Zelfs watertorens
dragen de oren van
Mickey Mouse
p
1
final
Ie a
Vliegen
voor
beginners
ZATERDAG 7 JANUARI 19
89 PAGINA 27
Een vakantie in Florida is geen goedkope aangelegenheid hoewel de koers van de dollar
al geruime tijd als „laag" wordt aangemerkt (rond de twee gulden). Martinair voert al
geruime tijd chartervluchten uit op Miami en de KLM vliegt sinds november twee keer
per week direct naar Orlando. Het goedkoopste retourticket kost ongeveer 1400 gulden.
De hotels bij Disney World kosten vanaf 65 dollar per kamer, die vaak geschikt zijn voor
een gezin van vier personen. De toegang tot het Magic Kingdom en het Epcot Center
kost voor één dag 28 dollar voor volwassenen en 22 voor kinderen onder tien jaar.
Omdat het absoluut onmogelijk is in één etmaal beide pretparken behoorlijk te zien, zijn
er toegangsbewijzen voor meer dagen verkrijgbaar (drie dagen voor 78 dollar).
Eten en drinken is in Florida (evenals in de andere VS-staten) niet bijzonder duur,
hoewel de rekening door de verhouding gulden/dollar toch telkens als een negatieve
verrassing zal worden ervaren.
Voor meer inlichtingen kan men - schriftelijk - terecht bij het Amerikaans Verkeersbureau,
Museumplein 19,1071 DJ Amsterdam.
DISNEY-IMPERIUM
ECONOMISCHE MOTOR VAN ORLANDO
Nieuw in het Magic Kingom is het paviljoen waar permanent de verjaardag van Mickey Mouse wordt gevierd.
attracties; alleen wat korter dan gebrui
kelijk. Maar het wachten bij Disney is
nauwelijks als hinderlijk te ervaren. In
elk geval onvergelijkbaar met het drin
gen bij de bakker in de supermarkt of
het in de rij staan bij het postkantoor.
Bij Disney moet je lopend langs een in
lengte wisselend parcours de wachttijd
overbruggen of wordt de tijd bekort in
een ruimte waar een voorfïlmpje wordt
vertoond. Het is een specifieke eigen
schap van de Amerikanen om te streven
naar een perfect geoliede organisatie. Zo
ook bijvoorbeeld in het op ruim een uur
rijden gevestigde Kennedy Space Centre,
waar in de lunchroom niet de bezoekers
met hun bladen langs de vitrines lopen,
maar waar de hotdogs en hamburgers in
een hoog tempo aan de grijpgrage han
den voorbijglijden. In een ander pret
park van Orlando, Sea World, voert een
rollend tapijt het publiek in een rustig
tempo langs de enorme glazen wanden
waarin vele honderden pinguïns verblij
ven. Van opstoppingen en concentraties
mensen op één punt is dus geen sprake.
Rokers
Voor rokers is in Orlando nauwelijks
plaats. Waar in ons land nog van een to
lerant anti-rookbeleid sprake is, zijn de
Amerikanen volstrekt doorgeslagen. Je
kan bij wijze van spreken nog gemakke
lijker een paar pilsjes drinken dan een
sigaret opsteken. En laat het maar uit je
hoofd een sigaret op de grond te werpen.
In een oogwenk staat er dan een persoon
achter je, die met een stoffer en blik de
monstratief het peukje verwijdert. Zon
der iets te zeggen, maar daardoor min
stens zo veelbetekenend. De reinheid
van straten en perken in het Disney-im
perium en aanpalende publiektrekkers is
één van de opvallendste kenmerken. Zo
ook de voortdurend en soms zelfs te na
drukkelijk aanwezige vriendelijkheid.
„Dat is ons handelsmerk", stelt Charles
Ridgway.
De alom aanwezige glimlach is niet het
enige kenmerk. Bovenal raakt een Euro
peaan onder de indruk van de perfecte
organisatie. Elke publiekgerichte activi
teit is tot in de puntjes doorwrocht. Niet
alleen bij Disney, maar bijvoorbeeld ook
in het voorstadje Winter Park van Or
lando, waar je een rondvaart kunt ma
ken over het water. De bestuurder van
de boot vertelt nauwgezet over de bewo
ners van de schitterend aan het water ge
legen villa's en vergeet dan niet te ver
melden hoeveel badkamers, telefoons en
open haarden aanwezig zijn. Zijn echtge
note toont de passagiers bij terugkomst
met gepaste trots nog even een album
met vergeelde foto's, waaruit je kan af
leiden dat de tijd hier heeft stilgestaan.
In het op een steenworp afstand gelegen
Tiffany museum leidt het beherend echt
paar elke bezoeker persoonlijk rond
langs de verzamelde werken.
Het bezoek aan Winter Park is in geen
enkel opzicht te vergelijken met de mas
saliteit van Disney. Geen oren van Mic
key Mouse, geen rollende trottoirs en
geen bonkende karretjes. Maar wel de
zelfde glimlach en zorgzame koestering
waardoor de toerist zich eventjes een
welkome gast voelt.
WILLEM BUIJTEWEG
SCHIPHOL/ZÜRICH - Terwijl de
Boeing 737 over de taxibanen van
Schiphol rolt klinkt geprevel vanaf stoel
11A. „Twee en een half. Drie. Drie uur
jongen, in drie uur ben ik naar Zwitser
land geweest. En terug. Kom, laat ik m'n
flesje wijn leegmaken". Wonderlijk,
broerlief is 36, maar op zo'n dag lijkt hij
wel tien. Heeft eindelijk voor het eerst
gevlogen, zogezegd z'n luchtdoop gehad.
Hij heeft voortdurend bij het raampje
gezeten, alles gevraagd. En is voldaan
huiswaarts gegaan, met een certificaat
van de vervoerder op zak ten bewijze
dat hij het echt heeft meegemaakt. Een
alternatieve, exclusieve vrijetijdsbeste
ding.
Natuurlijk is het niet meer dan een luxe
probleem als je nog nooit in een stoel
bent gedrukt door de acceleratie van een
vliegmachien. En wie nog nooit ons land
van boven heeft gezien is ook niet direct
een pechvogel pur sang. Toch zullen de
meeste niet-ingewijden naar aanleiding
van alle verhalen behoorlijk nieuwsgie
rig worden. Wie zo iemand kent kan
sinds kort een hartewens in vervulling
doen gaan, met inachtneming van een
kleine handleiding. Heel simpel; men
belle KLM en „Twee dagvlugjes voor
morgen alstublieft" later is alles is gere
geld.
Zo gezegd, zo gedaan. Het slachtoffer
weet nog van niks. Z'n vrouw had be
loofd een toeristenkaart te regelen; broer
had wel nieuwsgierig geïnformeerd waar
hij zonodig die pasfoto's voor moest la
ten maken, maar het smoesje „voor in
m'n portefeuille" werkte wonderwel. Zij
vond het wel iets decadents hebben.
Kon ze tegen de buren zeggen dat man
lief even een middagje d'r uit zou gaan,
even een paar uurtjes vliegen. Maar
waarheen dan? „O, dat weet hij nog niet.
Misschien Parijs, Kopenhagen. Hij is
binnen een paar uur terug, maar ook
daar is hij nog niet achter".
„Zo jongen, kom je een bakkie halen?",
zegt hij nog als het bezoek op zaterdag
morgen ongewoon vroeg voor de deur
staat. Een half uur later rijden we naar
Schiphol, voor een zeer ongebruikelijk
en buitensporig uitstapje. Kort maar
krachtig, louter om het vliegen en om
wat in de taxfree-winkel te kopen. Dat is
het geheim, het voordeel en tevens het
nadeel van de Dagvlugjes van de KLM;
je koopt voor 149 (voor jongeren tot
18: 99) een lijndienstticket, vliegt naar
de plaats van bestemming en vliegt na
drie kwartier alweer mee terug.
Snelle zakenman
Alsof je een supersnelle zakenman bent
stap je op de balie op Schiphol af en zeg
je waar je voor komt. De bestemming is
tot dat moment onbekend. De juffrouw
rammelt wat op haar toverdoos en zegt
dan: „U gaat naar Zürich, heren". Voor
bij de paspoortcontrole begint die ande
re wereld, dat internationale leventje
van de luchthaven. Vroeger kon je op
het oude Schiphol terecht voor eén
rondleiding, alles was toen nog zo
nieuw, zo ver weg voor de gewone man.
Met iemand die compleet blanco staat
tegen gates, transferbalies, aviobruggen,
Boeings, Fokkers en X-ray-apparaten be
kijk je alles weer anders. Even koffie
drinken op de nieuwe C-pier, waar van
die grote kanjers met de neus bijna tegen
het raam naar binnen staren. „Pakistan,
Canada, Brazilië. Te gek, dat staat hier
allemaal maar".
Hier zou de dagtocht kunnen eindigen,
het is eigenlijk alweer leuk voor een dag.
Maar er is betaald, we zijn voorbestemd
om te vliegen. Als de versnelling plaats
grijpt grist de hand snel in de tas waar
het fototoestel moet zitten. Een grijns,
nog net geen rooie oortjes. Een afdruk
van de neus op het raam. Zalm. een
sausje, een vers broodje. „Wilt u witte of
rode wijn?" En even later: „Likeurtje of
cognacje bij uw koffie?" Dit is nog eens
wat anders dan een hobbelig ritje op
vierhonderd meter hoogte met een klein
propellervliegtuigje waarmee je vroeger
op Schiphol je luchtdoop kon maken. Er
gaat een compleet filmrolletje doorheen;
de witte deken die de wereld op deze dag
bedekt fascineert.
Net als de duik die de reus in de witte
wol maakt en de zachte bonk op de baan
van Kloten, de besneeuwde luchthaven
van Zürich. We wisselen nog heel snel
wat franken, nemen ieder een fles likeur
en wat chocolaatjes mee en het toestel is
alweer klaar yoor vertrek. De blik van
herkenning bij de stewardess is daar.
Dagvluchters die we in Amsterdam ook
al zagen instappen zijn er nu weer. Va
ders met opgewonden zoons, die in het
voorbijgaan een schalkse blik in de cock
pit werpen. Dat wordt gezien door het
personeel, attent op zulke klanten van
de toekomst. „Straks even kijken ze
ker?" Graag zelfs.
Sensatie compleet
Het vertrekritueel herhaalt zich; alstde
neus weer richting hemel gaat is de sen
satie opnieuw compleet, zoals die voor
echte vliegfans nooit verbleekt. Twintig
minuten duurt het verblijf in de meter
kast van deze vliegmachien, de vliegers
herkennen echte interesse boven de
plichtmatigheid van de bijna-dagelijkse
klanten die met een verveeld gezicht
voor in het toestel zitten. Een klein uur
tje van Zürich ziet Nederland er van bo
ven af weer asgrauw maar toch boeiend
uit. Hoe verder in de daling, hoe meer
het gevoel in een bus te zitten afneemt.
Zo vlak boven de grond voel je pas echt
dat je vliegt. „Blijft u zitten tot de ver
lichting van het bordje „Niet roken" is
uitgeschakeld".
Inderdaad, in drie uur Europa door, een
hele ervaring rijker. De linnen tas met
de camera oogt een stuk voller dan eerst.
Geen wonder, alle blauwe suikerzakjes,
koffiecreamers, servetten, „in-flight-ma-
gazines" en braakzakjes waar het oog in
de laatste drie uur op viel, zitten er in.
Leuk voor thuis, waar nog weken over
het gebeuren wordt nagepraat. Vliegen is
een feest, zeker de eerste keer. „Is dit
nou het Peter Stuyvesant-gevoel?"
ARJEN VAN DER SAR
ORLANDO - De watertorens ne
men een fiere positie in aan de
rand van de splinternieuwe film
studio die op het gigantische
grondgebied van The Walt Disney
Company in Orlando staat, in het
hart van Florida. „We wilden het
beeld van Hollywood natuurge
trouw nabootsen. Dus hebben we
ook de watertorens nagebouwd,
zonder dat er een druppel water in
zit. We hebben de torens herken
baar gemaakt door ze te voorzien
van de oren van Mickey Mouse;
een grapje dus. We noemen ze de
„earful towers".
Grinnikend laat Charles Ridgway zich
erop voorstaan dat hij die naam heeft
verzonnen. Hij is de spreekbuis van het
Disney-imperium dat sinds het verschei
den van de naamgever met een ontzag
wekkende snelheid is gegroeid.
De filmstudio is de nieuwste uitbreiding
van het imperium. De studio is dusda
nig ingericht dat het straks als nieuw at
tractiepark kan dienen voor het miljoe
nenpubliek. In een treintje kunnen de
bezoekers een twee uur durende toer
maken door het film-imperium. Men
neemt een kijkje op de plek waar de na-
luurrampen op het celluloid worden
vastgelegd, van vulkaanuitbarstingen tot
overstromingen. Vervolgens staat een
bezoek aan de filmstad op het program
ma, een nederzetting van piepschuim,
hout en plastic. Van de filmstad gaat
men naar het stunttheater, waar goed be
taalde waaghalzen op gezette tijden laten
zien hoe de meest bizarre stunts worden
uitgevoerd. „Het kan niet fout", meldt
Charles Ridgway, „dit wordt een wereld
succes, net als ons Magic Kingdom en
Epcot Center".
Filmmekka
Hoe raak het Disney-imperium heeft ge
schoten met het bouwen van een film
studio ver buiten het filmmekka Holly
wood wordt duidelijk als blijkt dat een
andere filmkolos. Universal Studio's, zo
juist besloten heeft in Orlando eveneens
een gigantisch complex te bouwen. „Het
zal geen vijf jaar meer duren, of Orlando
heeft Hollywood als filmcentrum over
troffen", stelt Ridgway met enig onge
kend Amerikaans chauvinisme vast.
Het in centraal Florida gelegen Orlando
is in economisch opzicht een van de
snelst groeiende gebieden van de Vere
nigde Staten. De motor van de econo
mie in deze regio is The Walt Disney
Company, een gigantisch bedrijf met be
langen in veel meer dan louter en alleen
het exploiteren van vermaakcentra. Op
een naar Europese begrippen volstrekt
onvergelijkbare schaal trekt Disney jaar
lijks meer dan twintig miljoen bezoekers
naar de attractieparken van Orlando, zo
als Epcot Centre en Magic Kingdom.
Een reeks nieuwe pretparken staat op
het punt de deujen te openen. Daaren
boven exploiteert Disney een aantal ko
lossale hotels, een reeks van transportfa
ciliteiten en tal van bijkomende zaken
als energiecentra, restaurants in vele
oceanen in The Living Seas om te spelen
met computers en televisieschermen,
terwijl een dolfijn achter glas jacht
maakt op een haai, terwijl een barracuda
en een rog wat verveeld toekijken. Een
bezoek aan de Universe of Energy is sy
noniem voor een reis door de tijd die
begint met een bezoek aan de oertijd en
eindigt met de lancering van de ruimte
veer. En dat allemaal om uit te leggen
hoe wij aan onze brandstof komen en
hoe we in de toekomst gebruik kunnen
maken van andere energiebronnen.
Een kritische noot valt echter nergens te
beluisteren, over bodemvervuiling wordt
met geen woord gerept. Is dit niet wat
erg oppervlakkig? Moet dit laagje vernis
niet ergens van een krasje worden voor
zien? „Dat is niet de bedoeling", reageert
de Disney-woordvoerder. „Primaire
doelstelling is entertainment, vermaak
dus. Daarbij willen we de mensen kennis
laten maken met alles wat er om ons
heen gebeurt. Als men zich in iets wil
verdiepen, dan is men bij ons niet aan
het goede adres. Dan moet men naar een
bibliotheek. We vinden heus wel dat we
een educatieve taak hebben, maar dat
moet je niet overdrijven". Iets meer van
het educatieve element is te zien in The
Land, waar uitgebreid wordt ingegaan op
nieuwe en toekomstige landbouwmetho
den.
Grenzend aan Epcot Center is World
Showcase, een tiental landenpaviljoens
waar de miljoenen bezoekers kennis
kunnen maken met onder meer Enge
land, Canada, China, Noorwegen, Duits
land en Mexico. Niet door een eenvou
dig tentoonstellinkje te bezoeken, maar
door zich te vergapen aan circle vision
films (China en Canada), waar men dus
letterlijk midden in de film staat. Of
door met een bootje door Mexico te va
ren of zich in het paviljoen van Noorwe
gen van e,en waterval af te laten storten.
Hoogtepunt van een bezoek aan Epcot is
het IllumiNations, een dagelijks afslui
tend vuurwerk met muziek, laserstralen
en waterorgels, waarbij de landenpavil
joens elk een feeërieke rol spelen.
Mensenmassa
Een ieder die dit deel van Disney be
zoekt gaat onder in de enorme mensen
massa. Zelfs als het seizoen zijn diepte
punt kent, zo rond het begin van no
vember en in de eerste weken van
maart, is er sprake van drommen men
sen. Ook dan zijn er wachttijden bij alle
De nieuwe Disney-filmstudio. Linksboven wordt de laatste hand gelegd aan filmstad, rechtsboven is één van de watertorens te zien en in het hart is het Chinese theater verschenen.
enorme bundeling van attracties afge
stemd op een jeugdig publiek, maar
waar elke oudere zijn ogen uitkijkt. De
attracties zijn geént op de sprookjes van
Walt Disney. In een piratenschip dender
je in een grot omlaag om te zien hoe
duistere zeelieden een stad belegeren. De
kanonskogels slaan naast de boot in en
werpen een druppelregen over de inzit
tenden. In het spookhuis is do lift alleen
al een .belevenis en de tocht door de
duisternis eindigt op het moment dat
een spook naast je op het bankje kruipt.
Mickey Mouse is in Amerika vele malen
populairder dan „onze" Donald Duck.
„Mickey is lief en Donald altijd wat
boosaardig. Daar houden wij Amerika
nen niet zo van", vertelt één van de pre
sentatoren van de verjaardagspartij van
Mickey, waar al zijn vriendjes ten tonele
verschijnen.
Oertijd
Voor de oudere bezoekers is het Epcot
Centre bedoeld, de visie van Walt Dis
ney op de wereld van vandaag en mor
gen. Popster Michael Jackson is er in
een driedimensionaal optreden als Cap
tain EO. Je reist naar de bodem van de
prijsklassen, souvenirwinkels enzovoort.
De expansiedrift van het bedrijf is zelfs
zo groot, dat het gerucht als zou Disney
bezig zijn een van de grote landelijke
nieuwsnetten (NBC) over te nemen,
door niemand als volstrekte nonsens ter
zijde wordt geschoven.
„Wij zijn de economische motor van
Orlando", zegt Charles Ridgway. Hij zit
op het bordes van het nieuwste Disney-
hotel, het Grand Floridian Beach Resort
met 900 kamers. „Je ziet tal van onder
nemingen die zich in onze nabijheid in
Orlando hebben gevestigd of dat binnen
afzienbare tijd gaan doen".
Sprookjes
Orlando en omgeving zijn in de afgelo
pen jaren gegroeid tot de grootste toeris
tische pleisterplaats van de Verenigde
Staten, wellicht van de gehele wereld.
Op New York na heeft men er de meeste
hotelkamers: 60.000. Meer dan twintig
miljoen mensen komen er jaarlijks voor
een of meer dagen. Belangrijkste doel is
ongetwijfeld een bezoek aan twee van de
beroemdste pretparken ter wereld.
Het Magic Kingdom is meer dan het
woord pretpark aangeeft. Het is een
Ëeidóc&HMO/nt1
