Vakbonden maken van atv weer strijdpunt „Ik ben bezorgd om generalies na mij" HP Bonn wist al in 1987 van Libische fabriek uitdeweekblader gr ELSEVIER CeidaeSowcmt LENIE LANGENBERG (85) SCHRIJFT WERELDLEIDERS De nieuwe armen ror HM DE TIJD BINNENLAND/BUITENLAND DONDERDAG 19 JANUARI 1989 PAGIN, J0N< BONN De Westduitse regering heeft „handel in dood" gedoogd, door niet op te treden tegen bedrijven die Libië hielpen bij het bouwen van een fabriek waar het land gifgas zou kun nen produceren. Dit heeft de opposi tie verklaard in een debat, naar aan leiding van de Westduitse betrokken heid bij de constructie van het om streden complex in het Libische Rab- Woordvoerder Norbert Gansel van de grootste oppositiepartij SPD be schuldigde kanselier Kohl van arro gantie. Ook zou zijn regering de in ternationale reputatie van de Bonds republiek schade hebben berokkend, door Amerikaanse verklaringen ter zijde te schuiven dat Westduitse be drijven betrokken geweest zijn bij de bouw van het industriële complex in Rabta. „De joden vergeten niet, de Amerikanen zijn het niet vergeten en de Duitsers mogen het niet verge ten", aldus Gansel in een verwijzing naar het nazi-verleden van Duits land. Eerder in het debat had staatssecreta ris Wolfgang Sch&uble toegegeven dat Bonn al in augustus 1987 over in lichtingen beschikte waaruit de be trokkenheid van Westduitse bedrij ven bij de fabriek in Rabta bleek. De Westduitse regering trok daaruit de conclusie dat het complex in Libië in staat was chemische wapens te pro duceren. „Maar de Westduitse rege ring en de autoriteiten zijn gehouden aan de geldende wetten", aldus Schöuble. Hierop reageerde Gansel door te zeg gen dat de Bondsrepubliek, in het licht van het nazi-verleden, zelfbe perking aan de dag moet leggen bij de verkoop van goederen die ge bruikt kunnen worden voor het ma ken van wapens. Terwijl hij kanse lier Kohl er van beschuldigde dat die doodgemoedereerd wapenexport aan moedigt, zei Gansel: „Er is onder scheid tussen buitenlandse handel en handel in dood". De Belgische krant Gazet van Ant werpen heeft vandaag uitvoerig be schreven hoe chemicaliën uit de Bondsrepubliek, waaronder fosfor- zuur, via een Zwitsers filiaal van het bedrijf Imhausen-Chemie in Lahr (Baden-Württemberg) vanuit Ant werpen naar Libië zijn geëxporteerd. De bestemming van de lading was oorspronkelijk Hongkong, maar die is omgeleid naar Libië, aldus de Belgi sche krant. Het blad zegt over kopieën van documenten te beschik ken waaruit de Westduitse chemie- export naar Libië via Antwerpen blijkt. Het gaat om briefwisseling over transporten van verscheidene containers fosforzuur, calciumchlori- de en zouttabietten. Fosforzuur kan als basis dienen voor middelen om plantenziekten te bestrijden, maar ook kan men er zenuwgassen van maken. Zoals bekend zijn in België twee exporteurs aangehouden van wege hun mogelijk rol bij de illegale export naar Libië. De Westduitse ARD-televisie meldde gisteren dat alleen al in Frankfurt en omgeving rond de 50 bedrijven be trokken zouden zijn geweest bij het omstreden project. In Jeruzalem heeft Israel de Westduitse ambassa deur op het matje geroepen om een protest te laten horen over de Duitse rol in de Libische affaire. Pagina Bondsrepubliek op vijfde wapenexporteur DEN HAAG Lange tijd leek de discussie over ar beidstijdverkorting (atv) verstomd. De afgelopen twee jaar werd er nauwe lijks meer over gesproken. Het begrip kwam nog wel voor in het beleid van de vakcentrales CNV en FNV, maar echt hard maakten die er zich niet meer voor. De leden van de vakbonden wilden na jaren van matigen wel weer eens „poen" zien. Het ging immers beter met de economie. De gestegen win sten in het bedrijfsleven kon den best hun vertaling krijgen in hogere lonen, zo meenden de bonden. De werkgevers hebben nooit veel vertrouwen gehad in het nut van de atv. Zij hebben al tijd volgehouden dat korter werken als instrument voor bestrijding van de werkloos heid slechts contra-produktief werkt. Niet dood Dan opeens blijkt arbeidstijd- verkorting helemaal niet dood te zijn. In zijn nieuwjaars- speech kondigt FNV-voorzit ter Johan Stekelenburg een „massief atv-offensief" aan met als inzet de 36-urige werkweek. Dat leidt ogenblik kelijk tot protest van de werk geversorganisaties NCW en VNO in de vorm een oproep aan hun achterban om „geza menlijk een dam op te werpen tegen verdere arbeidstijdver korting en prijscompensatie". De gevolgen blijven niet uit. Binnen veertien dagen loopt een aantal cao-onderhandelin gen vast. In het overleg in de bouw, de kleinmetaal, de gra fische industrie, bij Hoogovens en het beroepsgoederenver- voer is één van de breekpun ten, naast de financiële verlan gens van de bonden, de ar beidstijdverkorting. De gemid delde wekelijkse arbeidsduur bedraagt op dit moment in de meeste cao's 38 uur. Lief ding Eén van de weinige sectoren waar wél al een 36-urige werkweek geldt, is de grafi sche industrie. De bonden ei sen dat de werkweek daar nog verder omlaag gaat. De werk gevers zijn mordicus tegen. Het zou ze zelfs een lief ding waard zijn als de werkweek weer gewoon op 40 uur zou komen. Want, zo menen zij, de tot nu toe gerealiseerde korte re werkweek is duidelijk zijn doel voorbij geschoten. Het heeft geleid tot een tekort aan vaklieden, kwaliteitsverlies, loonopdrijving en aantasting van de rendementspositie. Dit allemaal in schrille tegen stelling met het recente verle den. In 1982 lijkt het immers allemaal nog zo mooi. Voor het aanpak van sterk gestegen werkloosheid. Een combinatie van loonmati ging en arbeidstijdverkorting. Prijscompensatie zou niet wor den uitgekeerd maar worden benut voor verkorting van de werkweek. In het eerste kabi net Lubbers was het ultieme streven van minister De Ko ning (sociale zaken) zelfs ge richt op een 32-urige werk week in 1990. In 1983 en 1984 wordt de 38- urige werkweek in de meeste cao's ook vrij soepel ingevoerd. De 36-urige werkweek die in de jaren daarop door de bon den inzet wordt gemaakt van de onderhandelingen, stuit echter op verzet van werkge vers. Niet alleen zijn de eerste uitvoeringsproblemen zicht baar geworden, ook de prijs compensatie is door de afne mende inflatie tot vrijwel nul gereduceerd. Bovendien voe len de werknemers er weinig voor om „echt" loon voor de kortere werkweek in te leve ren. Dit leidt er toe dat de groep werkgevers die zich vanaf het begin af aan had gekant tegen arbeidstijdverkorting steeds meer aanhang krijgt. In de on derhandelingen van 1984 en 1985 staan de partijen lijnrecht tegenover elkaar. De impasse wordt pas doorbroken na af spraken om de zaak nog eens rustig een jaartje te bestude ren. Na het bekend worden van de studieresultaten brandt de strijd pas echt goed los. Het gedegen studiemateriaal blijkt op verschillende manieren te interpreteren. Werkgevers concluderen dat verdere atv onmogelijk is, terwijl de bon den de rapporten zien als een steuntje in de rug om door te gaan met de strijd voor een nóg kortere werkweek. Tenslotte blijken de werkge vers de sterkste papieren in handen te hebben. In de mees te sectoren verliezen de bon den de slag om de 36 uur. In het regeerakkoord van 1986 wordt slechts in summiere be woordingen over atv gespro ken. Veel verder dan een zeer globale intentieverklaring komt het niet. Uit beeld In de jaren die volgen ver dwijnt atv als middel om de werkloosheid aan te pakken vrijwel uit beeld. Scholing, ba nenplannen voor jongeren en loonkostensubsidies lijken be tere oplossingen. Desondanks blijft de werkloosheid op een onaanvaardbaar hoog niveau. De vakbeweging (met name de FNV), die bestrijding van de werkloosheid nog altijd hoog in het vaandel heeft staan, komt tot de conclusie dat er stevigere maatregelen nodig zijn. Om iedereen die een baan zoekt ook in de gelegenheid te stellen te werken is maar één echte oplossing: het werk moet verdeeld worden en dus.... verdergaande arbeidstijdver korting. Tot grote schrik en ongenoegen van de werkge vers die er direct hun veto over uitspreken. Dat resulteert uiteindelijk be gin deze week in de oproep van een aantal FN V-bonden aan hun leden om in februari over te gaan tot gezamenlijke Werknemers van het staalconcern Hoogovens in IJmuiden leg den gisteren het werk korte tijd neer om de eisen van de bonden voor een nieuwe cao kracht bijzetten. Een van de eisen van de bonden is een werkweek van 36 uur voor het kantoorpersoneel. actie. Het CNV wacht nog even af. Die is wel voor verde re verkorting van de werk week, maar wil daar scholing aan vastkoppelen. De vraag is of de FN V-leden werkelijk te mobiliseren zijn de barricades te bestormen voor een kortere werkweek. De bonden hebben er alle ver trouwen in. Volgens de vakbe weging is herverdeling van ar beid het enige middel tegen werkloosheid. Andere maatre gelen ziet men slechts als pleisters op de wonden. De be sprekingen van de afgelopen herfst tussen de sociale part ners hebben deze wonden niet doen genezen. Het is dringend nodig dat werkgevers en werknemers nogmaals probe ren werkelijke oplossingen te zoeken voor de hoge werkloos heid. Weliswaar kan de tijd de wonden helen. Maar de vele langdurig werklozen hebben al veel te lang moeten wach ten. Voor hen betekent in feite elke dag zonder werk het strboien van zout in een wond. MARGA RIJERSE ROTTERDAM De 85- jarige Lenie Langenberg steekt haar woede over de wereldpolitiek niet onder stoelen of banken. In brieven aan (prominente) wereldleiders betoogt ze steeds weer tegen kern technologie en honger en pleit ze hartstochtelijk voor vrede. „Ik begrijp niet dat de intel- lektuelen zo weinig gezond verstand hebben en zo egoïs tisch zijn dat ze steeds weer oorlogen ontketenen. Dat noem ik de arrogantie van de macht. Alleen de groten heb ben er wat aan, maar dat er miljoenen mensen doodgaan van de honger maakt ze ken nelijk niet uit". Ze is dan wel 85 jaar, maar oogt nog als een dame van even in de zestig. Ze straalt een enorme energie uit, die vooral naar voren komt als ze haar politieke standpunten verdedigt. In haar vrije tijd fietst en zwemt ze en één keer per week gaat ze naar school: „Ik wil dat mensen me geloof waardig vinden en dan is het ook belangrijk dat ik foutloos schrijf". Wereldvrede „Wij zijn vol droefheid en ont daan omdat een mens van goede wil zo plotseling is heengegaan Na de moord op John F. Ken nedy in 1963 verwoordde Le nie Langenberg haar ontstelte nis in dit gedicht en stuurde dat naar de weduwe van de Amerikaanse president. Dat was het begin van een voort durende stroom brieven naar politieke leiders in de hele we reld. „Ik ben bezorgd om de wereld", zegt ze. „Ik doe het niet voor mijzelf, want ik - n al te oud om de wereldv Je nog mee te maken. Ik wil ;or de generaties die na mij ko men iets doen". Ze wordt geïnspireerd door eev, boek van de Australische TT f-- Lenie Langenberg: „Waar zijn de tien geboden in de politiek? dat er maar één persoon nodig is om het proces tegen de atoomtechnologie in gang te zetten en die persoon kan wat de politiek betreft naïef en zonder ervaring zijn. Dat stuk je pakte me enorm. Natuurlijk weet ik wel waar ik over praat, want ik lees veel en kijk naar alle actualiteitenrubrie ken. Maar het is inspirerend om te weten dat mijn klanken en die van anderen die bidden of rooOpn of schrijven niet verdwijnen; die klahken moeten ergens heen". Levensverhaal Tussen de papieren op haar werktafel staat een kleine typ machine, waarop ze haar brie ven en gedichten schrijft. Om haar politieke bewogenheid en het ontstaan daarvan duidelijk op papier te krijgen, zet Lenie Langenberg sinds kort ook haar lfvpncvprhaal on nanipr In een dikke map bewaart ze brieven van de prominenten bij wie ze pleitte voor een vreedzame wereld, zoals Jo seph Luns, voormalig secreta ris-generaal van de NAVO, Helmut Schmidt, Anwar Sadat en Jimmy Carter. Ook van Paus Johannes Paulus I heeft ze post ontvangen. „Johannes Paulus de eerste was echt een lieverd. Ik dacht dat we daar een goeie aan zouden hebben, dat hij een bijdrage kon lètfe- FOTO: DE JONG VAN ES ren aan de wereldvrede. Maar hij stierf te snel na zijn wij- ding". Van de Franse president Mit terrand heeft ze een handge schreven kaartje. „Hij schreef wel dat hij mijn argumenten waardeerde, maar hij heeft er helemaal niets mee gedaan. Daar ben ik nog steeds teleur gesteld over. En hij is nog wel socialist!". Het socialisme is be palend geweest voor het poli tieke bewustzijn van Lenie Langenberg. Al tijdens de Eer ste Wereldoorlog liep ze regel matig achter socialistische op tochten aan: „Ik luisterde al tijd naar hun gezangen, die kwamen recht uit hun hart. Mijn vader en moeder hadden het over „die rooien", maar ik heb stiekum mee staan zin gen". De brieven die ze van Joop den Uyl en de Zweedse premier Olof Palme heeft ont vangen, hebben voor haar dan ook een bijzondere waarde: „Dat waren mensen4 die iets goeds wilden in deze wereld. Ik ben nog altijd ontdaan over hun dood". Ze leest een frag ment voor uit een gedicht dat zij aan Palme opdroeg: „Ik hoor zijn stem zacht fluis teren: wil verder in mijn voetspoor gaan. Olof Palme, rust zacht in vrede Uw boodschap hebben wij ver staan Hommeles Ook naar de leiders van de twee wereldmachten schreef ze haar politieke standpunten: „Ruzies moet je uitpraten, gladstrijken. Als ze dat in het grote leven ook zouden doen maar ja, daar gaat het allemaal om geld". De ontwik kelingen die op dit moment tussen Oost en West plaatsheb ben, steunt ze van harte: „Nu gebeuren er goede dingen, zo als die politiek van Gorbatsjov. Nu gaan ze eindelijk om de ta fel zitten". Toch gelooft mevrouw Lan genberg nog niet in een betere wereld: „Waar zijn de tien ge boden in de politiek? Zolang menspn elkaar niet verstaan, komt er beslist hommeles van. Ik geloof ook dat er een we reldtaal moet komen. Nu is Engels een beetje de interna tionale taal, dus ga ik volgend jaar een cursus Engels doen". „Ik zal de uitkomst niet meer zien maar doe mij in de oogst geloven waarvoor ik dien t tp<;rfth rtttttnk Hetzelfde onderwerp, maar toch heel anders. Elsevier over geld: totale waarde van de honderdjes die in omloop zijn: ongeveer dertien mil jard. HP over geld: leef nu, betaal later, ook al heb je geen geld. De levensloop van het bankbiljet zelf te genover het leven van men sen met waan-geld. Dat er nog zulke uiteenlopende op vattingen bestaan over wat een weekblad zou moeten zijn. Vrij Nederland: Al na drie weken door dat 1989 het ook weer niet gaat wor den? De Haagse Post noemt ze voorzichtig Nopo's, de Nou- veaux Pauvres. Ófwel: de nieuwe armen, maar HP vindt buitenlandse termen dolletjes, dus vandaar. Het gaat om jongeren die nauwe lijks geld hebben (studenten en zo), maar het met bakken uitgeven, want er zijn trucs genoeg om hele bergen pas jes, cheques en creditcards binnen te halen. „Op een ge geven moment had ik 56 van die dingen in huis en toen kon ik vijftienduizend gulden door het rood". Wil lem (22): „Ik trek jaarlijks een groot bedrag uit om kle ren te kopen en uit eten te gaan. Ik wil een goede in druk maken". Hij noemt dat zijn persoonlijke PR, het geen betekent: kostbare weekeindjes in Antwerpen, dure etentjes, rekeningen van American Express. In drie jaar bouwde hij een schuld op van anderhalve ton. Een ander legt uit: „Je wordt voortdurend lekker gemaakt, als je in Dynasty een mooie jurk ziet wil je die ook. Vervolgens lees je in de krant over aids, chemische rampen, kankerverwekkén- de stoffen en het milieu. Dank denk ik: snel kopen voor het te laat is". Het is toch steeds weer even een schok als je een bladzij de omslaat en hij kijkt je in eens aan, Den Uyl. Wat is er allemaal niet gebeurd sinds zijn verdwijnen. Viel er vo rige week hog te lezen hoe meesmuilend er door politici over hem wordt gedaan, nu heeft HP het over een my the-vorming. Die zou, vooral door de PvdA zelf, worden gebruikt om de huidige ma laise van de partij aan toe te schrijven: als Den Uyl er nog zou zijn geweest, was dit nooit gebeurd. HP vindt dat onzin, „want het twintigjari ge partijleiderschap van Den Uyl is niet zo erg succesvol voor de sociaal-democraten geweest". Geen gezeur, geld is geld. Dat wordt gemaakt, dat wordt gebruikt, dat wordt vernietigd. Niet leuk, maar zo is het nu eenmaal, leert Elsevier. „De waarde van het bankpapier berust op fic tie, op afspraken die we met elkaar hebben gemaakt en vooral op het vertrouwen in de nationale bank". Ja, zo kan je ook over geld schrij ven. Maar dat is héél saai. Het kan ook anders. Hugo Camps bezocht stations. Plek bij uitstek natuurlijk voor iets sfeervols, tikkeltje cliché zelfs, maar waar het leven zelf ons aankijkt is het toch in elk geval de moeite waard. „Vanaf twee uur is de daad aan de schoonma kers - in meerderheid Tur ken en Marokkanen - die aan hun deprimerende ron de over perron en door trei nen en corridors beginnen. Wat zij te torsen krijgen, is ook geen vrolijkheid: Injec tienaalden, condooms, een kilo verrot schapevlees, uit werpselen van mensen en honden Niets is zo gek of zij vinden het op hun weg. En ook zij weten dat er mór gen weer een nacht kohit die niet anders zal zijn". PvdA-voorzitter Marjanne Sint mag proberen uit te leg gen waarom de beginselver klaring Om de kwaliteit van de toekomst toch iets heel anders is dan Om de kwali teit van het bestaan, het rap port uit 1963 van, jawel, Den Uyl. Elsevier vindt het bij voorbaat niets: silly putty, kinder-stopverf uit de jaren zeventig waar je van alles en nog wat uit kon kneden. Veel ik-journalistiek in De Tijd. Arie Kuiper (deel 3) in Moskou („Als ik hem wat boosaardig vraag Twee verslaggevers komen er ach ter dat in de Antwerpse ha ven niets wordt gecontro leerd, dus echt alles kan worden doorgevoerd, inclu sief Libisch gifgas richting Tripoli (Tweede zin: „We hebben een afspraak bui Evenals in HP een reporta jgn^de^ uit Zaïre („Ik herinn uee me Frénk van der Li pan den (deel 2) in China, ver p0Stc het lekkerste verhaal (V minder, maar toch ook hi 'met „Moet ik weer denk ,ens he. aan Merkwaar; 'over toch, hoe tussen al die re ere jjy, verhalen en verslagen ten wol verre oorden een column iiksplai als A L. Boon voor een r ,janner door zijn eigen emoties lp zelden over zichzelf heeft Tom Hoffman heeft 1 voornamelijk over TcDCF Hoffman, maar dat is oi uitdrukkelijk de bedoelii 1J& De acteur die dit jaar te zi zal zijn in de films Ritueh JSSEL De Kassière en De Avond steeds (ai): „Laurence Olivier b aagd voorbeeld, ik kan het n j van d zién. De mensen in de z; e same moeten denken: wat gebei llende er met dat karakter, ni ippijen wat speelt die vent goed. P de B' achteraf mogen ze beseff tschap dat ze anderhalf uur te gi beves zen zijn genomen". plaat sna nverki als di tfwu wdmunp lang zegsm De nodige oude wijn L.de nieuwe zakken bij Vrij N wagr derland. De ongecontrolee menta de groei van de commercie OI politie: „Jongens van spot scholen verhuren zichz< vaak als body-guards. Ee maa mansbedrijfjes die je alle<,jef V( nog via de Wapenwet ku van controleren en niet via Wet op de Weerkorpsen". Het voorstel om acht supe ministers aan te stellen o de coördinatieproblemen Den Haag op te lossen. Pr< Geelhoed, de belangrijks adviseur van het kabin Lubbers: „Kijk ook ee naar wat Dees met de g MArk neesmiddelen doet. Dat en sia( puur legislatief knoeiwer it gewic En dat weten we allema; isief BI Ook hier ontbreekt een du;s|a£ht delijk beleidsconcept". j^mam Zoals in veel bladen natuu ie k lijk ook een afscheid va ie en pr Reagan, of meer eigenli wal. 6 van het verschijnsel Reag; (of wat het toch zijn spittir vroux image?, vraagt De Groei ;wal. 7, bijvoorbeeld). en iet De paradoxale ellende vaL ®!W)" Radio 5; prachtige progran^ sl*[ ma's, maar niemand luistei .yjfcsnj „Ik vind tienduizend alti V: Aa nog een heleboel; drijf d waa mensen maar eens met e <"2eiV> kaar in een hok". n Héél oud, maar toch alti 11900-: weer nieuw: Schuberts pi del ru- nosonates onder de hande vaa"e van Alfred Brendel en Han'en jLj let in de visie van De Appe .{goj)* elkIl, René Stoute probeert n Kief j zegt hij in HN-magazin r bloot te leggen waar de zei f vernietigingsdrang van •6-25 mens vandaan komt. Hij d< buteerde met een boek ov< zijn eigen (ex- )verslavin aan heroïne, geschreven i 825. 1 de bajes om niet gek te wo lllte'1 den of een bewaker van ring te gooien. Geen Br Spender uit het HP-milie „Je mening pamfletterei rti meningen kritiseren, dat "i1 er niet meer bij. Men hee het tegenwoordig over we ke disco er „in" is. welk 450 kleren je bij welke gelegei heden aan moet, w VIP's je op welk feestje moet spreken en hoe je sn< k< rijk wordt. Negen van d sief tien jonge schrijvers is da; meer mee bezig dan met d :2 3^ ambitie óóit dat ene boek t ,dèl s schrijven dat alle andeichtseh boeken overbodig maakt". 'acht Meningen. Okke Jager hee er één, over incest, of ne priJ. dat vindt hij te verhullen; 1.9,7; dochterverkrachting is tx5 ter. Playboy heeft het g< daan en Jager heeft er ee J hele complot-theorie ove ,e* c2" „Een „onschuldige" foto va een vrouw met poppen ka de eerste schakel zijn in eei keten, die uitloopt op poppen van het incest-on derzoek. De kiosk is een tijd bom". Volgende keer ove'gdijl het van achter naar vorej beluisteren van popmuziek: Evenals in VN bij De Groe ,|<s ne Reagan in de hangmat En staatssecretaris van justi tie Korte van Hemel als eet19-51 moderne cowboy in het Pro fiel: vernietigend portre van een vrouw die vindt da wie wil vluchten, eerst rijiESTL papieren in orde moet ma ^5^' ken. „Net als de vroegei koningin Juliana denkt 1 soms: wie ben ik, dat ik di doen mag. Inderdaad blijf 90 p dat de grote vraag". s zal Incest heeft een rijke ge slderi| schiedenis. De Groene doolfJ.S in de meest geruchtmaken; affaire, die speelde rond d; achttiende-eeuwse voorzitte van de Raad van Stat; Onno Zwier van Haren. He cht z kostte hem zijn politiek; tw carrière, maar volgens Bus ken Huet werd hij er een groot dichter door. n qt DICK HOFLAN1 40-7. ifStki 1 Driii prijze ichlscl lusief

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 6