s Rops, de duivelskunstenaar
Floralia in Gent straks
één grote filmstad
Geen winnaar op internationaal
vocalistenconcours Valkenburg
KUNST
£c«dóe@ou/iant
MAANDAG 2 JANUARI 1989 PAGINA 7
aar Vrij Theater: vier
keer Becket extra
rburget
raditi<
eniginj
eersti
DEN HAAG Na tien uitvoe
ringen voor uitverkochte zalen
heeft Vrij Theater besloten de
tan een PTP^uktie „Becket of de eer van
ippctpr God" van Jean Anouilh nog
en iaar eens vier ^eer op de P'an^en te
Dr7ittpf brengen van het eigen vestzak-
est ne- theater aan de Noordwal 484. De
extra voorstellingen zijn zater-
Iden dé dag 7 en 14 Januari (avond) en
?ld Na op zonda6 6 en 15 januari (mid-
;r toen dafi)
Iampn«°nder leid|ng van regisseur
-tief in ^uldo ^onc^ers wordt het ver-
an der"haal gespeeld dat voert naar het
Vërden Engetand van de twaalfde eeuw,
handelend over de vriendschap
ïüssen koning Hendrik en Tho
mas Becket.
Hage-
Beeldhouwer
Isamu Noguchi
overleden
NEW YORK In New
York is op 84-jarige leef
tijd de Japanse beeldhou
wer Isamu Noguchi over
leden. Noguchi woonde
in New York waar in de
wijk Manhattan zijn be
roemde 9 meter brede
rode kubus staat. Zijn
werken, in hout, graniet,
basalt, marmer en brons,
zijn in bijna alle interna
tionaal georiënteerde
musea en beeldenparken
te vinden.
„Vanden vos Reinaerde"
blijkt Nederlands werk
DÜSSELDORF/DEN HAAG De fabelfiguur Reintje de
Vos wordt onderwerp van een tentoonstelling in het Goe-
the-museum in Düsseldorf van 29 januari tot 12 maart.
De eerste compilatie van teksten over de sluwe booswicht
uit het Latijn, Oudfrans en Middelhoogduits vond, naar
wordt vermoed, plaats in het midden van de dertiende
eeuw in de Nederlanden.
Daar ontstond de eerste aaneengesloten vertelling van eeu
wen door overgeleverde geschiedenissen over de immer
mooipratende, liegende, moordende en politiek succesrijke
vos aan het hof van leeuw koning Nobel.
De volledige titel van dit Middelnederlands dierenepos
luidt „Vanden vos Reinaerde". Over auteurschap en date
ring lopen de meningen uiteen.
Goethe gebruikte de stof voor het Duitstalige gebied.
Op de tentoonstelling „Rijntje de Vos - Een Europees Epos"
zullen ook oude handschriften en boekuitgaven van eeu
wen her te zien zijn.
Chinese tentoonstelling
over naakt uitgekleed
PEKING De organisatoren van een
tentoonstelling over naakt in de moder
ne Chinese schilderkunst hebben na een
staking van schildersmodellen besloten
vijf schilderijen weg te halen.
Twee modellen van de grote Centrale
Akademie voor Schone Kunsten in Pe
king hadden de galerie ook met een
proces gedreigd. Kunstenaars zouden de
vrouwen „verraden" hebben. Hun hu
welijk en reputatie zou gevaar lopen. De
akademie had de modellen anonimiteit
beloofd omdat veel Chinezen model zit
ten als aantasting van de goede eer van
een vrouw zien.
De tentoonstelling is een doorslaand
succes ondanks een tien keer zo hoge
prijs als normaal - twee yuan, ongeveer
een gulden.
Jules Croiset schrijft
boek over „ontvoering"
HILVERSUM De acteur Jules Croiset die vorig jaar decem
ber zijn eigen ontvoering ensceneerde, zal binnenkort een boek
publiceren waarin hij over deze periode verhaalt. Het boek,
„Met mijn ziel onder mijn arm", verschijnt ten tijde van de
rechtszaak tegen de acteur, eind februari in Amsterdam.
Volgens Croiset is hij met dit boek van een hoop uitleg af. „Je
zou bijna dat boek kunnen voorlezen in de rechtszaal. Ik richt
mij tot de edelachtbare, ik ga de confrontatie met de edelacht
bare aan in dat boek," aldus Croiset. Zijn „ontvoering" is niet
goed te praten, zo zegt de acteur. „Maar motieven en achter
gronden verklaren veel. Je kan in het beste geval komen tot
begrip dat iemand tot zo iets kan komen."
Hij verlangt naar het proces omdat hij in zijn persoonlijke en
artistieke leven wordt geblokkeerd door de zelfontvoering. „Die
rechtszitting is nodig om daar een einde aan te maken, wat ook
de uitspraak zal zijn. Ik heb er behoefte aan om oog in oog met
de rechter te staan," aldus Jules Croiset.
I LAAT EERBETOON AAN GROOT EN VEELZIJDIG ARTIEST
'eede JL
te bij
s een
met
zijn
lama
>g de
lagen
al als
fldrit
Claas
Vlakbij het huis waar hij ruim anderhalve eeuw eerder werd
geboren, staat in de Rue Fumal in Namen het nieuwe Féli-
cien Rops Museum. Meer dan zeshonderd etsen, litho's, teke
ningen en schilderijen worden er permanent tentoongesteld.
,,Le Satanique" schokte zijn tijdgenoten, maar vindt nu de er
kenning die hij verdient.
NAMEN Rops is niet de
enige kunstenaar die pas
ver na zijn dood wordt ge
waardeerd, maar in zijn
geval is de erkenning wel
Buitengewoon lang uitge
bleven. Toen hij in 1898 in
Essonnes bij Parijs op 65-
jarige leeftijd overleed,
hadden maar weinigen in
België het idee dat het
land een groot kunstenaar
verloor.
Begin deze eeuw werd aan het
werk van Rops in zijn geboor
teplaats een grote tentoonstel
ling gewijd, maar veel meer
dan regionale betekenis had
die niet. In de jaren vijftig
konden schaarse verzamelaars
zijn etsen nog steeds voor een
schijntje op de kop tikken. Nu
worden voor elk spatje inkt
dat door hem is gesigneerd,
forse bedragen neergeteld.
Hardnekkige privé-verzame-
laars en ook vertegenwoordi
gers van zijn eigen museum
reizen desnoods naar het ande
re eind van de wereld, als daar
op beurzen nieuw-ontdekt
werk wordt aangeboden. Uit-
febreide catalogi zijn beschik-
aar en eind vorig jaar ver
scheen een bundel brieven die
zelfs literaire kwaliteiten van
dèïmeester-etser aan het licht
bracht. Volgens de kunstschil
der Edgar Degas was Rops als
schrijver beter dan als gra-
Félicien Rops, die in 1833 in
Namen werd geboren als enige
zoon van een lakenhandelaar,
was een buitengewoon veelzij
dig kunstenaar, die zich echter
vooral door zijn pornografi
sche oeuvre grote bekendheid
verwierf. „Ik werk maar voor
een paar mensen met wie ik
mij nauw verbonden voel. Die
dezelfde artistieke inzichten
hebben als ik, en die mannen,
vrouwen en de dingen van
onze tijd op dezelfde manier
beoordelen'schreef hij in ja
nuari 1878 aan een vriend.
Rops moet daarmee vooral op
België hebben gedoeld, want
hij was rond die tijd in Parijs
al een van de beroemdste illu
stratoren. Vier jaar eerder had
hij zich er definitief gevestigd,
„omdat wat je in Brussel
maakt niet meetelt". „Nie
mand kent Meunier. Verwée
met moeite en Dubois bestaat
niet. Maar iedereen in Brussel
kent Manet. Dat is het grote
voordeel van Parijs. Daarom
ben ik naar hier gekomen en
daarom blijf ik hier", aldus
Rops in 1874.
De Franse dichter Charles
Beaudelaire, die verder van
België geen spaan heel liet en
die samen met zijn uitgever
Poulet-Malassis de doorbraak
van Rops in 2ijn land bewerk
stelligde, had toen zijn talen
ten al vergeleken met „de py-
ramide van Cheops". De paar
regels waarin Beaudelaire dat
deed, komen hu in elke hand
leiding .over Rops terug.
In vervoering
Het museum in Namen, mid
denin de schilderachtige
volkswijk waarin Rops is op
gegroeid, geeft een schitterend
Musee Rops Namur. Rops in zijn atelier, getekend door T. Mat-
hey.
FOTO: PERS UNIE
Musee Rops Namur. 'Het strand van Heist'. Olieverf 1886.
beeld van de veelzijdigheid die
„de Beaudelaire van de ets
naald" tijdens zijn arbeidzame
leven tentoon heeft gespreid.
Rops is als landschapsschilder
nog steeds weinig bekend,
maar in het museum brengen
zijn olieverven van de Belgi
sche Ardennen en de Noord
zeekust veel bezoekers in ver
voering.
Net als Satan en de vrouwen,
de cultuur in brede zin en de
onbeholpen kleinburgerlijk
heid van de betere klasse, was
ook de zee een van zijn gelief
koosde objecten. „Ik droom
van de zee. Ik dorst ernaar, en
ik drink haar leeg als een reus,
zoveel hou ik van haar",
schreef hij in 1885. Met de
door hem verafschuwde klein
burgerlijkheid rekende hij
twintig jaar eerder al af, in
een brief aan L. J. B. Defoe.
„Wat ik het meest ter wereld
haat", aldus Rops bij die gele
genheid, „is de bourgeoisie
met haar doctrines, die me op
het moment in België almach
tig lijkt. Deze bourgeoisie heeft
woorden die zij slechts ge
bruikt om haar gebreken te
maskeren. Haar lafheid noemt
zij bescheidenheid; haar lullig
heid bedachtzaamheid, haar
alledaagsheid gezond verstand
en haar stommiteiten ernst".
De hypocrisie van de kleine
burgerij en van de clerus
bracht Kops heel wat subtieler,
maar niet minder dodelijk
terwerken. Zijn litlio „Bij de
Trappisten" (monniken, gebo
gen over het bijbelboek dat
over Sodom en Gomorra han
delt) is daar een schitterend
FOTO: PERS UNIE
voorbeeld van, evenals zijn
„Begrafenis in het Waalse
land", waarover hij zijn vriend
Charles De Coster een uitbun
dige brief schreef. Rops en De
Coster waren dik bevriend, al
sinds de tijd dat ze op de uni
versiteit van Brussel (Rops
met geld uit de erfenis van
zijn vader) de eerste Belgische
studentenkrant in de steigers
zetten. Zijn produktie daar
voor was aanvankelijk formi
dabel: in minder dan ander
half jaar tijd leverde hij 157 li-
thos. Daarna verminderden
zijn bijdragen, misschien door
zijn huwelijk, in 1857, met
Charlotte Polet de Faveaux,
dochter van de vice-president
van de civiele rechtbank in
Namen. „De vrouw heeft in
mijn leven een te grote plaats
ingenomen", schrijft hij jaren
later zijn vriend A. Rassen.
„Zij inspireert tot grote din
gen, maar zij verhindert ze uit
Het klinkt schuldbewust, maar
de waarheid was dat de kun
stenaar Rops zich van het be
gin af moeilijk in een keurslijf
liet dwingen. Toen De Coster
hem vroeg zijn Uylenspiegel te
illustreren, het beroemde ver
haal over de Damse volksheld
en zijn helper Lamme Goed
zak, moest hij vaak op bijdra
gen wachten en was hij uitein
delijk nog gedwongen op an
dere illustratoren een beroep
te doen. Rops zag bovendien in
zijn vriend De Coster minder
een schrijver dan in Beaude
laire, „L'homme dont je désire
le plus vivement faire la con-
naissance", zoals hij in mei
1864 aan diens uitgever Pou
let-Malassis schreef. Hij zou
datzelfde jaar zijn bewonderde
auteur in Namen ontmoeten.
Hoger niveau
De kennismaking met Beaude
laire, maar ook met Poulet-
Malassis, bracht Rops op een
hoger niveau, zeker artistiek.
Hij kwam in contact met be
kende schrijvers als Octave
Mirbeau, begon in Parijs een
menage i
met de zusters
Léontine en Aurélie Duluc en
vervaardigde vanaf 1883 zijn
beroemde illustratiereeksen
Les Sataniques en Les Diaboli-
ques, bij het werk van Barbey
d'Aureyvilly. Daarvan ver
wekte vooral de sterk-eroti-
sche reeks Les Sataniques,
waarin de vrouw en God en
de duivel in eigen persoon de
belangrijkste rol vervullen,
veel opschudding. Rops was op
die opschudding niet uit, zoals
blijkt uit de nu eens sobere (bij
zijn satanische reeks), dan
weer uitbundige toelichtingen
(„La dame au cochon" of Por-
nokrates) die hij zelf op zijn
werk gaf. Kunst om de kunst
en niet meer, zoals in zijn stu
dententijd of ook later nog, om
de bourgeoisie te hekelen of de
wereldverbeteraar uit te han
gen.
Op 23 augustus 1898 overleed
Rops, met aan zijn ziekbed Lé
ontine en Aurelie Duluc en
zijn dochter Claire, uit zijn re
latie met Léontine. Een in zijn
tijd miskend genie, die bij zijn
dood zeker in België hooguit
als een niet-onverdienstelijk
tekenaar van vieze prentjes
werd gezien.
FRANS BOOGAARD
Theo Bruins:
combinatie
van pianistiek
en intelligentie
Van Theo Bruins, vervan
ger van Jeremy Menuhin
in Diligentia, kon worden
verwacht dat hij zijn pro
gramma - Beethoven -
uiterst zorgvuldig zou sa
menstellen. De combina
tie van de 1ste Sonate op.
2, de zelden gespeelde Zes
Variaties op. 34 en de nog
zeldener te horen Diabel-
li-variaties op. 120 bood
een fascinerende blik op
Beethoven en dat toonde
Theo Bruins op vrijwel
onovertroffen wijze aan.
Immers bij hem gaan meester
lijke pianistiek en indrukwek
kende muzikale intelligentie
op unieke wijze samen. Zo
maakte hij in de 1ste Sonate
op. 2 (1973), welbekend aan
alle pianoleerlingen, duidelijk
welke revolutionaire weg, pia
nistisch en inhoudelijk, hier
wordt ingeslagen: het laatste
deel wijst vooruit op de grote
Appassionata-sonate. En in de
Zes Variaties op een eigen the
ma (1803) wordt de variatie
techniek op een nieuwe basis
gezet door de ongewone har
monische vondsten en de ka
raktertekening van elke varia
tie: hier knoopt de Romantiek
bij aan. Speelde Bruins de So
nate met helder toucher en
weinig pedaal, in de Zes Va
riaties boog hij terecht naar de
Romantische aanpak. En in de
33 Veranderingen op een wals
van Diabelli (1823), Beetho
ven's laatste grote pianowerk,
komt alles tezamen in volle
genialiteit. Hoe Theo Bruins
dit honds-moeilijke werk be
heerste, hoe hij de opwinding
van de versnellingen, de stilte
van de verdieping, 'de adem
pauzes en niet te vergeten de
echt Beethovense humor, bij
voorbeeld in de z.g. Mozart-va-
riatie (Leporello-aria uit de
Don Giovanni) aanbracht, dat
was ronduit voorbeeldig van
vaktechnische pianistiek en
scherpe analyse.
NOES KOKEE
„Oprechter trouw" per traditie
terug in Amsterdam
Op Nieuwjaarsdag klonk in de
Amsterdamse Stadsschouw
burg weer het „Waar werd op
rechter trouw ter wereld ooit
gevonden". Hiermee werd een
oude traditie in ere hersteld.
Tot en met 10 januari brengt
het Nationale Toneel, na voor
stellingen in Den Haag de Gys-
brecht van Aemstel in dit thea
ter. Op de foto: Gees Linne-
bank als Gysbrecht (rechts
vooraan) en Harie Louise
Stheins als Badeloch nemen
na afloop van de voorstelling
het appalus in ontvangst.
FOTO: ANP
Yves Montand voor
het eerst vader
NICE De Franse acteur
en chansonier Yves Mon
tand (67) is zaterdag voor
het eerst vader geworden.
Zijn vriendin Carole
Amiel (28) heeft een zoon
van 4,2 kilo op de wereld
gebracht in een privé-kli-
niek in Nice, in Zuid-
Frankrijk. „Moeder en
kind maken het goed",
was het enige dat de art
sen kwijt wilden over de
bevalling.
Yves Montand. die geboren
werd als Ivo Livi in een klein
dorp in Toscanie, in een fami
lie die gedreven door armoede
Italië moest verlaten, had geen'
kinderen uit zijn huwelijk met
de Franse actrice Simone Sig-
noret. Signoret is in 1985 over
leden.
Montand heeft zich hiermee
geplaatst op de lijst van be
roemdheden die als zestigers
of ouder nog vader zijn gewor
den. Zo kreeg Charlie Chaplin
nog een zoon toen hij 73 was.
Wel had hij er al eerder vele
anderen verwekt. Pablo Picas
so was 68 toen zijn dochter Pa
loma werd geboren, de Franse
explorateur Paul-Emile Victor
kreeg op zijn 67e een tweede
zoon en de Amerikaanse ac
teur John Wayne kreeg zijn
zevende kind toen hij 60 was.
VALKENBURG Het
eerste internationale voca
listenconcours, gewijd aan
het lied, heeft tijdens de
finale in Valkenburg geen
eerste prijswinnaar opge
leverd. Dat heeft de Ne
derlandse zanger Ruud
van der Meer als voorzit
ter van de zeven leden
tellende jury na lang be
raad meegedeeld.
Hij noemde de prestaties van
de vijf finalisten veelbelovend,
maar nog niet van dien aard
dat de uitreiking van de eerste
prijs (5.000 gulden en een mo
gelijk optreden bij de Waalse
opera uit Luik) gerechtvaar
digd zou zijn geweest.
Zowel de kwaliteit van de
deelnemers als de nog vrij ge
ringe publieke belangstelling
wees er op dat het Valken-
burgse concours nog moet
groeien. Volgens de jury zit
die groei er beslist in. Zij ziet
in Valkenburg een traditie
ontstaan op het gebied van so
listenconcoursen, die een eer
volle plaats zal verwerven te
midden van Europese muzie
kevenementen.
Van de vijf finalisten werd de
23-jarige Daphne Becka, Hon
gaarse van origine en studente
aan het Maastrichts conserva
torium, door de jury het hoogst
gewaardeerd. Zij verwierf de
tweede prijs van 3.000 gulden.
Voor het concours dat slechts
een korte voorbereidingstijd
kende hadden zeventien kan
didaten uit Nederland, België,
Oostenrijk, Frankrijk, Bonds
republiek Duitsland en de VS
ingeschreven.
DECORS UIT ALLE METROPOLEN
AMSTERDAM Momenteel
wordt in Gent met man en
macht gewerkt om op een op
pervlakte van 10.000 vierkante
meter het Floraliapaleis om te
bouwen tot een gigantische
stad. Aan weerszijden van een
grote straat zullen zich straks
twintig wijken bevinden. Pa
rijs, Rome, Brussel, New York,
Berlijn en Tokio hebben er
hun straten, stegen, bars en ca
barets, zolderkamers en wol
kenkrabbers, metrotunnels en
parkeergarages. Bij elkaar het
decor voor een filmevene
ment. „Cités-Cinés" is de
naam van deze tentoonstelling,
of eigenlijk grote show, die
van 17 februari tot 21 mei te
zien zal zijn in het Floraliapa
leis.
De bezoeker stapt als het ware
de wereld van het witte doek
binnen. Uitgerust met koptele
foon wandelt hij tussen de de
cors, wordt geconfronteerd
met plotselinge acties, gepro
jecteerd op reuzeschermen en
videomonitors. Op die manier
komt de denkbeeldige interna
tionale stad met in zich tal van
andere steden tot leven.
De montages van 150 frag
menten uit wereldfilms wor
den op zestien gigantische
filmschermen in de decors ge
projecteerd. Zo zijn er frag
menten te zien uit films van
Clair, Carné, Lang, Fassbin-
der, Wenders, Fellini, Rosi,
Antonioni en Scorcese en cori-
feeën van het witte doek van
Garbo, Raimu tot Delon en
van De Niro, Belmondoj Paei-
no, Monroe en Mastroianni.
Het materiaal werd geput uit
films uit alle perioden en uit
de gehele wereld. Men zal om
het de bezoeker naar zijn zin
te maken allerlei geavanceer
de technische snufjes toepas
sen. Het gebruik van infra
rood stralen dient om de be
zoeker het geluid in zijn kop
telefoon te geven dat behoort
bij de beelden die hij ziet. Om
het geheel te bekijken heeft
men ongeveer 4,5 uur nodig,
vertelden de organisatoren,
van de expositie, die gesteund
wordt door de stad Gent en de
Vlaamse regering.
De organisatoren rekent niet
alleen op binnenlands bezoek
maar mikken ook op veel bui
tenlanders. Van de 2 miljoen
toeristen, die Gent normaal al
aandoen, komt 25 procent uit
ons land. De Nederlandse
Spoorwegen heeft een speciaal
pakket van arrangementen,
onder meer treinkaartje plus
entreebewijs, voor Nederlan
ders.
Alexandra Radius-prijs voor Coleen Davis
AMSTERDAM Coleen
Davis, eerste soliste bij
Het Nationale Ballet,
heeft de eerste Alexandra
Radius-prijs gekregen. Zij
ontving de onderscheiding
die bestaat uit een bron
zen beeld van Frits Stapel
en 2.500 gulden, op
nieuwjaarsdag in het Am
sterdamse Muziektheater.
De naamgeefster, Alexan
dra Radius, reikte zelf de
prijs uit. Davis is sinds
1977 aan Het Nationale
Ballet verbonden en werd
in 1985 eerste soliste.
De Alexandra Radius-prijs is
ingesteld op initiatief van de
Stichting Vrienden van Het
Nationale Ballet en is bestemd
voor die danser of danseres
van het gezelschap die, naar
het oordeel van de ruim 1.600
vrienden, in het afgelopen sei
zoen de beste dansprestaties
heeft geleverd. Deze
Alexandra Radius (links) overhandigt Coleen Davis de prijs van
de Stichting Vrienden van het Nationale Ballet die vanaf heden
naar Alexandra is vernoemd.
prijs vervangt de aanmoedi- Ballet. Ook deze nieuwe on-
gingsprijs van de Stichting derscheiding wordt jaarlijks
Vrienden van Het Nationale toegekend.
Voor een uitgebreide
agenda, ook voor de ko
mende dagen, raadplege
men „UIT", de gratis we
kelijkse bijlage van deze
krant.
16.30, 18.45. Frantic (al); 21.15.
EUROCINEMA II: Midnight
Run (al); 18.45, 21.30. Frank en
Frey (al); 13.00, 15.00, 17.00.
EUROCINEMA III: Who fra
med Roger Rabbit (al); 13.30,
12.30, 14.30, 16.30.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg
19. tel. 071-121239): Moonwil-
ker (al); 14.30, 19.00. Coming to
America (al); 21.15. LIDO r
18.45, 21.15. Scrooged (al);
19.00, 21.15. Big (al); 14.30,
19.00, 21.15. Who framed Roger
071-125414). Cicciolina In
action (16); 14.30, 19.00, 21.15.
Die hard (16); 21.15. Big busi
ness (al); 19.00. Junglebook (al);
di. wo. V
I II: Comii
19.00, 21.15.
VOORSCHOTEN GREENWAY
(tel. 01717-4354): Action Jack-
1 (16); 15.45. 19.00.
19.00. 21.15.
KINDERVOORSTELLINGEN
Jungle book; 14.00. Oe redder-
rica (al); ma. t/m wo. 20.00.
KINDERVOORSTELLINGEN
Jungle book; ma. wo. 14.00.
Who framed Roger Rabbit (alj;
4.30, 17.00, 19.30, 21.45.
3: Die hard (16); 13.15, 16.00,
18.45, 21.30. METROPOLF.
(Carnegielaan, tel. 456756): Who
framed Roger Rabbit (al); 13.15,
16.00. 18.45, 21.30. METRO-
POLE 2. Pippi Langkous (al);
METROPOLE 4: Moonwalker
(al); 13.15, 16.00, 18.45, 21.30.
METROPOLE 5. Midnight run
tel. 462400): Big (al); 13.30,
(al); 13.15, 16.00. Die hard (16);
21.30. STUDIO 3: Frantic (al);
19.00, 21.30. HAAGS FILM
HUIS: Zaal 1: Distant voices,
still lives; 19.30, 21.45 Zaal 2:
Someone to love; 19.30. Zaal 3:
19.30, 21 45. ma. 19.30, 22.00.
tdentifizatione di una donna;
ma. The Graduate: di. Retour a
la bien aimée; wo.
KINDERVOORSTELLINGEN
CINEAC Walt Disney's Frank
Sovjet - schrijver
Joeli Daniel
•overleden
MOSKOU De Sovjet
dissident en schrijver Joe
li Daniel is na een langdu
rige ziekte op 63-jarige
leeftijd in Moskou overle
den. Daniel s^ond samen
met zijn collega-schrijver
Andrej Sinjavski aan de
wieg van de beweging
van Sovjet-dissidenten in
de jaren zestig.
De eerste novelle van Daniel,
„Begstwo" („Vlucht") werd in
1958 weliswaar gedrukt, maar
niet voor publicatie vrijgege
ven. Tussen 1962 en 1964 wer
den verscheidene boeken van
Daniel naar het westen ge
smokkeld, waar zij onder het
pseudoniem Nikolaj Arsjak
werden gepubliceerd. In fe
bruari 1966 veroordeelde het
Hooggerechtshof van de Russi
sche Sovjetrepubliek in Mos
kou Daniel wegens „bespotting
van het sovjetsysteem" tot vijf
jaar dwangarbeid. Zijn collega
Sinjavski werd tot zeven jaar
dwangarbeid veroordeeld. Het
proces tegen beide schrijvers
was de bakermat van de dissi
denten-beweging in de Sovjet-
In september 1970 kwam Da
niel vrij en werd hij verban
nen naar Kaloega, waar hij
onder politietoezicht werd ge
plaatst. Naderhand mocht hij
terugkeren naar Moskou, waar
hij de laatste jaren v^erkzaam
was als literair vertaler. Afge
lopen zomer werden voor het
eerst gedichten van Daniel ge
publiceerd in de Sovjetunie in
het blad „Ogonjok".