I
Kabinet: minder geld
voor geestelijke
verzorging krijgsmacht
CeidóeSaiwa^
je
m
„Daden om te getuigen van Gods Koninkrijk"
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
kerk
wereld
Lijkwade van Turijn
inderdaad
middeleeuwse namaak
Opnieuw censuur voor
Oostduits kerkblad
2(1
lezers
CcidócSotvuuit
WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1988 PAC
LUBBERS: GEEN BEVOEGDHEID
JEZUSFILM TE VERBIEDEN
DEN HAAG De regering heeft niet de bevoegdheid zelf in
concreto de grenzen aan te geven die in acht moeten worden
fenomen bij de uitoefening van democratische rechten en vrij-
eden. Premier Lubbers schrijft dat in antwoord op schriftelij
ke vragen van het CDA-Kamerlid Van Leijenhorst over de
omstreden film „The last temptation of Christ".
„Het spreekt vanzelf dat ik er begrip voor heb dat de bericht
geving over deze film emoties bij velen, in het bijzonder in
christelijke kring, teweeg brengt,' aldus de premier. „In ons
rechtsstelsel kan ik niet verder gaan dan het doen van deze
uitspraak."
Bezetting nuntiatuur in Santiago voorbij
SANTIAGO DE CHILE Aan de bezetting van de apostoli
sche nuntiatuur in de Chileense hoofdstad Santiago is op
vreedzame wijze een einde gekomen. Na twaalf uur verlieten
de vijf bezetters, vier vrouwen en een man, het gebouw, nadat
mgr. Orlando Antónini, assistent van de nuntius, hun had toe
gezegd hun eisen aan het Vaticaan over te brengen.
De vijf, die aanhanger zouden zijn van de extreem-linkse ver
zetsgroep 'Patriottisch Front Manuel Rodriguez', drongen
maandagmiddag de nuntiatuur binnen. Zij eisten dat het Vati
caan zich zou inspannen voor de vrijlating van 500 gevangen
leden van het front en van de Beweging voor Revolutionair
Links (MIR).
DEN HAAG Het ka
binet wil de financiële
bijdrage aan de geestelij
ke verzorging in de
krijgsmacht verminde
ren. Het wil met de le
vensbeschouwelijke ge
nootschappen de moge
lijkheden van een nieuw
stelsel van geestelijke
verzorging bespreken.
Daarbij gaat het kabinet
ervan uit dat de totale
bijdrage van de overheid
aan de geestelijke ver
zorging wordt vermin
derd en dat de genoot
schappen boven de door
de overheid vastgestelde
omvang voor eigen reke
ning geestelijke verzor
gers kunnen aanstellen.
Met de genootschappen zal
ook worden overlegd over de
Criteria voor de verdeling
van de geestelijke verzorgers
over de genootschappen,
maar mocht dat overleg geen
resultaat opleveren dan 2al
het kabinet zelf zijn verant
woordelijkheid nemen en
zich primair laten leiden
door de voorkeur van de mi
litairen.
Dat blijkt uit het standpunt
van het kabinet naar aanlei
ding van het rapport van de
commissie-Hirsch Ballin over
de criteria voor steunverle
ning aan kerkgenootschap
pen en andere genootschap
pen op geestelijke grondslag.
De commissie bracht eind
maart rapport uit en stelde
onder meer vast dat het be
ginsel van kerk en staat zich
niet tegen steunverlening
aan levensbeschouwelijke ge
nootschappen verzet. Het ka
binet is het daarmee eens,
maar voegt er met de com
missie aan toe dat deze steun
alleen een aanvullend karak
ter mag hebben. Een algeme
ne subsidiëring verdraagt
zich niet met het principe dat
de staat zich niet mengt in de
interne aangelegenheden van
de genootschappen. Boven
dien moet de overheid extra
terughoudend zijn naarmate
de steunverlening meer het
vrijelijk belijden van gods
dienst of levensovertuiging
raakt.
Onderscheid
Het kabinet maakt onder
scheid tussen de geestelijke
verzorging in instellingen
waarin uitsluitend overheid
staken worden verricht, zoals
de krijgsmacht en de gevan
genissen, en instellingen
waarin maatschappelijke
zorg wordt verleend, zoals
bejaardenoorden en zieken
huizen. Bij de eerste soort in
stellingen heeft de overheid
een bijzondere verantwoor
delijkheid voor de zorg van
de personen die er verblij
ven. Dat brengt de overheid
ertoe financiële steun te ver
lenen ten behoeve van gees
telijke verzorging. Bij de
tweede soort instellingen gaat
de verantwoordelijkheid van
de overheid volgens het ka
binet niet zo ver dat deze een
De voorkeur van de militairen dient bepalend te zijn voor de samenstelling van de geestelijke
verzorging in de krijgsmacht, zo vindt het kabinet.
FOTO: ANP
verplichting tot het financie
ren van geestelijke verzor
ging meebrengt.
De commissie-Hirsch Ballin
adviseerde dat de voorkeur
van de militairen zelf en niet
de maatschappelijke beteke
nis van de levensbeschouwe
lijke genootschappen de ver
deling van de geestelijke ver
zorgers in de krijgsmacht
gaat bepalen. Het kabinet wil
via overleg met de genoot
schappen overeenstemming
over de criteria voor de ver
deling van de geestelijke ver
zorgers, niet alleen in de
krijgsmacht, maar ook in de
justitiële instellingen, zien te
bereiken. Het ziet goede mo
gelijkheden in de brief van
staatssecretaris Van Houwe-
lingen van defensie van de
cember vorig jaar. De staats
secretaris kondigde toen aan
dat hët Humanistisch Ver
bond, dat al jaren klaagt dat
het gezien de voorkeur van
de militairen zelf te weinig
raadslieden heeft, zes raads
lieden meer zou krijgen en
dat een onafhankelijk onder
zoeksbureau de voorkeur van
de militairen en de maat
schappelijke betekenis van
de kerken en het Humanis
tisch Verbond zou onderzoe
ken. Als de overheid het niet
voor 1 januari 1990 met de
genootschappen eens is ge
worden over de verdeling
van de geestelijke verzorgers,
zal de staatssecretaris van de
fensie zelf een besluit moeten
nemen, waarbij, zo meent het
kabinet, uitvoering geven
aan het advies van de com
missie-Hirsch Ballin het
meest aangewezen is.
Moslims
Verder is het kabinet het met
de commissie eens dat mos
lims en hindu's in Nederland
moeten kunnen beschikken
over hun eigen geestèlijke
verzorgers. Voor een periode
van vijf jaar zullen twee
diensten geestelijke verzor
ging voor moslims en hindu's
worden opgericht met elk
twee formatieplaatsen.
Het Humanistisch Verbond is
tevreden met het standpunt
van het kabinet, met name
waar dit vindt dat de voor
keur van van de militairen
bepalend moet zijn voor het
aantal geestelijke verzorgers
in de krijgsmacht. De kerken
hebben zich daar steeds tegen
verzet. Het Interkerkelijk
Contact in Overheidszaken
(CIO), dat 18 christelijke en
joodse kerkgenootschappen
verenigt, onthoudt zich van
commentaar op het kabinets
standpunt.
De mijt denkt dat de
kaas de wereld is
De beeltenis op de lijkwade
FOTO: AP
ROME Berichten in de pers dat de lijkwade van Turijn
niet het doodskleed van Jezus Christus is, zijn waarschijnlijk
juist. Professor Luigi Gonella, een wetenschappelijk adviseur
van de kardinaal van Turijn die de lijkwade onder zijn be
heer heeft, zei dat het Vaticaan volgende week officieel uit
sluitsel zal geven. Dan zullen de resultaten worden bekendge
maakt van de koolstofproeven die zijn uitgevoerd om de ou
derdom van de lijkwade te bepalen. Laboratoria in Groot-
Brittannië, de Verenigde Staten en Zwitserland kregen heb
ben proeven verricht. Volgens lekken in de Britse en Ameri
kaanse pers zijn de laboratoria tot de slotsom gekomen dat de
lijkwade dateert uit de veertiende eeuw.
OOST-BERLIJN De Oost-
duitse autoriteiten hebben
voor de vijfde keer dit jaar
het kerkelijke weekblad „Die
Kirche" een verschijnings
verbod opgelegd. Dit keer
was het de berichtgeving
over de synode van de Bond
van Evangelische Kerken in
de DDR, die vorige week in
Dessau werd gehouden, die
bij de censuur niet door de
beugel kon.
De „Mecklenburgische Kir-
chenzeitung", die ook al een
aantal keren slachtoffer van
de censuur is geweest, heeft
op last van de autoriteiten
wijzigingen in de berichten
over de synode aangebracht,
zo is in Oost-Berlijn bekend-
geworden.
De autoriteiten hebben zich
vooral gestoten aan de kri
tiek tijdens de synode op de
manier waarop de leiding
van de DDR de Oostduitsers
behandelt. In een rapport
aan de synode pleitten de
evangelische bisschoppen er
voor dat de staat in zijn han
delen uitgaat van „begrip, to
lerantie en rechtszekerheid"
en kritiek niet al bij voorbaat
als vijandigheid tegenover de
DDR afdoet.
De redactie van „Die Kir
che", dat met een oplage van
42.500 exemplaren en vijf re
gionale edities het grootste
evangelische blad in de DDR
is, heeft een aantal wijzigin
gen in de berichten over de
synode voorgesteld, maar de
censuur bleek onvermurw
baar.
ZENDINGSWETENSCHAPPER HOEDEMAKER OVER CONCILIAIR PROCES:
SC
LEEUWARDEN-,,Je
stelt in de eerste plaats
geen daden omdat je
concreet iets wilt verbe
teren; niemand kan da
den verzinnen die écht
iets veranderen. Vanuit
het Evangelie stel je da
den om te getuigen in
verband met de komst
van Gods koninkrijk da
den. Je legt je niet neer
bij de dingen zoals ze
gaan".
Dit bracht professor L. H.
Hoedemaker, hoogleraar zen
dingswetenschappen aan de
Rijksuniversiteit te Gronin
gen, gisteravond in Leeuwar
den naar voren op een avond
over het Conciliair proces.
De kerkelijk (hervormd)
hoogleraar antwoordde op de
stelling van de plaatselijke
predikant ds. M. A. Jansens
dat het van de hand doen
van je auto omwille van het
milieu evenveel voors als te-
gens heeft.
Het conciliair proces is een
oproep van de Wereldraad
van Kerken aan christenen
en kerken in de hele wereld
om zich in te zetten voor ge
rechtigheid, vrede en behoud
van de schepping.
Volgens de Groninger hoog
leraar is het opnciliair proces
een tweede kans van de ker
ken voor de oecumenische
beweging. De eerste kans
deed zich voor bij de oprich
ting van de Wereldraad van
Kerken in 1948. Hoedemaker
signaleerde grote veranderin
gen binnen de oecumenische
beweging. Was de oecumeni
sche beweging in het begin
vooral een vredesbeweging,
in de loop van de jaren werd
de vredesvraag als het ware
„ingehaald" door de gerech-
tigheidsvraag. Voelde de
kerk zich na de Tweede We
reldoorlog geroepen om rich
ting te geven aan de ontred
derde samenleving, in de zes
tiger jaren voelde zij zich een
onderdeel van het systeem
dat als onrechtvaardig gezien
werd. Ook binnen de kerken
kwam oog voor de tegenstel
ling arm en rijk voor en voor
discriminatie. Er werden
fundamentele keuzes ge
vraagd in een wereld die
verstoord was. Hoe zat het
bijvoorbeeld met de relatie
tussen Jezus Christus en de
armen? In de zeventiger ja
ren kwam er nog een aspect
bij: de Club van Rome maak
te duidelijk dat er roofbouw
op de aarde gepleegd werd.
De zendingswetenschapper
noemde het conciliair proces
voor gerechtigheid, vrede en
behoud van de schepping aan
de ene kant een „pijnlijk pro
ces" en aan de andere kant
„een nieuw begin".
„Mijn bedoeling is om te
waarschuwen tegen de nei
ging om conflictstof te ver
mijden. We zijn al gauw bang
dat conflicten de eenheid van
de gemeente bedreigen, maar
de eenheid van de gemeente
is geen heilige koe. De een
heid waar het God uiteinde
lijk om te doen is, is de een
heid van de mensheid. De
eenheid van de kerk is altijd
ondergeschikt aan de een
heid van de wereld. We
moeten het rijk van God
daar verkondigen waar het
het meest afwezig is. Het ge
volg kan zijn: scheuringen,
nieuwe verbonden, hergroe
peringen. En voor sommigen
is dat pijnlijk".
Goddijn (2)
Op een bijeenkomst van de
Twentse afdeling van de Ma-
riënburgvereniging deed pro
fessor Goddijn, als secretaris
van deze vereniging, uitspra
ken die bij mij overkwamen
als kerkporno. Wat bezielt
deze man met zijn oproep:
„Leken moeten de Kerk in be
slag nemen". De vrijzinnigheid
ge" intellectueel
Hand uit als olie
op het water en de rooms-ka-
tholieke kerk moet zich ook
maar liquideren. De zin van
het leven, het geloof, is voor
de intellectuele vereniging een
onderonsje.
Q. J. van der Horst,
RIJSWIJK.
Goddijn (3)
Hoogst merkwaardige uitspra
ken bespeur ik uit de mond
van de heer W. Goddijn. Het is
nog maar de vraag wie-wie
„belazert" bij de Mariënburg-
vereniging! Mogelijk „vergeet"
de heer Goddijn dat de kerke
lijke opbouw- of structuur
vorm nog steeds een hiërarchi
sche is en geen democratische!
Bovendien wereldlijk! Op
grond van het bovenstaande
ontkom je niet aan het ambt
van de „gewijde" dienaren
(bisschop - priester - diaken).
Christus zelf stelde apostelen
én leerlingen aan! Dit zal zo
blijven, zolang de Kerk blijft
ftestaan. In de visie van de
heer Goddijn is daar weinig
van te bespeuren. Jammer! Ik
had een „betere" kerkvisie
van deze man verwacht!
J. H. M. Biesot,
LEIDERDORP.
Volkstuinen
De volkstuinders van Alkema
de gaan akkoord met de ver
huizing naar het Land van
Bontje, zo lees ik in onze
krant. Er is echter niet eerst
een stemming gehouden onder
de leden op de vergadering
van de volkstuinders. Houdt
het bestuur dan geen rekening
met deze leden? Wordt er dan
geen rekening gehouden met
de wao'ers, aow'ers en mensen
in de vut, wiens enige hobby
tuinieren is? Wanneer de tui
nen worden verplaatst naar
het Land van Bontje, dan
wordt deze mensen hun hobby
afgenomen. Het is immers on
verantwoord hen twee a drie
keer per dag op de fiets over
het Westeinde te laten gaan.
Het is op deze weg erg druk en
een veilig fietspad is er niet.
P. v.d. Broek,
ROELOFARENDSVEEN.
toeges
auto
uur.
Itrole v
acht
rden ri
elh
iM«
0.0
Marshallplan voor arme land, rdre
fie op r
f's-Gra
De bijeenkomst van de Wereldbank en het Interna|raptCop
Monetaire Fonds (IMF) in West-Berlijn blijkt eens l/de gerr
voor velen aanleiding te zijn deze instanties tot zond i aan
maken voor de reusachtige betalingsmoeilijkheden, \*ni
momenteel een zeer groot aantal ontwikkelingsland
hoofd moet bieden. De heftigheid waarmee de kri
deze instanties wordt gespuid houdt gelijke tred met
zonderlijke noodtoestand waarin vele arme landen ve ïheid
Toch is het de vraag in hoeverre het imf dat|
kan verordonneren waar de ministers van financiën
deelnemende landen mee instemmen voor deze cri
antwoordelijk kan worden gesteld. Het fonds stelt voc
den vast waaronder aan landen leningen besct
worden gesteld die onmisbaar zijn voor economische
Door een sterk stijgend rentepercentage op de interna
geldmarkt zijn die leningen vervolgens vrijwel onbel
geworden.
De voorzitter van het IMF, de Fransman Michael
sus, heeft bij kerkelijke leiders die zich in Berlijn bekl
over de gaandeweg wurgende voorwaarden waarmee]
ningen worden verstrekt, begrip weten te wekken,
kenden dat het IMF bij het beschikbaar stellen van li
in feite belastinggelden die rijke landen over hel
het recht heeft eisen te stellen aan de ontvangende
bijvoorbeeld in de vorm van economische hervorminj
regelen.
Vaak is het economisch wanbeheer uit onwel
of incompetentie dat bij veel ontwikkelingslandei
schuldencrisis heeft bijgedragen. Soms werd veel geit
geven aan prestigeprojecten en de politieke en financi
tes in deze landen gingen er vaak met het geld vand
kapitaalvlucht uit sommige ontwikkelingslanden is en
verklaart tenminste voor een deel waarom zij nu ij
kommervolle omstandigheden verkeren.
,KJ
ïe|
IcrB
Verwijten van economisch wanbeheer kunnen'
ook gericht worden aan de rijke landen, in het bijzon?TRE'
land dat ooit het rijkste ter wereld was, de Verenigdepyc^i
Onder Reagan werden de VS van een kapitaal uitye inr
land tot een kapitaal invoerend land. Van verschillenerblij
den met een overschot op hun betalingsbalans gaat m(
anders voor de ontwikkelingslanden beschikbaar zou Fn- Z
naar de hoogste bieder: de VS. Dat land is volgens finpdwo
deskundigen dan ook verantwoordelijk voor de hogeat^n'
voet van de laatste jaren. logeli
elen,
Een van de oorzaken van de huidige ontwrichting
financiële verkeer met zijn verreikende repercussies
ontwikkelingslanden was de explosie van de olieprij^
het begin en het eind van de jaren zeventig. Het ve!an j
dat de OPEC-landen uit de hoge olieprijzen haalden vnogep
de vorm van kortlopende leningen overvloedig bescl,
gesteld aan de ontwikkelingslanden. Die hadden draurs
weer nodig om olie te kopen van diezelfde OPEC-lai^^,
De arme landen namen zich daarmee molenstenen^ij va
hals waar de meesten zich Sindsdien niet meer van jan c
weten te bevrijden. E)e zeer lage prijzen die de rijken Utr
veelal betalen voor produkten uit de arme landen, b
reeds wanhopige situatie van de bevolking varj die larjolgen:
nog erger op gemaakt. Terecht trekken velen zich l'at
aan en de vergadering in Berlijn, die morgen wordt."qqq16
digd, was een geschikt podium om de rijke landen t'n va
menselijke plichten te wijzen. rijwill
er vai
DAT het ook anders kan bewees nog niet zo heel lar|"ndzan-
den, na afloop van de Tweede Wereldoorlog, het Min
plan voor het door de oorlog geteisterde Europa. De V|müie
de Europese landen kwamen er dank zij Amerikqanseeft,
weer bovenop. Oud-bondskanselier Helmut Schmidf'jw'll
onlangs een pleidooi gehouden voor een nieuw Marsht. a^j
voor de arme landen. West-Duitsland en Japan, die ov^'z^t
grote overschotten beschikken op hun betalingsbalann an
den daarbij het voortouw moeten nemen. (in v
èns o:
Een van de lichtpunten van de IMF-conferentie is
rijke maar tot nu toe sterk 'geïsoleerde Japan zo'n
willen spelen. Japan heeft immers bij het overleg in
relatief zeer goedkope kredieten in het vooruitzicht
aan de arme landen. Het is een mogelijk begin van eei
sing van de schuldencrisis. Maar het is uiteraard la;
genoeg.
:an(
RiJKE landen zullen naar vermogen schulden moetet
ren. Op bescheiden schaal is daar bij het overleg in I F"
sprake van. Een gezonde financieel-economische aanp Lp
van verantwoordelijkheid getuigt voor het lot van ei
wereld, is de enige manier om een aanzet te geven fTERI
oplossing van het schuldenvraagstuk. fmse
1 heef
u hee
oord
ssen
DE BILT (KNMI) Van
avond vindt de overgang
plaats tussen de zachte en
vochtige lucht van de afgelo
pen dagen naar koelere en
drogere lucht. Opklaringen
boven het westen van het land
breiden zich vanavond naar
het oosten uit.
Morgen drijven buien die bo
ven het nog warme Noordzee
water tot ontwikkeling ko
men, ons land binnen. Sommi
ge buien zullen gepaard gaan
met onweer. Er waait een ma
tige wind uit zuidwest tot
west.
Aan de kust en op het IJssel-
meer wordt de wind krachtig,
kracht 6. Na morgen gaat een
van de Oceaan afkomstig ho-
gedrukgebied voor droger en
iets warmer weer zorgen.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, medegedeeld door
het KNMI. geldig voor morgen en
vrijdag:
Zuid-Noorwegen en zuid-Zweden:
Buiig weer met vrij veel wind. Mld-
dagtemperatuur aan de westkust da
lend tot circa 9 graden, elders tot 12
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
