W Duitse hulp voor Iraq
net chemische wapens
Juridisch steekspel rond Oliver North
SMAAK
Yideo-beelden geven geen
duidelijkheid over wapens Mig's
lUITENLAND CeidaeSoiMCWlt vrijdag 6 januari i989 pagina 5
WASHINGTON Tussen
Los Angeles en San Francisco
loopt een weg. Niet zomaar
een weg. maar een van de
mooiste wegen van de wereld.
Soms slaat de schuimende
branding van de Stille Oceaan
bijna over het asfalt. Dan
verheft de weg zich plotseling
hoog boven zee en kan de
reiziger uitzien over eindeloze
rotspartijen, die door groene
golven worden omstuwd en
waarop zeehonden luieren, zo
nu en dan dat vreemde geluid
makend dat het midden houdt
tussen het luidruchtig laten
t een boer en het omstandig
geeuwen. In de bergen
ongeveer halverweg de twee
genoemde steden ligt een
kasteel. De ramen ervan zien
over schitterende tuinen,
1 glooiend, door schapen
vrijwel kaalgevreten gebergte
de zee. Het kasteel is in de
5te helft van deze eeuw
gebouwd door William
Randolph Hearst, de beroemde
Amerikaanse krantenmagnaat.
Hij begon met de bouw toen
hij 56 jaar oud was, het
ment dat de erfenis van
zijn steenrijke ouders
loskwam. Hearst, die
overigens zelf al een enorm
fortuin had vergaard, kon toen
beginnen met zijn
droomproject dat gaandeweg
de proporties van een kastéél
annam, en dat er uiteindelijk
komen uit te zien als een
door een beginnend
banketbakker gemaakte taart
waarop, min of meer per
ongeluk, te veel slagroom is
gespoten. Hearts, die van
zichzelf vond dat hij een
cultuurkenner was met een
verfijnde smaak, kocht in
Europa halve kastelen op:
toegangspoorten
beeldhouwwerken, deuren,
koorbanken, altaren,
stucwerk, plafonds, gobelins,
pilaren, meubilair en alles wat
mens zich maar kan
denken. Al die aankopen
werden bouwkundig aan
elkaar geplakt. De
middeleeuwse schouw werd
onder een laat-renaissance dak
geplaats in een vertrek, dat
•r namaak-gotische ramen
een Romaanse stenen vloer
beschikte. Vervolgens werden
1 de muren reusachtige
gobelins gehangen, terwijl de
vertrekken werden opgesierd
met kroonluchters met
gewone electrische peertjes.
Hearst's historische roomsoes
wordt overigens overeind
gehouden door muren van
gewapend beton, want hij was
doodsbang voor aardbevingen.
Zo ontstond zijn kasteel: een
typisch Amerikaans
rariteitenkabinet van een
ontstellende lelijkheid. De
>uw van Hearst, die het in
het bed van Richelieu dat in
het echtelijk nachtverblijf
stond niet langer kon harden,
vertrok naar New York. Zij
gaf haar amoureuze
gevechtsterrein definitief prijs
aan een minnares, die later
nog uitvoerige memoires over
haar liaison met Hearst heeft
geschreven. Vele grootheden
ren te gast in het kasteel.
Ze mochten zwemmen in het
„klassieke" stijl ingerichte
zwembad, of in het geheel van
Moorse mozaiken voorziene
binnenbad. Talloze filmsterren
aten er uit zilveren schalen en
dronken er uit kristallen
roemers, gingen met Hearts
naar de als een soort
ridderzaal ingerichte bioscoop
en sliepen in een van de drie
om het kasteel gegroepeerde
gastenhuizen, die ook weer als
een soort kastelen waren
ingericht. Ze keken uit over
de tui pen en velden, waarin
Hearst allerlei geïmporteerde
dieren liet lopen, zoals giraffen
en kangoeroe's. Hearst heeft
met zijn kasteel eigenlijk het
bewijs geleverd dat het hem
volkomen aan goede smaak en
historisch besef ontbrak. Maar
de miljoenen Amerikaanse
bezoekers denken daar anders
over. Voor hun is het kasteel
een soort culturele triomf, die
is behaald door een man die de
Amerikaanse droom op
perfecte wijze heeft
verwezenlijkt. Alles is er hoog
breed, groot en vooral zeer
oud en geweldig duur. Dat is
het enige dat telt. Cultuur kan
gekocht worden. Zelfs de
geschiedenis kan gekocht
worden. Met veel geld is voor
alles een passende oplossing
denkbaar, zelfs voor het
ontbreken van een verleden,
zo denkt menig Amerikaan.
Ze vragen wat het allemaal
heeft gekost en als ze het
antwoord hebben gekregen,
zwijgen ze trots en eerbiedig.
Aldus heeft William Randolph
Hearst zich, met behulp van
zijn onmetelijk fortuin, aan de
Europese geschiedenis
vergrepen.
)iplomatiek „bestand"
jssen België en Zaïre
BUSSEL President Mobutu van Zaïre is
ilcoord gegaan met een voorstel van België,
een diplomatiek „bestand" van drie maan-
in acht te nemen. In die tijd kan worden
tracht de ernstig verslechterde betrekkingen
te krikken. De betrekkingen tussen Brussel
Kinshasa, van nature toch al gevoelig, zijn
november vorig jaar danig in het slop ge-
jakt na berichten in de Belgische media over
jenorme persoonlijke rijkdom van Mobutu,
(iereengekomen is nu, aldus de Belgische mi-
|er Tindemans, de eerste drie maanden van
i niets te doen dat de banden nog verder
verslechteren. In die tijd zal gewerkt wor-
aan een „niet-koloniaal handvest" waar-
je de verhouding tussen België en Zaïre een
{uw fundament dient te krijgen.
Laagvlieg-oefeningen
wellicht naar Marokko
RAMSTEIN De Amerikaanse lucht
macht overweegt een deel van de laag
vlieg-oefeningen boven de Bondsrepu
bliek te verplaatsen naar Marokko.
Dat heeft de commandant van de
Amerikaanse luchtmacht in Europa,
generaal William Kirk, gisteren ge
zegd. In de Bondsrepubliek heerst een
groeiende controverse over het laag
vliegen, na enkele zware ongelukken
in het afgelopen jaar. De oefeningen
werden opgeschort nadat op 8 decem
ber een Amerikaans toestel zich in een
rij huizen in de stad Remscheid had
geboord, waarbij de piloot en vijf Duit
sers werden gedood. Deze week wer
den de vluchten echter hervat.
België legt handel in
vuurwapens aan banden
BRUSSEL De verkoop van „riot guns", jachtgewe
ren met een afgezaagde loop, is met ingang van van
daag in België fors aan banden gelegd. Niet-vergun-
ninghouders kunnen zich niet langer een dergelijk
wapen zomaar aanschaffen. Minister van justitie Wa-
thelet maakte dat gisteren bekend. In een Koninklijk
Besluit is geregeld dat wie na 1 mei een „riot gun"
zonder vergunning bezit, tot één jaar cel en een boete
van 16.500 gulden kan worden veroordeeld. De maat
regel van Wathelet is opmerkelijk, omdat eerdere po
gingen om de wapenhandel aan banden te leggen zijn
gestrand. Een commissie die begin '87 in de provincie
Antwerpen de belasting op vuurwapens wilde verho
gen, moest voortijdig worden ontbonden. Wathelet
heeft verklaard de maatregel per Koninklijk Besluit
te hebben ingevoerd, omdat hij bang was dat een
wetsvoorstel in het parlement het niet zou halen.
Sacharov kandidaat
voor Sovjetparlement
MOSKOU De Russische dissident
en kerngeleerde Andrej Sacharov is
kandidaat voor het nieuwe Sovjetpar
lement. De 67-jarige Sacharov, de nes
tor van de dissidente beweging in de
Sovjetunie, werd met een „overweldi
gende meerderheid" voorgedragen
door het wetenschappelijk personeel
van het Ivan Pavlov Instituut voor
natuurkunde, aldus het Russische
persbureau Tass. Hij is kandidaat voor
één van de 75 zetels die in het nieuwe
Congres van Volksafgevaardigden
zijn gereserveerd voor wetenschap
pers. Sacharov werd in 1980 verban
nen naar Gorki. Pas zes jaar later
mocht hij op voorspraak van Michail
Gorbatsjov terugkeren naar Moskou.
Vierduizend doden
door geweld Zuidafrika
JOHANNESBURG Sinds een lande-
lijke opstand in de zwarte woongebie
den in september 1984 zijn in Zuidafrika
bijna vierduizend mensen omgekomen
door politiek geweld. De meeste slacht
offers vielen in de getto's van de pro
vincie Natal. Dit staat in een verslag
van het onafhankelijke onderzoekscen
trum „Indicator". De academici en men
senrechtenactivisten die deel uitmaken
van de groep, melden in hun verslag dat
de onrust de ergste is in de geschiedenis
van het land. Volgens hen is het aantal
doden gestegen ondanks de poging van
de regering het geweld in te dammen,
door in juni 1986 de noodtoestand af te
kondigen.
80NN VINDT GEEN BEWUS VOOR LEVERING AAN LIBIË
ONN De Westduitse
«gering blijft Ameri-
aanse beschuldigingen
itkennen, dat het Duitse
edrijf Imhausen-Chemie
etrokken is geweest bij
bouw van de omstre-
en wapenfabriek in Li-
ië. Maar de regering in
onn heeft gisteren in een
ipport aan de Bondsdag
rel toegegeven, dat vijf
luitse bedrijven „waar-
ihijnlijk" Iraq hebben
eholpen bij de produktie
an chemische wapens,
ëgen deze bedrijven is in
Vest-Duitsland een strafrech-
lijk onderzoek geopend. De
luitse verklaring komt vlak
oor het begin van de VN-
conferentie over chemische
wapens, die dit weekeinde in
Parijs wordt gehouden. De be
kendmaking lijkt mede be
doeld als gebaar aan de Vere
nigde Staten, dat het de
Bondsrepubliek wel degelijk
ernst is met het onderzoeken
van de export van dergelijke
technologie naar landen in de
Derde Wereld.
Volgens de Nederlandse ex
pert dr. A. Ooms, die lid is van
de Nederlandse delegatie op de
Parijse conferentie, is de Ame
rikaanse beschuldiging dat Li
bië over een chemische wa
penfabriek beschikt, erg moei
lijk te bewijzen. Hij is het eens
met de Amerikaanse afwijzing
van de uitnodiging van Libië
de zaak met eigen ogen te ko
men bekijken. „Dat heeft geen
zin. Dan kunnen ze je van al
les laten zien", aldus Ooms.
Zijn opvatting wordt overigens
niet gedeeld door de SPD in
Duitsland. De SPD steunt de
uitspraak van minister Hans-
Dietrich Genscher van buiten
landse zaken, dat op de Libi
sche uitnodiging moet worden
ingegaan.
De Nederlandse afgevaardigde
dr. Ooms was jarenlang direc
teur van het Prins Maurits La
boratorium van TNO waar hij
zich bezighield met het testen
van beschermingsmateriaal te
gen nucleaire en chemische
wapens. Zijn inbreng op de
conferentie in Parijs bestaat
uit een uiteenzetting over de
problemen rond de controle
van landen die chemische wa
pens produceren en opslaan.
Terwijl de Amerikaanse rege
ring van West-Duitsland nog
steeds eist dat er snel actie
wordt ondernomen tegen be
drijven die betrokken zijn ge
weest bij de produktie van
chemische wapens, toonde een
hoge CDU-functionaris zich
gisteravond op de Duitse tele
visie hierover zeer geïrriteerd.
„Het is bijzonder kwalijk dat
door Amerika aan de politieke
wil van onze regering wordt
getwijfeld", aldus Volker
Ruhe. „Vrienden en bondge
noten moeten niet op een der
gelijke manier met elkaar om
gaan".
Volgens de Duitse regering is
het bedrijf Imhausen-Chemie
in elk geval onschuldig, maar
in Zwitserland wordt alsnog
een onderzoek geopend n
de activiteiten van een in
land gevestigde dochteronder
neming van Imhausen.
let een vrien-
lelijke hand-
verwel-
omden do-
:enten van de
iniversiteit van
'eking gisteren
fcen groep Afri-
650 fcaanse studen
te ten bij hun te-
ugkeer op de
iniversiteit. Na
Ie recente rei
en tegen Afri-
taanse studen-
was de
iroep naar el-
Iers gevlucht.
Peking zul-
de studen-
en praten met
en delegatie
ran Afrikaanse
iplomaten. In
ifrikaanse lan
en is zeer ver-
ntrust gerea-
eerd op de ra-
istische rellen
China.
FOTO: AP
Deze berg ver
wrongen metaal
was wat er over
bleef van enkele
wagons van de
sneltrein van
München naar
Belgrado, die in
het noorden van
Joegoslavië op
een onbewaakte
overweg op een
vrachtauto bot
ste. Het totaal
aantal doden
was vanmorgen
nog niet bekend,
maar bedraagt
zeker vijf. Tien
tallen mensen
zijn gewond ge
raakt.
FOTO: AP
(Vervolg van de voorpagina)
WASHINGTON Door
de Amerikaanse regering
vrijgegeven video-beelden
over het treffen tussen F-
14 jagers en twee Libische
MiGs hebben nog geen
antwoord gegeven op de
vele vragen, die de kwes
tie omgeven.
Uit de beelden kan niet duide
lijk worden opgemaakt of de
Libische toestellen gewapend
waren, zoals Washington be
weert. Maar een Amerikaanse
woordvoerder zei: „Wij gaan
er zonder meer van uit dat ge
vechtsvliegtuigen, van welk
land dan ook, bewapend zijn.
Daarvoor zijn ze gebouwd".
Bovendien gedroegen de Libi
sche vliegtuigen zich volgens
de VS op een „vijandige ma
nier". Amerikaanse piloten
kunnen sinds enige tijd op ei
gen gezag het vuur openen, als
zij zich bedreigd voelen. Tot
dan toe mochten zij pas reage
ren nadat zij zelf beschoten
waren.
Vergroting
De vrijgegeven video-opna
men zijn gemaakt door de pi
loot van een van de F-14
vliegtuigen. Te zien is onder
meer hoe een Libisch MiG ex
plodeert, na te zijn geraakt
door een Amerikaanse raket.
Van enkele beelden hebben de
Amerikaanse autoriteiten ver
grotingen gemaakt. Daarop is
een bepaalde vorm te zien on
der de vleugel van een van de
Libische jagers. „Raketten", zo
stelt het Amerikaanse ministe
rie van defensie: duidelijk te
zien is dit evenwel niet.
De band duurt ruim zeven mi
nuten. De Libische vliegtuigen
zijn slechts zo nu en dan als
stipjes, te zien. Op de geluids
opnamen zijn onder meer op
gewonden gesprekken tussen
de twee Amerikaanse piloten
te horen, terwijl zij herhaalde
lijk trachten te ontkomen aan
wat wordt genoemd „aanval
lende bewegingen" van de Li-
biërs. De technische kwaliteit
van de beelden is slecht. Wel
geven zij aan hoe alles zich in
een krankzinnig hoog tempo
afspeelt.
Volgens de woordvoerder van
het ministerie van defensie in
Washington, Dan Howard, be
wijzen de beelden ondanks
hun „waardeloze" kwaliteit
dat minstens een van de MiGs
gewapend was en agressieve
bedoelingen had.
Uitwijken
Uit de beelden en het com
mentaar daarbij van de piloten
blijkt dat de Libische MiGs
meer dan eens op de Ameri
kaanse F-14's af zijn gevlogen.
„Hij zit weer voor mijn neus",
zegt een van de Amerikanen,
na voor de vijfde keer een uit
wijkmanoeuvre te hebben ge
maakt.
Daarop geeft hij de afstand
aan die de toestellen van el
kaar scheidt: „Zestien mijl,
vijftien mijl". Op veertien mijl
schiet hij een eerste raket af,
een radargeleide Sparrow.
Deze mist doel. De Libiërs ko
men nog steeds dichterbij:
„Tien mijl, hij zit nog voor
mijn neus". De Amerikaan
schiet een tweede Sparrow af;
ook deze mist. Op 4 mijl maakt
de andere F-14 piloot duidelijk
dat hij een Sparrow gaat af
schieten op het tweede Libi
sche toestel. Deze treft de
MiG. „Ik heb hem, ik heb de
andere", roept de piloot uit.
Daarop tracht de eerste zich
opnieuw in schietpositie te
brengen voor de overgebleven
MiG, die nu voor het eerst in
beeld verschijnt.
Voltreffer
Gedurende enkele seconden is
sprake van een macaber ballet,
waarbij de Libiër uitwijkt en
de Amerikaan achter de MiG
tracht te komen. „Schiet hem
neer", schreeuwt de andere pi
loot hem toe. En even later:
„Een voltreffer. Een fraaie
voltreffer".
„De piloot heeft zich met zijn
schietstoel in veiligheid ge
steld", klinkt het vervolgens;
„O.K., neus naar het noorden,
laten we hier wegwezen." De
laatste zin die op de band te
horen is, is gericht aan het
vliegdekschip John F. Kenne
dy. Het is een laconiek: „Twee
Floggers (NAVO-naam voor
MiG's 23 -red) uit elkaar ge
spat".
RIO DE JANEIRO Op ver
zoek van Israël wordt gene
tisch onderzoek gedaan op de
stoffelijke resten van de man,
die in 1985 geïdentificeerd
werd als de nazi-oorlogsmisda
diger Josef Mengele. Het on
derzoek zal in de Verenigde
Staten plaatshebben. De Duit
se arts Josef Mengele, die in de
Tweede Wereldoorlog in
Auschwitz medische experi
menten uitvoerde op meest
joodse gevangenen, woonde na
de oorlog onder de naam
Wolfgang Gerhard in Sao
Paulo in Brazilië. In 1979 werd
hij onder deze naam begraven
op het kerkhof van Embu, niet
ver van SSo Paulo.
)uitse klaagt
auders aan
)0RTMUND Een 21-jari-
Westduitse heeft haar ou-
•s voor de rechter ge-
igd, omdat ze haar op
chtjarige leeftijd hebben la-
ïn steriliseren. Zij eist circa
6.000 gulden smartegeld, zo
van Westduitse gerechtelij-
zijde vernomen. Volgens
jonge vrouw was de ope-
atie, waarover zij op haar
4e werd ingelicht, medisch
liet nodig. Volgens de ou-
lers lieten zij hun dochter
teriliseren omdat ze vroe-
.vas en „moest worden
leschermd t?gen de psycho-
ogische en sociale gevolgen
ten een zwangerschap op
onge leeftijd".
WASHINGTON Law
rence E. Walsh, de specia
le aanklager die is belast
met het voor de rechter
brengen van de hoofdrol
spelers in het Iran-Con-
tra-schandaal, heeft giste
ren de twee belangrijkste
aanklachten tegen de
voormalige Witte-Huisme-
dewerker Oliver North la
ten vallen.
North, die op 31 januari voor
een rechter in Washington
moet verschijnen, kan nu niet
worden aangeklaagd wegens
samenzwering en diefstal van
documenten. Wel moet North
zich nog voor 12 andere aan
klachten verantwoorden. Ver
valsing van documenten en
obstructie van het naar hem
ingestelde onderzoek zijn
daarvan de belangrijkste. Als
hij schuldig wordt bevonden,
kan North nog tot zestig jaar
gevangenisstraf en drie mil
joen dollar worden veroor
deeld. Wel wordt nu betwij
feld of de volledige waarheid
over de zaak nog boven water
zal komen.
Walsh nam zijn besluit nadat
hij van de Amerikaanse minis
ter van justitie, Richard Thor-
burgh, te horen had gekregen
dat bepaalde geheime docu
menten niet voor de rechtzaak
tegen North kunnen worden
gebruikt, omdat dat de natio
nale veiligheid in gevaar zou
brengen. De rechter in de
zaak, Gerhard Gesell, bepaal
de dat zonder die documenten
twee belangrijke aanklachten
tegen North niet behandeld
kunnen worden. Dat dwong
Walsh zijn twee hoofaanklach-
ten in te trekken.
Schandaal
North was een van de hoofd
rolspelers in het Iran-Contra-
schandaal, dat in het najaar
van 1986 aan het licht kwam.
North had vanuit het Witte
Huis een uiterst geheime ope
ratie geleid die het mogelijk
maakte om via Israël
Amerikaanse wapens aan Iran
te verkopen. De kennelijke
opzet was de Amerikaanse gij
zelaars in Libanon vrij te krij
gen. Naar buiten hielden de
Amerikaanse regering en
vooral president Reagan staan
de, dat er niet met terroristen
zou worden onderhandeld.
North zorgde er later voor dat
de royale winsten die met de
transactie werden gemaakt,
werden doorgesluisd naar de
Nicaraguaanse rebellen, de zo
genaamde Contra's. Dat ge
beurde ondanks dat het Ame
rikaanse Congres alle militaire
en financiële hulp aan de Con
tra's had verboden.
Nadat het Iran-Contra-schan-
daal in de openbaarheid
kwam, werden North en- Rea-
gans nationale veiligheidsadvi
seur, admiraal John Poindex-
ter, ontslagen. Later volgden
twee onderzoeken, een van
een door president Reagan be
noemde commissie en een
door speciale commissies uit
het Congres. Zij voelden de
hoofdrolsplers in de zaak ge
durende de zomer van 1987
langdurig aan de tand.
Slimme zet
In Washington werd gisteren
uitvoerig gespeculeerd over de
vraag of North er nu juridisch
beter voor is komen te staan.
Sommige juristen beschouwen
het intrekken van de hoofd
aanklachten als een belangrij
ke overwinning voor North en
zijn verdediger Brendan Sulli
van. Anderen zeggen daaren-
Walsh zou voor de hoofdaan
klachten weinig overtuigend
bewijs hebben kunnen aandra
gen, vooral omdat hij niet de
hand kon leggen op allerlei
geheime documenten. Dat zou
ook de andere aanklachten on
geloofwaardig hebben ge
maakt. Voor de twaalf overge
bleven aanklachten is het be
wijs minder moeilijk te leve
ren. Daar komt nog bij dat, op
grond van die klachten, North
waarschijnlijk niet de kans
krijgt andermaal een persoon
lijke en hoogst patriottische
show op te voeren, zoals hij
dat deed tijdens zijn verhoren
door de speciale congrescom-
)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Het Pinguïnland van Professor Lupardi Nieuw
ej 265) Het luchtschip heeft de vulkaan bereikt en professor Lu
is Pardi manoeuvreert zo, dat hij de „Salvator Mundi" aan de top
e. voor anker kan laten gaan. Vol spanning wacht Rob, die zich nog
ïn steeds verstopt houdt in de motorgondel af, wat er nu gaat ge-
ij. beuren. Rondom zich heen ziet hij de eindeloze, troosteloze ijs-
T vlakten van de pool, maar de hellingen van de „Parnassus" zelf
0. zijn ijsvrij dank zij de warmte van de vulkaan. Wanneer het lucht
je schip tenslotte vast ligt, legt Yoto de loopplank uit en Lupardi,
9evolgd door zijn knecht, begeeft zich naar buiten. Nu de moto
ren gestopt zijn is het doodstil en in zijn schuilplaats kan Rdb
goed horen wat beiden zeggen. „Ik zal de atoombommen in de
krater neerlaten," zegt Lupardi. „Door de kracht van de ontplof
fing zal het zwaartepunt van dc arde veranderen en zal de aard
as in een andere stand geplaatst worden. Maar we moeten op
schieten. Yoto, breng de kabels uit. We hebben hier niet onze
pinguïns om ons een handje te helpen. We zullen dit alleen
moeten doen," zegt Lupardi.
Miljoenenvangst
Veertig miljoen gulden in Amerikaanse dollarbiljettén is een hele
berg geld. Dat bleek gisteren in New York, waar de politie een
van haar grootste vangsten bekendmaakte in de strijd tegen de
drugshandel. Bij de actie werden behalve het geld ook elf man
nen aangehouden, die zouden behoren tot het drugskartel van
Medellin in Colombia, de grootste en machtigste drugsbende ter
wereld.
FOTO: AP
onderzoek op
lichaam van
Mengele
