luidafrikaanse regering
verwarring zonder Botha
age|raelische soldaten
fiogen nog eerder op
alesti jnen schieten
Walesa bereid
tot gesprek met
regering
Duitsland mogelijk
betrokken bij produktie
B-wapens Iraq
Onder Angolese dodenakkers ligt schat aan mineralen
agin JITENLAND
QcidócQowuvnt
ZATERDAG 21 JANUARI 1989 PAGINA 7
ih is
tein
rieologi
trouwe
oeing 737 veriest motor
TACO/ATLANTA Een Boeig 737-200 van de Ame-
inse luchtvaartmaatschappij ledmont heeft gisteren
na de start van het vliegveldD'Hare in Chicago een
r verloren. De piloot wist het 'iegtuig weer veilig aan
•ond te zetten op O'Hare. Er vilen geen gewonden tij-
het incident.
na de start ontstond er zeer z'are trilling in één van
'a vee motoren. Voor de gezagvoeder was dat reden on-
lellijk terug te keren naar het 'iegveld. Op 700 meter
de luchthaven viel de motor varde vleugel. Het verlie-
ran een motor is, hoe gek het oo klinkt, een voorzorgs-
regel waarbij in de constructie vn het vliegtuig bewust
ling is gehouden. Zou een ernst; in onbalans geraakte
de vleugel lijven vastzitten, dan
al trillende u
i de gevolgen veel ernstiger zn.
'erdagavond had een Boeing 75 van de Amerikaanse
vaartmaatschappij Eastern Airhes een deel van de
pVr vleugel verloren. De piloot slaajie erin naar de lucht-
i Atlanta in de staat Georgia terg te keren en veilig te
Japans Rode Leger dreigt met
verstoren begrafenis Hirohito
TOKIO Een factie van de Japanse
beweging het Rode Leger, de Chukaku-Ha, heeft
gedreigd de begrafenis van de onlangs overleden
keizer Hirohito te zullen verstoren. Dit blijkt uit
gecodeerde berichten, die de politie van Japan
heeft ontvangen.
Uit angst voor eventuele aanslagen heeft de politie
nu via Interpol gevraagd overal ter wereld leden
van het Rode Leger te arresteren, zo melden Ja
panse kranten. Eerder had de politie andere lan
den al gevraagd zoveel mogelijk informatie over
leden van het Rode Leger in hun land te geven.
De politie gaat ervanuit dat het Rode Leger de be
grafenis van Hirohito op 24 februari wil gebruiken
om uiting te geven aan hun weerstand tegen het
keizerlijke systeem. De organisatie zou over op zijn
minst negen mortieren met een bereik van vier ki
lometer beschikken.
Politie maakt eind
aan herdenking Palach
PRAAG - Leden van de communistische
militie, uitgerust met knuppels en schilden,
hebben samen met oproerpolitie opnieuw
een einde gemaakt aan een herdenkings
bijeenkomst voor Jan Palach op het Wen-
ceslaus-plein in Praag. Het was de zesde bij-
es dagen. De politie kwam on-
het begin van de bijeenkomst
eenkomst
middellijk n
tussenbeide.
De visumaanvraag van de voorzitter van de
Internationale Helsinki-federatie voor de
rechten van de mens, de Oostenrijker Karl
Schwarzenberg, is door Praag afgewezen.
De Federatie is de overkoepelende organisa
tie van de nationale Helsinki-groepen die
toezien op de naleving
tenparagraaf
ki.
Bukarest: Wenen
„stap achteruit"
WENEN Roemenië heeft
gisteren het slotakkoord van
Wenen „een stap achteruit"
genoemd. Eerder had de rege
ring in Bukarest al te kennen
gegeven zich niet te zullen sto
ren aan de in het akkoord op
genomen bepalingen inzake
godsdienstvrijheid en het recht
op emigratie. Het partijdagblad
Scinteia herhaalde in een
hoofdartikel nog eens nadruk
kelijk dat Roemenie zich niet
verplicht voelt overeenkom
sten te respecteren waartegen
het tijdens het overleg in We
nen bezwaren heeft aangete
kend.
IVPSTAD De „lichte
ierte" die president
Botha heeft getrof-
heeft een storm van
ulaties ontketend over
bekomst van het land.
Jia heeft in zijn presi-
functie zoveel
iht geconcentreerd dat
plotselinge vooruit-
van zijn aftocht de
P ici behoorlijk in be
ll ing heeft gebracht.
I regeringsgezinde dagblad
Kaapstad, „Die Burger":
htte gisteren ,,'n lang rus
11 lotha". Dat wjjst erop dat
nog wel enige tijd bui-
Jspel zal blijven en mis-
zelfs zal aftreden,
's ziekte komt op een bij-
r ongelegen moment,
immerreces van de Zuid-
anse politiek is voorbij
?r twee weken, op 3 fe-
zal de nieuwe zitting
het parlement geopend
uitermate
igwekkende gebeurtenis-
p de agenda, zoals de on-
ikelijkheid van Namibia
naderende algemene
^iezing van de kamers
blanken, Aziaten en
lingen. Beide zijn niet
de rege-
Jlkenqlvallen
brak vooruitzicht dat Sam Nu-
ekers van Swapo, de bevrij-
symbtbeweging van Namibia,
riendejonafhankelijkheidsverkie-
n wint en de scepter zal
zwaaien in Windhoek
de Nationale Rartij van
ernstig zorgen En die
wordt door de rechtse
rvatieve Partij handig
buit. Botha's bescheiden
am de apartheid te
wordt fel aange-
aat ^n door de rechtervleugel,
de
Sluwe politicus
Verder bestaat nog de moge
lijkheid dat Malan zijn macht
aanwendt om één van de an
dere kandidaten in het zadel
te helpen. Op die manier zou
hij er voor zorgen dat het leger
z'n vanouds invloedrijke rol in
nationale aangelegenheden
kan behouden. Er wordt reeds
len over de onaiankelijkheid van hun land.
fronterende maier waarop
P.W. Botha derglijke aanval
len te lijf gaat, an de rege
ringspartij het w( eens zwaar
te verduren krijgn bij de al
gemene verkiezin'en, die vol
gens de wet vóór maart 1990
gehouden moeta worden.
Waarschijnlijk zulln de natio
nalisten ook schadt ondervin
den van de hergrooering van
de linkse oppositielfachten.
Er is sprake van gweest dat
de verkiezingen /ervroegd
zouden plaatsvinden mogelijk
zelfs in april van dit aar, maar
nu Botha voorlopig is uitge
schakeld is die kans ïihil. Pas
als de president wee is her
steld of als zijn opvdger wat
steviger in het zadel it, beho
ren verkiezingen weer tot de
mogelijkheden.
De benoeming van Heunis als
waarnemend president moet
niet gezien worden als een
aanwijzing dat deze trouwe
plaatsvervanger ook automa
tisch Botha gaat opvolgen. Ge
zien zijn vooraanstaande func
tie als minister van Constitu
tionele Zaken ligt het voor de
hand dat hij gekozen wordt
om zolang op de winkel te pas
sen. Maar komt het zover dat
een opvolger moet worden be
noemd, dan staan er een aan
tal andere figuren paraat die
waarschijnlijk meer aanhang
genieten binnen de regerende
Nationale Partij. De parle
mentsleden van deze partij be
slissen uiteindelijk wie presi
dent wordt.
De kanshebbers zijn onder
meer de havikachtige, machti
ge minister van Defensie, ge
neraal Magnus Malan, de po
pulistische, „verligte" minister
van Buitenlandse Zaken, Roe
lof „Pik" Botha, de naar rechts
neigende natiónalistische par
tijleider van de dominerende
Transvaal-provincie, F.W. de
Klerk en de zachtaardige, poli
tiek neutrale minister van Fi
nanciën, Barend du Plessis.
Het belooft een verhitte strijd
te worden tussen voornoemde
en wellicht nog enkele andere
lieden, mocht Botha zijn hie
len lichten. Als Heunis even
wel gedurende langere tijd het
presidentschap waarneemt en
zich goed gedraagt, maakt hij
misschien ook nog een kans.
sen Malan en Pik Botha. Het
lijkt waarschijnlijk dat Malan
de voorkeur zal geven aan
zo'n rol, aangezien hij nu niet
direct beschouwd wordt als de
sluwe politicus met de vlotte
babbel. Op die manier is hij
verzekerd van een overweldi
gende invloed, zo niet het ui
terlijk vertoon van de macht.
Het gevaar bestaat dat de Na
tionale Partij, zonder de erva
ren onverschrokkenheid van
P.W. Botha, zich steeds meer
beweegt in de richting van een
militaristisch regiem en dat de
onderdrukking daardoor nog
groter wordt hetgeen weer
meer verzet en geweld oproept
van de kant van de zwarten.
De Zuidafrikaanse agressie je
gens subcontinentale buurlan
den, die op het moment onder
controle is, zou opnieuw kun
nen oplaaien, met uiteraard
nadelige gevolgen voor de
vrede in die gebieden.
Een andere belangrijke, van
het veld gestuurde speler in
het Zuidafrikaanse drama,
blijft echter duidelijk aanwe
zig. Botha werd eergisteren
voor onderzoek overgebracht
naar de Constantiaberg kli
niek vlakbij Kaapstad. En dit
is toevallig hetzelfde zieken
huis waar de gevangen leider
van het Afrikaans Nationaal
Congres, Nelson Mandela, vo
rig jaar verbleef toen hij her
stelde van tuberculose.
Zelfs op zijn ziekbed kan de
blanke president niet ontsnap
pen aan de dreigende schaduw
van zwart Zuidafrika.
ANTHONY HEARD
residei
Reagi
pre tUZALEM De rege-
van Israel heeft de
ndaag els voor het schieten
'd< plastic kogels op
J2estijnse betogers op-
ntsch!JW versoepeld. Het le-
retera mag de kogels voort
had f ook gebruiken tegen
onj estijnen die autoban-
uëult in brand steker of
;en blokkeren en liet
'%n tegen hen die >te-
gooien.
i deze week kreeg het le
ieden reeds opdracht vaker plas-
kortsl kogels te gebruiken. Die
tand i 'we regel hield in dat net
longoen uit zelfverdediging
ns zi ht worden geschoten,
pen. ir ook op stenengooiers en
eld zijhet achtervolgen van hen
koe'rheen mochten alleen off,-
:en en schieten wanneer mili-
detze en in levensgevaar kwa-
eld, fbij botsingen met Palestij-
iVillia- Volgens de jongste in-
19( Ctie mogen behalve officie-
v ook onderofficieren schie-
bei die door de commandan-
;ekoz ter plaatse moeten worden
gevo gewezen en die een specia-
n Rookleiding-hebben. 's Nachts
der ïeu alleen officieren het
esidei r openen.
e Huister van defensie Rabin
960
rd v
(ADVERTENTIE)
I optiek
's-Gravenhage
I L. v. Meerdervoort 135
r. Hoytemastraat 107
IFr. Hendriklaan 242
Heulstraat 19
zei eerder deze week ter ver
dediging van het besluit, dat
Palestijnen die „niet gewend
willen raken, niet met stèren
moeten gooien". „De nieuve
schietinstructies zullen de st>-
nengooiers afschrikken en«oe
soldaten meer zekerheid ver
schaffen. Het zal het gevoe.
van frustratie verlichten die
de soldaten voelen bij hun bot
singen met de stenengooiers",
ald.us Rabin.
Rust
Op de bezette Westelijke Jor-
daanoever werden de scholei
gisteren voor onbepaalde tijd
gesloten, wegens de voortdu
rende onrust. Tot de schools-
luiting werd besloten nadat cp
de Jordaanoever twee Palestij
nen, die ervan verdacht wer
den zaken te doen met Israel,
overleden. Een van de twee
was op 12 januari in het hoofd
geschoten, de ander werd eer
gisteren neergeschoten m de
buurt van zijn huis. In pam
fletten hebben de leiden van
de Palestijnse opstand op
dracht gegeven vermeende
collaborateurs te doden. Meer
dan tien Palestijnen zijn sinds
december 1987 op die manier
omgekomen.
Een voorstel van ministe- Ra
bin om in de bezette gebeden
een periode van rust in te voe
ren om verkiezingen voir te
bereiden is gisteren door Pale
stijnse leiders verworper. De
verkiezingen zouden tot auto
nomie van de Gazastroox en
de Westelijke Jordaaancever
moeten leiden en vervolgens
tot een federitie tussen de ge
bieden en Israel of Jordanië.
Leden van het Likud-blok van
premier Yitzhak Shamir kriti
seerden het pbn van de de mi
nister van defensie, die ver
antwoordelijk is voor de „poli
tiek van de ijz?ren vuist" in de
bezette gebiecbn Als het aan
het Likud-blol ligt, worden de
bezette gebiedm gewoon inge
lijfd bij Israel.
GDANSK Vakbondsleider Lech Walesa
is in principe bereid met de regering om de
tafel te gaan zitten, „omdat het land het no
dig heeft". Walesa zei dat gisteren na een
vergadering met arbeiders op de Lenin-
scheepswerf in Gdansk.
Maar hij benadrukte dat eerst de Landelijke
Uitvoerende Commissie (KKW) van Solida
riteit dit weekeinde haar standpunt moest
bepalen over het aanbod van generaal Jaru-
zelski om Solidariteit onder stringente voor
waarden te erkennen. Walesa zei. „Ik ben
een optimist, hoewel wij voor zeer lastige
zaken staan". Hij zei dat de partij met het
aanbod om Solidariteit te legaliseren voor
haar doen „erg ver" is gegaan, maar niet
aan de sociale verwachtingen heeft voldaan.
„Het is erg weinig en erg laat je kunt zeg
gen dat het niet meer is dan het allernood
zakelijkste een lapmiddel v
Lech Walesa, leider van het verboden vakverbond
Solidariteit, wordt bedolven onder vragen van
journalisten.
Brandt in het zonnetje
De Poolse premier Rakowski (rechts) feliciteert de voormalige bondskanselier Willy Brandt met zijn
75ste verjaardag. Brandt, die overigens in december al jarig was, vierde zijn verjaardag gisteren in
Bonn met een feestelijk banket waarvoor verscheidene buitenlandse gasten waren uitgenodigd.
FOTO: AP
BONN De parlementai
re controlecommissie voor
de geheime diensten
(PKK) van de Duitse
Bondsdag gaat onderzoe
ken of in Iraq biologische
wapens worden ontwik
keld en geproduceerd met
behulp van Duitse bedrij
ven. De Bundesnachrich-
tendienst (BND), een van
Duitslands geheime dien
sten, zou over aanwijzin
gen beschikken dat Iraq
begonnen is met de pro
duktie van bacteriologi
sche wapens.
Concrete aanwijzingen dat
Duitse bedrijven bij de ont
wikkeling en de produktie be
trokken zijn bestaan er vol
gens regeringswoordvoerder
Friedhelm Ost niet. De com
merciële televisiezender RTL-
Plus heeft echter in een uit
zending beweerd, uit kringen
van geheime diensten te heb
ben vernomen dat niet alleen
deskundigen uit de DDR en
Cuba aan dit project deelne
men, maar ook bedrijven uit
de Duitse Bondsrepubliek.
In een fabriek in Salman Faq,
ongeveer vijftig kilometer ten
zuiden van de Iraakse hoofd
stad Bagdad, zouden bacterio
logische wapens worden ge
produceerd waarmee dodelijke
ziekten als miltvuur, cholera
en tyfus kunnen worden ver
spreid. De fabriek zou tegen
aanvallen van buitenaf zijn
beschermd met Rqssische ra
ketten.
Kwekerijen
Volgens de informatie van
RTL zijn Westduitse bedrijven
niet alleen betrokken bij de
ontwikkeling en (je produktie
van de bacteriologische wa
pens, maar ook bij de bouw
van raketten waarmee deze
wapens naar hun doel kunnen
worden gebracht. De tv-zen-
der toonde opnamen van de
produktieplaatsen voorzo
ver die bovensgronds zijn ge
bouwd in Iraq, die afkom
stig zouden zijn van Ameri
kaanse spionage-satellieten.
De feitelijke bacteriekwekerij
en zouden zich in ondergrond
se laboratoria bevinden.
Wanneer de geruchten over
een Duitse deelname aan de
produktie van dergelijke wa
pens in Iraq waar blijken te
zijn, raakt Duitsland in een
nog veel ernstiger schandaal
bétrokken dan nu al het geval
is met de betrokkenheid bij de
mogelijke gifgasproduktie in
Libië. Wat Libië betreft zijn er
volgens regeringswoordvoerer
Ost vage aanwijzingen via de
BND binnengekomen, dat ook
dit land de produktie van bio
logische wapens voorbereidt.
Dat zou moeten gebeuren in
een nog te bouwen instituut
voor microbiologie. Ook hier
ontbreken (nog) concrete aan
wijzingen voor een Duitse be
trokkenheid.
Justitie vraagt
ontvoerders VdB
om bewijzen
BRUSSEL Bijna een week
na zijn ontvoering, hebben po
litie en Justitie in België nog
steeds geen enkel spoor van de
verdwenen oud-premier Paul
Vanden Boeynants. Justitie
deed gisteren een oproep op de
Revolutionaire Socialistische
Brigade, die de ontvoering
heeft opgeëist, te bewijzen dat
zij de oud-politicus in handen
heeft en dat hij nog leeft.
André Vandoren, leider van
het onderzoekteam, gaf daar
mee aan dat het onderzoek
volledig vastzit. Enige hoop
werd eerder deze week nog
geput uit de aankondiging dat
op het postsorteercentrum
Brussel X een pakje zou wor
den bezorgd waarmee de Re
volutionaire Brigade zou be
wijzen dat zij VdB in handen
had, maar deze aankondiging
was afkomstig van dezelfde
man die maandag anoniem
dreigde dat VdB alleen nog 'in
stukjes' zou terugkomen.
In kringen van justitie wordt
steeds serieuzer rekening ge
houden met de mogelijkheid
dat de oud-politicus, die aan
een hartziekte lijdt, al niet
meer in leven is. „Moord be
hoorde van meet af aan tot de
mogelijkheden en ik moet zeg-
Daarnaast wordt rekening ge
houden met de mogelijkheid,
dat zijn ontvoerders hem naar
het buitenland hebben overge
bracht. Om die reden is via In
terpol zijn signalement ver
spreid.
LUANDA De ver
schrikkingen van de oor
log hebben Angola, een
land nog vol verborgen
schatten, verwoest. Steden
brokkelen af en een mil
joen mensen wacht de
hongerdood. Meer dan de
helft van de plattelands
bevolking van misschien
wel de rijkste streek in
Afrika bezuiden de Saha
ra, houdt zich slechts met
één ding bezig: overleven.
Angola wordt geleidelijk ver
teerd door de dertien jaar du
rende meedogenloze burger
oorlog. Het land is nu een ver
pauperde karikatuur van de
onmetelijke rijkdom die onder
haar vruchtbare grond ligt.
Bijna de helft van de rege
ringsbegroting wordt opge
slokt door militaire verplich
tingen. Het enige wat het land
nog behoedt voor een comple
te instorting zijn de inkomsten
uit de snelgroeiende olie-in
dustrie.
Vorige week' kregen buiten
landse journalisten gelegen
heid bepaalde gebieden in het
land te bezoeken die formeel
nog in handen van de regering
zijn. Wat ze aantroffen was
een land vol merkwaardige
paradoxen en bittere tegen
strijdigheden. Cubaanse troe
pen verdedigen de Ameri
kaanse olie-installaties tegen
aanvallen van Unita-guerril-
la's, die weer gesteund worden
door de Verenigde Staten. De
rebellen doen hun uiterste best
het levensonderhoud (en vaak
ook de levens) te vernietigen
van leden van hun eigen stam,
die in de door de regering be
heerste gebieden zitten. De
starre toepassing van de mar
xistische leer heeft geleid tot
een florerende zwarte markt,
waarbij zuiver kapitalisme ze-
Koffie
In iets meer dan tien jaar tijd
is het land afgezakt van be
trekkelijke welvaart tot extre
me armoe. Toen Angola in
1975 onafhankelijk werd, was
z'n landbouw zo goed als au
tarkisch. De graanopbrengst
was zelfs voldoende voor de
export. Nu wordt meer dan de
helft van de voedingsmiddelen
geinjporteerd en Angola is
sterk afhankelijk van buiten
landse hulpverlening. In 1981
werd een ernstig voedseltekort
geconstateerd. Die situatie is
langzamerhand verslechterd
en ondervoeding is inmiddels
een nationaal probleem gewor
den.
Ooit was Angola de op drie na
grootste koffieproducent ter
wereld. De jaarlijkse koffie-
opbrengst daalde echter van
225 duizend ton naar nog geen
20 duizend ton. Dezelfde te
ruggang valt të bespeuren bij
de oogsten van granen, katoen,
suiker en sisal. Van de 55 Eu
ropese veehouderijen in het
zuiden zijn er vermoedelijk
nog maar twee actief en het is
dan ook niet zo verwonderlijk
dat in alle steden een enorm
tekort aan vlees heerst. Ook is
de visvangst op de rijke vis
gronden voor de zuidelijke
kust enorm teruggelopen,
waardoor de vismeelindustrie
gevaar loopt.
Ondanks een overschot aan
grondstoffen zitten de fabrie
ken nog niet eens op de helft
van het produktieniveau van
vóór de onafhankelijkheid. De
meeste spoor- en snelwegen
zijn levensgevaarlijk. Het
vliegtuig is eigenlijk het enige
betrekkelijk veilige transport
middel. Ongeveer negentig
procent van het land, dat 31
maal zo groot is als Nederland,
wordt als onveilig beschouwd.
Dodenakkers
Onder de oppervlakte van de
dodenakkers ligt een
schat aan mineralen,
der hoogwaardige diamanten,
ijzer, koper, mangaan-erts, fos
faatgesteente en veldspaat (dat
silicaten bevat). Veel mijnen
zijn verwoest of verlaten. Er
bestonden plannen om andere
te openen, maar de oorlog
heeft daar een stokje voor ge
stoken. De sterke daling van
de diamant-export, van ruim
twee miljoen karaat in 1974 tot
slechts 350 duizend karaat in
1986, moet ten dele worden
toegeschreven aan Unita. Een
belangrijke hoeveelheid, mis
schien wel de helft, van de
edelstenen wordt gedolven in
gebieden die in handen zijn
van Unita rebellen en worden
door hen naar het buitenland
gesmokkeld.
Het enige zonnestraaltje in dit
somhere economische land-
schaj is afkomstig van de
kust-enclave Cabinda, waar de
olieproduktie gestaag toe
neemt. Verwacht wordt dat
Amerikaanse, Braziliaanse en
Europese bedrijven over de
periode 1986-1990 drie miljard
dollar zullen investeren, ter
wijl de opbrengst rond de vier-
honderduizend vaten per dag
zal bedragen.
Villa's
Het wijdverbreide verval is in
belangrijke mate, maar niet
helemaal, te wijten aan de oor
log. Circa driehonderdduizend
Portugese kolonisten brachten
Angola een verlamm'ende slag
toe door het land te ontvluch
ten op de vooravond van de
onafhankelijkheid, waarmee
een acuut tekort aan geschool
de arbeidskrachten ontstond.
De skyline van de hoofdstad
Luanda herinnert nog steeds
aan de grote uittocht door mo
numenten in de vorm van
half-afgebouwde torenflats.
Aan de voet daarvan storten
de elegante villa's in koloniale
stijl ook langzamerhand in
door achterstallig onderhoud.
Bars "n cafetaria's zijn al lang
verdwenen en de weinige
winkels die nog open zijn heb
ben nauwelijks koopwaar.
Dat Angola nog net niet te
kampen heeft met hongers
nood en pest-epidemiën is gro
tendeels te danken aan de tus
senkomst van buitenlandse
hulporganisaties en aan een
netwerk van officieel toegesta
ne zwarte markten.
Dit systeem, gevoed door het
verschil tussen de officiële en
de handelswaarde van de wis
selkoersen, voorziet de armen
van de meest fundamentele le
vensbehoeften en de welva
renden van zeldzame luxe-ar
tikelen. Volgens de officiële
koers worden dertig kwanza's
betaald tegen een Amerikaan
se dollar, maar de zwarte
markt-koers bedraagt 2.500
kwanza's per dollar. Dat bete
kent dat enkele bevoorrechte
lieden whiskey en bier kun
nen kopen in de harde-valuta
winkels van de overheid en
dit weer met aanzienlijke win
sten kunnen verkopen op de
zwarte markt.
De buitenlandse troepen ver
trekken, maar het lijden en de
oorlog duren voort.
GAVIN BELL
(c) The Times, Londen
