s jechos lowaki je zorgt
oor valse noot in Wenen
Reagan: Nooit plan
voor aanval Libië
We kunnen het niet meer bolwerken
ITENLAND
I ïaos misschien
zond voor mens
Gorbatsjov
wil pachten
uitbreiden
Asteroïde „schampt'" aarde
)LITIE PRAAG ARRESTEERT WEER DEMONSTRANTEN
ïrgeefse
ekactie
Eiar VdB
Hoop voor
Solidariteit
na fel debat
partijtop
Weer honderden
xecuties in Iran"
ISRAELI'S KLAGEN NOOD OVER ECONOMIE
QeidóaOowumt
DINSDAG 17 JANUARI 1989 PAGINA S
urnen
dat in
)nomisd
verbeui
isch afv;
gvoor h
ing won
de
•ten is d£
verhaalt
Derder d
echtmatj
j Beunin v
?gens 1
I van
II j
he v;
he
toffen ei j
geldboet
istraf vai fi
gens offj n'
Weurt di »r
enadeeld t
'RANCISCO Een licht onregel-
hartslag kan een teken van ge
leid zijn, terwijl monotone regel
de kans op hartaanvallen ver-
Dat hebben wetenschappers die
aosdynamiek de wetenschap
/an uitgaat dat ordelijke processen
;unnen voordoen als wanorde
op het jaarlijks congres van de
ikaanse Vereniging voor de Be-
van de Wetenschap. Niet ie-
het echter met deze chaostheo-
De econoom William Brock
dat sommige conclusies „gewoon
zijn en ons de reputatie bezorgen
n bende kwakzalvers".
MOSKOU Sovjetleider
Gorbatsjov vindt dat er een
wet moet komen om pachters
van landbouwgrond beter te
beschermen. De wet, zo zei hij,
zal gelden voor „alle economi
sche sectoren", wat impliceert
dat het pachtsysteem dat in de
landbouw wordt ingevoerd
mogelijk ook in de industrie
en dienstensector zal worden
gebruikt. In maart zal een spe
ciale zitting van het Centraal
Comité worden gehouden over
het pachtsysteem.
Parlementariërs in
Taiwan op de vuist
TAIPEH Tijdens een vergadering
van een commissie van het Taiwanese
parlement is gisteren groot tumult uit
gebarsten, toen oppositieleden kracht
bijzetten aan hun afkeer van een wets
voorstel van de regering. Zij gooiden
stoelen door de zaal, rukten microfoons
omver en scheurden documenten aan
stukken. Inzet van het tumult was een
wetsontwerp inzake een pensioenrege
ling voor parlementariërs. Het duurde
meer dan een uur voordat de rust weer
keerde in het parlement. Voorzitter Ho
verklaarde het wetsontwerp daarop
doodleuk „unaniem goedgekeurd door
de commissie". Het voorstel zal nu ter
goedkeuring aan het voltallige parle
ment worden voorgelegd.
PARIJS Een geheimzinnige asteroïde, die 4 januari bij
toeval is ontdekt door Franse astronomen, bevindt zich
voldoende dichtbij om een contact met de aarde statis
tisch mogelijk te maken. Het rotsblok is op „slechts" en
kele miljoenen kilometer van onze aarde verwijderd en
heeft van zijn ontdekkers de naam „1989 AC" gekregen.
Op 25 december passeerde de asteroïde op vijftien mil
joen kilometer van de aarde. Dit komt overeen met veer
tig keer de afstand tussen de maan en de aarde, die men
op 380.000 kilometer stelt.
„Volgens onze berekeningen is de asteroïde in 2013 op
nog maar enkele maanafstanden van de aarde", aldus
Jean-Louis Heudier, die als astronoom is verbonden aan
het waarnemingscentrum te Calern-Caussols in de Fran
se Alpen. Volgens hem staat het risico van een botsing
echter praktisch op nul. Wetenschappers vinden asteroï
den interessant, omdat die veel kunnen leren over het
ontstaan van de wereld.
Amerikaanse bases
moeten verdwijnen
MANILA De Filipijnse minister
van buitenlandse zaken heeft van
daag gezegd dat de Amerikaanse ba
ses in zijn land uiteindelijk zullen
moeten verdwijnen. Volgens minister
Raul Manglapus is er voor de VS
geen reden meer haar bases te hand
haven nu de Sovjetunie overweegt
haar marine-basis in Vietnam te slui
ten. Afgelopen oktober tekenden
Manglapus en zijn Amerikaanse col
lega George Shultz een huurovereen
komst tot 1991 voor de Amerikaanse
bases. In ruil daarvoor zal Manila de
komende twee jaar voor 962 miljoen
dollar aan economische en militaire
hulp krijgen.
Duitse commissie wil
hervatting vliegshows
BONN De Duitse minister van
defensie heeft het advies gekregen
weer vliegshows toe te staan in de
Bondsrepubliek. Dergelijke shows
waren verboden na de ramp in
Ramstein in augustus, waarbij ze
ventig mensen omkwamen nadat
drie toestellen van een Italiaans
stuntteam op elkaar botsten. De to
lerantie "van de bevolking tegen
over het leger is erg afhankelijk
van de relatie van de burgers met
de strijdkrachten, aldus een onder
zoekscommissie. En vliegshows
vormen hierin een schakel. Wel
zouden de criteria voor de veilig
heid moeten worden verscherpt.
[EN Wanneer de
oslowaakse minister
buitenlandse zaken,
llmir Johanes, donder-
in Wenen zijn handte-
zet onder het slot-
ment van de confe-
ie over veiligheid en
inwerking in Europa,
nenig westers diplo-
de wenkbrauwen
ar.wan*ken. De afspraken in
r wam slotdocument staan
ers vrijwel haaks op
iJKSTRA/ijze, waarop.de Tsje-
ihe politie de afgelo
pen dagen is opgetreden
tegen demonstranten.
In de hoofdstad Praag kwam
het gisteren opnieuw tot een
treffen tussen politie en beto
gers, toen activisten bloemen
wilden leggen op de plaats
waar de student Jan Palach
zich twintig jaar geleden in
brand stak. Volgens ooggetui
gen was de samenkomst heel
spontaan ontstaan en waren de
meeste aanwezigen op het
plein toevallige passanten.
zijn" gisteren talrijke mensen
aangehouden, onder wie zeker
veertien leden van de mensen
rechtenbeweging Charta. On
der hen is ook de toneelschrij
ver en winnaar van de Eras
musprijs, Vaclav Havel. Het
officiële persbureau CTK ver
klaarde dat de politie in actie
was gekomen tegen „elemen
ten die vijandig staan tegen
over de staat".
In Wenen, waar vandaag de
minister van buitenlandse za
ken van de 35 CVSE-landen
zijn begonnen aan de slot
bijeenkomst Europese veilig-
Volgens Praagse dissidenten heidsconferentie, staat behalve
Tsjechoslowakije ook Roeme
nie volop in de aandacht. Naar
in de wandelgangen verluidt,
kan er op gerekend worden
dat de meeste ministers de
twee Oostbloklanden niet zul
len sparen in hun redevoerin
gen. Praag heeft een slechte
beurt gemaakt met het harde
optreden tegen demonstran
ten, Roemenie heeft de boos
heid gewekt door zich te wil
len onttrekken aan met name
de passages in het slotdocu
ment over de mensenrechten.
Daarmee hebben de Roeme
nen het laatste beetje populari
teit dat zij wellicht in het Wes
ten nog hadden wegens hun
vaak onafhankelijke opstelling
binnen het Warschau Pact
verspeeld.
Het optreden van de Praagse
autoriteiten zorgde echter voor
de meeste cynische commenta
ren. Steny Hoyer, vice-voorzit-
ter van de Amerikaanse dele
gatie, weigerde de gebeurtenis
sen in Praag echter te zien als
een bewijs dat alle mooie ver
klaringen over de mensen
rechten in de praktijk weinig
effect sorteren. Hij wees erop
dat doelstellingen nooit met
een voor de volle honderd
honderd procent kunnen wor
den gerealiseerd.
ondertekening
van het
slotdocument
van de
conferentie in
Wenen is de
laatste officiële
daad van
minister
Shultz.
Vandaar dat in
de
Oostenrijkse
hoofdstad ook
een beetje zijn
afscheid wordt
gevierd. Op
een feestje
danste hij met
onder anderen
Dagmar Koller,
de vrouw van
de
al d
gestre
gingen
le pot.
rikke-
aarom
gaan
beetje
inbre-
etten;
>agne.
iet lijf
et het
:e: als
man grote interventie-
„Interforce", dat al sinds
dagavond de oud-politicus
eert op te sporen, heeft
relijks aanknopingspun-
groepen die de ont-
ng hebben opgeëist, de
alistische revolutionaire
de „CCPR" of
IP", hebben nog steeds
gesteld. De groepen
zijn onbekend.
jarige oud-premier, die
vermogend is, is de laatste
in paar maal be-
Premier Martens
ht deze informatie, die jus-
kennelijk achter de hand
willen houden, gisteren op
ndige wijze in de open
heid via de nu alleen nog
proef-draaiende Vlaamse
isie Maatschappij. Vol-
Martens had VdB met
ster Tobback van Binnen
zaken een onderhoud
evraagd om politiebe-
rming te vragen. Tobback
stigde dat VdB gisteren
dagen na zijn ontvoering,
hem langs zou komen,
'er weet ik niet",
de politie en Justitie was
ondagavond niets over be-
'ingen bekend. Zoals zo-
Belgen beschikte VdB
;en wapen, waarvoor hij
onlangs een nieuwe wa-
rergunning aanvroeg.
Ontsnapt uit wrak
Na zeven dagen vastgezeten te hebben in dit autowrak bedolven onder een lawine
de zesjarige Tasha Edwards en haar vader uit het Amerikaanse Oregan gisteren
werden met lichte verwondingen in het ziekenhuis opgenomen. De moeder kwam
om het leven.
van stenen zijn
bevrijd. Beiden
bij het ongeval
(Vervolg van de voorpagina)
WASHINGTON De
Amerikaanse president,
Roanald Reagan, heeft ge
zegd dat de Verenigde
Staten nooit van plan zijn
geweest een bombarde
ment uit te voeren op een
fabriek in Libië, die vol
gens Washington bedoeld
is voor de produktie van
chemische wapens.
Reagan veroorzaakte vorige
maand opschudding toen hij in
een vraaggesprek zei dat de
Amerikaanse regering nog
geen besluit had genomen
over een mogelijke aanval op
de fabriek. In een interview
met de Amerikaanse televisie
maatschappij CNN zei Reagan
gisteren dat zijn regering nooit
plannen heeft gehad voor een
militaire aanval.
Intussen is de regering in de
Bondsrepubliek nu ook tot de
slotsom gekomen dat de fa
briek, die met Westduitse hulp
zou zijn gebouwd, in staat is
gifgas te produceren. Dat heeft
de Westduitse minister van fi
nanciën, Gerhard Stoltenberg,
gezegd. Het was voor het eerst
dat Bonn instemt met de visie
van de Amerikaanse regering,
die haar verdenking van Libië
al weken geleden openbaar
maakte. De autoriteiten in de
Bondsrepubliek hadden tot
voor kort sceptisch op de be
schuldigingen van Washington
gereageerd.
Te vaag
Volgens Stoltenberg hoorde
Bonn in augustus reeds over
de vermeende Libische activi
teit van Westduitsers. Omdat
de verstrekte informatie „te
vaag" zou zijn, heeft de rege
ring van kanselier Helmut
Kohl pas onlangs actie onder
nomen. Drie dagen geleden zei
regeringswoordvoerder Fried-
helm Ost nog dat Bonn pas
midden oktober enig vermoe
den had gekregen.
Volgens het weekblad Der
Stern heeft het Duitse bedrijf
Imhausen „via indirecte kana
len" van het Amerikaanse
elektronica-concern Harris de
centrale computer voor de Li
bische fabriek geleverd had
weten te krijgen. Imhausen
wcrdt door de Amerikaanse
autoriteiten gezien als de spil
in de geheimzinnige transac
ties met Libië. In Miami sprak
Harris-woordvoerder Peter
Carney het bericht van Stern
tegen. Het blad Bild meldde
gisteren dat de directeur van
Imhausen, Jtlrgen Hippenstiel-
Imhausen, telefonisch met de
dood is bedreigd. De 42-jarige
directeur zou met vrouw en
kind om veiligheidsredenen
naar het buitenland zijn uitge
weken.
Geen onderzoek
Het Nederlandse ministerie
van economische zaken ziet
voorlopig geen aanleiding de
Economische Controledienst
(ECD) te laten onderzoeken of
de Helderse handelsonderne
ming Kruijff Bunker Service
(KBS) grondstoffen voor de
produktie van gifgas heeft uit
gevoerd naar Iraq of Libië.
KBS-directeur Kruijff had de
ECD maandag gevraagd in
zijn bedrijf een onderzoek in
te stellen opdat kon worden
vastgesteld dat KBS niet be
trokken is bij ongeoorloofde
export naar Libië of Iraq.
Kruijff deed zijn verzoek na
dat hij de goede naam van zijn
bedrijf door een publikatie in
de Amerikaanse Christian
Science Monitor in diskrediet
gebracht achtte. Een woord
voerder van Economische Za
ken bevestigde maandagavond
dat de ECD (voorlopig) niet
wil ingaan op het verzoek van
KBS. „De ECD heeft als regel,
dat wij uitsluitend op eigen
initiatief en niet op verzoek
van een bedrijf onderzoek ver
richten en daar wordt voor dit
geval niet van afgeweken".
WARSCHAU Na een
fel debat gisteren in de
Poolse communistische
partij is het vrijwel zeker
dat het Centraal Comité
toch groen licht zal geven
voor de geleidelijke lega
lisering van Solidariteit.
Over de voorwaarden en het
tijdschema voor de erkenning
van Solidariteit moet het Po
litburo besluiten. Met het weer
toelaten van Solidariteit wil de
partij voorkomen dat er nieu
we stakingen uitbreken in het
door tekorten en inflatie ge
plaagde land. Verscheidene
sprekers, onder wie de chef
ideoloog van de partij. Marian
Orzechowski, pleitten gisteren
voor herstel van het vak-
bondspluralisme. Ook partijlei
der Jaruzelski drong er bij de
leden van het Centraal Comité
op aan de weg vrij te maken
voor een akkoord met de
„constructieve" oppositie. De
leider van de officiële vakbon
den (OPZZ), Miodowicz, keer
de zich echter fel tegen de
plannen Solidariteit geleidelijk
te erkennen. De OPZZ-voor-
zitter, die ook in het Politburo
van de partij zit, waarschuwde
tegen een akkoord tussen de
partijleiding en Solidariteit ten
nadele van de arbeiders, die
men zou willen dwingen de
broekriem aan te halen.
IOSIA In Iran zijn
scheidene massagraven
dekt waarin honder-
politieke gevangenen
>n begraven die de af-
open weken zouden
geëxecuteerd. Alleen
le stad Abhar, ten wes-
van Teheran, zouden
afgelopen weken al 94
fangenen zijn omge-
cht, aldus de mujahed-
de Iraanse verzetsor-
lisatie
aandacht van rouwende
chouwers te vermijden
voeren de bewakers van de
gevangenis in Teheran
Is enige tijd de lichamen
gevangenen in autobussen
r de stoelen uit zijn wegge-
d naar de begraafplaats in
loofdstad. In een massagraf
e noordelijke provincie Gi-
werden volgens ooggetui-
in één nacht meerdere
vrachtwagenladingen geëxe
cuteerde gevangenen begra
ven door de „Bewakers van de
Iraanse revolutie". Soldaten in
de buurt van de weg van So-
mehsara naar Kasma, in de
provindie Gilan, zouden een
grote geul hebben gegraven en
daar vrachtwagenladingen lij
ken in hebben gestort. Ook
zouden in de buurt van de Ar
meense begraafplaats bij Tehe
ran slachtoffers van executies
zijn begraven in graven die zo
ondiep waren dat lichamen
werden opgegraven door
zwerfhonden.
Volgens de mujaheddin zijn
sinds augustus meer dan 12.000
gevangenen gedood. In een
VN-rapport werd in november
melding gemaakt van 1.100
slachtoffers. Iran heeft meer
dere keren ontkend dat er op
grote schaal gevangenen wor
den geëxecuteerd, maar in de
media is wel melding gemaakt
van tientallen executies van
drugsmokkelaars en dissiden
ten „die geen berouw tonen".
orsprong van taal wellicht in Afrika
N FRANCISCO Een Californisch bioloog stelt dat het
nselijk taalvermogen 200.000 jaar geleder, is ontstaan, nadat
een genetische verandering voltrok in een Afrikaanse
aw. Haar afstammelingen zouden dan Europa en Azie heb-
gekoloniseerd. De bioloog, Allan Wilson, heeft het genetisch
roon van mensen overal ter wereld uitvoerig vergeleken. Hij
ld ook aanknopingspunten voor zijn theorie in de studie van
genetisch materiaal van chimpansees en apen. Studies van
sielen spreken zijn theorie echter tegen. Wilson zorgde twee
r geleden reeds voor beroering met zijn theorie dat het men-
'ras afstamt van een vrouwelijk Afrikaanse prototype.
TEL AVIV Als je Ra
fael Gabrielov werk
loos sinds twee jaar
vraagt wat hij .vindt van
de laatste prijsstijgingen
en het nieuwe economi
sche programma, haalt hij
machteloos zijn schouders
op. Wat kan hij zeggen?
Wat kan hij eraan doen?
Hij zit toch al tot zijn nek
in de schulden.
Gabrielov is een immigrant uit
Tashkent in de Sovjetunie. Ne
gen jaar geleden kwam hij
naar Israel, vol idealen en
hoop op een betere toekomst.
Daar is niets meer van over.
„Alles is anders dan ik ver
wachtte", zegt hij bitter. Het
eerste half jaar nadat hij door
de fabriek waar hij een baan
tje had gevonden was ontsla
gen, kreeg hij nog een werk
loosheidsuitkering. Nu niet
meer. „We leven nu van de
vijftienhonderd gulden die
mijn vrouw verdient als kook
ster bij een rijke familie. Ver
geet niet dat we vier kinderen
hebben. We hebben al een
paar sieraden die we hadden
meegenomen, verkocht om de
schulden te betalen". Hoe ver
der? „Ik weet het niet".
Gabrielov en zijn gezin beho
ren tot de 134.000 Israëlische
families die onder de armoede
grens leven. Twaalf procent
van de bevolking. Dat is in to
taal 315.000 kinderen!
Droge cijfers over Israels eco
nomie zeggen weinig, maar de
crisis waarover deskundigen
spreken is de taal in de ogen
van Rafael Gabrielov, de Rus
sische immigrant, die zegt:
„Van mijn idealen is niets
Bolwerken
Niet meer dan acht procent
van de 20.000 Russische joden
die in het afgelopen jaar de
Sovjetunie mochten verlaten,
arriveren in het joodse vader
land. In hetzelfde jaar verlie
ten naar schatting 21.000 Is
raeli's hun land, op zoek naar
een beter leven. Israels emi
granten hebben tal van motie
ven, maar de klacht „we kun
nen het niet meer bolwerken"
is algemeen.
Israels nieuwe economische
programma officieel ge
richt op groei en ontwikke
ling moet het antwoord ge
ven op een schrikbarend be
grotingstekort. Een devaluatie
dus van 13,5 procent van de
Israëlische munteenheid, de
shekel. Massale ontslagen uit
de overheidsdienst. Minder
subsidiesCijfers die op pa
pier zo simpel lijken.
Maar een ramp voor de 31-ia-
rige Miriam Alkalai, moeder
van een gezin met zes kinde
ren op een flat van twee ka
mers. Kleren voor de kinde
ren kan zij niet meer betalen.
De waterboiler op het dak k. n
niet gerepareerd worden, om
dat het geld er niet voor is. En
nu heeft de directeur van de
bank haar gezegd dat ze geen
krediet meer kan krijgen, om
dat ze al te veel in het rood
staat!
Boterham
Ongeveer een miljard gulden
moet in het komende begro
tingsjaar bezuinigd worden,
heeft de nieuwe minister van
financiën, Simon Peres, ge
zegd. Minder geld dus voor de
fensie, minder geld voor het
onderwijs, minder geld voor
de gezondheidszorg. De minis
ter van defensie, Yitschak Ra
bin, heeft inmiddels al zo hard
met de vuist op tafel geslagen
dat de 450 miljoen gulden die
hij moest inleveren, inmiddels
tot 22 miljoen gulden is terug
gebracht. De minister van on
derwijs. Yitschak Navon, heeft
gedreigd te zullen aftreden en
de minister van gezondheids
zaken, Yacov Tsur, weet dat
hij geldverslindende verpleeg
sters- en doktorenstakingen
kan verwachten. Maar de ge
middelde burger?
Prijsverhogingen van de ene
op de andere dag van twintig
tot dertig procent! Zomaar.
„Moet ik de straat opgaan en
schreeuwen?", klaagt een huis
vrouw. „Het helpt toch niet.
De heren van de regering
moeten hier maar eens komen
kijken wat het betekent je kin
deren 's avonds met een boter
ham met jam naar bed te
moeten sturen".
Haar man is sinds drie maan-
hun
Fruit en groente zijn nog relatief goedkoop in Israel, maar vlees
is voor de meeste mensen onbetaalbaar geworden.
FOTO: AP
het schoonmaken van huizen,
omdat zij rugklachten kreeg.
Ook voor de Israeli's die het
liever niet hardop willen zeg-
sociale gen. is het duidelijk: de Intifa-
uitkering van bijna negenhon- da, de Palestijnse opstand in
derd gulden per maand. „Pro- bezet gebied, betekent niet al-
beer daar maar eens vijf kin- leen in politiek opzicht een
deren van op te voeden", zegt toenemende isolatie, maar ook
ze bitter. een economische uitputting.
Sterk toegenomen defensie
uitgaven, teruggelopen natio
nale produktie (vele duizen
den laagbetaalde Palestijnen
uit bezet gebied komen im-
De recente prijsverhogingen
geven haar recht op 15 gulden
uitkeringstoeslag. „Dat is net
genoeg voor twee weken
mers niet meer na«
werk), minder export
der toerisme.
Het scherpe mes dat minister
Peres door de nationale uitga
ven heeft getrokken, heeft
hem al heel wat kritiek opge
leverd, zelfs binnen zijn partij.
Een echt antwoord op de be
schuldiging dat de armen er
weer armer op worden, terwijl
de rijken van de langverwach
te en steeds weer uitgestelde
devaluatie van de shekel pro
fiteerden, kan hij niet geven.
Deskundigen zeggen dat een
nieuwe devaluatie de komen
de maanden onvermijdelijk is.
Een meevaller dus voor de rij
ken, die villa's bouwen met
Amerikaanse keukens, Mexi
caanse voordeuren, Italiaanse
badkamers en Perzische tapij
ten. En een nekslag voor de
minderbedeelden. Twintig
procent meer voor een bus
kaartje, betalen voor ieder be
zoek aan de ziekenfondsdok
ter, „inschrijfgeld" voor wat
nog steeds „gratis" middelbaar
onderwijs heet.
Devaluatie is inflatie, is hype
rinflatie, is herverdeling van
wat er is ten gunste van de
welgestelden. Voor alle ande
ren: frustratie. Ook voor de
minister van financiën, die op
papier meer dan een miljard
gulden wil bezuinigen, maar
volgens economische waarne
mers niet verder zal komen
dan een inkrimping van mis
schien zes miljoen gulden. Een
ziek paard is moeilijk te gene-
