2
Seksuele voorlichting
- hihi -opschool
„Kunnen we
helpen of
heb je al
een probleem?"
EHfflDHHEBHfll.
Noctua/ffifr
£eidóc Sou/Muit'
ZATERDAG 14 JANUARI 1989 PAGINA 33
KU LEUVEN LAAT STUDENTEN NIET IN DE KOU STAAN
LEUVEN - Studeren in Leuven is
eigenlijk pure luxe: je bevindt je in
een gezellige bierstad met een rijke
historie, veel copy-shops, spotgoed
kope studieboeken en een laag in
schrijfgeld. Dat laatste trekt na
tuurlijk ook veel Nederlanders,
want die zijn niet dom. En wan
neer je dan als eerstejaars vol en
thousiasme je lelijk gemeubileerde
kot hebt betrokken („niks verschui
ven en geen meisjes meenemen",
heeft de kotmadam eerst nog ge
waarschuwd), breekt het voor
woord in het handboek voor Stu
denten aan de Katholieke Univer
siteit Leuven onnodig een stuk van
je motivatie af: „Van alle dingen
die je kan doen, is studeren waar
schijnlijk wel één van de minst
prettige. Nochtans is het harde lot
van een student juist dat hij veron
dersteld wordt te studeren".
Stom begin natuurlijk van de samenstel
lers van dit Vademecum, die vervolgens
300 pagina's lang proberen hun ge
schrokken lezers weer op hun gemak te
stellen. Daarbij schuwen zij zelfs de
meest voor de-hand liggende tips („in
geval van een ongemeubileerde kamer
meubels van huis meenemen of in Leu
ven kopen") niet. Het motto van de on
telbare hulpdiensten die in het handboek
vermeld staan, luidt: „Kunnen we hel
pen of heb je al een probleem?"
De grap van het kleine Leuven is dat er
ondanks de aanwezigheid van 22.000
studenten geen kamernood is, maar veel
kamers tóch duur zijn.
„In die dure kamers wonen alleen de
eerstejaars, het jaar daarop weten ze wel
beter", vertelt Frans van Hamersveld,
die er zelf ook ingetrapt is. Deze 18-jari-
ge student rechten is één van de 294 Ne
derlanders die dit jaar, verspreid over
alle faculteiten, aan de KU Leuven
(anno 1426) studeren.
MEISJES
Op de gang in het dertig kamers tellende
pand komen we ook meisjes tegen: maar
die waren toch verboden? „Niet als ze er
zelf een kamer hebben", zegt Frans. Wie
nu denkt dat zo'n gemengde studenten
gemeenschap leidt tot samenwonen of
zondige feesten, vergist zich.
„Hier gaat dat heel anders toe dan bij
in Holland", weet een Belgische kamer
bewoner, die na beleefd kloppen als een
vérlegen schaduw het kot van Frans is
Frans van Hamersveld (18) is één van de
294 Nederlanders die dit jaar, verspreid
over alle faculteitenaan de KU Leuven
studeren.
FOTO'S: PERS UNIE
binnengegleden. Hij leent vervolgens een
boek en schuifelt weer uit beeld. Is dit
'nou het studentenleven anno 1989?
Stormt hier dan niemand zomaar naar
binnen om vervolgens te struikelen over
lege bierflesjes en volle luidsprekers?
Nederlandse en Vlaamse rechtenstudenten voor hun faculteitsgebouw „De Valk" in Leuven.
Nee! Ook stoere praat over het andere
geslacht ontbreekt overal, zelfs in de vol
le cafés.
Ook Frans is de rust en de beleefheid
zelve, maar dat komt mogelijk doordat
hij in België ook al de middelbare school
heeft doorlopen en zijn Nederlandse ou
ders daar nu al weer voor de derde keer
wonen. Hij is de orde en tucht gewend
die het rooms-katholieke deel van België
kenmerken.
„Omdat de Vlaamse taal zo genegeerd
werd, is het minderwaardigheidscomplex
nog bij velen merkbaar", beweerde een
Vlaamse docent onlangs in een inter
view. „Tijdens de lessen merk je zo wie
de Nederlanders zijn. Als iets hun niet
bevalt of ze zijn het niet met je eens.
dan laten ze hun stem direct horen. Vla
mingen zijn meestal volgzaam, beleefd
en ijverig, het zijn doe-mensen. Neder
landers zijn open, eerlijk, spontaan".
ARMZALIG
Dat Nederlanders vlotter praten dan
hun zuiderburen en dezen op hun beurt
weer beter schrijven, is iets dat weinigen
zullen ontkennen. Paul, een Nederlandse
drs. Nederlands, studeerde af in zijn ei
gen land maar volgde oqit colleges in
Leuven toen de Franstaligen daar nog
waren. Zijn indruk uit die tijd: „De
Vlaamse studenten kwamen wat armza
liger van geest over. Zij voelden zich
tussen die Walen vreemden in hun eigen
stad".
Sinds een kleine twintig jaar is er ook
het elders gestichte Franstalige Leuven,
Louvain-la-Neuve. Onder de 18.500 stu
denten daar bevinden zich 61 Nederlan
ders.
In Nederland bestaan studierichtingen
met een studentenstop, waardoor veel
aanmelders uitgeloot worden. In België
houdt men niet van dat systeem en om
dat het onderwijs daar gelijkwaardige ei
sen en mogelijkheden kent, schieten veel
Nederlanders de grens over.
Nou is België geen filantropische instel
ling en slechts door een uitspraak van
het Hof van Justitie in Luxemburg mag
dit land ook aan buitenlanders slechts
700 gulden inschrijfgeld vragen. Het had
in zijn bezuinigingswoede en geldzucht
een tijd lang inschrijfgelden van 8000 tot
14.000 gulden'bedacht voor de 12.000
niet-Belgen die jaarlijks komen studeren.
België wil liever niet meer dan twee pro
cent buitenlanders per universiteit.
LICENTIAAT
Frans van Hamersveld, die met 350
(van de 700 rechtenstudenten) tegelijk
college volgt in het faculteitsgebouw De
Valk in hartje Leuven, heeft voor zijn
40-urige werkweek (alles inbegrepen) een
prettig schema gekregen. „Ik heb meestal
alleen van negen tot één uur les. En vrij
dags, na de populaire stapavond op don
derdag, pas vanaf half elf. Ik heb negen
vakken. Je begint hier met een nogal al
gemeen studiejaar, na het tweede haal je
als het goed gaat je kandidaats en daarna
specialiseer je je pas".
De rossige Nederlander wil internatio
naal recht gaan doen, maar eenmaal ge
slaagd zal hij geen meestertitel verwer
ven en dus ook geen mr. of iets anders
voor zijn naam kunnen zetten. In België
haal je je licentiaat, met de waarde van
een meesterresultaat.
Frans: „In het algemeen is er in België
een tekort aan werk en daarom zie je
steeds chiquere studenten. De tegenstel
lingen tussen hippies en rechtse types
zijn verdwenen, iedereen moet zich gun
stig kleden om in de markt te blijven
voor een baan, nu al. Daarom zie je hier
ook steeds minder bruine kroegen".
ROMMELDOOS
Tot slot nog een Vlaamse tip uit het stu
dentenhandboek:
„Je moet van je studies niet dadelijk té
veel resultaat verwachten. Je geheugen is
geen rommeldoos waarin je alles lukraak
opstapelt en het dan nog terugvindt ook.
Terwijl je een computer om het even
wat voor onzin kunt laten onthouden, is
het menselijk geheugen slecht uitgerust
voor het stockeren van losse feiten. Het
is daarentegen zeer geschikt voor het
verwerken van zinvolle verbanden en
globale strukturen. Je moet deze zoveel
mogelijk eerst ontdekken vooraleer je
details gaat memoriseren".
We zullen het onthouden.
HERMAN JANSEN
„ALS KINDEREN ZICH VEILIG VOELEN, KUN JE OVER ALLES PRATEN"
„Voorlichting over veilig vrijen in de klas? En ze is pas
veertien". De vader in het tv-spotje heeft het er maar
moeilijk mee. De docente ook, maar de leerling
helemaal niet. Sinds aids is seksuele voorlichting weer
een hot item, maar zeker zo beladen is de vraag of dat
in het biologielokaal moet gebeuren of thuis, onder het
eten.
DEN HAAG - Nee, ze is nog nooit
de klas binnengekomen met de op
merking dat ze de vorige avond
toch zo lekker heeft gevreeën. Dan
zou de hele groep in een deuk lig
gen en dat is ook weer niet de be
doeling. Toch is het raar, vindt
Maija Kuipers, want als ze zegt dat
ze de vorige avond toch zo héérlijk
heeft gegeten, zo'n prachtige film
heeft gezien of een gewéldig ge
sprek heeft gehad, dan gebeurt er
niets. Vinden jullie dat zelf nou
niet vreemd, vraagt ze dan aan een
klas. En ja, dan vinden ze het, hihi,
eigenlijk wel een beetje gek, hihi.
Marja Kuipers geeft biologieles aan alle
klassen van het het Aloysiuscollege. Sek
suele voorlichting is voor haar een es
sentieel onderdeel van die lessen, maar
de vraag is hoe je dat moet doen. Er zijn
docenten die bij het begin van de les
met een rood hoofd het bord openklap
pen waarop de menselijke geslachtsorga
nen met naam en toenaam zijn gete
kend. Ze dragen de leerlingen op dat
snel na te tekenen om na tien minuten
het bord weer dicht te klappen. „En dan
nu verder met het herderstasje".
Zo doet Marja Kuipers het dus niet. „Bij
het onderwerp voortplanting komt sek-
sualtiteit altijd ter sprake, maar het
hangt van de klas af hoe je daar verder
mee omspringt. Leerlingen moeten zich
veilig voelen, ze moeten weten dat ze
hun opvattingen kwijt kunnen, ook als
die afwijkt, dat ze zich niet hoeven te
schamen, dat ik ze geen mening opdring,
dat er alles bij elkaar wëderzijds respect
is. En, zeker zo belangrijk, dat leerlingen
"weten dat het geen probleem is als ze
hun mond houden. Als aan die voor
waarden wordt voldaan, kun je verder
gaan dan alleen de anatomische uitleg.
Dan kun je het hebben over hoe mensen
met elkaar omgaan, over normen en
waarden, over voorbehoedsmiddelen, ja
over alles eigenlijk".
TIENERPAAR
Ze heeft het dan hoofdzakelijk over de
bovenbouw, vanaf de derde klas. „In de
eerste twee klassen zitten kinderen van
twaalf, dertien jaar. Die zijn nog bezig
met de vraag of ze meer van Michael
Jackson houden dan van hun konijn.
Dan kan ik wel vragen of ze vinden dat
een tienerpaar al éen kind mag hebben,
maar dan weten ze echt niet waar ik het
over heb. Een enkele uitzondering daar
gelaten, maar dat geldt voor alles, je
hebt overal uitersten, overal vroeg of
juist laat rijpe mensen. Er lopen hier ook
jongetjes van amper dertien die een
seksfilm huren en die doorverhuren aan
leeftijdsgenoten. Die film brengen ze dan
weer terug naar de videotheek met vette
winst".
„Maar ik heb het over de doorsnee-kin
deren, over de meerderheid. En die zijn
op hun twaalfde jaar niet toe aan ge
slachtsgemeenschap. Uit Amerikaanse
onderzoeken onder kinderen, die denk
ik ook voor Nederland opgaan, blijkt dat
van de 12- en 13-jarigen twee a drie pro
cent echt met iemand naar bed is ge
weest. En van de twintigjarigen heeft één
op de vijf nog nooit gezoend. Dat is een
basis voor de lessen, maar ook dat kin
deren veel, heel veel meemaken. En dat
ze een mening hebben".
Een probleem voor haar is dat leerlingen
na de tweede klas een vakkenpakket
moeten kiezen en dat betekent voor di
verse kinderen dat ze daarna nooit meer
biologie krijgen. „Ik weet dat de meeste
collega's er anders over denken, maar ik
vind dat die kinderen voor die tijd wel
iets moeten weten, zeker nu we met aids
te maken hebben. Het probleem is dat
hun leefwereld zo verschilt met wat je ze
wilt vertellen. Ik doe dat niet op een ma
nier van: gooi die geslachtsdelen maar
weer eens door de klas. Nee, dat gebeurt
op het niveau van: hoe krijg je nou
tweelingen, en: wat is de baard in je
keel? Daar kunnen ze zich iets bij voor
stellen. Soms komt er wel eens een jon
getje trots een plaatje in z'n agenda laten
zien waarvan ik denk: mijn god, weer
een hele generatie beschadigde jongetjes.
Maar ze weten zelf niet eens wat er aan
de hand is, ze willen alleen maar laten
zien dat ze groot zijn. Nou, dan denk ik:
ach joh, ga toch met je lego spelen".
OUDERS
In de hogere klassen sluit de leefwereld
van de leerlingen beter aan op wat Mar
ja Kuipers wil. „Wat ik vind dat mijn
morele verplichting is om te vertellen,
wat ik móet doen. En nu komt daar nog
bij: er gaan mensen dood door seks".
Ze gaat er van uit dat niet bij iedereen
thuis over seksualiteit wordt gesproken
en dat het voor een docent veel makke
lijker is er over te beginnen. „Die zit
toch meer in de positie van een verko
per, alleen zijn het dan geen auto's of
spruitjes". Het sturen vindt ze daarna
weer belangrijker voor de ouders, en uit
reacties blijkt dat die het uitstekend vin
den.
Het is vaste prik, bij de eerste keer dat
ze er in een klas over begint, zit iedereen
te wachten op een schuttingwoord of tot
ze een condoom laat zien. Zodra dat ge
beurt, ligt iedereen gillend onder de
bank, maar daarna kan er gewoon wor
den gepraat. „Je moet het zo snel moge
lijk uit de giechelsfeer halen, wel vertel
len dat seks ook leuk kan zijn natuurlijk,
maar zolang je geheimzinnig blijft doen,
er omheen blijft draaien, vragen open
laat, dan wordt het alleen maar moeilij
ker voor ze".
„In grote lijnen gaat het niet om de tech
nische zaken, om hoe je HET doet, om
hoe je een condoom gebruikt, maar om
relaties, over de consequenties die seks
heeft, over alles wat met lust te maken
heeft. En daarover kun je met kinderen
uit de bovenbouw heel goed praten, als
het maar eerlijk gebeurt. Vaak genoeg
komen ze zelf met onderwerpen aan,
met verhalen uit kranten of zo, waar je
dan rustig vier, vijf lessen aan kunt wij
den".
„Doorgaans gaat het om normen en
waarden; kijk eens om je heen: is de hele
samenleving versekst? Heb je gisteren de
Pin-Up-Club opgenomen? Goh, dan
vind je mij zeker maar een raar mens
hè, dat ik niet in m'n blote billen sta, dat
ik een onderkin heb of een bril draag?
Moet alles alleen maar prettig en móói
zijn? Denk daar eens over na. Daarbij
bepaal ik toch in feite hoe ver we gaan
en bied ik alleen dingen aan; ik zal nooit
zegen dat ik iets afkeur. Natuurlijk, er
zijn mensen die vinden dat dat al te ver
gaat. Die vinden dat je niet mag zeggen
dat er ook mensen zijn die elkaar niet
eeuwig trouw blijven, dat je door onver
standige seks aids kunt krijgen, dat er
voorbehoedsmiddelen zijn, hoe die wer-
Voor lerares biologie Marja Kuipers is
seksuele voorlichting een essentieel onder
deel van de lessen. En dat houdt voor
haar meer in dan alleen de anatomische
uitleg, zoals ze die hier aan een paar leer
lingen geeft. FOTO: CEES VERKERK
ken en wat de voor- en nadelen daarvan
zijn. Echt, het is nog altijd een taboe
hoor, laat je niks wijsmaken. Maar ik
vind dat je tegen kinderen moet vertel
len en laten zien: dit zijn de mogelijkhe
den. Of zijn we vergeten dat we zelf ook
die vragen hadden?".
DICK HOFLAND
(ADVERTENTIE)
Den Haag
RIJKSGESUBSIDIEERD