Behoud Keulse Dom
dure continu-klus
I
De achillespees van de revolutie
£ckbc Somont
1
Intimiteit I
kerk
wereld
)weer
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
£eidóc@ou*a*it
ZATERDAG 7 JANUARI 1989 PAGINA
BU.
KEI
door Marinus van der Berg
Het is dagelijks nieuws
geworden:
kindermishandeling, incest, vrij
veilig, ongewenste intimiteiten-
op-het-werk. In de laatste CAO
voor de gezinsverzorging is
bedongen dat een
gezinsverzorgster bij
ongewenste Intimiteiten weg
mag lopen van haar werk. Een
onderzoek vertelde dat één op
de zes vrouwen te maken zou
hebben gehad met
ongewenste intimiteiten. Wat is
er aan de hand? Ik zou willen
zeggen: we weten niet of niet
meer wat intimiteit is. In mijn
kinderjaren hing er op de
achterdeur van de boerderij
van mijn grootouders een
bordje met de tekst: Verboden
Toegang, art. 471. Nergens
anders zag ik zo'n bordje, maar
mijn grootouders hadden dat.
Het riep bij mij als kind altijd
het gevoel op: hier mag niet
iedereen binnengaan. Je moet
vriend, familie of goede buur
zijn om binnen te mogen lopen.
Mijn grootouders, anders dan
bij mijn ouders, hadden dan
ook een bel aan de zijdeur,
voor vreemden. Zo leerde ik in
mijn kinderjaren al over
intimiteit. Ook de slaapkamer
van mijn ouders was geen
plaats om zomaar binnen te
lopen. Het was hun kamer.
Intimiteit heeft alles te maken
met een plaats, met verboden
toegang. Er zijn gebieden, die
niet voor iedereen bestemd
zijn. Toen ik op het seminarie
was, was het nog gebruik dat
brieven geopend gepost
werden en door één van de,
paters werd gesloten. Hoewel
ik nooit het gevoel heb gehad
dat zij de brieven lazen,
bestond wel de mogelijkheid
en dat maakte me
terughoudend om precies te
zeggen hoe ik me voelde.
Intimiteit luistert nauw en heeft
alles te maken met je gevoel
van veiligheid. Elke mens heeft
een plek nodig om iets te
kunnen verbergen, om zichzelf
te kunnen verbergen. Intimiteit
raakt de geborgenheid. Hoe
schokkend is het om te
ontdekken dat je partner in het
huis overal verfijnde
afluisterapparatuur heeft
geïnstalleerd. Steeds meer
vrouwen hebben in huis een
eigen plek, een eigen bureau
om de dingen die van en voor
hen zijn op te bergen. Een plek
die ook voor de eigen
verboden is. Soms vragen
vrouwen mij om niet
telefonisch te reageren op een
brief. „Mijn man en mijn
kinderen hoeven niet te weten,
dat ik u geschreven heb". Er is
dringende behoefte aan een
nieuw gevoel voor intimiteit.
Het lijkt er op dat ik intimiteit
tot nu toe eenzijdig en negatief
benader. Ik heb intimiteit nu
allereerst aangeduid als het
gebied van verboden toegang.
Mijn grootouders waren,
zonder dat ze het wisten in dit
opzicht hun tijd vooruit: een
mens heeft recht op een eigen
gebied. Dat hebben van een
eigen gebied is belangrijker
dan gedacht wordt. In het
boek: „Liefde is een
werkwoord" - een boek
waarover ik bijzonder
enthousiast ben, lees ik:
„Binnen een huwelijk speelt
ook het gevoel de baas te zijn
over het eigen lichaam een
grote rol. Alleen als iemand het
gevoel heeft de baas te zijn van
het eigen lichaam dan kan dat
lichaam en het lichamelijke
plezier met iemand anders
gedeeld worden". Ik mag dus
niet zomaar op het gebied van
de ander komen. Ik mag niet
zomaar bij een ander
binnendringen. Er zijn
verboden toegangen. Incest,
kindermishandeling, zijn
scherpe voorbeelden van het
schenden van het verboden
toegang. Maar de verboden
toegangen worden dagelijks
veel meer geschonden dan
gedacht wordt. Intimiteit
begint met respect voor het
eigen leefgebied van de ander.
Het is bijzonder jammer dat de
term ongewenste intimiteiten
in gebruik is genomen.
Ongewenste intimiteit is geen
intimiteit, maar schending van
andermans gebied door
handelingen of door woorden.
Intimiteit is respect, dialoog,
erkenning van de ander als een
eigen persoon. Helaas heeft
ook de katholieke moraal de
indruk gewekt dat een man
recht zou hebben op zijn vrouw
als zij eenmaal getrouwd zijn.
Ik ben'van mening dat mensen
nooit recht hebben op elkaar.
Ze kunnen elkaar uitnodigen
om leven te delen en samen te
beleven. Intimiteit is elkaar
welkom heten. Ik stel me voor
om dit jaar een aantal keren
met u na te denken over de
vraag: „wat is intimiteit?" Als u
mee wilt denken, dan is dat
welkom. Het boek „Liefde is
een werkwoord" is van Alfons
Vansteenwegen en uitgegeven
bij Lannoo//Tielt. (fl 38,50) In
Vlaanderen is het een
bestseller aan het worden.
Nieuwe vicaris-generaal voor aartsbisdom
UTRECHT Vicaris dr. P.A.G. Rentinck is
benoemd tot vicaris-generaal van het aartsbis
dom Utrecht. Hij neemt de komende jaren ge
leidelijk enkele taken over van de huidige vi
caris-generaal, mgr.dr. A.J. Vermeulen, die
eind dit jaar 65 jaar wordt. Vermeulen wil zijn
functie blijven vervullen, maar met vermin
dering van het aantal taken. Kardinaal dr.
A.J. Simonis heeft een en ander meegedeeld
in een brief aan de priesters van het aartsbis
dom. Rentinck (49) werd geboren in Utrecht.
Hij werd in 1964 priester gewijd. In Rome pro
moveerde hij tot doctor in de theologie. Bij de
oprichting van het Ariënsconvict in 1979 be
noemde de toenmalige aartsbisschop, kardi
naal J. ,Willebrands, Rentinck tot rector van
dit centrum voor de priesteropleiding. In 1986
werd hij benoemd tot vicaris van het aartsbis-
dom met als opdracht de priester- en diakeno
pleiding en het roepingenwerk. Rentinck
combineert zijn nieuwe functie voorlopig met
die van rector van het convict.
Wanneer de kerk een
staat zou oprichten in
overeenstemming met de
christelijke beginselen,
dan zou ze een staat
ZURE REGEN VREET AAN DUITSLANDS GROOTSTE KERKGEBOUW
(Van onze correspondent
Rink Drost)
KEULEN Agressieve
stoffen in de atmosfeer,
vooral veroorzaakt door
verbranding van steen
kool en olie, plegen een
constante en in hevigheid
toenemende aanslag op
een van Duitslands om
vangrijkste monumenten:
de Dom van Keulen. In
de Dom zijn meer dan
vijftig soorten steen toe
gepast, waarvan sommige
bijzonder gevoelig zijn
voor de schadelijke stof
fen in de atmosfeer, de
zogenaamde zure regen.
Om het gebouw te behou
den blijft in veel gevallen
geen andere keus over
dan vervanging van de
verweerde gedeelten
door kopieën van een
minder weergevoelige
steensoort.
Dat vervangingswerk is geen
kleinigheid, want de rijke or
namentering in haar geometri
sche gevels en met haar vele
gebeeldhouwde elementen
mag in geen geval verloren
gaan. Het restauratiewerk, dat
na de Tweede Wereldoorlog
een constant proces is gewor
den, vereist bij de vervaardi
ging van vervangende steene
lementen een grote mate van
vakkennis en ervaring.
Voor het herstel- en onder
houdswerk aan de Dom is een
compleet bedrijf geschapen, de
zogenaamde Dombauhütte.
Het personeelsbestand telt zo'n
25 steenhouwers, tien glasres
taurateurs en verder dakdek
kers, timmerlieden, siersme-
den, meubelmakers, schilders
en zelfs een goudsmid. In leef
tijd lopen zij sterk uiteen. Hun
gemeenschappelijke eigen
schappen zijn hun liefde voor
het oude handwerk en hun
grote vakkennis. Dan zijn er
nog de steenhouwersleerlin
gen, en natuurlijk de bureau-
werkers, zoals architecten,
technici, kunsthistorici, arche
ologen en het secretariaat. In
totaal levert de Dombauhütte
Een van de steenhouwers van de Dombauhütte vervaardigt een
onderdeel van de kopie van een laatgotische friesrand met ge
bladerte, uit de zestiende eeuw. De fries was door zure regen
en andere weersinvloeden onherstelbaar beschadigd. Alleen al
bij dit stukje moest de steenhouwer zo'n 250 punten van het
voorbeeld op de kopie overbrengen. De vervaardiging van de
gehele fries vergt een produktietijd van meer dan drie maan
den. Bij alle moderne technieken die worden toegepast gaat het
steenhouwen nog precies zo als in de Middeleeuwen.
FOTO: PR
aan meer dan zeventig mensen
een vaste baan.
Wanneer gothische stenen ele
menten moeten worden ver
vangen, verricht een technicus
eerst een pijnlijk nauwkeurige
meting, die een tekening in
schaal 1:1 oplevert. Aan de
hand daarvan worden schabio
nen vervaardigd voor de
steenhouwers en worden de
ruwe steenblokken besteld.
Gaat het om beeldhouwwerk,
dan is óf een origineel, óf een
model op ware grootte als
voorbeeld noodzakelijk. Met
behulp van een zogenaamd
punteerapparaat wordt de
vorm van het origineel punt
voor punt overgedragen op de
kopie.
Ramen
De Dombauhütte houdt zich
uiteraard niet alleen bezig met
het vervangen van verweerde
onderdelen uit het metsel
werk. De glasrestaurateurs bij
voorbeeld zijn jaar-in-jaar-uit
bezig met het behoud en her
stel van niet minder dan
10.000 vierkante meter ge
brandschilderde ramen. De
tand des tijds heeft zwaar aan
het eeuwenoude glaswerk ge
vreten. En nog steeds gooien
vernielzuchtige kinderen,
maar ook volwassenen, vrijwel
dagelijks steentjes door de
kostbare glas-in-lood-construc-
ties. Oud glas is weliswaar
vervangbaar, maar het blijft
behelpen. Duidelijk waar
neembare kleurverschillen la
ten zien waar nieuwe ruitjes
zijn ingezet.
Lood speelt een belangrijke rol
om het dak van het machtige
bouwwerk waterdicht te hou
den. In de dom is niet minder
dan 12.000 vierkante meter
verwerkt. Enkele dakdekkers
hebben aan het onderhoud
daarvan een dagtaak.
Dan is er nog de archeologi
sche afdeling, die onder de
vloeren van de dom naar spo
ren uit het verleden zoekt.
Niet zonder resultaat, want
kort geleden konden de oud
heidkundigen vaststellen dat
reeds in de vierde eeuw van
onze jaartelling, nog volop in
de Romeinse tijd van de 'Colo-
nia Agrippina' dus, christenen
bijeenkwamen op de plaats
waar nu de Dom staat.
De Dom van Keulen, het 'han
delsmerk1 van de Rijnmetro
pool, is van de belangrijkste
gotische kathedralen ter we
reld en is het grootste kerkge
bouw van geheel Duitsland.
De grootste lengte is 145 me
ter, de hoogte binnenin reikt
tot 45 meter, het interieur be
vat 400.000 kubieke meter. De
beide torens hebben een hoog
te van 160 meter.
Onvoltooid
Met de bou.w van de reusachti
ge kathedraal werd in 1248 be
gonnen, onder leiding van
bouwmeester Gerard van
Amiëns. De kathedraal van
Amiëns had voor de Dom van
Kéulen model gestaan. Drie
kwart eeuw later, in 1322 (Ge
rard van Amiëns was in 1271
opgevolgc) door bouwmeester
Arnold), werd het koor van de
kerk ingewijd.
Zowel het middenschip als de
zijbeuken bleven onvoltooid,
evenals de westgevel. In 1560
werden de bouwwerkzaamhe-
De Keulse Dom gezien vanuit
het archeologische Römisch-
Germanisch Museum
FOTO: PR
den geheel gestaakt: er was
geen geld meer. Pas in 1842
kwam de voltooiing, volgens
de oude bouwplannen, weer
op gang. Ze duurde tot 1880.
In 1944 raakte de Dom bij ge
allieerde luchtaanvallen zwaar
beschadigd. Dat het monu
mentale gebouw niet, net als
de royale omgeving, geheel
werd vernield kwam vooral,
doordat de geallieerde vliegers
de toren-tweeling gebruikten
als zichtbaken.
Na de Tweede Wereldoorlog is
het herstel van de Dom voort
varend ter hand genomen.
Maar nog steeds zijn niet alle
beschadigingen uit de oorlogs
tijd weggewerkt. In een van
de torens is bijvoorbeeld nog
een grote lap klinker-metsel
werk zichtbaar, dat helemaal
uit de toon valt.
Het herstel en het onderhoud
van de Dom vergen jaarlijks
een kapitaal, dat ver uitgaat
boven de draagkracht van het
aartsbisdom Keulen, dat toch
een van de rijkste bisdommen
ter wereld is. 9,3 miljoen Duit
se Marken, ofwel 10,6 miljoen
gulden, slokte de restauratie
vorig jaar op. Het aartsbisdom
leverde daarvan DM 2,5 mil
joen, de deelstaat Nordrhein-
Westfalen DM 1,2 miljoen.
De grootste hap kwam, als
steeds, van de Centrale Dom-
bouw-Vereniging: DM 5,6 mil
joen. Deze vereniging is in
1841, kort voor de eindfase
van de bouw, opgericht door
Keulse burgers. Zij was des
tijds al goed voor de financie
ring van 65 procent van die
eindfase, en is nu de belang
rijkste pijler onder het behoud
van de kathedraal.
RINK DROST
„Dit interview is erger
dan de retraites bij de je
zuïeten", zegt Fidel Ca
stro gekscherend wan
neer hij een van de uren
durende interview-sessies
beëindigt met de Brazili
aanse dominicaan Alberto
Libanio Christo.
Christo, beter bekend onder
zijn schrijversnaam Frei Bet-
to, is een van de leidende Bra
ziliaanse bevrijdingstheologen
en mocht in die hoedanigheid
enkele jaren terug de „com
mandante" ondervragen over
zijn (religieuze) opvoeding,
zijn opmars naar de macht,
het aandeel van christenen
daarin en wat de perspectie
ven zijn voor samenwerking
tussen christenen en revolu
tionairen in het huidige Cuba.
Het geheel, gebaseerd op
drieëntwintig uur praten, is
zeer breed uitgesponnen met
de nodige herhalingen, maar
het geeft een interessant
beeld van Castro's opvoeding
en de manier waarop hij tot
zijn overtuigingen is geko
men.
Castro's vader was een Spaan
se immigrant die zich opmer
kelijk snel omhoog wist te
werken en daardoor in staat
was zijn kinderen een behoor
lijke opvoeding te geven. Ca
stro heeft zijn schooltijd voor
een deel doorgebracht bij de
broeders van de congregatie
van La Salie en bij de jezuïe
ten. Zeker voor de laatsten -
het waren meestal Spanjaar
den - steekt hij zijn bewonde
ring niet onder stoelen of
banken, want hij zegt er veel
geleerd te hebben en waar
deerde hun persoonlijke aan
dacht en veeleisendheid. „Ze
stimuleerden ondernemings
geest en volharding en ze
weerhielden je niet van ge
waagde en moeilijke onderne
mingen." Castro had een re
belse mentaliteit die hem al
vroeg in aanvaring bracht
met zijn meerderen. Maar ook
Frei Betto
zijn leiderscapaciteiten traden
al vroeg aan het licht. Hij
hield van gewaagde avontu
ren. Bijvoorbeeld het beklim
men van bergen. Later zou
die bergervaring hem goed
'van pas komen toen hij van
uit de Sierra Maestra zijn
guerrilla tegen het bewind
van Batista begon.
Minder gekerstend
Voor de godsdienstige opvoe
ding bij de jezuïeten heeft hij
weinig goede woorden over.
De beschrijving die hij er op
verzoek van Betto van geeft
lijkt als twee druppels water
op de godsdienstlessen van
Zijn leeftijdgenoten in Europa
in die tijd. Thuis was hij als
vanzelfsprekend in aanraking
gekomen met een vroom en
bijgelovig rooms-katholicisme,
ook al zou het vele jaren du
ren voordat hij een kerk van
binnen zag. Op het platteland
in Cuba waren in zijn jeugd
namelijk nauwelijks kerken
en dit herinnert er nog eens
aan dat Cuba eigenlijk een
uitzondering was in het La
tijns-Amerikaanse patroon.
Het was veel minder geker
stend dan de andere voorheen
Spaanse kolonies van dit we
relddeel. In de steden waren
er wel katholieke scholen en
kerken, maar nogal wat be
dienaren waren afkomstig uit
Spanje en Frankrijk. Wat hij
van de Spaanse jezuïeten te
horen kreeg noemt hij zelf
zeer dogmatisch en intellectu
alistisch. „Iets was zo omdat
het wel zo moest zijn; het was
een kwestie van geloven, al
hoewel je er niets van be
greep. Als je er desondanks
niet in geloofde was dat een
fout, een zonde en strafbaar.
Er kwam geen redenering
aan te pas. Er werd geen aan
dacht geschonken aan wat je
er bij dacht, wat je erbij voel
de." Tijdens de retraites werd
volgens hem vrijwel alleen
over straf en beloning gespro
ken, maar het aanpraten van
vrees vindt hij geen goede
methode „om de mens van
wat dan ook te overtuigen. Ik
heb me nooit verbeeld dat iets
dat niet begrepen werd een
goede basis kon vormen voor
een werkelijke overtuiging of
dat angst en beloning daartoe
zouden kunnen inspireren."
Marxisme
Het deel van het interview
met Castro dat zijn jeugd be
handelt is het best uitgewerkt.
Veel minder is dat het geval
met de periode waarin Ca
stro's overtuigingen vorm'
krijgen, wanneer hij studeert
aan de universiteit van Hava
na en betoverd raakt door het
marxisme. Hij zegt zelf de no
dige politieke denkbeelden te
hebben ontwikkeld omdat hij
leefde in een grenssituatie. Hij
behoorde niet tot de maat-
bovenlaag, maar
zijn ouderlijk milieu ontste
gen, waar men behalve geld
verdienen maar ternauwer
nood kon lezen en schrijven.
Dat deze periode niet zo uit de
verf komt heeft waarschijn
lijk te maken met het feit dat
de interviewer zich voor het
eerst duidelijk met zijn ge
sprekspartner kan vereenzel
vigen. Frei Betto is weliswaar
achttien jaar jonger maar
Fidel Castro
heeft net als Castro studie ge
maakt van het marxisme. Hij
is theoloog met een grondige
kennis van de geschiedenis
van Europa en het door haar
gekoloniseerde Latijns Ameri
ka, zoals hij in het inleidende
hoofdstuk van zijn boek be
wijst. Opvallend in Latijns
Amerika is volgens hem de
grote en schijnbaar onover
brugbare kloof tussen arm en
rijk. Tegenover een kleine
groep bezitters staat een zeer
omvangrijke groep van wat
hij noemt niet-personen. Als
het op geloven aankomt, moet
in de reflectie daarover - en
dat is tenslotte theologie - de
positie van deze zeer omvang
rijke groep van niet-personen
worden verdisconteerd, meer
dan dat, ze vormt er de basis
van. Frei Betto weet zeer aan
nemelijk te maken dat theolo-
gie-beoefening bepaald wordt
door de samenleving waarin
men leeft.
Bondgenoot
Het hoeft dan niet te verba
zen dat deze twee mannen el
kaar hebben gevonden. De
kerk, maar het was een gro
tendeels geïmporteerde Euro
pees georiënteerde kerk, die
ooit zo afwijzend stond tegen
over Castro's revolutie, lijkt
door mensen als Frei Betto
onverwachts een bondgenoot
te zijn geworden. En geïso
leerd als Castro is kan hij
nieuwe bondgenoten wel ge
bruiken.
Maar over de status van die
nieuwe bondgenoten is Castro
nog hoogst onzeker. In het
proces van radicalisering in
de eerste jaren na de machtso-
vernbame in 1959 werd -de
partij zo georganiseerd dat
„infiltranten" geen kans kre
gen binnen te dringen. We
moesten wel, aldus Castro te
genover Betto, om een opper
machtige vijand, de Verenig
de Staten, het hoofd te bie
den. In dat proces van radica
lisering verslond de revolutie
niet alleen zijn eigen kinde
ren, katholieken waarvan het
heette dat zij altijd hadden ge
heuld met Batista werden na
drukkelijk uitgesloten van het
lidmaatschap. Maar Castro
meent dat die relatie met de
kerk nu aan herziening toe is.
De revolutie is in zijn ogen
een kunstwerk dat niet af is
als die honderdduizend ka
tholieken die volgens hem in
Cuba wonen niet mee mogen
doen. Maar duidelijke toezeg
gingen doet Castro toch niet.
Het hoeft ook niet echt te ver
bazen: hier wordt geraakt aan
de achilleshiel van Castro's
revolutie. Samenwerking met
anderen betekent noodzakelij
kerwijze pluriformiteit en zou
wel eens kunnen betekenen
dat de door Castro zo bezon
gen resultaten van die revolu
tie op het spel worden gezet.
Het is pijnlijk dat Betto, al
was het maar met een vraag,
hier niet doorheen prikt. Ca
stro wordt daardoor niet al
leen tot een soort godheid,
met hem deelt hij kennelijk
ook de wens dat de realisering
van een hemel op aarde mo
gelijk is.
PAUL VAN VELTHOVEN
Fidel Castro en zijn gods
dienst. Een onthullend in
terview door Frei Betto.
Uitgave Gooi en Sticht.
Prijs 45,-
Uitbanning chemische wapeni
tr
In het verleden heeft de Libische leider kolonel Gaddafi
les in het werk gesteld om een atoombom in zijn bezit te kr
gen, desnoods door er een te kopen. Telkens ving hij bot. Zi
pogingen om een „islamitische atoombom" te producer)
bleven eveneens zonder succes. Israëlische straaljagers bo
bardeerden op 7 juni 1981 een kernreactor in Iraq, er v
uitgaande dat die reactor gebrüikt zou kunnen worden vo
de aanmaak van kernwapens. Deskundigen veronderstell
dat Pakistan inmiddels over „de bom" beschikt, maar het
niet erg waarschijnlijk dat de Pakistaanse leiders bereid zi
len zijn dat wapen beschikbaar te stellen aan een man jDEN
Gaddafi. lood
al d'
WAAROM zou de Libische leider zich na al die tegensl
niet tevreden stellen met „de atoombom van de armen": ch
mische wapens? Die zijn vrij eenvoudig te maken, kost)
niet veel en zijn bijna niet op te sporen. De produktie ervi
kan immers gemakkelijk verborgen gaan achter een oi
chijn
ifgerc
irordi
schuldige fagade, zoals bijvoorbeeld een fabriek voor medic
nen. ?e p?/
den v
haddei
C-HEMISCHE wapens zijn ook bijzonder effectief. Dat is niraam.
alleen op een afschuwelijke wijze aangetoond tijdens de E«J'cj ,h.
ste Wereldoorlog, maar ook bij de uitmoording van de Ku?®1^
dische stad Halabdja door het Iraakse leger en bij de Golfoo wri0g
log tussen Iran en Iraq. Op een man als Gaddafi, die wein jet.
vrienden heeft en een stevig appeltje heeft te schillen met jHoe hi
VS, moeten chemische wapens een onweerstaanbare aa c
trekkingskracht uitoefenen.
DAARMEE is niet gezegd en nog minder bewezen, dat i Neder
fabriek die Gaddafi in Rabta heeft laten optrekken, is bi^e
doeld voor de produktie van chemische wapens zoals (^e°^x
Amerikaanse regering zegt met bewijzen te kunnen staveijapan
Het is mogelijk dat de fabriek bedoeld is voor de farmaceut door r
sche industrie, zoals Gaddafi beweert. Een sluitend bewiheter
zou slechts te leveren zijn via regelmatige en onaangekondijvan al
de controle ter plaatse door deskundigen. fohito
land 1
WET zal wel geen toeval zijn dat de Amerikaanse campagnlVan i
tegen Libië samenviel met de voorbereiding van de vanda; ln(*S€
officieel begonnen internationale conferentie over chemisch er
wapens in Parijs. Vertegenwoordigers van meer dan hondei
landen zullen er tot en met woensdag besprekingen voert velijk
over zulke gevoelige en gecompliceerde zaken, dat toevadalig
ging van de kwestie-Libië aan de agenda eigenlijk een st( de lai
rend element zal kunnen zijn. Het belangrijkste doel van kee^
conferentie is een herbekrachtiging van het Protocol va
Genève van 1925, dat uitsluitend het gebruik van chemisch Mem
wapens verbiedt.
Aan.
De Amerikanen hopen met een niet gering optimisme eeiw$ei
nieuwe overeenkomst tot stand te brengen, die veel verdl
gaat. Ook de aanmaak, het transport en de opslag van chemiBoere
sche wapens zouden in de toekomst onder (een wereldwijs menst
verbod moeten vallen. Bovendien zouden landen die ander zijn
landen helpen bij het produceren van chemische wapens
bijvoorbeeld door het leveren van technologie getroff<
moeten worden door een algemene economische boycot.
Het ziet er niet naar uit dat een dergelijk akkoord op ddkeiz^
Parijse conferentie tot de mogelijkheden behoort, maar
neemt niet weg dat zo'n overeenkomst eigenlijk dringem gesia|
noodzakelijk is, hoe moeilijk controle op de naleving érvai i9.00i
ook zou zijn. Het gebruik van gifgas in de Golfoorlog en h vrou\
de uitroeiing van bevolkingsgroepen zoals de Hmong in Viel Koek
nam of de Kurden in Iraq tonen aan dat spoed geboden
Een algeheel verbod op de produktie van chemische wapen
zou ook Israel, dat herhaaldelijk uiting heeft gegeven aa
zijn angst voor chemische wapens, van een grote zorg verlos sprok
sen. Volgens Israel beschikt niet alleen Iraq over dergelijk tv
wapens, maar ook het buurland Syrië. Een uitbanning vaca!
chemische wapens zou daarom zeker ook een belangrijke bij
drage leveren aan een vredesregeling voor het Midden-Oos y!
ten..
De oj
in 19<!
Gerei
oorloj
Vrij veel
bewolking
vandaag een bewolkte dag.
de loop van de middag gaat
het vooral in het noorden van
het land af en toe wat regen.
Deze regen hoort bij een
warmtefront, dat van west
naar oost over ons land trekt.
Na de passage van dit front
komen we opnieuw in de
vochtige en warmere lucht te
recht. Het front hoort bij een
lagedrukgebied dat bij IJsland
ligt en eveneens naar het oos
ten trekt. De middagtempera-
tuur wordt ongeveer 8 graden
en blijft ook vannacht rond
deze waarde liggen. De wind is
westelijk rond kracht 4.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, geldig voor zondag
en maandag:
Zuid-Skandinavië: In zuidwest-Noor-
wegen van tijd tot tijd regen, meer
naar het oosten, vooral ten oosten
van de Noorse bergen, overwegend
droog en soms enkele opklaringen.
Middagtemperatuur in het zuidwes
ten 5 tot 7 graden, landinwaarts be
zuiden Oslo en Stockholm enkele
graden boven nul, benoorden deze
steden rond het vriespunt met lichte
tot matige vorst in de nacht
Britse eilanden: Overwegend be
wolkt. Vooral op maandag af en toe
regen, het meest in het westen en
noorden. Middagtemperatuur van 9
graden in Schotland tot 13 graden in
het zuidwesten, maandag iets minder
Denemarken en noord-Duitsland:
Veel bewolking. Af en toe wat regen
of motregen, vooral in Denemarken.
Middagtemperatuur 6 tot 9 graden.
Benelux en noordwest-Frankrijk:
Veel bewolking. Weinig of geen re
gen. Middagtemperatuur 9 tot 12 gra-
1Midden- en zuid-DuitsIand, noord
oost-Frankrijk: Veel bewolking. Hier
en daar mist. Hoofdzakelijk droog.
Middagtemperatuur 5 tot 8 graden.
Alpengebied: Eerst in het noordoos-
telijkd deel nog wat neerslag van
minder betekenis, overigens droog.
In het laagland veel bewolking en
plaatselijk mist, boven zo'n 1200 me
ter hoogte overwegend zonnig. Mid
dagtemperatuur aan de grond, in de
dalen en het laagland 3 tot 7 graden,
igrens vanuit het wesl
plopend tot 2000 a 2500 n
Istraal
Itheat
"maar
«idachl
willij
Spanje en Portugal: In het zuidwi
ten van Spanje en zuid-Portugal e
nog een enkele bui, overigens zor
maar landinwaarts hier en daar n
Middagtemperatuur van 12 graden if
het noorden tot 16 graden in het zijniet
den, landinwaarts wat kouder, i
in mistgebieden. !Koni
Italië en Joegoslavische kust: Perktkon
den met zon. In zuid-Italië eerst eë-mr.
enkele bui. In de Povlakte vooral d WlE
maandag weer mist. Middagtempera,,
i in het noordff Caba
tuur van 10 graden i
tot 15 graden in zuid-Italië,
gebieden kouder.
Griekenland: Wisselend bewc
vooral op de eilanden plaatselijk
en. Op maandag meer zon en
feen buien. Middagtemperatuur
graden in het noordoosten tot
graden in het zuidwesten.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
WNr Ma» M
Amsterdam rw. bew. 10
De Bilt rw. bew. 11
Dealen motrgn 7
Eindhoven motrgn 11
Den Helder rw. bew. 8
Rotterdam motrgn 9
Twente zv». bew. 5
Vllsslngen mW 10
Zutd-Llmburg rw. bew. 9
Aberdeen zw. bew. 7
Athene had bew. 14
Barcelona regon 9
Budapest sneeuw -4
Bordeaux regen 12
Brussel zw. bew. 10
Cyprus I. bew. 15
Dublin zw. bew. 10
Frankturi regon 9
Genève halt bew. 4
Helsinki zw. bew. 1
Klagenfurt hall bew. -1
Kolenhagen zw. bew. 2
Jlnasti
il relds
24 di
j godd
Troo
bare
l Aan
Damascus I. bew.
Los Artgoles onbew.
Now Orleans zw. bew
Palm Beach hall bew
Paramaribo
Rk) da Janeiro zw. bew.
Sao Paolo zw. bew.
Singapore zw. bew.
Tokyo zw. bew.
zw'bew