uitstalkastje dat tot de inboedel behoort van een tren dy winkelinterieur, heeft Steinbach terracotta vazen neergezet schijnbaar door ar cheologen uit Italiaanse bodem opgegraven. Op de plank eronder staan wanproducten uit de Amerikaanse Blokker winkel zoals een beker met het „I love (hartje) NY". Hoe verschillend het uiteinde lijk resultaat ook moge lijken, er loopt een verbindende lijn langs Koons, Doran en Stein bach. De naam „neo-Pop Art" is hier op zijn plaats. De drie ontlenen hun onderwerpen en vormentaal aan de hen omrin gende wereld van het alle daagse, de Amerikaanse popu lar culture. Dat hebben ze ge meen met Pop Art uit de jaren zestig. Sexy En zij reageren net als Pop Art door zich niet van die cultuur af te wenden maar door zich de Popcultuur toe te eigenen met als middel de overdrij ving. Het woord dat op dit mo ment in zwang is om de koes tering van het oppervlak in de kunst te omschrijven is dan ook „sexy". Koons isoleert en vergroot zijn ready-mades tot ze bespottelijk zijn. De zeepdozen van Stein bach zijn een echo van Andy Warhols stapeling van Brillo- dozen. Steinbach demonstreert niet alleen de platheid van het consumentisme, maar ook de gelijkschakeling van „volkse" en „hoge" cultuur als resultaat van de vrije-markt-economie in het tijdperk van supertech nologie. Alles wat Amerikanen mooi vinden, oud en namaak-oud, nieuw en namaak-nieuw, tri viaal of verheven van preten tie, is allemaal „Pop" en dus voer voor kunst, vinden de New Yorkse kunstenaars. Ook space-invaders, flipperkast en andere verleiders. De installaties van Ashley Bic- kerton zijn van een keihard sarcasme. In de vorm van ij zingwekkend echt lijkende, zogenaamde machines, slingert hij ons koekjes van eigen deeg voor de voeten. Hij bouwt met leer beklede kisten waarop bordjes zijn geschroefd met se rieus aandoende gebruiksaan wijzingen. Het is verleidelijk om in de zijvakjes met het op schrift „handschoenen" te gaan snuffelen. In het midden van de zaal staat een van zijn landschaps dozen, een „Biofragment". De kist heeft met glas afgedekte vakken, de een gevuld met rijst, de ander met maïskor rels. Sculptuur van instant-na- tuur. De New Yorkse kunstenaars konden in hun ironie de mo derne kunst natuurlijk niet ongemoeid laten. Christian Ec- kart maakt reliëfs uit schilde rij- of deurlijsten. Als er al doek tussen het hout is ge spannen, geeft ook de abstrac te voorstelling niet meer aan dan leegte. Richard Prince vertelt het grote Niets door op monochro me doeken in drukletters de tekst van moppen aan te bren gen. Zijn schilderijen halen de pretenties van conceptualisten als Lawrence Weiner, vorige maand nog in het Stedelijk, genadeloos onderuit. Het project van Tim Rollins en zijn Kid of Survival staat bui ten de grimmig cynische blik van de anderen. Rollins maakt collages samen met jongeren uit de ghetto's naar aanleiding van boeken. Over de pagina's brengen ze afbeeldingen aan die op associatieve manier met de tekst verbonden zijn. Kabaal Voor het overige geldt dat je geen kunstrichting kunt noe men of hij wordt wel geparo dieerd. Dubbelzinnig genoeg wordt de neo-Pop, neo-Con- ceptkunst en het neo-Surrea- lisme gretig gekocht door mensen die hun welvarende posities te danken hebben aan dezelfde oppervlakkigheid die de kunstenaars in „Horn of Plenty" belachelijk maken, dwepen met kunst niet uitge zonderd. En zo verdwijnt dan geruisloos de angel uit deze opzettelijke verleidkunst die niet meer is dan een schijnge stalte van zichzelf. Alleen een tijdelijke tentoon stelling in de relatief neutrale ruimte van een museum laat een glimp zien van de dubbele bodem die deze kunstwerken vertegenwoordigen. Misschien is dat een reden, waarom het Stedelijk het werk van Koons juist niet moet kopen. Maar ook dat zou een laffe schijnbe weging zijn, een gevecht tegen windmolens. Het museum ontkomt niet aan zijn eigen, onbedoelde effect: het verlammen van betekenis sen in de veelheid van het he dendaagse kunstgewoel. Rudi Fuchs probeert in het Haags Gemeentemuseun een pauze in te lassen, een pauze in een muziekstuk dat geen enkel au thentiek geluid meer voort brengt. Een pauze in een holle stilte die knettert van het ka baal. Het moet daar in New York op die „Hom of Plenty" een oorverdovend getoeter zijn. „Hom of Plenty" is tot 19 fe bruari in het Stedelijk Mu seum in Amsterdam. ADA VAN DER VELDEN rvjze/M'tofr vui^der xdemck kelft Leiden-Delft Botermarkt 17-18 Leiden LEIDSE COURANT WINKEL/KAPPERS PERS. GEVR. Neuteboom Kaas-delicashop, Kopermolen 34 in Leiden, heelt we gens toenemende drukte plaats voor een nette, vlotte verkoop ster, voor hele dagen. Leeftijd tot 20 jaar. Soil, na tel. afspraak, 071-220039, vragen naar dhr. Van der Meer. Rij-instnicteur worden, maar dan een hele goe de. De VRM leidt u op voor het erkende diploma, waarmee u zelfs een eigen rijschool kunt starten. Vóelt u hiervoor, bel dan om onze folder van 9-19 uur 070-804849 of bezoek vrijblij vend onze voorlichtingsavond, iedere ma.av. aanvang 19.30 uur op de Ln. v. Meerdervoort 156a, Den Haag. Zaterdagcur sus start eind jan. Agrarisch LOONBEDRIJF U.R.K. Te druk? We staan klaar met ervaren personeel voor al uw tuinwerkzaamheden. Tel 070-290416 tussen 17-21 uur in Zoeterwoude. 1 Gevr. voor eetcafé zelfst. werkende kok met ervaring en evt. papieren. Tel. 070-638840, vanaf 16.00 u. AUTOMARKT Autosloperij Gebr. Opdam B.V. Lid STIBA, grote sortering onderdelen van recente schadeauto's in alle merken en alle bouwjaren. Tevens verkoop nieuwe onder delen. Inkoop sloop- en schadeauto's met afgifte van wettelijk goedgekeurd vrijwarlngsbewijs. Voorschoterweg 41, Valkenburg Z.H., tel. 071-315101. Afdeling Japanse onderdelen, Haringkade 2. Katwijk ZH. tel. 01718-28131. Zoet auto's Westelnde 91, Voorburg. Tel. 070-8611061/860255 Fax: 070-875497 Te koop GOLF 1050 cc, nieuw model 8-'84, km. 44.000, vr.pr. 12.000,-. Tel. 071-415974. bj. 10-81, APK '89, kleur zwart, sportwielen, prachtige auto. Vr.pr. 5950.-. Tel. 071- 174518. Ford Capri 2.3 S, '8' Suzuki Alto nw.staat, plm. 17.000 km, bj. 1987, 3-deurs. Jnl.: Ambassade India, vragen naar J. Brug- mans. Tel. 070-46.97.71. Garage Van Goozen, reparatie onderhoud aan personen- en bedrijfsauto's, APK gratis bij grote beurt. Karei Doormanweg 3a. Tel. 071-211125. Industrie terrein De Waardt in Leiden. Mazda 323 '86. rood, 3-drs. Vr.pr. 15.500,-. Tel. 070-212582. I AUTO'S T/M ƒ3500 OPEL Kadett City, bj. '78. In goede staat. Vr.pr. 1000.-. Tel. 01711-10509. BMW 518, '78, garage ge stald, APK 10-'89, In mooie en goede staat. 2.950.-. Tel. na 17.30: 070-47 70.52. Te koop HONDA Camino, l.z.g.st., 2 jr. oud, Incl. verz. 550.-. Tel. 02523-75745. T.k. YAMAHA RD 80 papie ren. Vr.pr. 1.300.-. Tel. 070- 463397, na 18 uur. I CARAVANS T.k.a.: KNAUS Sud-wind QL de luxe, plus voortent, extra zwaar doek, bj. '79, Bovag-keuring '89, uitgevoerd, pr. 7.900.-. Tel.: 070-45.20.28 of privé 97.96.41. Te huur luxe auto's, vanaf 30,- per dag. Autoverhuur PRAN GERS, Hoofdstraat 104 Leider dorp. Tel. 071-894040. Boerakker accountancy admini stratieve en flnancleel-econo- mische advisering, belastingen. Leiden, 071-212469. „Ushering in Banality", Jeff Koons' succesvolle poging de banaliteit in de serieuze kunst te brengen. Het kitscherige beeldje, te Zien op de tentoon stelling „Horn of Plenty", staat op de nominatie voor 250.000 gulden aangekocht te worden door het Stedelijk Museum. FOTO: PR Voor een uitgebreide agenda, ook voor de ko mende dagen, raadplege men „UIT", de gratis we kelijkse bijlage van deze krant. ALPHEN AAN DEN RIJN EU ROCINEMA I (Van Boetzelaer- straat 6, tel. 01720-20800): A fish called Wanda (al); 18.45, 21.15. Nieuwe avonturen van Plppi Langkous (al); wo. 13.45. EUROCINEMA II: Moonwalker (al); 18.45. wo. 13.45. Coming to America (al); 21.30. EUROCI NEMA III: Who framed Roger Rabbit (al); 18.30, 21.00. wo. ook 13.30. EUROCINEMA IV: Scrooged (al); 18.45, 21.15. Frank en Frey (al); wo. 14.00. LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19, tel. 071-121239): Who fra med Roger Rabbit (al); 19.00, 21.15. wo. 14.30. LIDO en STUDIO (Steenstraat 39, tel. 124130): A fish called Wanda (al); 14.30, 19.00, 21.15. Willow (al); 14.30, 18.45, 21.15. Moon- walker (al); wo. 14:30. Frantic (12); 19.00, 21.15. Big (al); 14.30, 19.00, 21.15. Frank en Frey (al); wo. 14.30. Coming to America (al); 19.00 21.15. «TRIANON (Breestraat 31. tel. 123875): De ondraaglijke lichtheid van het bestaan (al); 20.00. REX (Haarlemmerstraat 52. tel. 071- 125414): Candy strippers II (16); 14.30, 19.00, 21.15. KATWUK CITY THEATER I (Badstraat 30, tel. 01718-74075): Action Jackson (16); 19.00, 21.15. wo. ook 14.45. CITY THEATER II: Cop (12); 21.15. Coming to America (al): 19.00. Bambi (al); wo. 14.45. VOORSCHOTEN GREENWAY (tel. 01717-4354): The unbeara ble lightness of being (al); do. t/ m wo. 20.15. Coming to Ameri ca (al); wo. 15.45. Spoorloos; ma. t/m wo. 20.15. KINDERVOORSTELLINGEN Jungle book; wo. 14.00. De red- dertjes; wo. 14.00, 15.45. WASSENAAR ASTRA (tel. 01751-13.269): Powaqqatsi (al); ma. dl. wo. 20.00. DEN HAAGASTA 1 (Spul 27. tel. 463500): A fish called Wanda (al); 14.00, 18.45. 21.30 ASTA 2 Young guns (16); 14.00, 18.45, 21.30. ASTA 3 Beetlejuice (al); 14.00, 18.45, 21.30. BA BYLON 1 (Winkelcentrum Baby lon. tel. 471656): A fish called Wanda (al); 14.30, 17.00, 19.15. 21.45. BABYLON 2: Tucker, the man and his dream (al); 14.30, 16.45, 19.00, 21.30. BABYLON 3: Spoorloos (16); 14.30, 17.00, 19.30, 21.45 CI NEAC 1 (Buitenhof 20. tel. 630637): Willow (al); 14.00, 18.45, 21.30. CINEAC 2: Die hard (16); 14.00, 18.45, 21.30. CINEAC 3: Midnight run (al); 18.45, 21.30. ma. di. ook 14.00. METROPOLE 1 (Carnegielaan, tel. 456756): Who framed Roger Rabbit (al); 14.00, 18.45, 21.30. METROPOLE 2: Arthur 2 on the rocks (al); 14.00, 18.45, 21.30. METROPOLE 3: Moon- walker (al); 14.00. 18.45. 21.30. METROPOLE 4: De ondraag lijke lichtheid van het bestaan (al); 20.30. ma. di. ook 14.00. METROPOLE 5: Scrooged (al); 18.45, 21.30. ma dl ook 14.00. ODEON 1 (Herengracht 13, tel. 462400): Big (ai); 13.45, 18.45, 21.30. ODEON 2: Co ming to America (al); 13.45, 18.45, 21.30. ODEON 3: Mes senger of death (16); 13.45, 18.45, 21.30. ODEON 4: 18 Again (al); 13.45, 18.45, 21.30. STUDIO 1 (Kettingstraat 12b. tel. 656402): Twice in a lifetime (al); 19.15, 21.45 wo. 14.00. STUDIO 2: White mischief (al); 19.00, 21.30. STUDIO 3: Bagdad café (al); 19.00, 21.30. HAAGS FILMHUIS: Zaal 1: Distant voices, still lives; 19.30. 21.45. Zaal 2. Hermetisch zwart; 19.30, 21.45. Zaal 3: wo. 19.30, 21.45. di. 19.30, 22.00. ma 20.00. La terazza; ma. Tom cur tain; di. Night moves; wo. KINDERVOORSTELLINGEN CINEAC 3: Walt Disney's Frank en Frey; wo. 14.00. ME TROPOLE 4: Pippl Langkous; wo. 14.00. METROPOLE 5: Frank en Frey; wo 14.00.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 9