fi
Rabbijn Jacobs: Embryo
is veel meer dan „stukje weefsel
CcicLcSotvtait'
s
kerk
wereld
Wereldraad
vreest
mislukken
conciliair
proces
Plannen voor doctoraal examen kerkelijke vakken
>weer
ri
m
brieven
van
lezers
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CcidócSouoont
DONDERDAG 19 JANUARI 1989 PA<
Project moslims-christenen dreigt te stoppen
DEN HAAG De Gereformeerde Kerken in Nederland en de
Unie School en Evangelie zijn het niet eens geworden over de
voortzetting van een project voor de ontmoeting met moslims
op christelijke scholen.
Het driejarig project, waarvoor drs. j.D. Kraan is aangetrok
ken, loopt op 1 maart af. De Gereformeerde Kerken betaalden
tweederde van het salaris, de Unie zou volgens de kerken nu
het grootste deel van de salariskosten moeten betalen, maar de
Unie gaat hiermee niet akkoord. Er is „erg veel waardering"
voor het werk aldus secretaris drs. M. van Krimpen, maar de
Unie vindt wel dat dit zich te veel heeft geconcentreerd op de
theologische doordenking. De Unie geeft zelf meer prioriteit
aan de praktische begeleiding van leerkrachten.
Mgr. Gijsen benoemt onderzoekscommissie UTP
ROERMOND Bisschop Gijsen van Roermond heeft de com
missie ingesteld die het lesprogramma van het onderwijs aan
de Universiteit voor Theologie en Pastoraat (UTP) in Heerlen
moet onderzoeken. Leden van de commissie zijn drie Romeinse
theologen (Elders, Habets en Honings), mej. dr. L. Govaert,
medewerkster van de internatioanle theologencommissie, en
de Vlaamse religieuze dr. M. Schoenmaeckers. De commissie
moet Gijsen materiaal aanreiken opdat hij ^ijn mening kan for
muleren over de UTP als opleiding van priesters. Het onder
zoek heeft plaats op verzoek van het Vaticaan dat wil nagaan
of de opleiding als priesteropleiding geschikt is. Ook bij de op
leidingen in Amsterdam Utrecht, Tilburg en Nijmegen zullen
onderzoeken plaats vinden. Bisschop Gijsen heeft de UTP
nooit als priesteropleiding willen erkennen.
Met leugen komt
men door de hele
wereld, maar niet
meer terug.
Pools spreekwoord
GENÈVE Binnen de
Wereldraadvan Kerken
wordt steeds meer be
twijfeld ofhet Vaticaan
zal meedoen aan de we
reldwijde bijeenkomst
over gerechtigheid,
vrede en behoud van de
schepping. Dit voorlopig
hoogtepunt van het con
ciliair proces zal in maart
1990 in Seoul plaatsheb
ben.
Kardinaal J. Willebrands,
president van de Vaticaanse
raad voor de eenheid van de
christenen, heeft in novem
ber tijdens een extra verga
dering van het voorberei
dingscomité van Seoul laten
weten dat het van het verde
re verloop van de voorberei
dingen afhangt of het Vati
caan 50 afgevaardigden naar
de Zuidkoreaanse hoofdstad
stuurt.
Bovendien is de Wereldraad
zeer geschrokken van een
toespraak van het hoofd van
de Congregatie voor de Ge
loofsleer, kardinaal Joseph
Ratzinger. Deze noemde het
conciliair proces vorige
maand „van het wezen van
de kerk uit gezien iets onmo
gelijks". Hij waarschuwde
dat de kerk niet een soort po
litieke vredesbeweging mag
worden. Het „wereldrijk van
de vrede" mag nooit door
middel van een „wereldunie
van de godsdiensten" nader
bij worden gebracht, omdat
dat zou leiden tot een totali
taire dictatuur of een burger
oorlog. Ratzinger verwacht
meer heil van gebed en „die
nende liefde" dan van poli
tieke actie.
Het Vaticaan heeft niet vol
daan aan het verzoek van de
Wereldraad om als mede-or
ganisator op te treden van de
conferentie in Seoul. Wel
heeft het Vaticaan twee
rooms-katholieken aangewe
zen om de Wereldraad te hel-
Cen bij de organisatie van de
ijeenkomst.
Visie
In Seoul moeten 550 gedele
geerden uit alle delen van de
wereld „een bijbelse visie
van hoop" presenteren. Zij
zullen een plan aanbieden
voor een betere bescherming
van de schepping en meer
gerechtigheid en vrede op de
wereld.
Er zijn in het Vaticaan ook
mensen die anders denken
dan Ratzinger, zo proberen
functionarissen van de We
reldraad de bezorgdheid weg
te nemen. Zij wijzen erop dat
paus Johannes Paulus II zelf
in oktober 1986 vertegen
woordigers van alle wereld
godsdiensten bijeen heeft ge
roepen voor een gebedsbij
eenkomst voor de vrede in
Assisi. Maar dat er na Assisi
„een geweldige verandering
van stemming" binnen het
Vaticaan heeft plaatsgehad,
daarvan was men bij de We
reldraad al voor Ratzingers
rede overtuigd.
Vele medewerkers van de
Wereldraad rekenen er door
alle problemen al lang niet
meer op dat de bijeenkomst
in Seoul tot een „concilie"
wordt waarop alle kerken
zich tot bepaalde acties ver
plichten. Ook zonder deelne
ming van het Vaticaan is zij
al een „geestelijk waagstuk",
zoals de vroegere directeur
van de afdeling van geloof en
kerkorde van de Wereldraad,
Lukas Vischer, meent.
De bijeenkomst in Seoul kan
nog steeds het „niet te nege
ren woord spreken waarop
velen hopen", aldus Vischer.
Maar evenzeer kan zij een
lege huls blijken. Én voor dat
laatste wordt in kringen van
de Wereldraad steeds meer
gevreesd, zeker na de rede
van Ratzinger.
Wanneer is een embryo een mens?
Of is er helemaal niets menselijks
aan een foetus? Aap en mens lijken
in de voorgeboortelijke fase als
twee druppels water op elkaar, vin
den sommigen.
Het antwoord op de vraag: wan
neer is dat „klompje cellen" een
mens is van actueel belang: medi
sche techniek en commercie zien
veel heil in „exploitatie" van em
bryo's. Bijvoorbeeld voor het op
heffen van de ziekte van Parkin
son, maar ook voor onderzoek naar
erfelijke ziekten. Het VU-zieken-
huis in Amsterdam wil voor dat
onderzoek foetussen gebruiken die
door abortus beschikbaar komen; in
Maastricht willen onderzoekers
embryo's kweken voor onderzoek.
De maatschappelijke en politieke
discussies beginnen op gang te ko
men. De wetgever wil met regels
komen; vooralsnog is terughou
dendheid het wachtwoord. In ieder
geval gaat het Maastrichtse plan
embryo-teelt voor onderzoek
voorlopig de ijskast in.
Tegenstanders spreken over het
aantasten van de fundamenten van
het leven, of over een ongeoorloofd
ingrijpen in de scheppingsorde.
Voorstanders spreken niet in men
selijke termen over het embryo; ze
hanteren biologische begrippen en
geven daarmee aan dat het, zeker
in de eerste paar weken, niet gaat
om een mens. En dus mag je op
embryo's experimenten doen om
daardoor ménsen te helpen.
Minister Brinkman heeft enkele
maanden geleden al te kennen ge
geven onder strenge voorwaarden
akkoord te kunnen gaan met expe-
rimehten. We kunnen dus gevoeg
lijk aannemen dat het menselijk
embryo straks onderwerp is van
wettelijk geregeld wetenschappelij
ke onderzoek.
In onderstaand interview vertelt
rabbijn J.S. Jacobs van het Inter
provinciaal Operrabinaat over de
joodse zienswijze op het probleem.
Zijn verhaal is er een voorbeeld
van hoe het denken over embryo-
onderzoek altijd wordt gevoed uit
overtuigingen, geloof of, in zijn ge
val, het joods Talmoedisch denken.
AMERSFOORT „Tien,
vijftien jaar geleden ke
ken mensen je gek aan
als je zei dat de opvoe
ding van een kind al be
gint in de baarmoeder.
Nu zijn er veel zwangere
vrouwen die bewust con
tact zoeken met hun
kind: met de handen op
de buik en zich concen
treren op het kind met
positieve gedachten. Zo
zijn ze al heel vroeg bezig
met de opvoeding. Maar
ik ga verder: de opvoe
ding begint al bij de con
ceptie. Wanneer de part
ners zich daarbij niet
menselijk gedragen,
scheppen ze niet de opti
male omstandigheden
voor het kind dat komt".
Rabbijn J.S. Jacobs, woonach
tig in Amersfoort, zegt het
een beetje voorzichtig: „Men
sen zullen dat wel gek vin
den, dat van die -conceptie,
maar ik voorspel dat over
tien, vijftien jaar iedereen
deze uitspraak accepteert".
Met deze woorden geeft de
rabbijn aan hoe in het joodse
denken niet anders over een
embryo (of wat voor biologi
sche term ook wordt ge
bruikt) gesproken kan wor
den dan over leven dat met
een bestemming ontstaat en
groeit om geboren te worden.
Argumenten als „een be
vruchte eicel is geen mense
lijk leven" gelden voor hem
dan ook niet zomaar zonder
meer. Het woord „ziel" is hier
van doorslaggevende beteke
nis. Simpel uitgedrukt komt
het in de joodse traditie hier
op neer: de zielen leven bij
God. Op zeker ogenblik daalt
een ziel af naar de aarde om
als mens de opdracht uit te
voeren zoals hij die van God
heeft gekregen. Na zijn leven
keert de ziel terug tot God.
Heeft die mens naar z'n be-
stemminggeleefd, dan komt
hij dichter terug bij God dan
toen hij ging, dan is hij „geste
gen".
Zo kan er dus nooit over een
mens-in-wording worden ge
sproken als over louter een
„stukje weefsel" of een
„klompje cellen". Altijd is er
die betekenis van het bezielde
leven dat van God komt en
een bestemming heeft op aar
de.
De betekenis hiervan voor
Rabbijn J.S. Jacobs
bijvoorbeeld de vragen over
experimenten met embryo's is
duidelijk. Maar toch is het
ook weer niet zwart-wit. Het
jodendom erkent verschil in
„leven" tussen een embryo en
een kindje dat bijna wordt ge
boren. Maar deze levens-gra
daties mogen alleen worden
gehanteerd in verband met
een noodgedwongen abortus,
als het leven van de moeder
in gevaar is.
Principes
Rabbijn Jacobs legt uit hoe
voor de orthodoxe jood in de
schriftelijke en de mondelinge
overlevering. Thora en Tal
moed, de van God gekomen
normen en waarden zijn be
schreven.
Die leer heeft eeuwigheids
waarde en dient als basis voor
alle (ethische) vragen voor
alle tijden. Toen Mozes op de
FOTO: PERS UNIE
berg Sinaï de wet kreeg te ho
ren, sprak God niet over de
vraag of de techniek van rea
geerbuisbaby's wel of niet ge
oorloofd is. Wel kreeg Mozes
de principes te horen waar
mee die vraag van de reageer
buisbaby's kan worden beant
woord, na analyse van het
probleem.
„Laat ik het zo zeggen: je
kunt een kind leren rekenen
door hem iedere dag een an
dere som uit z'n hoofd te laten
leren. De eerste dag 2+2=4;
de volgende dag 2+3=5 en zo
maar verder. Maar je kunt het
ook de principes van het op
tellen uitleggen en wanneer
hij die begrijpt, kan hij alle
optelsommen doen, wat 'ie
ook bedenkt".
Om de „principes", die af
komstig zijn van God, te kun
nen toepassen in de praktijk,
is veel kennis nodig van de
ontwikkelingen op het terrein
van bijvoorbeeld de medische
techniek. Die kennis is er dan
ook: er zijn rabbijnen die zeer
deskundig zijn op het deelter
rein van de gynaecologie, van
de anaesthesie en dergelijke.
Want, zo maakt rabbijn Ja
cobs duidelijk, beslissingen
die te maken hebben met le
ven en dood, mag je niet over
laten aan medici. Hun op
dracht ligt in het helen van
mensen, het bestrijden van
ziekte en pijn. De joodse leer,
op haast wiskundige wijze
vertolkt door rabbijnen, heeft
binnen het joodse denken het
laatste woord in de vragen
rond leven en dood.
Als geestelijk verzorger van
het joods psychiatrisch cen
trum de Sinai-kliniek in
Amersfoort, wordt rabbijn Ja
cobs zelf ook betrokken bij
dergelijke beslissingen. „Je
zou kunnen zeggen dat de
rabbijn een coördinator is tus
sen de direkt betrokkenen
(patiënt, familie) en de arts.
Als een arts tot een medische
conclusie komt waarbij nor
men in het geding zijn, legt
hij die voor aan de rabbijn. Ik
vraag dan altijd een „second
opinion", de mening van een
tweede arts. Vaak geeft de
combinatie van beide conclu
sies voldoende duidelijkheid,
maar het gebeurt ook dat ik
deskundige collega-rabbijnen,
medische Specialisten, raad
pleeg en dan tot een oordeel
kom".
Het jodendom heeft een „fijn
mazig netwerk" gesponnen
tussen Gods geboden en de le
venspraktijk van alledag. Al
les wat er gebeurt, tot en met
de meest geavanceerde tech
nieken, kan daardoor worden
beoordeeld en zo kan een pas
send antwoord worden gege
ven. In die benadering zit een
enorme „beweeglijkheid".
Juist omdat iedere vraag als
nieuw wordt beschouwd kun
nen antwoorden worden ge
geven die recht doen aan het
gebod dat z'n „vertaling"
moet vinden in de concrete
omstandigheden.
Een absoluut „ja" of „neen"
op moderne medische ontwik
kelingen is van joodse zijde
dan ook niet altijd te geven,
tenzij er duidelijk sprake is
van het schenden van Gods
geboden.
Euthanasie
Voor de rabbijn is het duide
lijk: God heeft niet voor niets
zijn normen aan Mozes gege
ven. Wanneer de mens daar
aan tornt, dan gaat het goed
mis. „Denk maar aan eutha
nasie. Wie het gebod „Gij zult
niet doden".verlaat, gaat een
heilloze weg op. Dan is de
mens niet meer beschermd
door de norm van God, maar
overgeleverd aan wat ménsen
gbed en kwaad vinden. De
gruwelijke gevolgen daarvan
zijn bekend.
Natuurlijk wordt nu gezegd:
het kan toch heel menselijk
zijn als iemand uit zijn lijden
wordt verlost? Ik zeg dan: eu
thanasie kan een barmhartige
daad lijken, maar is dat echt
zo? Wat betekent euthanasie
in geestelijke zin voor de be
trokkene? Voor zijn ziel? En
wat zijn de gevolgen voor de
totale gemeenschap?"
Het jodendom kent heel na
drukkelijk het recht op ster
ven en de plicht tot het voor
komen van lijden. Die drie
elementen: gij zult niet doden,
het recht op sterven en het
voorkomen/minimaliseren
van lijden ziin de ijkpunten
van de joodse - behandeling
van ernstig zieke mensen.
Een uiterst zorgvuldige afwe
ging wordt gemaakt op basis
van die ijkpunten, in combi
natie met een goed medisch
inzicht in de omstandigheden
van de mens om wie het gaat.
In het betoog van rabbijn Ja
cobs klinkt steeds door dat het
leven niet kan worden geme
ten en gewogen. Het leven
van een stervende man is het
zelfde leven als dat van een
man van twintig. Wie dat
principe loslaat, komt voor
onmogelijke keuzen te staan.
Is het leven van één dag min-
der-waardig aan dat van
twintig jaar? Aan dat van tien
jaar, van tien dagen, van....?
Hetzelfde geldt voor het
zwakbegaafde, het gehandi
capte leven. Wie het gebod
„gij zult niet doden" en het
principe van de gelijkwaar
digheid van het leven loslaat,
komt dankzij de medische
techniek absoluut in de
verleiding om zulk leven te
aborteren. Nu is het een mon-
goloïde kind, dat volgens een
menselijke norm gedood mag
worden in de moederschoot.
Wat is morgen de norm?
„God heeft ons zijn normen
gegeven; de mens moet zich
daar maar aan houden. Want
als die mens zelf dingen gaat
bedenkenv gaat het niet goed".
LUTSEN KOOISTRA
OVERLEG HERVORMDE KERK EN DEETMAN:
LEIDEN Als de plan
nen voor een nieuwe her
vormde opleiding voor
predikanten doorgaan,
zal dat niet veel verande
ring brengen in de dage
lijkse praktijk van de
theologische faculteit in
Leiden. Wel zullen stu
denten dan hun doctoraal
examen kunnen afleggen
in een van de zogeheten
kerkelijke vakken. Dat
zegt de decaan van die fa
culteit prof. dr. M. de
Jonge.
Gisteren werd bekend dat
tussen de Nederlandse Her
vormde Kerk en de minister
gesproken wordt over een
herstructurering van de her
vormde kerkelijke opleiding
voor predikanten. De minister
heeft in een brief de Colleges
van Bestuur van de betreffen
de universiteiten op de hoogte
gesteld van de plannen en om
commentaar gevraagd.
De huidige situatie is dat aan
vier Rijksuniversiteiten (Lei
den, Utrecht, Amsterdam en
Groningen) een aanvullende
hervormde „beroepsoplei
ding" wordt gegeven, naast de
wetenschappelijke theologi
sche opleiding aan die univer
siteiten. Voor die beroepsop
leiding benoemt de synode
kerkelijke hoogleraren. In
Leiden zijn dat de hooglera
ren A. v.d. Beek, F.O. van
Gennep en G.H. ter ScheggeL
Als de plannen doorgaan,
krijgt de Hervormde Kerk
meer mogelijkheden om het
wetenschappelijk karakter
van de beroepsopleiding te
verhogen. Zo kan dan een
doctoraal examen worden af
gelegd onder verantwoor
delijkheid van de Hervormde
Kerk in een van de „ker
kelijke vakken": dogmatiek,
christelijke ethiek, praktische
theologie, bijbelse theologie en
apostolaat.
De studenten die predikant
willen worden, zullen het me
rendeel van de vakken ge
woon blijven volgen aan de
openbare faculteit, net als nu
het geval is.
De Hervormde Kerk, de oude
Staatskerk, heeft gezien de
huidige plannen de traditie:
de opleiding van haar predi
kanten aan een openbare
(staats)universiteit niet willen
prijsgeven; ze wil kennelijk
niet, net als de gereformeer
den een eigen, kerkelijke
theologische universiteit.
De gereformeerde predikan
ten worden opgeleid aan de
Theologische Universiteit
Kampen (een kerkelijke uni
versiteit) en aan de theologi
sche faculteit van de VU in
Amsterdam waarmee de Ge
reformeerde Kerken een
overeenkomst hebben geslo
ten. De VU is een bijzondere
(in de zin van niet openbare)
universiteit.
Bavo-commissie
Met ontsteltenis heb ik het ar
tikel gelezen in de Leidse Cou
rant naar aanleiding van het
20-jarig bestaan van de „Bavo-
commissie". Dit stuk was het
resultaat van een gesprek met
mij, maar de uitwerkingen
van de hoofdthema's zijn door
elkaar geklutst en vervolgens
opgeklopt.
Op ten minste twee plaatsen
heeft de journalist twee geheel
verschillende zaken totaal ver
ward. Er is gesproken over de
te verwachten „Wet op de Ba
sisvorming" en er is gesproken
over de te verwachten nieuwe
vorm van financiering voor
het voortgezet onderwijs, de
zgn. „lump-sum"-financiering.
Mogelijke consequenties van
die twee geheel van elkaar los
staande zaken worden rustig
in eenzelfde verband geplaatst,
zonder ze apart te noemen,
waardoor bepaalde uitspraken
vooral voor insiders volstrekt
onbegrijpelijk worden. Op een
andere plek worden „de toela
tingstoets tot het voortgezet
onderwijs" (de zgn. „Leidse
toets" en de „Cito-toets") en de
„toetsing aan het eind van de
basisvorming" (na de derde
klas van het voortgezet onder
wijs) met elkaar verward.
Daarnaast zijn zaken opge
klopt met het gevolg dat mij
uitspraken in de mond worden
gelegd, die niet te verantwoor
den zijn.
De enige pretentie die de
Bavo-commissie heeft en ook
wil hebben is een gespreks
platform in stand te houden
ten behoeve van alle scholen
in de Leidse regio, voor de be
spreking van zaken zowel bij
het basis- als voortgezet onder
wijs, die problemen kunnen
opleveren bij de doorstroming
van leerlingen van het basis
onderwijs naar het voortgezet
onderwijs. Vooral omdat wij
verwachten, dat deze proble
men in de toekomst, als er een
wet op de basisvorming komt,
zich zullen blijven voordoen.
A.J.L. Trom,
(voorzitter Bavo-commissie),
LEIDEN.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BI) UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS.MUZIEK
THEATER, RECREATIE. EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
Onderwijs stelt vragen
Aan de hand van de gisteren bij minister Deetmaj
diende adviezen kunnen de politieke partijen en de or "n
ties in het onderwijs zich de komende maanden eei
beeld vormen van het toekomstige onderwijs. Er is
steld wat leerlingen ten minste moeten kunnen en 1 teI^u
als zij de basisschool verlaten. En voor de zogenaamde
vorming, de eerste drie jaar van het voortgezet ondj,
gaat het om de kenniseisen in totaal veertien vakk
voor alle leerlingen verplicht zullen zijn. In 1994 zal
scholen de basisvorming zijn ingevoerd, zo luiden de p
van Deetman.
leswi
riagi
moet
De oorspronkelijke plannen van de Wetenschap]
Raad voor het Regeringsbeleid werden drie jaar geledwyj
enthousiasme ontvangen. Eindelijk zou de kwaliteit v
onderwijs toenemen en zou de eenheid in de bonte veim(
denheid van het vaderlandse onderwijs worden ve
Eindelijk zou ook worden voorkomen dat kinderen
twaalfjarige leeftijd een keuze voor het leven moeten
en zou door een gezamenlijke voortgezette opleid
die keuze kunnen worden uitgesteld tot vijftien of
jaar. Met name dit laatste argument stond ook aan d<
van de veel verguisde middenschool uit de jaren van
ter Van Kemenade.
joer
In tegenstelling tot de middenschool gaat het bij de h
plannen echter om het handhaven van de bestaande sc
De scholen zouden zich bovendien kunnen profileren:
tig procent van de lesuren zou vrije ruimte zijn, in te
voor vakken als levensbeschouwing, extra leerstof in d
plichte vakken of extra vakken als Spaans of Grieks.
MAAR de uitwerking die Deetman aan de voorstelli
ontmoette veel kritiek in het „onderwijsveld". VoorE^.
scholen zou het noodzakelijk zijn de vrije ruimte geh
gebruiken om het bestaande onderwijsniveau te kt,gy
handhaven. En daarmee zou de mogelijkheid voor de scschi
zich te profileren weer volledig verdwijnen. De gyn den
klaagden, de vrije scholen vreesden voor het verlies v r di
onderwijsvrijheid, het lager beroepsonderwijs zag het
van dit schooltype naderen.
De aanpassingen in de voorstellen die Deetman enitfP^
geleden indiende, kwamen aan een aantal bezwaren def^en
gemoet. Maar nog steeds zijn de onderwijsvakorgan
weinig mild in hun kritiek. Ook belangenverenigingei
docenten in afzonderlijke vakken - met name die iris'
mens- en maatschappijwetenschappen - uiten hun on t (i
over de in het vooruitzicht gestelde lesprogramma's. Deioe!
tieke partijen zullen ongetwijfeld straks met reekser lV"
wijzigingsvoorstellen komen die de plannen in de ric|af
van hun politieke kleur moeten omvormen. De houdinjnt
het CDA is nog volstrekt onduidelijk, terwijl toch deze bij
de belangen van de overgrote meerderheid van de betrc
scholen ter harte moeten gaan. De vragen waarmee de-^ I
tiek de laatste tijd wordt bestookt liegen er dan ook niej p
Waarop ligt straks de nadruk in het onderwijs: op keq,gd.
verdracht voor een succesrijk leven of op vorming tot bfrhoj
levende mensen? En hoeveel vrijheid is aan de scholern r
gund om de onderwijsidealen in concrete lessen om te z^ari
Het wordt de hoogste tijd dat de partijen op die vragei t
heldere antwoorden komen.
;en)
itra
son
inil
ng
dsv
irh«
jaa
in <J
Weinig verandering
DE BILT (KNMI) Het
weerbeeld ondergaat morgen
maar weinig verandering. Met
een zwakke zuidelijke wind
wordt vochtige lucht uit
Frankrijk naar ons land ge
voerd. In deze lucht komt mist
en laaghangende bewolking
voor. Op enkele spatten mot
regen na zal daar geen neer
slag uit vallen. De minimum
temperatuur ligt vannacht
rond het vriespunt, in opkla-
ringsgebieden kan het licht
vriezen. Door de aanwezige
bewolking en mist stijgt de
temperatuur overdag nauwe
lijks. De maxima liggen rond 3
graden. Een hogedrukgebied
dat al geruime tijd het weer in
grote delen van Europa be
paalt, trekt zich geleidelijk
naar de Balkan terug. Hier
door komt de weg vrij voor
oceaandepressies die vanaf za
terdag ook het weer in ons
land gaan beïnvloeden.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor morgen en zaterdag:
Zuid-Scandinavië: eerst opkla
ringen en overwegend droog,
zaterdag langs de westkust re
gen en meer naar hef noorden
sneeuw. Middagtemperatuur
van 5 graden langs de zuid
westkust tot iets onder nul
rond Oslo. 's Nachts ten zui
den van Oslo lichte tot matige
vorst, maar noordelijk van
deze stad strenge vorst.
Britse eilanden: morgen alleen
in het noordwesten, op zater
dag ook op veel plaatsen el
ders regen. Overigens hoofd
zakelijk bewolkt. Middagtem
peratuur van 6 graden in het
oosten tot 10 in het westen.
Denemarken, Noordwest-
Du itsland, Benelux en Noord
west-Frankrijk: eerst veel be
wolking maar overwegend
droog en plaatselijk mist. Op
zaterdag in de loop van de dag
enige regen. Middagtempera
tuur 2 tot 5, in Bretagne tot 8
graden.
K
pfaag
New Yorkregenbul 6
Palm Beachl. bew. 2
Paramariboregenbui -
Sao Paoloonweer
Seoutzw. bew. C
wegend zonnig. Middagten
ratuur in de dalen en het 1
land 0 tot 4 graden. Ovei
tot rond 1400 meter hoé
lichte dooi.
Midden- en Zuid-Duitsland,
Noordoost-Frankrijk: rustig en
overwegend bewolkt weer.
Plaatselijk mist, geen neerslag.
Middagtemperatuur 0 tot 4
graden, 's nachts plaatselijk
lichte vorst.
Alpengebied: in de dalen en in
het laagland nevel, mist of
laaghangende bewolking maar
droog. Boven 1000 meter over-
Zuid-Frankrijk, Spanje, Pol TH
gal: langs de kust overweg
zonnig, landinwaarts
Noord-Spanje en Zuid-Fra
rijk plaatselijk mist of lage
wolking, vooral in de ocht4
Middagtemperatuur langsi
kust van 12 graden meer r C
het noorden tot 17 graden
Zuid-Spanje en Zuid-Portu
landinwaarts lagere tempi /Z
turen. y,
Italië, Joegoslavische kust y.
Noord-Italië plaatselijk n
vooral in de Povlakte. El< A
veranderlijk bewolkt fy
voornamelijk in Zuid- en l y
den-Italië plaatselijk een I
Middagtemperatuur van 5 i/y
1 U
den-Italië plaatselijk een y.
den plaatselijk in Noord-It
tot 10 13 graden elders. 'A
het zuiden tot 16 graden.
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
