s Rops, de duivelskunstenaar Floralia in Gent straks één grote filmstad Geen winnaar op internationaal vocalistenconcours Valkenburg KUNST £c«dóe@ou/iant MAANDAG 2 JANUARI 1989 PAGINA 7 aar Vrij Theater: vier keer Becket extra rburget raditi< eniginj eersti DEN HAAG Na tien uitvoe ringen voor uitverkochte zalen heeft Vrij Theater besloten de tan een PTP^uktie „Becket of de eer van ippctpr God" van Jean Anouilh nog en iaar eens vier ^eer op de P'an^en te Dr7ittpf brengen van het eigen vestzak- est ne- theater aan de Noordwal 484. De extra voorstellingen zijn zater- Iden dé dag 7 en 14 Januari (avond) en ?ld Na op zonda6 6 en 15 januari (mid- ;r toen dafi) Iampn«°nder leid|ng van regisseur -tief in ^uldo ^onc^ers wordt het ver- an der"haal gespeeld dat voert naar het Vërden Engetand van de twaalfde eeuw, handelend over de vriendschap ïüssen koning Hendrik en Tho mas Becket. Hage- Beeldhouwer Isamu Noguchi overleden NEW YORK In New York is op 84-jarige leef tijd de Japanse beeldhou wer Isamu Noguchi over leden. Noguchi woonde in New York waar in de wijk Manhattan zijn be roemde 9 meter brede rode kubus staat. Zijn werken, in hout, graniet, basalt, marmer en brons, zijn in bijna alle interna tionaal georiënteerde musea en beeldenparken te vinden. „Vanden vos Reinaerde" blijkt Nederlands werk DÜSSELDORF/DEN HAAG De fabelfiguur Reintje de Vos wordt onderwerp van een tentoonstelling in het Goe- the-museum in Düsseldorf van 29 januari tot 12 maart. De eerste compilatie van teksten over de sluwe booswicht uit het Latijn, Oudfrans en Middelhoogduits vond, naar wordt vermoed, plaats in het midden van de dertiende eeuw in de Nederlanden. Daar ontstond de eerste aaneengesloten vertelling van eeu wen door overgeleverde geschiedenissen over de immer mooipratende, liegende, moordende en politiek succesrijke vos aan het hof van leeuw koning Nobel. De volledige titel van dit Middelnederlands dierenepos luidt „Vanden vos Reinaerde". Over auteurschap en date ring lopen de meningen uiteen. Goethe gebruikte de stof voor het Duitstalige gebied. Op de tentoonstelling „Rijntje de Vos - Een Europees Epos" zullen ook oude handschriften en boekuitgaven van eeu wen her te zien zijn. Chinese tentoonstelling over naakt uitgekleed PEKING De organisatoren van een tentoonstelling over naakt in de moder ne Chinese schilderkunst hebben na een staking van schildersmodellen besloten vijf schilderijen weg te halen. Twee modellen van de grote Centrale Akademie voor Schone Kunsten in Pe king hadden de galerie ook met een proces gedreigd. Kunstenaars zouden de vrouwen „verraden" hebben. Hun hu welijk en reputatie zou gevaar lopen. De akademie had de modellen anonimiteit beloofd omdat veel Chinezen model zit ten als aantasting van de goede eer van een vrouw zien. De tentoonstelling is een doorslaand succes ondanks een tien keer zo hoge prijs als normaal - twee yuan, ongeveer een gulden. Jules Croiset schrijft boek over „ontvoering" HILVERSUM De acteur Jules Croiset die vorig jaar decem ber zijn eigen ontvoering ensceneerde, zal binnenkort een boek publiceren waarin hij over deze periode verhaalt. Het boek, „Met mijn ziel onder mijn arm", verschijnt ten tijde van de rechtszaak tegen de acteur, eind februari in Amsterdam. Volgens Croiset is hij met dit boek van een hoop uitleg af. „Je zou bijna dat boek kunnen voorlezen in de rechtszaal. Ik richt mij tot de edelachtbare, ik ga de confrontatie met de edelacht bare aan in dat boek," aldus Croiset. Zijn „ontvoering" is niet goed te praten, zo zegt de acteur. „Maar motieven en achter gronden verklaren veel. Je kan in het beste geval komen tot begrip dat iemand tot zo iets kan komen." Hij verlangt naar het proces omdat hij in zijn persoonlijke en artistieke leven wordt geblokkeerd door de zelfontvoering. „Die rechtszitting is nodig om daar een einde aan te maken, wat ook de uitspraak zal zijn. Ik heb er behoefte aan om oog in oog met de rechter te staan," aldus Jules Croiset. I LAAT EERBETOON AAN GROOT EN VEELZIJDIG ARTIEST 'eede JL te bij s een met zijn lama >g de lagen al als fldrit Claas Vlakbij het huis waar hij ruim anderhalve eeuw eerder werd geboren, staat in de Rue Fumal in Namen het nieuwe Féli- cien Rops Museum. Meer dan zeshonderd etsen, litho's, teke ningen en schilderijen worden er permanent tentoongesteld. ,,Le Satanique" schokte zijn tijdgenoten, maar vindt nu de er kenning die hij verdient. NAMEN Rops is niet de enige kunstenaar die pas ver na zijn dood wordt ge waardeerd, maar in zijn geval is de erkenning wel Buitengewoon lang uitge bleven. Toen hij in 1898 in Essonnes bij Parijs op 65- jarige leeftijd overleed, hadden maar weinigen in België het idee dat het land een groot kunstenaar verloor. Begin deze eeuw werd aan het werk van Rops in zijn geboor teplaats een grote tentoonstel ling gewijd, maar veel meer dan regionale betekenis had die niet. In de jaren vijftig konden schaarse verzamelaars zijn etsen nog steeds voor een schijntje op de kop tikken. Nu worden voor elk spatje inkt dat door hem is gesigneerd, forse bedragen neergeteld. Hardnekkige privé-verzame- laars en ook vertegenwoordi gers van zijn eigen museum reizen desnoods naar het ande re eind van de wereld, als daar op beurzen nieuw-ontdekt werk wordt aangeboden. Uit- febreide catalogi zijn beschik- aar en eind vorig jaar ver scheen een bundel brieven die zelfs literaire kwaliteiten van dèïmeester-etser aan het licht bracht. Volgens de kunstschil der Edgar Degas was Rops als schrijver beter dan als gra- Félicien Rops, die in 1833 in Namen werd geboren als enige zoon van een lakenhandelaar, was een buitengewoon veelzij dig kunstenaar, die zich echter vooral door zijn pornografi sche oeuvre grote bekendheid verwierf. „Ik werk maar voor een paar mensen met wie ik mij nauw verbonden voel. Die dezelfde artistieke inzichten hebben als ik, en die mannen, vrouwen en de dingen van onze tijd op dezelfde manier beoordelen'schreef hij in ja nuari 1878 aan een vriend. Rops moet daarmee vooral op België hebben gedoeld, want hij was rond die tijd in Parijs al een van de beroemdste illu stratoren. Vier jaar eerder had hij zich er definitief gevestigd, „omdat wat je in Brussel maakt niet meetelt". „Nie mand kent Meunier. Verwée met moeite en Dubois bestaat niet. Maar iedereen in Brussel kent Manet. Dat is het grote voordeel van Parijs. Daarom ben ik naar hier gekomen en daarom blijf ik hier", aldus Rops in 1874. De Franse dichter Charles Beaudelaire, die verder van België geen spaan heel liet en die samen met zijn uitgever Poulet-Malassis de doorbraak van Rops in 2ijn land bewerk stelligde, had toen zijn talen ten al vergeleken met „de py- ramide van Cheops". De paar regels waarin Beaudelaire dat deed, komen hu in elke hand leiding .over Rops terug. In vervoering Het museum in Namen, mid denin de schilderachtige volkswijk waarin Rops is op gegroeid, geeft een schitterend Musee Rops Namur. Rops in zijn atelier, getekend door T. Mat- hey. FOTO: PERS UNIE Musee Rops Namur. 'Het strand van Heist'. Olieverf 1886. beeld van de veelzijdigheid die „de Beaudelaire van de ets naald" tijdens zijn arbeidzame leven tentoon heeft gespreid. Rops is als landschapsschilder nog steeds weinig bekend, maar in het museum brengen zijn olieverven van de Belgi sche Ardennen en de Noord zeekust veel bezoekers in ver voering. Net als Satan en de vrouwen, de cultuur in brede zin en de onbeholpen kleinburgerlijk heid van de betere klasse, was ook de zee een van zijn gelief koosde objecten. „Ik droom van de zee. Ik dorst ernaar, en ik drink haar leeg als een reus, zoveel hou ik van haar", schreef hij in 1885. Met de door hem verafschuwde klein burgerlijkheid rekende hij twintig jaar eerder al af, in een brief aan L. J. B. Defoe. „Wat ik het meest ter wereld haat", aldus Rops bij die gele genheid, „is de bourgeoisie met haar doctrines, die me op het moment in België almach tig lijkt. Deze bourgeoisie heeft woorden die zij slechts ge bruikt om haar gebreken te maskeren. Haar lafheid noemt zij bescheidenheid; haar lullig heid bedachtzaamheid, haar alledaagsheid gezond verstand en haar stommiteiten ernst". De hypocrisie van de kleine burgerij en van de clerus bracht Kops heel wat subtieler, maar niet minder dodelijk terwerken. Zijn litlio „Bij de Trappisten" (monniken, gebo gen over het bijbelboek dat over Sodom en Gomorra han delt) is daar een schitterend FOTO: PERS UNIE voorbeeld van, evenals zijn „Begrafenis in het Waalse land", waarover hij zijn vriend Charles De Coster een uitbun dige brief schreef. Rops en De Coster waren dik bevriend, al sinds de tijd dat ze op de uni versiteit van Brussel (Rops met geld uit de erfenis van zijn vader) de eerste Belgische studentenkrant in de steigers zetten. Zijn produktie daar voor was aanvankelijk formi dabel: in minder dan ander half jaar tijd leverde hij 157 li- thos. Daarna verminderden zijn bijdragen, misschien door zijn huwelijk, in 1857, met Charlotte Polet de Faveaux, dochter van de vice-president van de civiele rechtbank in Namen. „De vrouw heeft in mijn leven een te grote plaats ingenomen", schrijft hij jaren later zijn vriend A. Rassen. „Zij inspireert tot grote din gen, maar zij verhindert ze uit Het klinkt schuldbewust, maar de waarheid was dat de kun stenaar Rops zich van het be gin af moeilijk in een keurslijf liet dwingen. Toen De Coster hem vroeg zijn Uylenspiegel te illustreren, het beroemde ver haal over de Damse volksheld en zijn helper Lamme Goed zak, moest hij vaak op bijdra gen wachten en was hij uitein delijk nog gedwongen op an dere illustratoren een beroep te doen. Rops zag bovendien in zijn vriend De Coster minder een schrijver dan in Beaude laire, „L'homme dont je désire le plus vivement faire la con- naissance", zoals hij in mei 1864 aan diens uitgever Pou let-Malassis schreef. Hij zou datzelfde jaar zijn bewonderde auteur in Namen ontmoeten. Hoger niveau De kennismaking met Beaude laire, maar ook met Poulet- Malassis, bracht Rops op een hoger niveau, zeker artistiek. Hij kwam in contact met be kende schrijvers als Octave Mirbeau, begon in Parijs een menage i met de zusters Léontine en Aurélie Duluc en vervaardigde vanaf 1883 zijn beroemde illustratiereeksen Les Sataniques en Les Diaboli- ques, bij het werk van Barbey d'Aureyvilly. Daarvan ver wekte vooral de sterk-eroti- sche reeks Les Sataniques, waarin de vrouw en God en de duivel in eigen persoon de belangrijkste rol vervullen, veel opschudding. Rops was op die opschudding niet uit, zoals blijkt uit de nu eens sobere (bij zijn satanische reeks), dan weer uitbundige toelichtingen („La dame au cochon" of Por- nokrates) die hij zelf op zijn werk gaf. Kunst om de kunst en niet meer, zoals in zijn stu dententijd of ook later nog, om de bourgeoisie te hekelen of de wereldverbeteraar uit te han gen. Op 23 augustus 1898 overleed Rops, met aan zijn ziekbed Lé ontine en Aurelie Duluc en zijn dochter Claire, uit zijn re latie met Léontine. Een in zijn tijd miskend genie, die bij zijn dood zeker in België hooguit als een niet-onverdienstelijk tekenaar van vieze prentjes werd gezien. FRANS BOOGAARD Theo Bruins: combinatie van pianistiek en intelligentie Van Theo Bruins, vervan ger van Jeremy Menuhin in Diligentia, kon worden verwacht dat hij zijn pro gramma - Beethoven - uiterst zorgvuldig zou sa menstellen. De combina tie van de 1ste Sonate op. 2, de zelden gespeelde Zes Variaties op. 34 en de nog zeldener te horen Diabel- li-variaties op. 120 bood een fascinerende blik op Beethoven en dat toonde Theo Bruins op vrijwel onovertroffen wijze aan. Immers bij hem gaan meester lijke pianistiek en indrukwek kende muzikale intelligentie op unieke wijze samen. Zo maakte hij in de 1ste Sonate op. 2 (1973), welbekend aan alle pianoleerlingen, duidelijk welke revolutionaire weg, pia nistisch en inhoudelijk, hier wordt ingeslagen: het laatste deel wijst vooruit op de grote Appassionata-sonate. En in de Zes Variaties op een eigen the ma (1803) wordt de variatie techniek op een nieuwe basis gezet door de ongewone har monische vondsten en de ka raktertekening van elke varia tie: hier knoopt de Romantiek bij aan. Speelde Bruins de So nate met helder toucher en weinig pedaal, in de Zes Va riaties boog hij terecht naar de Romantische aanpak. En in de 33 Veranderingen op een wals van Diabelli (1823), Beetho ven's laatste grote pianowerk, komt alles tezamen in volle genialiteit. Hoe Theo Bruins dit honds-moeilijke werk be heerste, hoe hij de opwinding van de versnellingen, de stilte van de verdieping, 'de adem pauzes en niet te vergeten de echt Beethovense humor, bij voorbeeld in de z.g. Mozart-va- riatie (Leporello-aria uit de Don Giovanni) aanbracht, dat was ronduit voorbeeldig van vaktechnische pianistiek en scherpe analyse. NOES KOKEE „Oprechter trouw" per traditie terug in Amsterdam Op Nieuwjaarsdag klonk in de Amsterdamse Stadsschouw burg weer het „Waar werd op rechter trouw ter wereld ooit gevonden". Hiermee werd een oude traditie in ere hersteld. Tot en met 10 januari brengt het Nationale Toneel, na voor stellingen in Den Haag de Gys- brecht van Aemstel in dit thea ter. Op de foto: Gees Linne- bank als Gysbrecht (rechts vooraan) en Harie Louise Stheins als Badeloch nemen na afloop van de voorstelling het appalus in ontvangst. FOTO: ANP Yves Montand voor het eerst vader NICE De Franse acteur en chansonier Yves Mon tand (67) is zaterdag voor het eerst vader geworden. Zijn vriendin Carole Amiel (28) heeft een zoon van 4,2 kilo op de wereld gebracht in een privé-kli- niek in Nice, in Zuid- Frankrijk. „Moeder en kind maken het goed", was het enige dat de art sen kwijt wilden over de bevalling. Yves Montand. die geboren werd als Ivo Livi in een klein dorp in Toscanie, in een fami lie die gedreven door armoede Italië moest verlaten, had geen' kinderen uit zijn huwelijk met de Franse actrice Simone Sig- noret. Signoret is in 1985 over leden. Montand heeft zich hiermee geplaatst op de lijst van be roemdheden die als zestigers of ouder nog vader zijn gewor den. Zo kreeg Charlie Chaplin nog een zoon toen hij 73 was. Wel had hij er al eerder vele anderen verwekt. Pablo Picas so was 68 toen zijn dochter Pa loma werd geboren, de Franse explorateur Paul-Emile Victor kreeg op zijn 67e een tweede zoon en de Amerikaanse ac teur John Wayne kreeg zijn zevende kind toen hij 60 was. VALKENBURG Het eerste internationale voca listenconcours, gewijd aan het lied, heeft tijdens de finale in Valkenburg geen eerste prijswinnaar opge leverd. Dat heeft de Ne derlandse zanger Ruud van der Meer als voorzit ter van de zeven leden tellende jury na lang be raad meegedeeld. Hij noemde de prestaties van de vijf finalisten veelbelovend, maar nog niet van dien aard dat de uitreiking van de eerste prijs (5.000 gulden en een mo gelijk optreden bij de Waalse opera uit Luik) gerechtvaar digd zou zijn geweest. Zowel de kwaliteit van de deelnemers als de nog vrij ge ringe publieke belangstelling wees er op dat het Valken- burgse concours nog moet groeien. Volgens de jury zit die groei er beslist in. Zij ziet in Valkenburg een traditie ontstaan op het gebied van so listenconcoursen, die een eer volle plaats zal verwerven te midden van Europese muzie kevenementen. Van de vijf finalisten werd de 23-jarige Daphne Becka, Hon gaarse van origine en studente aan het Maastrichts conserva torium, door de jury het hoogst gewaardeerd. Zij verwierf de tweede prijs van 3.000 gulden. Voor het concours dat slechts een korte voorbereidingstijd kende hadden zeventien kan didaten uit Nederland, België, Oostenrijk, Frankrijk, Bonds republiek Duitsland en de VS ingeschreven. DECORS UIT ALLE METROPOLEN AMSTERDAM Momenteel wordt in Gent met man en macht gewerkt om op een op pervlakte van 10.000 vierkante meter het Floraliapaleis om te bouwen tot een gigantische stad. Aan weerszijden van een grote straat zullen zich straks twintig wijken bevinden. Pa rijs, Rome, Brussel, New York, Berlijn en Tokio hebben er hun straten, stegen, bars en ca barets, zolderkamers en wol kenkrabbers, metrotunnels en parkeergarages. Bij elkaar het decor voor een filmevene ment. „Cités-Cinés" is de naam van deze tentoonstelling, of eigenlijk grote show, die van 17 februari tot 21 mei te zien zal zijn in het Floraliapa leis. De bezoeker stapt als het ware de wereld van het witte doek binnen. Uitgerust met koptele foon wandelt hij tussen de de cors, wordt geconfronteerd met plotselinge acties, gepro jecteerd op reuzeschermen en videomonitors. Op die manier komt de denkbeeldige interna tionale stad met in zich tal van andere steden tot leven. De montages van 150 frag menten uit wereldfilms wor den op zestien gigantische filmschermen in de decors ge projecteerd. Zo zijn er frag menten te zien uit films van Clair, Carné, Lang, Fassbin- der, Wenders, Fellini, Rosi, Antonioni en Scorcese en cori- feeën van het witte doek van Garbo, Raimu tot Delon en van De Niro, Belmondoj Paei- no, Monroe en Mastroianni. Het materiaal werd geput uit films uit alle perioden en uit de gehele wereld. Men zal om het de bezoeker naar zijn zin te maken allerlei geavanceer de technische snufjes toepas sen. Het gebruik van infra rood stralen dient om de be zoeker het geluid in zijn kop telefoon te geven dat behoort bij de beelden die hij ziet. Om het geheel te bekijken heeft men ongeveer 4,5 uur nodig, vertelden de organisatoren, van de expositie, die gesteund wordt door de stad Gent en de Vlaamse regering. De organisatoren rekent niet alleen op binnenlands bezoek maar mikken ook op veel bui tenlanders. Van de 2 miljoen toeristen, die Gent normaal al aandoen, komt 25 procent uit ons land. De Nederlandse Spoorwegen heeft een speciaal pakket van arrangementen, onder meer treinkaartje plus entreebewijs, voor Nederlan ders. Alexandra Radius-prijs voor Coleen Davis AMSTERDAM Coleen Davis, eerste soliste bij Het Nationale Ballet, heeft de eerste Alexandra Radius-prijs gekregen. Zij ontving de onderscheiding die bestaat uit een bron zen beeld van Frits Stapel en 2.500 gulden, op nieuwjaarsdag in het Am sterdamse Muziektheater. De naamgeefster, Alexan dra Radius, reikte zelf de prijs uit. Davis is sinds 1977 aan Het Nationale Ballet verbonden en werd in 1985 eerste soliste. De Alexandra Radius-prijs is ingesteld op initiatief van de Stichting Vrienden van Het Nationale Ballet en is bestemd voor die danser of danseres van het gezelschap die, naar het oordeel van de ruim 1.600 vrienden, in het afgelopen sei zoen de beste dansprestaties heeft geleverd. Deze Alexandra Radius (links) overhandigt Coleen Davis de prijs van de Stichting Vrienden van het Nationale Ballet die vanaf heden naar Alexandra is vernoemd. prijs vervangt de aanmoedi- Ballet. Ook deze nieuwe on- gingsprijs van de Stichting derscheiding wordt jaarlijks Vrienden van Het Nationale toegekend. Voor een uitgebreide agenda, ook voor de ko mende dagen, raadplege men „UIT", de gratis we kelijkse bijlage van deze krant. 16.30, 18.45. Frantic (al); 21.15. EUROCINEMA II: Midnight Run (al); 18.45, 21.30. Frank en Frey (al); 13.00, 15.00, 17.00. EUROCINEMA III: Who fra med Roger Rabbit (al); 13.30, 12.30, 14.30, 16.30. LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19. tel. 071-121239): Moonwil- ker (al); 14.30, 19.00. Coming to America (al); 21.15. LIDO r 18.45, 21.15. Scrooged (al); 19.00, 21.15. Big (al); 14.30, 19.00, 21.15. Who framed Roger 071-125414). Cicciolina In action (16); 14.30, 19.00, 21.15. Die hard (16); 21.15. Big busi ness (al); 19.00. Junglebook (al); di. wo. V I II: Comii 19.00, 21.15. VOORSCHOTEN GREENWAY (tel. 01717-4354): Action Jack- 1 (16); 15.45. 19.00. 19.00. 21.15. KINDERVOORSTELLINGEN Jungle book; 14.00. Oe redder- rica (al); ma. t/m wo. 20.00. KINDERVOORSTELLINGEN Jungle book; ma. wo. 14.00. Who framed Roger Rabbit (alj; 4.30, 17.00, 19.30, 21.45. 3: Die hard (16); 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. METROPOLF. (Carnegielaan, tel. 456756): Who framed Roger Rabbit (al); 13.15, 16.00. 18.45, 21.30. METRO- POLE 2. Pippi Langkous (al); METROPOLE 4: Moonwalker (al); 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. METROPOLE 5. Midnight run tel. 462400): Big (al); 13.30, (al); 13.15, 16.00. Die hard (16); 21.30. STUDIO 3: Frantic (al); 19.00, 21.30. HAAGS FILM HUIS: Zaal 1: Distant voices, still lives; 19.30, 21.45 Zaal 2: Someone to love; 19.30. Zaal 3: 19.30, 21 45. ma. 19.30, 22.00. tdentifizatione di una donna; ma. The Graduate: di. Retour a la bien aimée; wo. KINDERVOORSTELLINGEN CINEAC Walt Disney's Frank Sovjet - schrijver Joeli Daniel •overleden MOSKOU De Sovjet dissident en schrijver Joe li Daniel is na een langdu rige ziekte op 63-jarige leeftijd in Moskou overle den. Daniel s^ond samen met zijn collega-schrijver Andrej Sinjavski aan de wieg van de beweging van Sovjet-dissidenten in de jaren zestig. De eerste novelle van Daniel, „Begstwo" („Vlucht") werd in 1958 weliswaar gedrukt, maar niet voor publicatie vrijgege ven. Tussen 1962 en 1964 wer den verscheidene boeken van Daniel naar het westen ge smokkeld, waar zij onder het pseudoniem Nikolaj Arsjak werden gepubliceerd. In fe bruari 1966 veroordeelde het Hooggerechtshof van de Russi sche Sovjetrepubliek in Mos kou Daniel wegens „bespotting van het sovjetsysteem" tot vijf jaar dwangarbeid. Zijn collega Sinjavski werd tot zeven jaar dwangarbeid veroordeeld. Het proces tegen beide schrijvers was de bakermat van de dissi denten-beweging in de Sovjet- In september 1970 kwam Da niel vrij en werd hij verban nen naar Kaloega, waar hij onder politietoezicht werd ge plaatst. Naderhand mocht hij terugkeren naar Moskou, waar hij de laatste jaren v^erkzaam was als literair vertaler. Afge lopen zomer werden voor het eerst gedichten van Daniel ge publiceerd in de Sovjetunie in het blad „Ogonjok".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 7