apan bij dood van keizer
ferug naar het jaar nul
1
'emier Polen zoekt
tening naar oppositie
Britse idolen mogen niet
langer drank aanprijzen
Japanse kwestie blijft probleem
Chilenen „gestoord"
door lange dictatuur
(ONTUREN VAN KAPITEIN ROB
CHARLES
3TËNLAND
£eidóc6owicuit
WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1988 PAGINA 7
Juwe Oswald gelooft
i in complot
yORK De weduwe van de moor-
i van president John F. Kennedy, Lee
'f Oswald, meent nu dat haar man
[een handelde en dat hij was terecht-
Bn „tussen de regering en de georga-
|e misdaad". Mevrouw Marina Os-
een tprter, komt met haar uitspraken in
eergeluwenblad Ladie's Home Journal te-
verJ» de mening die rij na dè moord op
deint Kennedy ventileerde, namelijk
>mrin man Kennedy vermoedelijk alleen
i de \>rdde. Onder meer op basis daarvan
gedre eerde de Warren-commissie dat Lee
•fe ci schuldig was. Nu zegt ze: „Het is een
,n- komplot geweest en briljant uitge-
t het Kan een intelligent persoon denken
herin georganiseerd kan zijn door slechts
te6000'
OOK HUIS VS
VOOR SANCTIES
IRAQ
WASHINGTON Het
Amerikaanse Huis van Afge
vaardigden is gisteren met
overweldigende meerderheid
akkoord gegaan met handels
sancties tegen Iraq wegens
het vermeende gebruik van
gifgas tegen de Kurden. De
Senaat stemde al op 9 sep
tember voor strafmaatrege
len. Deze gingen echter ver
der dan de sancties van het
Huis van Afgevaardigden.
Beide kamers van het Con
gres gaan nu een gezamenlij
ke sanctiewet, aan het Witte
Huis voorleggen.
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Van den Broek herinnerde gisteren in
de Verenigde Naties aan de „eerlijke en openhartige
wijze waarop de Japanse premier Takeshita onlangs
tijdens zijn bezoek aan Den Haag diepe spijt heeft be
tuigd over wat Nederlanders in de oorlog is aange
daan". Voorzitter Boekholt van de Stichting Herden
king 15 augustus 1945 (de datum verwijst naar de be
vrijding van het toenmalige Nederlands-Indië) zei dat
het in dit geval niet om de goede relatie met Japan en
Takeshita gaat: „Het is ons puur om Hirohito te doen.
Het hoofdmotief moet zijn wat die man ons heeft aan
gedaan. Duizenden landgenoten hebben nog dagelijks
nachtmerries over de Japanse bezetting. Wij voelens
ons gekwetst en zijn verschrikkelijk kwaad. Takeshita
zal dat heus wel begrijpen". Boekholts stichting vindt
de vergelijking met andere Aziatische landen mank
gaan en zal regering en parlement bestoken met brie
ven en telegrammen: „Ik reken erop dat andere orga
nisaties en individuele Nederlanders zich bij ons aan
sluiten". Het is de tweede keer in korte tijd dat een
Nederlandse bewindsman zich verslikt in de „Japanse
kwestie". Eind 1986, toen het tweede kabinet-Lubbers
nog maar enkele maanden functioneerde, zei vice-
premier De Korte tijdens een VVD-bijeenkomst dat
koningin Beatrix gezien de gevoeligheden voorlopig
maar niet op staatsbezoek naar Japan moest gaan. De
Korte had hierover geen overleg gehad in het kabi
net. Een dag later zei premier Lubbers in de Tweede
Kamer dat De Korte dat niet had mogen zeggen. „Dat
was eens, maar nooit meer", waren de historische
woorden van Lubbers. Konining Beatrix is als prinses
wel in Japan geweest. Hirohito is na de oorlog één
keer in Nederland geweest, in 1971. Dat bezoek leidde
tot een storm van kritiek, waarbij de inmiddels over
leden cabaretier Wim Kan het voortouw nam.
DIRECTEUR VAN
SDI- PROGRAMMA
NEEMT ONSLAG
WASHINGTON Luitenant-generaal
James Abrahamson zal op 31 januari
1989 aftreden als hoofd van het Ameri
kaanse SDI-onderzoek naar een raketaf-
weer in de ruimte. Abrahamson zegt dat
hij opstapt „omdat een nieuwe regering
ongetwijfeld andere ideeën zal hebben
over het SDI". De 55-jarige Abrahamson
heeft het omstreden „Starwars"-pro-
gramma sinds medio 1984 geleid. De af
gelopen jaren zag hij zich geconfronteerd
met een Congres, dat steeds minder be
reid was om diep in de geldbuidel te tas
ten voor het project, dat overigens toch
al minder voorspoedig loopt dan sommi
ge leden van de regering-Reagan ge
dacht of gehoopt hadden
WÏ° Wanneer de
izelfsitse keizer Hirohito
siukï te overlijden gaat
rintigste eeuwse staat
i. het land van de
ologische vooruit-
in één keer terug
iet jaar nul. De Ja-
kalender is name-
1 'bonden aan elk af-
rlijk keizerlijk
|d. Zodra kroon-
Akihito zijn vader
opgevolgd, begint
in een nieuw tijd-
y,ien week k
«inSpdek<
n keizer, i
komende dood
maar de ver-
ng is dat de emoties
;og hoog zullen oplopen,
ldt met name voor de
Japanners, die Hirohi-
Teren als een god, zoals
Ln kinds af aan is bijge-
Je andere kant zijn er
lieel Japanners die hem
Iteeds verantwoordelijk
n voor het Japanse be-
r n
IRQÜÈSly
iRIENZ([aa'
1 in!
|e Wereldoorlog,
aat in elk geval vast dat
introverse hierover nog
na zijn dood zal voort-
Voor veel niet-Ja-
zal Hirohito de vier-
nlijking blijven van het
eve en wrede Japan in
itijd. Veel geleerden
t er echter over eens
keizer geen slechte
/as; hij was alleen vre-
5lap. Hij liet zich mani-
h door zijn generaals
ïus de deskundigen, er
h steekhoudend bewijs
ijn betrokkenheid bij de
kmisdaden. Vast staat
jt met zijn overlijden de
grote figuur uit de oor-
jen verdwijnt. Chur
chill, Roosevelt, Stalin, Hitler
en Mussolini zijn hem voorge
gaan.
Absolute macht
Hirohito heeft bijna tweeën
zestig jaar de scepter ge
zwaaid. Voordat hij tot keizer
werd gekroond diende hij vijf
jaar lang als prins-regent voor
zijn labiele vader. Op Eerste
Kerstdag 1926 kwam de jonge
prins Hirohito aan het
bewind. Hij was de 124e in
een ononderbroken lijn van
keizers, die dateert van ruim
2.600 jaar geleden.
In die tijd werd Hirohito be
schouwd als een god, een di
recte afstammeling van de
zonnegodin uit 660 voor
Christus. Zijn macht was ab
soluut Zijn onderdanen
maakten een buiging als ze
het keizerlijk paleis passeer
den, ook als dat enkele stra
ten verderop was.
Als het keizerlijk gevolg door
een stad trok, werden de lui
ken en gordijnen van de hui
zen langs die route gesloten,
omdat het niet toegestaan was
op de keizer neer te kijken.
Artsen droegen witte zijden
handschoenen als ze hem on
derzochten. Een kamerheer
was de enige die de keizerlij
ke huid mocht aanraken. Het
was zelfs zo, dat sommige
mensen die in de aanwezig
heid van de keizer een over
treding begingen, zelfmoord
pleegden uit schaamte.
Veel van die gebruiken ver
anderden na de Japanse ne
derlaag in 1945. Bij zijn over
gave werd Hirohito vrijge
steld van vervolging wegens
oorlogsmisdaden en mocht hij
aanblijven als keizer, zo be
paalde generaal Douglas Ma-
cArthur, mits hij afstand deed
van zijn goddelijkheid. Vol
gens een door de Verenigde
Staten opgestelde grondwet
werd Hirohito een monarch
zonder politieke macht.
Keizer Hirohito vorig jaar, tijdens zijn 86e verjaardag. Als hij
overlijdt, gaat Japan terug naar het jaar nul. foto: ap
Door zijn lange regeerperiode
zijn er nauwelijks gewone Ja
panners te vinden, die zich
herinneren hoe de kronings
ceremonie van een nieuwe
monarch in z'n werk gaat. Bo
vendien is het Japan van nu
zo volstrekt anders al het Ja
pan van de jaren twintig, toen
de rouwstoet achter een hevig
piepende ossekar door Tokyo
trok.
Alhoewel Akihito zijn vader
al een half uur na zijn dood
zal opvolgen, zal de staatsbe
grafenis pas na enkele weken
plaatsvinden. De andere
Shinto rituelen, waarin de
drie heilige kostbaarheden
van de Keizerlijke Hofhou
ding een spiegel, juwelen
en een zwaard een rol spe
len, zullen onmiddellijk na
het overlijden van de keizer
ten uitvoer worden gebracht
binnen de muren van het pa
leis.
Maar ondanks het schaamte
loze materialisme van het mo
derne economische mirakel
dat Japan de afgelopen veer
tig jaar is geworden, is de pu
blieke opvatting ten aanzien
van de keizerlijke familie
nauwelijks veranderd. Het
aan de macht komen van
prins Akihito zal hoogstwaar
schijnlijk zelfs een herwaar
dering tot gevolg hebben van
de plaats die het vorstenhuis
inneemt in de Japanse samen
leving. Akihito zelf heeft im
mers te kennen gegeven dat
hij vindt dat de keizerlijke fa
milie mogelijk iets te ver van
het volk afstaat. Hij heeft zelf
altijd het contact gezocht.
Eiland van rust
Maar op het moment dat Aki
hito de troon bestijgt, zal zijn
leven worden beheerst door
het Agentschap van de Kei
zerlijke Hofhouding, dat elf
honderd mensen in dienst
heeft. Hij zal zijn leven
moeten doorbrengen in de be
slotenheid van het keizerlijk
paleis; een eiland van rust,
omgeven door hoge muren en
een slotgracht, in het hart van
de drukke Japanse hoofdstad.
Er moet ook rekening mee
worden gehouden dat gewe
tenloze Japanse politici de
dood van de keizer aangrijpen
om het zwaartepunt van de
Japanse politiek nog meer
naar rechts te verschuiven.
Sommige conservatieven ont
kennen dat Hirohito ooit
openbaar afstand heeft ge
daan van zijn goddelijkheid.
Zij beschouwen zijn overlij
den als de perfecte kans om
de discussie over de na-oor-
logse grondwet, die oorlog als
een werktuig van de nationa
le politiek verwerpt, weer te
openen. Maar aangezien de
meeste Japanners wél voor de
grondwet zijn, zal het zo'n
vaart vast niet lopen.
Intussen heeft Hirohito het
Japanse volk bedankt voor
het getoonde medeleven. Vol
gens het keizerlijk paleis heb
ben bijna 600.000 mensen hun
handtekening gezegd onder
bedes voor het herstel van de
87-jarige monarch. Maar zijn
artsen hebben weinig hoop op
herstel.
(c) The Sunday Times
Hortensia Bussi Allende (r), de weduwe van Chili's ex-president
Salvador Allende, bezocht gisteren op de derde dag van haar te
rugkeer in Chili een gevangenis in Santiago voor een gesprek
met een gedetineerde vriendin; Clodomiro Almeyda. foto-, ap
SANTIAGO Het psychisch evenwicht van de Chilenen is ern
stig aangetast door het militaire bewind en het geweld van de dic
tatuur. Dat hebben specialisten op het gebied van psychologie, psy
chiatrie en psychotherapie verklaard op een congres in Santiago.
De ontwikkelingen in Chili „hebben de menselijke relaties en het
vermogen van de Chilenen de werkelijkheid te vatten sterk aan
getast". Het feit dat de Chileense televisie voor het eerst in vijftien
jaar programma's uitzendt waarin meningen tegen het bewind
worden geuit, heeft er wel toe bijgedragen dat de angst wat af
neemt, zo geven de deskundigen toe. Maar slechts het onthullen
van de hele waarheid zal de schade kunnen herstellen.
Elke minuut weer aids-slachtoffer
LONDEN De fatale ziekte aids lijkt zich over de wereld te ver
spreiden in een tempo van bijna een slachtoffer per minuut. Vol
gens een gisteren gepubliceerd rapport van het Panos Instituut ko
men er dit jaar waarschijnlijk 150.000 gevallen van aids bij. Het Pa
nos Instituut is een onafhankelijke onderzoeksinstelling. In het
rapport staat ook dat steeds meer landen inreisbeperkingen opleg
gen aan buitenlanders en aan eigen burgers die uit het buitenland
terugkeren. Bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn tot
dusverre 111.000 gevallen van aids gemeld, maar het werkelijke
aantal aids-lijders in de wereld wordt op zeker 250.000 geschat
1ELIJK MEERDERE PARTIJEN IN REGERING
>HAU De nieu-
Ise premier, Miep-
Rakowski. heeft
gezegd dat hij
Ie vertegenwoordi-
n de oppositie in
&ring zal opnemen,
ilijk van de 'uit-
van de komende
ifelgesprekken
oppositie. In een
voor het parle-
i de kersverse pre-
^t de eerste taak
regering zal zijn
Touwen van de
tig te winnen.
|i, die lange tijd be
kend stond als een gezworen
vijand van het veboden vak
verbond Solidariteit, beloofde
dat hij „zorgvuldig" zal luiste
ren naar de mening van de
vakbonden, de politieke 'partij
en en „andere maatschappelij
ke en politieke groeperingen".
Maar hij sloot Solidariteit im
pliciet uit door te zeggen dat
de regering niet zal praten met
organisaties die geld uit het
buitenland krijgen. Solidariteit
heeft onlangs een schenking
van het Amerikaanse Congres
gekregen.
Rakowski staat binnen de
Poolse communistische partij
bekend als hervormingsge
zind, maar in kringen van de
oppositie en vooral in de gele
deren van Solidariteit is hij ui
terst impopulair. Een naaste
adviseur van Walesa, professor
Bronislaw Geremek, zei dat
het bekend is dat „Rakowski
geen vriend is van Solidari
teit". „Maar wij zijn wel ge
wend aan koerswijzigingen.
Met hem is alles mogelijk.
Waar het om gaat is of hij de
eerste leider wordt van een re
gering van de dialoog", aldus
Geremek.
Rakowski staat voor de lastige
taak niet alleen het vertrou
wen van de bevolking te her
krijgen, maar ook een oplos
sing te vinden voor de econo
mische problemen van Polen.
Volgens waarnemers zal Ra
kowski voorlopig echter niet
veel kunnen doen zóalng de
partij nog geen nieuw econo
misch beleid heeft geformu
leerd.
Premier Rakowski (links) neemt de documenten in ontvangst die 1
Jaruzelski (met zonnebril) kijkt toe.
Het scheepsjournaal van Peer Den Schuymer
ert Janszoon besluit in een baai voor anker te gaan om
gelegenheid te hebben zijn schepen te laten opkalefate-
|n bemanning wat op hun verhaal te laten komen. Maar
9 avond meldt de uitkijk een licht op zee. Is Peer terug-
Het is niet waarschijnlijk. Wanneer de dag aanbreekt,
•bert Janszoon, dat het gevaar nog ernstiger is, dan hij
heeft gedacht. Niet minder dan acht Spaanse schepen kruisen
voor de kust. De Hollandse vloot is opgesloten en van ontsnap
pen zal niets kunnen komen. Bezorgd ziet Robert Janszoon toe,
hoe de vijand maatregelen neemt om hem aan te vallen. Op wel
ke wijze zal hij er in slagen dit gevaar te doen keren?.
CCC-proces stuit
op muur
van problemen
BRUSSEL Het geruchtma
kende proces tegen de strijden
de communistische cellen in
België, de vier terroristen die
van 25 bomaanslagen worden
verdacht, stuit op een muur van
problemen. De voorzitter van
het Assisenhof, Jos Durant, zag
zich gisteren gedwongen de zit
ting te schorsen, nadat de vier
CCC'ers hun advocaten de zaal
hadden uitgestuurd. Volgens de
Belgische wet kunnen verdach
ten voor een Assisenhof zonder
juridische bijstand niet terecht
staan.
Op de eerste procesdag zorgden
de 36-jarige Pierre Carette en
zijn drie medeverdachten al
voor ophef door te weigeren
hun naam te noemen.
Gisteren verraste het viertal de
eigen verdediging met de ver
klaring dat ze niet bereid zijn
mee te werken aan het proces.
Carette enzijn drie medever
dachten, die in de gevangenis
ook al enige tijd in hongersta
king zijn, kunnen aan het slot
van het nog minstens drie we
ken durende proces tot levens
lang te worden veroordeeld.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN „Crocodile
Dundee"-ster Paul Hogan
loopt deze week het risico
dat zijn royale Britse gages
fors zullen dalen.
De Australiër die in reclame
boodschappen op de Britse
commerciële tv in alle on
schuld Australische pils aan
prijst, zal wellicht het vol
gende slachtoffer zijn van
nieuwe verordeningen voor
de bestrijding van drankmis
bruik onder de Britse jeugd.
Voor tv-spots, bioscooprecla
me en advertenties in kran
ten en tijdschriften over bier
en sterke drank mag voort
aan geen beroep meer
worden gedaan pp de idolen
van de Britse jeugd. Sterren
jonger dan 25 of die de in
druk geven dat zij jonger zijn
dan die leeftijd mogen niet
meer optreden in drankrecla
me. De nieuwe voorschriften
werden ingegegeven door
een Britse regeringscampag
ne om de toenemende drank
zucht onder de jeugd halt toe
te roepen. Premier Thatcher
en haar minister van binnen
landse zaken en justitie, Dou
glas Hurd, hebben het vooral
gemunt op zogeheten „lager
louts" die onder invloed ter
reur zaaien, en veel schade
veroorzaken. Op het jaarcon
gres van de qonservatieve re
geringspartij aanstaande
ipaandag zal bijzonder veel
aandacht worden besteed aan
het vraagstuk van de crimi
naliteit
door Roger Simons
LONDEN De Britse
kroonprins Charles is bijna 40
en volgens ingewijden erg
gefrustreerd. Want hij heeft
nog steeds geen behoorlijke
baan en 40 is al vrij oud voor
een mens van koninklijken
bloede. Zijn moeder, Elizabeth
II, lijkt helemaal niet van zins
hem haar troon af te staan.
Charles is wel niet mamaatjes
mooiste maar toch Elizabeths
eerstegeborene en dat lange
wachten geeft hem doorlopend
het nare gevoel dat hij een
volslagen nutteloos leven leidt.
De idealen uit zijn jeugd zijn
praktisch allemaal verdwenen
en hij is ook veel van zijn
illusies kwijt. Hij was vroeger
zeer goed op de hoogte van
milieuproblemen maar zijn
belangstelling voor die
vraagstukken is gevoelig
verminderd. Gezegd wordt dat
Charles bitter weinig
optimisme koestert voor de
toekomst van zijn land. Hij
houdt niet van premier
Thatcher. „Overal in de
wereld is de politiek een
ramp", zegt hij. Zelfs de
erfelijke monarchie schijnt
hem nog maar matig te
bevallen. De uitdaging is er
kennelijk een beetje af.
Elizabeth II, die haar oudste
zoon weer zou kunnen
opmonteren door hem een
goede vaste baan te bezorgen,
maakt trouwens geen
aanstalten om in de VUT te
stappen. Wat haar troon
betreft, doet zij alsof haar neus
bloedt Hoewel vele Britten
van mening zijn dat Charles
eindelijk de teugels zou
moeten overnemen, durft
kennelijk niemand de
koningin te adviseren daarin
het Nederlandse voorbeeld te
volgen. Prins Charles is jarig
op 14 november, maar
Elizabeth II houdt tegen die
datum geen grote verrassing
in. petto. Wel deed in de
Londense roddelput een poosje
het gerucht de ronde dat
Charles zou worden benoemd
tot laatste gouverneur van de
Britse kroonkolonie
Hongkong. Maar dit was
duidelijk een verzinsel.
Hongkong wordt in 1997 op
een presenteerblaadje
overhandigd aan de Chinezen
en zijn huidige gouverneur,
Sir David Wilson (53), hoopt
die post tot dan te kunnen
bekleden. Alsof de problemen
van de niet meer zo jonge
kroonprins-zonder-baan nog
niet ernstig genoeg zijn,
belooft Charles' 40ste
verjaardag overschaduwd te
worden door de publicatie van
diverse roddelbiografieën. De
belangrijkste hiervan werd
geschreven door Anthony
Holden, overigens wel een
gerespecteerd auteur maar
toch niet honderd procent
betrouwbaar. De voorspelling
dat Charles tot laatste
gouverneur van Hongkong
gebombardeerd zou worden,
kwam van Holden. Deze
pientere knaap schreef in 1979
al een boek over Charles, die
hij met het oog daarop een
keertje had geinterviewd.
Holdens nieuwe biografie is
een aanvullende bewerking
van de eerste uitgave. Uit de
anekdotes die je bij het lezen
ervan om de oren vliegen e
blijkt dat kroonprins Charles
nog steeds een koninklijk
buitenbeentje is. Zijn
schoonzusje Fergie zou hem
dit jaar op Ascot lelijk in
verlegenheid hebben gebracht
Terwijl le koninklijke gasten
daar s middags zaten te
lunchen, riep de echtgenote
van prins Andrew luidkeels in
de richting van prins Charles:
„He, Flapoor, geef het brood
eens door, en vlug wat!"
Charles' echtgenote Diana
schaterlachte onkies en koos
direct partij voor lolbroek
Fergie. Ook prins Edward en
één van diens vriendjes
konden het niet laten de
kroonprins te bespotten.
Vanwege het getreiter wist
Charles niet meer waar zijn
hoofd stond. Die tamelijk wijd
uitstaande oren hebben hem al
veel hartzeer gekost. Er wordt
vaak over gegniffeld. Holden
zegt in zijn boek dat Diana en
haar koninklijke echtgenoot
praktisch een apart bestaan
leiden. Zij hebben elk hun
eigen vriendenkring en
interesses Charles'
belangrijkste hobby is polo.
Met deze sport laadt hij zijn
batterij op. Diana staat graag
in het middelpunt van de
openbare belangstelling; haar
man niet Een goede vriend
van de Britse kroonprins vat
het dilemma van haanloze
Charles als volgt samen: Zijn
moeder heeft de troon en zijn
echtgenote de media. Wat
blijft er voor de arme kerel
nog over?".
