Nederland staat voor een
norme belastingoperatie
i3?
De belangrijkste pijnpunten op een rij
una fJNENLAND. CeUbeSoutti/nt vrijdag 13 januari i989 pagina 5
makei
i facto
[roeien
Ierland staat aan de vooravond
de grootste belastingoperatie
i de Tweede Wereldoorlog.
gaat om de herziening van
huidige, zeer ingewikkelde
alastingstelsel die op 1 januari
0 een feit moet zijn.
laf aanstaande woensdag ver-
lert de Tweede Kamer maar
rtae'ofst zes lange dagen over de ka-
etsvoorstellen, die zijn ge
noemd naar de voorzitter van de
commissie die de wijziging heeft
voorbereid: prof.dr. C.J. Oort,
voormalig topambtenaar van fi
nanciën en tegenwoordig lid van
de Raad van Bestuur van de
ABN-bank.
In degeest van de commissie-
Oort wil de regering het aantal
tariefschijven terugbrengen van
negen naar drie. De eenvoud zit
hem in de gecombineerde heffing
van de premies volksverzekerin
gen en de loon- en inkomstenbe
lasting. De tarieven worden: 35%
voor een belastbaar inkomen tot
41.500 gulden (bejaarden in deze
groep: 18,3%), 50% voor de vol
gende 41.500 gulden en 60% voor
de top-inkomens. De eerste 4.500
gulden per jaar (basisaftrek) is on
belast. Alle toeslagen vervallen,
behalve die voor alleenstaande
ouders. Voorts wordt er flink ge
schrapt in aftrekposten.
Het lijkt eenvoudig. Maar de wij
zigingen zijn zo omvangrijk en
ingrijpend dat iedereen zich af
vraagt wat precies de gevolgen
zullen zijn. Met als hamvragen:
„Wordt het systeem werkelijk
eenvoudiger?" en „Gaan de mees
te mensen er inderdaad financieel
op vooruit?"
Inkomenseffecten operatie-Oort
Wijzigingen in besteedbaar inkomen in guldens per jaar voor
werknemers met standaard-aftrekposten. Mensen die nu veel
aftrekposten hebben (vooral de hogere inkomens) gaan er (veel)
minder op vooruit, omdat de aftrekmogelijkheden sterk worden
verkleind.
Basisaftrek
4.500
lengte tarief
lste schijf 41.500 35,2%
2de schijf 41.500 50,0%
Daarboven (Open schijf) 60,0%
N HAAG Zij heb-
van het plan-Oort bij
hun werk gemaakt,
el dagelijks geraad-
;gd door politici, belas-
[consulenten, hooglera-
journalisten of stu-
•n. Mr. W.F.C. Ste
en prof.dr. J.F.M.
Ie zijn dan ook specia-
bij uitstek en beho-
tot het selecte groepje
de Oort-operatie tot in
letails kent.
maakte namens het
deel uit van de commis-
tort. De Amsterdamse ad-
at en belastingadviseur
Jit zich in grote lijnen te
met de kabinetsvoor-
„Ik ben blij dat de
ran onze voorstellen -
.1 grote groep mensen on-
één tarief - gehandhaafd
Ijebleven. Ik ben ook ver-
Jgd dat de regering op rela-
|j korte termijn in staat is
est een zeer belangrijke,
Nederlandse begrippen
taculaire, tariefsverlaging
jaliseren. Het is de eerste
I naar verdere belasting-
jaging. die absoluut nood-
II ijk is willen wij in het
Jopa van 1992 kunnen blij
ft concurreren met andere
lals Stevens heeft Giele,
[leraar belastingrecht aan
ijksuniversiteit van Leiden
[ezaghebbend lid van de
wetstoepassing van
ederlandse Federatie van
itingsconsulenten, de ont-
;elingen rond het plan-
op de voet gevolgd. Over
;aag of we er volgend jaar
tgaan twijfelt hij
moment: „Het kabinet
4,1 miljard gulden uitge-
en voor lastenverlich-
Dat betekent dat het in-
n van de meeste mensen
stijgen. Het plan-Oort zou
ïgens niet geaccepteerd
zonder deze enorme las-
erlichting. Dit zeg ik
szins met spijt. In het be-
had ik, net als Oort zelf,
liefst dat de hele operatie
worden uitgevoerd zonder
cent extra. Achteraf vind
et niet erg dat de regering
geld heeft uitgetrokken".
eenstaanden
jens Stevens is de groep
De rest is
60% belast
alleenstaanden die er als ge
volg van het schrappen van de
alleenstaandentoeslag op ach
teruit gaat, relatief klein.
„Overigens hebben wij zeer
principieel geadviseerd de toe
slagen op de belastingvrije som
af te schaffen. De filosofie
daarachter is dat de ingewik
keldheid van het huidige be
lastingstelsel voornamelijk
veroorzaakt is door de intro
ductie van allerlei toeslagen.
Dankzij de globale tariefsver
laging blijft de inkomensachte
ruitgang (voor alleenstaanden)
binnen aanvaardbare grenzen.
Introduceer je toch weer toe
slagen, dan neem je een be
langrijk deel van de vereen
voudiging weg".
„Aan de andere kant zijn er zo
veel gebeurtenissen in het le
ven van de mens die fiscale
gevolgen hebben. Aan trou
wen, scheiden, het kopen van
een huis zitten veel grotere fis
cale gevolgen. Bovendien: in
komensoverzichten zijn maar
een tijdopname. De situatie
kan over een paar maanden al
weer anders zijn. Wij moeten,
zoals Oort dat ook altijd zei, los
van de dictatuur van het inko
mensplaatje zolang geen groep
er echt schrijnend op achteruit
gaat".
Giele twijfelt of het uiteinde
lijke resultaat daadwerkelijk
de beoogde vereenvoudiging
zal zijn. „Voor de laagste inko
mens wordt het inderdaad een
stuk eenvoudiger. Tot 41.500
na zou verdubbelen als je het
aantal aftrekposten niet zou
verminderen. Maar er is geen
inventiever volk dan het Ne
derlandse volk. Dus zullen ve
len andere aftrekposten gaan
verzinnen, net zo lang tot ze
door de Hoge Raad worden te
ruggeroepen".
Prof. Oort onder wiens naam
de belastinghervorming wordt
uitgevoerd.
FOTO: DIJKSTRA
Giele vult aan: „Als er wordt
geschrapt uit het oogpunt van
ereenvoudiging, heb ik er
_een moeite mee. Maar nu
wordt puur het inkomensef
fect als norm gehanteerd.
Voor de ware Oort-enthousias-
teling is dat volkomen
verkeerd".
de'zwakkë Vereenvoudiging stond bij
Zwakke punten
Ook Stevens is weinig geluk- moeite
kig met de manier waarop
door het kabinet aftrekposten
geschrapt en beperkt worden.
„Een principieel onjuiste stel
lingname, één van de zwakke - rr-.
punten in de tariefsvoorstellen ?or* v°oroP- Z,Jnf co™miss.e
van het kabinet. Ik heb begre- bestaande uit fiscale specialis-
Huidig bruto
Tariefgroep
jaarloon
II
ld
IV
2.500
508
508
508
508
5.000
794
794
1109
1109
10.000
126
44
1628
1312
15.000
- 25
-543
878
562
20.000
-170
-688
379
269
25.000
85
-802
254
144
25.761')
123
-764
232
123
30.000
326
-568
129
167
35.000
853
-330
361
399
40.000
1379
196
597
754
45.000
1893
710
1112
1268
50.000
1797
610
1608
1700
60.000
2109
594
1365
1485
70.000
2516
906
1641
1797
80.000
3094
1209
1574
1878
90.000
3189
1304
1669
1973
100.000
3130
912
1395
1741
125.000
3464
1025
1395
1741
150.000
4888
2449
2709
3145
200.000
9154
6604
6753
7233
Bruto minimumloon
Tariefgroepindeling:
I tweeverdieners
II alleenstaanden
III alleenverdieners/kostwinners
IV alleenstaande ouders
NB: De meeste mensen gaan erop vooruit. Dit overzicht
geeft
echter slechts de gevolgen va
Oort. Er is geen rekening ge
houden met andere ontwikkelingen, zoals de reorganisatie van
het ziektekostenstelsel volgens het plan-Dekker, Het is moge
lijk dat de operatie-Dekker, die in 1991 moet zijn afgerond,
nadelige invloed heeft op het inkomen.
ap naar verdere belasting-
FOTO: DIJKSTRA
gulden hoeven belastingplich
tigen geen aangiftebiljet meer
in te vullen. Dat is tachtig pro
cent van de negen miljoen be
lastingplichtigen die Neder
land telt. Maatschappelijk ge
zien een enorme vooruitgang,
zowel voor de mensen zelf als
nodige problemen. „In de sfeer
van de inkomstenbelasting,
dus waar het aankomt op de
aftrekposten, blijft de wet in
gewikkeld. Daarom ben ik al
lerminst optimistisch over het
schrappen van aftrekposten.
De politiek wil uiteraard dat
voor de belastingdienst". Deze de hogere inkomens de tariefs-
dienst zal het straks overigens verlaging zelf betalen door
diverse politieke stro
mingen, was het gevolg van
een in 1985 ingediende motie
van de kamerleden Vermeend
(PvdA) en De Grave (VVD).
Twee jonge, maar gezagheb
bende fractiewoordvoerders
voor financien. Zij wilden we-
3 ten of het mogelijk was het be-
met 1600 belastingambtenaren
minder gaan doen.
Maar voor de midden- en hoge
inkomens voorziet Giele de
minder te kunnen aftrekken.
Het is inderdaad moeilijk te
accepteren dat het besteedbaar
inkomen van deze mensen bij
pen dat er nog overleg gaande
is tussen fracties en Financiën
om te kijken hoe bepaalde on
evenwichtigheden uit de voor
stellen kunnen worden wegge
haald. Het is inderdaad onjuist
dat enerzijds vergoedingen
door de werkgever aé
werknemer niet belast «Ui- - -
den, terwijl de werknemer die lastmgsysteem drastisch
uit eigen zak bepaalde dingen vereenvoudigen. In 1986 con-
voor zijn werk betaalt, deze cludeerde de commissie-Oort
niet langer kan aftrekken. Dat 11 inderdaad zou kunnen
riekt naar fiscale discriminatie zoncier het rijk met extra uit
en gelegenheidswetgeving, 6aven °P te zadelen. Twee ja-
waarschijnliik ontstaan door ren van politiek beraad ver-
tijdsdruk en het sluiten van st"*en voordat de coalitie
politieke compromissen. Hoe Partners CDA en VVD een
dan ook, het zijn niet bepaald ^kkoord bereikten,
voorstellen die de schoon- Door de economische groei en
beids- en vereenvoudigirtgs- bijbehorende belastingmee-
prijs krijgen".
tingvereenvoudiging in zat,
maar ook een belastingverla
ging.
Interne strijd
De afgelopen maanden bogen
de fracties zich over de wets
ontwerpen. Hoewel CDA en
VVD de kabinetplannen op
hoofdlijnen steunen, werden
toch door beide fracties op en
kele belangrijke onderdelen
wijzigingen voorgesteld. De
PvdA voerde eerst een interne
strijd. Uiteindelijk bereikten
de sociaal-democraten onder
ling een compromis in de
vorm van een alternatief be
lastingplan met een lastenver
lichting van 2,35 miljard gul
den. Het PvdA-plan werd ech
ter vrijwel direct door kabinet,
CDA en VVD verworpen en
zal derhalve in de komende
Hoewel de Tweedg-Kamerleden officieel nog
met Kerstreces zijn en 17 januari weer voor het
eerst sinds een maand bij elkaar komen, heb
ben de fractiespecialisten de afgelopen weken
druk overleg gepleegd over 'Oort'. Pas na de
fractievergaderingen van dinsdag zal duidelijk
zijn hoe de vlag er bij hangt, maar zeker is dat
de messen al geslepen zijn, weet een ingewijde
te vertellen.
Minister Ruding en staatssecretaris Koning zijn d'etre dr'empeb vëria^d wöriën!
er, met behulp van een leger ambtenaren van r
Financiën, klaar voor. Zij zijn bereid kleine
aanpassingen door te voeren, maar zullen zich
tegen grote wijzigingen verzetten omdat die
veel zouden kosten
ging indruisen.
Aftrek van ziektekosten
Het kabinet wil hier drastisch in snijden. Er
geldt voortaan een drempel. Pas als ziektekos
ten boven een bepaald bedrag uitkomen, mogen
ze worden afgetrokken. Bij een bruto jaarinko
men tot 50.000 gulden is de drempel 12% van
dit inkomen. Tot 113.000 gulden is de drempel
4500 plus 3% van het inkomen. Daarboven is
de drempel ƒ7900. Vrijwel alle fracties willen
•Alleenstaandentoeslag
tegen de vereenvoudi- Het kabinet wil deze toeslag afschaffen. Daar-
door gaan bepaalde groepen alleenstaanden
(vooral de laagstbetaalden) er behoorlijk op
Algemeen wordt verwacht dat de discussie zich achteruit. Maximaal kan het inkomen jaarlijks
mate VVD zijn hier tegen. Handhaving van
deze toeslag kost tenminste 600 miljoen gulden.
Dat kan ten koste gaan van andere inkomens
groepen.
Aftrekposten (gemengde kosten)
Het kabinet wil de aftrekbaarheid beperken,
zowel privé als zakelijk. Er komen nieuwe re
gels voor tal van aftrekposten, zoals geldboetes,
aktentassen, representatie- en verblijfskosten,
computers en auto's van de zaak. Alle fracties
geven toe dat snijden in deze posten nodig is.
Maar bepaalde posten, zoals het bezoek aan
congressen, zouden volledig aftrekbaar moeten
blijven.
zal toespitsén op de volgende 'pijnpunten':
netto met 800 afnemen. PvdA
Zelfstandige ondernemers
De 140.000 zelfstandige ondernemers met een
mindere bruto jaarinkomen van minder dan 45.000 gul
den gaan er gemiddeld duizend gulden per jaar
op achteruit. Dit tot woede van de werkgever
sorganisaties in het midden- en kleinbedrijf, die
in de Tweede Kamer een intensieve lobby heb
ben gevoerd. De fracties zullen het kabinet
vrijwel zeker aan de tand voelen over de nega
tieve effecten voor zelfstandigen.
Belasting voor buitenlandse werknemers
Veel buitenlandse werknemers hoeven geen
premies volksverzekering te betalen, omdat ze
in hun eigen land zijn verzekerd. Zij zullen
voortaan 7% loon- en inkomstenbelasting afdra
gen. In de Tweede Kamer zijn stemmen opge
gaan om dit percentage te verhogen. Dit bete
kent volgens het ministerie van financiën ech
ter dat ook de tarieven voor Nederlandse werk
nemers zouden moeten veranderen.
parlementaire behandeling
kansloos zijn.
De voorstanders van 'Oort' ho
pen echter dat de PvdA bereid
is de hoofdlijnen van het kabi
netsplan te steunen.
„Het zou een blamage zijn als
de PvdA het laat afweten",
meent prof. Giele. „Het plan-
Oort is toch ook een kindje
van Vermeend". Volgens Gie
le is kamerbrede steun nodig
voor deze operatie. Ook Ste
vens zegt het zich buitenspel
plaatsen door de PvdA zeer te
betreuren. „Een meerderheid
van de Kamer en het kabinet
heeft een duidelijke keuze ge
maakt om met 4,1 miljard de
vereenvoudiging mogelijk te
maken. Zonde^dat bedrag was
vereenvoudiging waarschijn
lijk niet mogelijk geweest, om
dat er dan te grote inkomens
verschillen zouden optreden.
Dan zou belastingvereenvou
diging er zelfs deze eeuw niet
meer van zijn gekomen en dat
zou een enorme stap terug ge
weest zijn".
Beide belastingdeskundigen
noemen de hele Oort-operatie
slechts een begin op weg naar
verdere vereenvoudiging. „We
zijn er op 1 januari 1990, als
het nieuwe stelsel wordt inge
voerd, nog niet", stelt Giele.
„De inkomstenbelasting moet
veel overzichtelijker worden.
In heel Nederland is niemand
te vinden die alle regels van
de inkomstenbelasting uit het
hoofd kent. Zelfs niet bij de
belastingdienst. De inkomsten
belasting is aan goedigheid ka
pot gegaan, aan tal van aftrek
posten zoals een rolstoel-aftrek
voor iemand die z'n oude moe
der liever in huis houdt dan
haar naar een verpleeghuis te
sturen".
MARGA RIJERSE
ROB SEBES
De daarop
volgende
f 41.500,- is
50% belast
De daarop
volgende
41.500.- is
35,2% belast
De eerste 4500.-
van het belastbaar
nkomen is onbelast
87.500,-
46.000,-
4500,-
De vereenvoudiging is het gevolg van de
gecombineerde heffing van premies
Dlksverzekeringen en belasting in de eerste
belastingschijf.
Dit gaat vooral ten koste van de
Uleenstaanden, mensen die de bestaande
scale aftrekposten volledig benutten en de
mensen die hun ziektekosten niet langer
kunnen aftrekken.
len Jeroepskosten zijn
iet meer aftrekbaar
Auto van de zaak Prlvé-auto voor de zaak
20% van de cataloguswaarde Maximaal 44 cent per kilometer
wordt beschouwd als inkomen. mag worden afgetrokken.
'olledige tabel aftrekposten plan Oort:
Nieuwe regels van aftrekposten
i ingang: 1 januari 1990
Belastingplichtige/werknemer (IB/LB)
Winst IB: kosten voor
ondernemer zelf (pers.)
Winst IB/Vpb: algemene kosten ten
aanzien van ieder (als bedrijf)
woon-werkverkeer
t/m 10 km
woon-werkverkeer
meer dan 10 km
personeelsvereniging
telefoonabonnementen
persoonlijke verzorging
aktentassen e.d.
geldboeten
relatiegeschenken
vanaf f.50,-
vaartuigen voor
representatieve doelen
voedsel, drank, genotmid.
kleding uitgezonderd
werkkleding
congressen,seminars,
symposia e.d.
representatiekosten
verblijfkosten
kantinevoorzieningen
literatuur uitgezonderd
vakliteratuur
tekstverwerkers, compu
ters e.d. apparatuur
en beeldapparatuur
muziekinstrumenten
geluidsapparatuur en
gereedschap uitgezonderd
bij uitsluitend
beroepsgebruik
auto van de zaak
aftreksfeer:
(als kostenpost bij
de werknemer)
vergoedingssfeer:
(als vergoeding door
de werkgever)
aftreksfeer: aftreksfeer:
(als kosten bij berekening (als kosten bij berekening
van de fiscale winst) van de fiscale winst)
vergoedingssfeer:
(als kosten bij bereta
van de fiscale winst)
niet aftrekbaar
belast
a)
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar: bedragen
belast bij overschrijding
b)
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
in min.regeling
bedragen min.regeling
niet aftrekbaar
belast
niet aftrekbaar
belast
c)
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
niet aftrekbaar
belast (onbel. voor artiest d)
niet aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
presentator en sportman)
e)
niet aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
niet aftrekbaar
belast
niet aftrekbaar
belast
zie representatiekosten
zie representatiekosten
f)
niet aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
g)
niet aftrekbaar
niet aftrekbaar
aftrekbaar
n.v.t.
n.v.t.
h)
niet aftrekbaar
niet aftrekbaar
zie represen
tatiekosten
niet aftrekbaar
onbelast
0
niet aftrekbaar
niet aftrekbaar
n.v.t.
niet aftrekbaar
onbelast
j)
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
niet aftrekbaar
onbelast
k)
niet aftrekbaar
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
niet aftrekbaar
onbelast
0
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
niet aftrekbaar
onbelast
n.v.t.
n.v.t.
m)
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
niet aftrekbaar
onbelast
n)
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
o)
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
75% aftrekbaar
niet aftrekbaar
onbelast
P)
niet aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
q)
niet aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
niet aftrekbaar
onbelast
1
D
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar:
brandstofkosten
ministeriele
verhuiskosten
gebruik priveauto voor
ondernemingsdoeleinden regeling: max.
aftrekbaar
0,44 per km.
aftrekbaar: 12%
salaris, max.
12.000 plus
kosten van over
brenging
max.2 jaar
aftrekbaar
kantoorruimte waarin of niet aftrekbaar
van waaruit niet groten
deels ink. wordt verworven
kantoorruimte waarin of aftrekbaar: 15%
van waaruit grotendeels huurwaarde en 15%
inkomen wordt verworven energiekosten
In de regel zijn dit de huidige bedragen uit <1© fabel van het reiskostenforfait minus f.200,-.
Beoogde (vervroegde) ingangsdatum: 1 juli 1989.
belast voor
het meerdere
belast
s) aftrekbaar
t) ministeriele
regeling: max.
aftrekbaar
f.0,44 per km
u) f.12.000 max.
plus kosten van
overbrenging
v) max. twee jaar
aftrekbaar
w) niet aftrekbaar
x) aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar
aftrekbaar