Het grote
zwijgen
over
incest
tussen
moeder
en zoon
Vijvers in de tuin
steeds populairder
H
O;
Ceidócöomotit
binnen de perken
lrftü*f.fc«É<riiinirriri^tfii>Éi*Afciiri>Éiiiil
De zevende Vakbeurs voor de Tuinbran-
che (VTB) begint aanstaande maandag
in de Utrechtse Jaarbeurs. Het is de
tweede maal dat de VTB gelijktijdig en
onder één dak met de vakbeurs voor de
doe-het-zelf-branche, Karwei, wordt ge
houden. Volgens de organisator wijzen
alle tekenen erop dat het succes van de
vorige VTB overtroffen wordt. In elk ge
val is de belangstelling van de kant van
de exposanten zeer groot: begin oktober
waren alle beschikbare vierkante meters
tentoonstellingsruimte al verhuurd.
In totaal doen 124 exposanten mee, zij
vullen van 16 tot en met 19 januari de
volledige Irenehal van het Jaarbeurs
complex. Zij bieden een overzicht van
machines, gereedschappen en andere ar
tikelen voor de aanleg en het onderhoud
van particuliere tuinen. Een ander on
derdeel van de VTB is het decoratie- en
verfraaiingsmateriaal voor tuinen en bal
kons.
Een duidelijk voorbeeld uit deze afde
ling van de tentoonstelling zijn de pro-
dukten voor aanleg en onderhoud van
vijvers. En de daarbij behorende zaken
als fonteinen en pompen. Steeds meer
particuliere tuinen worden opgesierd
met waterpartijen. Een trend die duide
lijk waarneembaar is op de komende
VTB.
De tuin gaat een steeds belangrijker
plaats innemen in de vrijetijdsbesteding.
Een tuinbezitter beleeft zijn tuin ook
heel anders dan vroeger. Het grote gras
veld en het terrasje vlak voor het raam
verdwijnen en de behoefte aan „natuur
in de tuin" neemt sterk toe. Met name
de toepassing van water in de vorm van
tuinvijvers is erg populair. Op dit mo
ment zijn er in ons land ruim een half
miljoen tuinen met een vijver. Dat is
tussen de vier en vijf procent van alle
tuinen. Dit percentage is pas gedurende
de afgelopen zes jaar opgebouwd en zal
naar verwachting nog flink toenemen. In
Engeland heeft al ruim vijftien procent
van de tuinbezitters een vijver en ook
daar verwacht men nog een verdere toe
name.
Een tuinvijver is bij voorkeur geen sho
wobject: hij moet daarentegen rust bren
gen. Het is een misverstand dat vijvers
alleen maar in grotere tuinen kunnen
worden aangelegd. Ook in de kleinere
tuinen van rijtjeswoningen passen ze
heel goed. De meeste hoveniers gaan er
van uit dat een vijver een zesde deel van
het tuinoppervlak dient in te nemen. In
een tuin van vijftig vierkante meter kan
met een vijver van zo'n acht vierkante
meter worden volstaan.
Vijverfabrikanten bieden een groot as
sortiment tuinvijvers in verschillende
vormen en afmetingen. Deze vijvers zijn
onder te verdelen in twee categorieën: de
voorgevormde vijvers van kunststof en
de vijvers die worden gemaakt met be
hulp van waterbouwfolie. Voor kleine
vijvers wordt meestal ABS of polyethy
leen gebruikt, voor grotere met glasfiber
versterkt polyester.
Een vijver is geen los onderdeel van een
tuin. De beplanting rond en in de vijver
moet in het totale tuinplan worden op
genomen. De vijver moet zo worden
aangelegd dat hij vanuit de huiskamer
zichtbaar is. Zo'n vijver geeft een heel
aparte sfeer: bij regen spatten de drup
pels in het water en bij zonnig weer spie
gelt dé beplanting zich in het waterop
pervlak. Ook een terrasje aan het water
geeft aardige mogelijkheden.
De randen van de vijver kunnen tegen
woordig fraai worden weggewerkt. Zo
zijn er nu biotoopranden die over de vij
verrand kunnen worden aangebracht en
uitstekend als ondergrond voor beplan
ting kunnen dienen. Ze kunnen dan met
bijvoorbeeld aarde of grint worden ge
vuld. De randen van folie kunnen heel
natuurlijk worden weggewerkt.
Een onderdeel waarmee zeker bij tuin
vijvers rekening gehouden moet worden
is veiligheid. Het moet niet mogelijk zijn
in het duister pardoes in de vijver te be
landen. Vooral als er kleine kinderen in
het gezin zijn moet absoluut extra af
scherming worden aangebracht in de
vorm van een hekje of een andere afras
tering. Heel praktisch is het de vijver in
een verhoogde bak aan te brengen, zodat
kinderen er niet in kunnen vallen. Een
vijver in de voortuin is om veiligheids
redenen eigenlijk uit den boze.
Er is een ruime keuze in planten die ho
ren bij een natuurlijke omgeving van de
vijver. Bamboeriet en verschillende
soorten grassen lenen zich daarvoor bij
uitstek evenals inheemse kattestaart-
planten zoals wederik, zwanenbloem en
dergelijke. Lavendel en de fraaie rietsi
gaar zijn minder gelukkige keuzes omdat
zij de andere begroeiing verdringen. In
het water hóren zuurstofplanten thuis,
zoals waterviolier, moeras-vergeet-me-
niet en fonteinkruid.
De keus uit drijvende planten is enigs
zins beperkt omdat een aantal zeer deco
ratieve soorten zoals waterhyacint en
pistia niet bestand zijn tegen onze win-
tertemperaturen.
JAN VAN KOOTEN
Psychotherapeut De Johg: „Mannelijke slachtoffers gaan in veel gevallen over tot aanranding of verkrachting".
HEINO - Gelach. Mama zit met
haar zoontje in bad. Shampoo op
de haartjes, het lijfje stevig inge
zeept. En terwijl zij z'n oren boent,
raakt het jongetje haar borsten aam
„Wat is dat?". Lachend maakt ze
een grapje, of geeft serieus uitleg.
En probeert tegelijkertijd uit alle
macht het gevaarlijke gevoel te on
derdrukken dat ze zojuist kreeg.
Want opgewonden raken van je ei
gen kind, dat kan toch niet? Dat
kan wel. Alle ouders worden wel
eens seksueel geprikkeld door arge
loze of nieuwsgierige handelingen
van hun kind. Dat is niet erg, al
kun je daar als ouder behoorlijk
van schrikken. Maar er zijn moe
ders die emotioneel of lichamelijk
een slechte relatie met hun partner
hebben, weinig warmte en gebor
genheid kennen. En sommigen van
hen bekijken hun zoontje met an
dere ogen. Heel andere ogen.
Nog niet zo gek lang geleden was incest
absoluut een taboe. Niemand praatte er
over, er werd niét over geschreven, het
leek niet te bestaan. Die onbekendheid
met het fenomeen is verdwenen. Vrijwel
dagelijks klaagt wel ergens in ons land
een dochter haar vader aan. Vader-met-
dochter, een seksueel misdrijf waarover
niet meer Het Grote Zwijgen hangt.
Toch, het is slechts één facet van het
verschijnsel incest. Het massale zwijgen
geldt nog voor seks tussen moeder en
zoon. Want ook dat komt voor. En
waarschijnlijk aanzienlijk vaker dan me
nigeen verwacht, zo is de overtuiging
van psychotherapeut G. de Jong uit Hei-
no.
„Jongens laten niets met zich doen, ze
ker niet door een vrouw", probeert De
Jong de onbekendheid van deze incest-
vorm te verklaren. „Tegenwoordig is het
niet vreemd als een vrouw vertelt dat ze
verkracht is, maar een man ervaart dat
vertellen als heel vernederend. Die geeft
voor zijn eigen gevoel zichzelf een bre
vet van onvermogen".
Terwijl buiten een vochtige schemer
over de weilanden trekt, legt de psycho
therapeut in zijn warm-verlichte spreek
kamer uit waarom hij wil praten over
incest met jongens. Ogenschijnlijk onbe
wogen.
„Jarenlang heb ik gewerkt bij de Van
Mesdagkliniek in Groningen, waar de
linquenten een psychisch-therapeutische
behandeling krijgen. Daar kwam ik er
achter dat een relatief groot aantal van
die mensen, onder wie aanranders en
verkrachters, te maken heeft gehad met
seksueel geweld. Voor een deel was dat
de oorzaak van hun gewelddadig gedrag.
Er waren ook mannen bij die vroeger
door een familielid waren misbruikt.
Niet alleen door de vader, maar ook
door de moeder".
Er valt een stilte. Dan: „Ik ben ervan
overtuigd dat er heel wat jongetjes door
hun moeder misbruikt zijn. Of mis
bruikt worden".
Rustig achteroverleunend vertelt De
Jong systematisch wat hij kwijt wil.
„Het is al bekend dat incest in alle mi
lieus voorkomt. Maar het is opvallend
dat het altijd om minder harmonieuze
gezinnen gaat. De moeders die een sek
suele relatie aanknopen met hun zoontje
komen iets te kort. Warmte, geborgen
heid, liefde, noem maar op. Die zoeken
ze bij hun kind. En ik zeg relatie, omdat
die situatie werkelijk jarenlang kan du
ren".
Spelenderwijs
„Incest-begint vaak spelenderwijs. De
moeder doet het kind in bad. Of ze gaan
er samen in. Je moet weten dat kinderen
nieuwsgierig zijn. Bovendien zijn kinde
ren seksueel onbevangen, ze doen din
gen waar volwassenen opgewonden van
kunnen raken. Zoals aaien. Of knuffelen,
aanraken. Trouwens, omgekeerd gebeurt
hetzelfde. Een jongetje van drie kan net
zo goed een erectie krijgen. Sommige ou
ders schrikken van de gevoelens die ze
krijgen, maar tot een bepaalde leeftijd
mogen kinderen zoiets doen".
„Nu gaat het om de reactie van de moe
der. Ze kan besluiten voortaan lichame
lijke warmte bij haar kind te gaan halen.
En het jongetje vindt dat vaak heel ple
zierig. Fijn, dat geknuffel. Al die aan
dacht. Totdat zijn eigen moeder met
hem vadertje en moedertje gaat spelen.
Of doktertje. Die spelletjes zijn niet
verkeerd, maar wél als die gebeuren met
je eigen moeder".
De twee komen vervolgens in een web
terecht. Eén web van spanning en ge
heimhouding. „Ons geheimpje" groeit
uit tot een groot geheim. Het kind voelt
aan z'n moeder dat er iets niet klopt:
Bijvoorbeeld door veelbetekenende blik
ken wanneer vader in de buurt is. Waar
door het zoontje constant op z'n hoede
is, bang om zich te verspreken. Gespan
nen. Altijd even nadenken voordat hij
iets zegt. En waarbij vader in zijn ver
beelding een machtige, grote boeman is.
Zelfs vaders die van niets weten, zijn in
de verbeelding van het jongetje constant
dreigend aanwezig. Net als de zelfbe
schuldiging. Want mama heeft niets ge
daan, hij' is de grote schuldige.
Terreur
„Gaandeweg worden moeder en zoon
steeds meer tot elkaar veroordeeld",
zucht De Jong. „Het kind is bang dat
zijn moeder hem zal verraden aan die
grote vader. Maar ook de moeder is
bang. Het jongetje zou z'n mond voorbij
kunnen pratén. Zodat beiden met ge
kromde tenen aan de eettafel zitten. De
moeder houdt haar zoontje voortdurend
in dé gaten. Het wordt een ware terreur,
ze kunnen niet meer aan elkaar ontsnap
pen. Probeer dan als klein kindje geeste
lijke evenwicht maar eens te bewaren".
„Tenslotte komt wel een einde aan die
situatie. Zo'n jongen loopt bijvoorbeeld
weg van huis. Of hij probeert die nare
dingen uit z'n jeugd en het schuldgevoel
te vergeten. En tenslotte gaat hij het ont
kennen. Dat ontkennen deden die jon
gens overigens ook als jiun moeder hen
dwong tot allerlei handelingen. Ze besef
ten wel dat het met hen gebeurde, maar
ze gingen dan fantaseren. Of vergeten
dat het om henzelf ging".
„Wat je dan ziet, is dat de wereld van
die jongen heel erg klein wordt. Want als
je een dergelijk belangrijk gedeelte uit je
leven wilt vergeten, betekent dat kijken
door een uiterst nauwe kijker. Alles wat
ook maar in de verte doet denken aan
de incest, wordt genegeerd. De bladzijde
in krant of tijdschrift wordt snel omge
slagen, de tv gaat op een andere zender.
Incest? Emoties? Niets mee te maken".
Treurig
De Jong lijkt misschien onaangedaan,
maar z'n stem klinkt treurig als hij over
de gevolgen vaa het seksuele misbruik
praat. „Als je iets heel hard probeert te
vergeten, dan komt het op de meest on
gelegen momenten terug. In nachtmer
ries bijvoorbeeld. Een nachtmerrie is
volgens mij een van de akeligste manie
ren om weer aan iets herinnerd te wor
den. Mensen durven vaak niet meer te
gaan slapen. Ze draaien door".
„Wat je ook ziet bij misbruikte jongens,
is dat hun gevoelsleven heel beperkt
wordt. Allerlei belangrijke gevoelens die
opkwamen bij de incest, zoals angst,
schrik, schuld en opgewondenheid, wor
den weggesloten. Resultaat: een man die
bang is om te voelen".
Een kleine pauze. Ernstig: „Een leden
pop die zichzelf niet toestaat te voelen,
bang als hij is om zichzelf weer in de el
lende te storten. Hij hecht zich niet aan
anderen, krijgt geen vlinders in de buik
van verliefdheid. En vlucht vaak in
agressie en geweld, misbruikt anderen
zoals hijzelf misbruikt is".
Geen aandacht
Bijna verbaasd trekt hij zijn wenkbrau
wen op. „Het vreemde is dat zo iemand
geen aandacht heeft voor de pijn en
angst van degene die hij tot seksuele
handelingen dwingt".
Dan heel nadrukkelijk: „Zó'n man die
bij mij in therapie komt, heeft heel lang
een zeer intensieve behandeling nodig.
Soms jarenlang vier, vijf keer in de week
praten over wat er allemaal in zijn leven
is gebeurd. Dat is erg veel".
Gebarend: „Aan de ene kant is lucht
Incest tussen moeder en zoon. Ook wel
het meest vergeten hoofdstuk van het ver
haal incest genoemd. De omvang van deze
vorm van het seksueel misbruiken van
kinderen is (nog) niet bekend. Het onder
zoek ernaar komt maar langzaam op gang.
De schattingen over hoe vaak het voor
komt, variëren. Maar in de loop van de af
gelopen jaren is het aantal meldingen ge
stegen en in kringen van deskundigen is
de verwachting dat voorlopig nog wel zal
blijven stijgen. Dat geldt voor het totaal
aantal meldingen (van jongens én meisjes)
maar ook voor het percentage jongens
binnen dat totaal. Sommige experts in de
VS zijn ervan overtuigd dat jongens net zo
vaak seksueel misbruikt worden als meis
jes. Anderen menen dat de jongens in wer
kelijkheid twintig procent van het totaal
uitmaken. „Bij zeker een derde deel van
de mcestgevallen zijn jongens het slachtof
fer", stelt de Nederlandse arts-psychothe
rapeut W.L. Gianotten, „hoewel de dader
in de meeste gevallen een man is".
„De Britten hebben een mooie term voor
zaken als incest tussen zonen en moe
ders", zegt kinderpsychiater G.H.F. van
der Most. „Die omschrijven ze met „con
spiracy of silence" - de samenzwering van
het zwijgen. Eigenlijk weet iedereen die
nadenkt dat het bestaat, maar niemand
praat erover. En zo simpel ligt het; als je
er niet over praat, dan bestaat het in de
ogen van de mensen ook niet".
ZATERDAG 14 JANUARI 1989 PAGINA 24
hem dat enorm op, eindelijk bevrijd te
zijn van dat grote geheim. Maar afschu
welijk is het net zo goed. Want langza
merhand komen al die gevoelens weer
terug en dan kunnen mensen echt bijna
gek worden. De schaamte, de angst, het
verdriet. Het gevoel van vies, abnormaal
zijn".
„Maar ook de kwaadheid. Mannen lo
pen dan met het idee rond hun moeder
iets aan te doen. En worden tegelijkertijd
panisch bij het idee dat iemand anders
op het idee komt hetzelfde bij hen te
doen. Heel kinderlijke gevoelens en re
acties, ja. Logisch, want hun gevoelsle
ven heeft nooit de kans gehad zich te
ontwikkelen. In psycho-therapie leren ze
omgaan met hun gevoelens. Het resul
taat is dat zij zich vrijer gaan voelen.
Trouwens, dat geldt net zo goed voor de
moeders. De psychische nood bij hen is
vaak zeker zo groot, maar de drempel
voor hulp is erg hoog. Hebben ze echter
hun grote geheim eenmaal „verklapt",
dan is de opluchting heel groot".
Merkwaardig
Volgens De Jong kijkt een mannelijk
slachtoffer op z'n zachtst gezegd heel
merkwaardig tegen vrouwen aan. Voelt
voor hen slechts een ongelofelijke min
achting en blijft bij ze uit de buurt. En
als het niet anders kan, moet hij ze de
baas blijven. Agressie is het gevolg.
De seksuele behoefte die zo'n man heeft,
bevredigt hij in sommige gevallen door
zich op mannen te gaan richten. Of door
naar prostituées te gaan, want dan betaal
je er voor en dan is het een zakelijke
transactie, dan mag het. Maar in veel ge
vallen gaan ze over tot aanranding, ver
krachting.
De psychotherapeut fronst. „Over een
aantal jaren zullen er heel wat meer van
dergelijke' incestgevallen boven water
zijn gekomen, daar ben ik zeker van. Nu
gaat het om de publiciteit. Want het is
voor slachtoffers onmogelijk de media
helemaal te negeren. En die publiciteit is
ook belangrijk voor de moeders. Om ze
van incest te weerhouden, ja. Want ze
beseffen niet hoe grondig ze het leven
se
Reag
gepal
slope
rug 1
betre
in de
Ange
zekei
bij S
als
van hun zoon vernielen, hoe zeer die er
kapot aan kan gaan. Het klinkt drama
tisch, maar het is wel waar; het geluk
van een kind hangt grotendeels af van
een heel belangrijk iemand. Zijn moe
der".
ulpverlening
Hulpverleningsinstanties hebben mo
menteel nog te weinig kennis en capaci
teit in huis om op een adequate wijze
hulp te bieden aan mannelijke slachtof
fers van incest. Dat zegt arts-psychothe
rapeut Woet Gianotten, verbonden aan
het seksuologieteam van het Rutgershuis
in Hilversum en het Academisch Zie
kenhuis Utrecht.
„Stel nou dat een man die in zijn jeugd
ernstig seksueel misbruikt is, naar een
psychiater gaat. Om te vertellen wat
hem is overkomen en te proberen alles
te verwerken. Tot zijn grote ellende stuit
hij veelal op een muur van onbegrip bij
die psychiater. „Zie je wel?", kan het
slachtoffer dan denken en de komende
jaren durft hij niet meer om hulp te vra
gen".
Gianotten noemt .het voorbeeld van
vrouwenverkrachting. „Twintig jaar ge
leden werd een verkrachte vrouw vaak
een slet genoemd. Eén fatsoenlijke
vrouw overkwam zoiets niet, zo dacht
men toen. De volgende fase was dat
men dacht: „Maar met zo'n kort rokje
aan heeft ze er toch wel zelf om ge
vraagd. En dan had ze maar niet door
een park moeten lopen". Nü pas wordt
algemeen het gegeven geaccepteerd dat
geen enkele vrouw om verkrachting
vraagt. En dat het niets uitmaakt wat ze
aan heeft of waar ze rondloopt".
„Bij misbruik van jongens staan we pas
aan het begin van dat proces. Mensen
moeten beseffen dat het in principe iede
re jongen kan overkomen, dat jongens er
niet om vragen, dat ze tegen hun zin bij
seksuele handelingen betrokken kunnen
worden. Maar ik twijfel er niet aan dat
het nog wel ettelijke jaren zal duren
voordat seksueel misbruikte jongens en
jlen v
Reag;
houd
nume
i en zi;
waar
eerste
waar;
worsi
veert
i State
ijaren
die
over
moet
voor
voor
pier
van i
gelev
Huis
en i
verd
cenn
Ron;
een
onbi
gelul
Hij;
j schil
steec
k