Het is niet uit te sluiten dat
■omwonenden om het leven komen
Betere diagnose
met revolutionair
röntgenapparaat
Lubbers keert
zich niet tegen
commerciële tv
en
Elba claimt 66 min van KEP
$)U PONT INFORMEERT OVER RISICO'S FABRIEK:
lEUWi
,Cor Coster was in Letland
ssistent-kampbewaarder"
BUitvoering Bereikbaarheidsplan
pandstad officieel begonnen
Onzekerheid subsidie
schone auto's blijft
„Mannen moeten geweerd
in verplegende beroepen"
PAGI1
BINNENLAND
GeidóaQowumt
WOENSDAG 18 JANUARI 1989 PAGINA 3
l/M 'rinses Margriet
Tiaar VS
rmans
tich
ageerèii
zeken e
n D
isch
lEN HAAG Prinses Mar-
riet en haar man mr. Pieter
an Vollenhoven zullen op
jtnodiging van „The Ameri-
in Committee for the Ter-
intenary of the Accession of
William III and Mary II"'
wfan 10 tot 14 februari Willi-
nsburg (Virginia) en Was-
ngton in de Verenigde Sta
rt bezoeken. De prinses is
schermvrouwe van de Wil-
m en Mary herdenking in
jderland. In Williamsburg
itvangt zij op de William
and Mary University een
lonorary Fellowship' voor Prinses Margriet viert morgen
aar werk ten behoeve van haar 46e verjaardag,
herdenking. FOTO: DIJKSTRA
SCHIEDAM De Schiedamse druk
kerij Elba claimt 66 miljoen gulden
van de failliete paspoortfabriek KEP
BV. Volgens juridisch adviseur mr.
W. Korteweg heeft Elba hier recht
op, zo schrijft hij in een brief aan cu
rator mr. J. Mentink van KEP.
Elba meent sterk in de schoenen te
staan. De vordering bestaat voor het
grootste deel uit „gederfde bruto
winst", aldus Korteweg. De drukkerij
Elba, die onder meer de strippen
kaart maakt en die onder leiding
staat van Wil Baard, is één van de
bedrijven die aan de wieg stonden
van de oprichting van KEP. Elba
fungeerde als toeleveringsbedrijf
voor KEP en maakte het paspoort
boekje waarin de fraudebestendige
kaart met persoonsgegevens zou ko
men.
Baard bekleedde daarbij een dubbel
functie: naast directeur van Elba was
hij technisch directeur van KEP.
KEP heeft, doordat de paspoort-order
werd ingetrokken, zijn schuldeisers
nooit kunnen betalen. Wel werd vlak
voor het verbreken van de samen
werkingsovereenkomst met de staat
2,4 miljoen naar Elba overgeboekt.
Voor Elba was dit lang niet genoeg,
vandaar dat de drukkerij nu met de
grote claim is gekomen. Elba ontkent
overigens dat de Fiscale Inlichtingen-
en Opsporingsdienst (FIOD) bezig is
met een onderzoek bij het bedrijf. Er
zou sprake zijn van een onderzoek
door enkele medewerkers van de
Rijksaccountantsdienst.
Rijksgebouwen als
lichtend voorbeeld
DEN HAAG De Rijksoverheid
zal alleen nog hoogfrequente tl-
verlichting toepassen in haar ge
bouwen. De redenen hiervoor
zijn energiebesparing en milieu
overwegingen, vertelde mr. F.
Evers, directeur van de Rijksge
bouwendienst, gisteren tijdens
het symposium „Licht op renova
tie" in Den Haag. Het Rijk wil
hiermee onder meer een voor
beeldfunctie vervullen voor an
dere onroerend-goedbezitters.
Hoogfrequente verlichting is
goedkoper in energiegebruik dan
gewone tl-verlichting. Bovendien
kunnen hoogfrequente tl-buizen
worden gedimd en hebben ze een
hogere lichtopbrengst.
Kakkerlakkenplaag
tast apparatuur aan
AMSTERDAM Een kennelijk onuit
roeibare kolonie kakkerlakken heeft in
Amsterdam-Zuidoost in vier woningen
voor 10.000 gulden schade toegebracht aan
elektronische apparatuur. Dat zei de ad
vocaat van de vier huurders mr. U. Koop-
mans gisteren in een kort geding voor de
Amsterdamse rechtbank. Hij eiste schade
vergoeding van de gemeente. Op de zit
ting toonden de bewoners een videofilm
waarop te zien is hoe de kakkerlakken op
wanden en plafonds wandelen. Een bewo
ner trof zelfs een kakkerlak aan op het
gezicht van haar baby. De advocaat van
de gemeente Amsterdam ontkende dat de
beestjes elektronische apparatuur aantas
ten en vroeg de rechtbank de gevraagde
voorzieningen te weigeren.
Vader ontvoert
eigen kinderen
naar Egypte
VENLO Een 35-jarige Egypte
naar heeft zijn drie kinderen, twee
meisjes en een joegen van 1, 3 en 5
jaar, in Venlo ontvoerd en is met
hen via Schiphol naar Egypte ver
trokken. De kinderen hebben zowel
de Nederlandse als de Egyptische
nationaliteit. De 32-jarige Neder
landse moeder woonde met de kin
deren al enige tijd in Venlo. Han
gende de uitspraak in een echtschei
dingsprocedure waren de kinderen
aan haar toegewezen. De vader
mocht ze alleen met uitdrukkelijke
toestemming van de moeder meene
men voor uitstapjes.
vv;
e moj
tekst
iteren
regee
iag of
g is
afspra
tan bi
oldoei
n, dal
et re J
arekej
eer iij
vordel
begrijp
code
:en i
ie S'
ïn tiji
De
DA-i
fgemi
ïer S'
VANDAAG
IN HET
)ORDRECHT Het
[eeft even geduurd, maar
lim 12,5 jaar na de che-
lische ramp in het Itali-
inse bergdorpje Seveso
5-ie er dan: de Post-Seve-
>-richtlijn. Vanmorgen
ïaakte het ministerie van
rROM bekend dat met
igang van juli dit jaar ten
linste 74 chemische be
kijven in Nederland om
wonenden geïnformeerd
ïoeten hebben over de
isico's van de stoffen
waarmee gewerkt wordt.
Du Pont de Nemours, in
Dordrecht is al klaar met
Het chemische bedrijf, leve
rancier van onder meer de
anti-aanbaklaag in menige
koekepan, windt er geen
doekjes om. In een brief die
aanstaande dinsdag onder
ruim vijfduizend omwonenden
van de fabriek verspreid
wordt, staat: „Tijdens een on
gewenste gebeurtenis kunnen
stoffen vrijkomen die bij hoge
concentraties bijvoorbeeld de
longen en slijmvliezen ernstig
aantasten. Het is niet uit te
sluiten dat omwonenden hier
door om het leven komen".
Een boodschap die op het eer
ste gezicht nogal wat ongerust
heid kan veroorzaken, erkent
voorlichter Henk Post van Du
Pont volmondig. Maar hij zou
geen voorlichter zijn als aan
de betreffende alarmerende
passage niet relativerend was
toegevoegd: „De kans dat zo'n
ongeluk gebeurt is één op de
miljoen per jaar. Dat is te ver
gelijken met de kans die u
loopt om binnen de periode
van een jaar dodelijk door de
bliksem te worden getroffen".
Post-Seveso
Du Pont bijt in Nederland als
chemisch bedrijf het spits af in
het zogenoemde Post-Seveso-
Project. Naar aanleiding van
die spraakmakende ramp in
Italië, waarbij het dorp Seveso
in 1976 werd blootgesteld aan
het zeer giftige dioxine, vaar
digde de Europese Gemeen
schap in 1982 nieuwe veilig
heids-richtlijnen uit, waaraan
op termijn alle lidstaten zou
den moeten voldoen.
In Seveso werd een dure en
pijnlijke les betaald. Pas ruim
twee weken nadat bij een ex
plosie in de Icmesa-fabriek
circa 2 kilo dioxine was vrijge
komen, werden de inwoners
van het dorp Seveso geëva
cueerd. Huisdieren waren in
middels gestorven en de kin
deren zaten onder de bulten.
Ook de plaatselijke overheid
bleek niet op de hoogte van de
ernst van de ramp of de giftig
heid van de vrijgekomen stof
fen.
Bij Du Pont is maandenlang in
nauwe samenwerking met ge
meenten, provincie, rijk en
brandweer aan een deugdelijk
rampbestrijdingsplan gewerkt,
vertelt Henk Post. „Elke ge
meente in Nederland beschikt
al over een rampenplan, waar
bij in feite wordt afgesproken
wie bij een omvangrijke ramp
wat doet. Maar het hebben
van een rampbestrijdingsplan
was tot voor kort niet ver
plicht".
Du Pont heeft uit het plan ge
concludeerd dat een eventuele
ramp bij de fabriek de omge
ving nooit langer dan enkele
uren kan belasten. Hoewel het
in Seveso juist ontbrak aan
een tijdige evacuatie van bur
gers, denkt Du Pont nooit tot
een evacuatie over te hoeven
gaan. In een neon-oranje
„alarmkaart" wordt de bur
gers in klare taal uitgelegd dat
zij bij een ramp op het Du-
Pontterrein vooral binnen
moeten blijven, alles moeten
sluiten en moeten wachten op
nadere berichten via de kabel-
tv of geluidswagen.
Waarom niet evacueren
H. van der Weide, afdelings
hoofd van de gemeentelijke
brandweer: „Gebleken is dat
de mensen het best beschermd
zijn door verblijf binnenshuis.
Juist als je naar buiten gaat,
word je aan een eventuele gas
wolk blootgesteld. Bovendien
is een evacuatie in een noodsi
tuatie in ons dichtbevolkte
land niet realiseerbaar. Alleen
preventief zou het uit te voe
ren zijn. Maar als je dan ziet
dat de evacuatie van 700 men
sen uit Rotterdam in verband
met de bellebom al zeven
maanden voorbereidingstijd
vergde, kun je ook daar scep
tisch over zijn".
Is het niet even onrealistisch
te verwachten dat mensen
braaf binnen zullen blijven als
zich op een steenworp afstand
een grote ramp heeft voorge
daan?
Post: „Uitgangspunt moet na
tuurlijk zijn dat het niet te
lang mag duren. Aangezien we
bij Du Pont toch over eventue
le gifwolken praten, die dus
weer overwaaien, zal de tijd
dat mensen binnen moeten
blijven beperkt blijven. Er
hoeven heus geen pakken
brood in de vriezer".
Post: „Nee, kom nou, dat is
hier niet aan de orde". Met
een blik op Van der Weide:
„We hebben het nog wel even
gehad over vochtige lappen,
De chemische fabriek van Du Pont in Dordrecht.
die de mensen dan tussen de
kieren van ramen en deuren
zouden moeten proppen. Of
kleefband om dat soort zaken
af te plakken. Maar als je van
een wolk van drie uur uitgaat,
heb je nauwelijks de tijd om
dat soort maatregelen te tref
fen".
De alarminstructies, die vaag
doen denken aan de „oorlogs
kaart" van de BB uit de jaren
vijftig, vormen overigens niet
het eerste contact tussen Du
Pont en omwonenden. Al se
dert acht jaar organiseert het
bedrijf met enige regelmaat
een „open huis". In 1985 moest
Post de omwonenden drie
keer achtereen informeren
over bedrijfsongevallen die
zich hadden voorgedaan. Bij
het ernstigste incident ont
snapte uit een opslagtank 12
kilo giftig fluor-waterstofgas.
Post: „We hebben toen de hele
buurt geïnformeerd, want
theoretisch gesproken was er
een toch een redelijke kans op
een forse ramp. De bodem van
het opslagbassin voor totaal
4000 kilo fluor-waterstof bleek
immers poreus te zijn. Daar
was het publiek indertijd niet
blij mee, dat kunt u van me
aannemen".
Anno 1989 prijkt bij de ingang
naar het bedrijf een groot me
dedelingenbord dat trots meldt
dat sedert 1985 ruim tien mil
joen veilige arbeidsuren afge
werkt zijn. Daaronder de me
dedeling: ..Du Pont, nummer-1
in veiligheid".
PAUL KOOPMAN
MSTERDAM De voetbal-
akelaar Cor Coster, schoon-
ader van Johan Cruyff, is in
tweede Tweede Wereldoor-
assistent-kampbewaarder
Letland geweest, zo meldt
iet weekblad Hervormd Ne-
rland in zijn editie van deze
•eek. Volgens het blad werd
loster aan het begin van de
irlog wegens zwarte handel
gearresteerd en^gevangen ge
zet in een kamp in Duitsland.
Na anderhalf jaar werd hij
overgeplaatst naar Letland,
waar hij assistent-kampbe-
waarder werd. Coster was ver
antwoordelijk voor de verde
ling van voedsel en goederen
in het kamp en trad daarbij, zo
verklaren dwangarbeiders, be
paald hard op. Coster ontkent
dat niet en laat weten sommi
ge daden nu te betreuren.
„Maar ik zat in een dwangpo
sitie. Er moesten nu eenmaal
vervelende beslissingen geno
men worden", aldus Coster.
De voetbalmakelaar werd di
rect na de oorlog in Nederland
aangehouden, maar er werd
geen vervolging tegen hem in
gesteld.
aiië:\ i)EN HAAG „Buiten
en gewoon, stimulerend en
lagter lovenmenselijk". Zo om-
'bféde ;chreef minister Smit-
Kroes van verkeer en wa-
erstaat gistermiddag de
ewoïï ïensgezindheid over het
jtemp bereikbaarheidsplan
J6 Randstad die na tweeën
eenhalf jaar overleg .tus-
h^sen Rijk, provincies en de
deeirier grote steden is ont
staan. In het Nederlands
Congresgebouw in Den
«jHaag ondertekende zij sa-
li' men met de vier betrok-
ken burgemeesters en
i drie gedeputeerden van
de Randstad-provincies
het Convenant tot verbe-
tering van de bereikbaar-
s heid van de Randstad.
Met de ondertekening is
de uitvoering van het be
reikbaarheidsplan offi
cieel begonnen.
De belangrijkste projecten uit
het plan zijn: de verbreding
van de A4 tussen Amsterdam
en Den Haag, de aanleg van
een tweede Coentunnel bij
Amsterdam, de voltooiing van
het „Hoefijzer" rond Den Haag
en de verdubbeling van de
spoorlijn tussen Amsterdam en
Den Haag. Verder zijn er plan
nen voor de verbetering van
het provinciale en stedelijke
wegennet en het voor de aan
leg van -sneltramnet tussen
Den Haag, Rotterdam en Zoe-
termeer.
De totale kosten van de uit
voering van het bereikbaar
heidsplan bedragen 3,4 miljard
gulden, waarvan ongeveer een
miljard wordt opgebracht door
een verhoging van de wegen
belasting met 25 gulden. Mi
nister Smit-Kroes hoopt dat
alle projecten in 1995 voltooid
zijn.
Niet iedereen deelde overigens
het enthousiasme van de mi
nister en de aanwezige stads
en provinciebestuurders. Bui
ten het Congresgebouw maak
ten enkele leden van de Initia
tiefgroep Wijs op Weg hun on
genoegen over het bereikbaar
heidsplan kenbaar, door een
brede strook zwart plastic als
een loper voor de ingang te
leggen. Het plastic symboli
seerde het vele asfalt dat er bij
zal komen, omdat de plannen
volgens de actievoerders „ab
solute voorrang geven aan het
autoverkeer boven het open
baar vervoer en het fietsen".
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BI1LAGE BI) UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS MUZIEK
THEATER. RECREATIE.EXPOSIT1ES
EN EEN COMPLETE AGENDA
DEN HAAG Het kabinet durft geen absolute zekerheid te
bieden dat consumenten en autobedrijven gespaard blijven als
het Europese Hof van justitie de Nederlandse fiscale maatrege
len voor schone auto's afkeurt. In het ongunstigste geval zouden
ze dan de genoten subsidies moeten terugbetalen. Deze achter
deur bleef gisteren tijdens het kamerdebat over de subsidies
voor nieuwe auto's met katalysatoren steeds dreigend op een
kier staan. Staatssecretaris Koning van financiën hief de waar
schuwende vinger op, nadat minister Nijpels (milieu) aanvanke
lijk nogal wat optimisme had gewekt.
DE KNOLLEN
Links een foto van een borstkas gemaakt met een gangbaar röntgenapparaat. Rechts een foto
gemaakt met de Amber, waarop de structuur van de longen veel helderder is en ook de wervelko
lom beter te zien is. Rechtsonder vier streepjes die op de linkerfoto praktisch niet zijn te onder
scheiden.
FOTO'S: PR
AZL KON AMBER DRIE JAAR UITPROBEREN
LEIDEN Er is een
nieuw apparaat voor het
maken van röntgenfoto's
van hart en longen (de
borstkas), waarover medi
ci van het Academisch
Ziekenhuis van Leiden
(AZL) zeer enthousiast
zijn. Het apparaat, bedacht
en gemaakt door de Delft-
se optische industrie Ol-
delft, is drie jaar in het
AZL uitgeprobeerd en
wordt inmiddels dagelijks
gebruikt. De foto's die
met de nieuwe vinding
kunnen worden gemaakt
laten veel meer zien dan
met de gangbare appara
tuur mogelijk is. Daardoor
is een betere en snellere
diagnose mogelijk, terwijl
ook de gevolgen van een
behandeling beter kun
nen worden gevolgd.
Dr. L. Schultze Kool, hoofd
thorax-radiodiagnostiek van
het AZL, heeft het nieuwe ap
paraat, de Amber, al die jaren
onder zijn hoede gehad. „We
hebben er van 1200 patiënten
foto's mee gemaakt en ik kan
niet anders zeggen dan dat we
hier te maken hebben met een
revolutionaire vooruitgang in
de diagnostiek. De longen en
alle eventuele afwijkingen zijn
stukken duidelijker zichtbaar
dan normaal. Bovendien is het
aantal mislukte opnamen bijna
nihil. Vroeger moest je nog ge
regeld twee of drie foto's van
iemand maken en dat is niet
zo prettig voor een patiënt.
Volgens prof.dr. A. Voorthui-
sen, hoofd radiodiagnostiek
van het AZL, zou met de nieu
we methode zelfs eerder long
kanker kunnen worden ont
dekt. Dat zou geen geringe
vooruitgang zijn, want het gro
te probleem bij longkanker is
dat het carcinoom pas op een
foto te zien is als deze niet
meer te genezen is. Voorthui-
sen zegt dat de metastases, de
kleine bolletjes aan de wand
van de long, of uitzaaiingen
met het nieuwe procédé wel
degelijk beter te zien zijn.
Voorthuisen noemt de huidige
generatie röntgenapparatuur
heel behoorlijk, maar niet per
fect. Röntgenstralen worden
door diverse lichaamsdelen of
organen nog te veel geabsor
beerd, waardoor een foto ont
staat waarop lang niet alles te
zien is. De Amber kent dat
probleeem nauwelijks, onder
meer omdat een microproces
sor exact regelt waar veel en
waar minder straling moet ko
men. „Dat betekent", zegt
Voorthuisen, „dat sommige de
len van het lichaam meer stra
len krijgen en andere delen
minder. Maar bij elkaar is dat
niet meer dan bij een tot nu
toe gangbare foto. Het is daar
om ook zeker niet riskanter of
zo. Voor de patiënten veran
dert er niets. Of nou ja, wij
weten nu natuurlijk beter en
eerder wat ze eventueel man
keren".
Voorzichtig wordt al gedacht
aan toepassing bij andere rönt
genfoto's dan alleen van hart
en longen, maar dat is nog in
een zeer experimenteel stadi
um. Voorlopig wil fabrikant
Oldelft, die zo'n tien miljoen
heeft geïnvesteerd in de ont
wikkeling van de Amber, eens
kijken wat de mogelijkheden
van het apparaat zijn voor de
thorax-fotografie. Directeur D.
Büther, die vooral hoopt op de
Amerikaanse markt, is in elk
geval zeer optimistisch: „Ik
denk dat we met dit apparaat
een klapper in huis hebben".
Het zou hem niet verbazen als
de Amber de opvolger wordt
van de Odelca, 's werelds
meest gebruikte camera voor
thorax-fotografie. Dit appa
raat, waarvan Oldelft er zeker
30.000 heeft verkocht, bewees
vooral na de Tweede Wereld
oorlog zijn diensten bij het op
sporen van tbc.
DICK HOFLAND
DEN HAAG De VVD zal
zich tegen uitbreiding van de
STER-reclame op televisie
verzetten als het kabinet de
plannen van AVRO, TROS en
Veronica (ATV) voor het op
richten van een commerciële
omroep tegenwerkt, aldus het
liberale kamerlid Loek Her-
In een interview met de
VAR A-televisie had Lubbers
zondagavond betoogd dat ex
tra STER-zendtijd de behoefte
aan een commerciële omroep
zou verminderen. „Die uitla
tingen waren bedoeld", zo ver
klaarde hij tegenover de Ka
mer, „om de impasse in de me
diadiscussie op te heffen en
het reclame-taboe bij de tegen
standers van commerciële om
roep te doorbreken".
Lubbers weersprak de VVD-
opvatting dat zijn uitlatingen
in strijd waren met het regeer
akkoord. Evenmin was het
zijn bedoeling de oprichting
van een commerciële omroep
(waartoe het regeerakkoord
onder bepaalde voorwaarden
de mogelijkheid biedt) dwars
te zitten, zoals de VVD giste
ren suggereerde. De VVD is
een sterk voorstander van een
commerciële omroep, het CDA
voelt er bitter weinig voor en
ook de ATV-omroepen en de
„gekleurde" omroepen zoals
KRO, NCRV en VARA hou
den er verschillende menin
gen op na.
Daarom had de premier het
idee geopperd om onder hand
having van het huidige om
roepbestel de STER-zendtijd
fors uit te breiden en meer te
spreiden over de uitzendtijden,
echter zonder onderbreking
van programma's. „Dat zou di
verse voordelen opleveren",
zei Lubbers gisteren. „Adver
teren via de televisie wordt
aantrekkelijker, de STER-in-
komsten nemen flink toe, de
omroepen kunnen daardoor
meer doen en de kijkers hoe
ven minder omroepgeld te be
talen. Hierdoor wordt wellicht
ook de behoefte aan een afzon-
.derlijke commerciële omroep
minder. Misschien brengt dit
alles de verschillende partijen
wat dichter bij elkaar. Ik heb
met mijn opmerkingen ge
tracht twee dingen te doorbre
ken: ten eerste de impasse in
de discussies en ten tweede het
reclame-taboe dat nu nog be
staat in het CDA en binnen de
omroepen die niet tot het
ATV-drietal behoren. Ik kan
me moeilijk voorstellen wat de
VVD hierop tegen zou hebben,
want de VVD is immers altijd
een groot voorstander van
meer reclame geweest".
„Al met al ben ik van mening
dat ik de belangen van de coa
litie op geen enkele wijze heb
geschaad", aldus Lubbers. De
mogelijkheid dat er toch nog
een afzonderlijke commerciële
omroep komt ligt volgens hem
nog steeds open.
UTRECHT Een drastische beperking van het aantal
mannen bij de intrede in verzorgende beroepen is
noodzakelijk om de positie van vrouwelijke werkne
mers veilig te stellen. Als mannen niet in zulke groten
getale binnenkomen, dan is het ook niet zo moeilijk om
ze tegen te houden bij de hogere posities. Deze theorie
zette dr. Marlies Ott van de vakgroep arbeids- en orga
nisatiepsychologie van de Universiteit van Amsterdam
gisteren uiteen op een bijeenkomst van de FNV-ambte-
narenbond AbvaKabo in Utrecht.
De AbvaKabo hield een symposium over vrouwen in verzorgen
de beroepen. Er mankeert nogal wat aan de positie van die
vrouwen en daarom zijn harde maatregelen nodig, stelde Ott.
Verpleging en verzorging was vroeger vooral een beroep voor
vrouwen. Van de 293 geklassificeerde beroepen in Nederland
zijn er nu 171 typisch mannelijk (er werkt minder dan tien pro
cent vrouwen) en slechts 13 typisch vrouwelijk (minder dan tien
procent mannen). De scheiding tussen mannen- en vrouwenbe
roepen is de laatste twintig jaar enigszins afgenomen maar dat
komt vooral doordat meer mannen in vrouwenberoepen zijn
gaan werken en niet andersom, aldus Ott. Het aantal vrouwen
in hogere functies is de laatste jaren veel sneller afgenomen dan
in lagere functies. In 1985 was nog maar 54 procent van de lei
dinggevenden een vrouw, terwijl dat in 1971 nog op 77 procent
lf$.