Israëlische censor draait
pers de duimschroeven aan
Staking zeelieden
breidt zich uit
Politieke macht
in Zuidkorea niet
meer in één hand
S«holier doet inj^
k as kaping na
Legerrapport hekelt
schietgrage kolonist
Frankrijk stuurt meer troepen naar Nieuwcaledonië
Enquete: Mitterrand
wint verkiezingen
BUITENLAND
ËoidócCotvtmtt
DONDEDAG 28 APRIL 1988 PAGINi 'C
VS willen aan Saudi's
moderne wapens leveren
WASHINGTON De Amerikaanse regering wil
Saudiarabië voor 825 miljoen dollar (ruim ander
half miljard gulden) aan wapens willen leveren,
ondanks bezwaren in het Congres. Het gaat onder
meer om ge vechts voer tuigen en anti-tankraket
ten.
Verder omvat de transactie een trainingsprogram
ma en de levering van apparatuur voor radar
vliegtuigen van de Saudische luchtmacht. Zegslie
den in het Congres hadden aanvankelijk gezegd
dat het Witte Huis de levering van de vliegtuigap-
Karatuur wilde uitstellen wegens de onvrede in
et pongres over het feit dat Saudiarabië onlangs
raketten heeft gekocht van China. Het Congres
heeft nu dertig dagen de tijd om zich te beraden
over de voorgestelde wapenlevering. Als het bin
nen die tijd niet tegen de transactie stemt, gaat de
wapenverkoop automatisch door.
Akkers Tsjernobyl
mogen weer bebouwd
MOSKOU Een landbouwge
bied van 30.000 hectare rond de
kerncentrale in het Russische
Tsjernobyl is twee jaar na de
stralingsramp weer veilig bevon
den en de boeren mogen daar te
rugkeren.
Volgens persbureau Tass levert
het stralingsniveau dat in het ge
bied wordt gemeten geen gevaar
meer op voor de gezondheid en
ligt het ruim onder de interna
tionale normen.
De landbouwgrond ligt binnen
een straal van 30 km rond de
centrale en uit dat hele gebied
werden de bewoners na de ramp
geëvacueerd.
Ei op
breken
Don Sterner
staart naar
het ei van een I
condor, dat
op het punt
staat uit te
komen. Het
zou de eerste 5
geboorte zijn
van een
condor in
gevangen- V 8
schap.
FOTO: AP
Smit Tak mag
autoboot bergen
ROTTERDAM/OPORTO Het
Rotterdamse bergingsbedrijf Smit
Tak krijgt waarschijnlijk de ber
gingsopdracht voor het gisteren ge
kapseisde schip Reijjin. Het schip
vervoerde 5.430 gloednieuwe Japan
se auto's, die nog nooit op de weg
waren geweest. Smit is gisteren be
gonnen met een onderzoek naar de
situatie van de Reijjin en haar la
ding, en gaat daar vandaag en mor
gen mee verder. Volgens de woord
voerder van Smit „ziet het er niet
ongunstig uit". Het Japanse auto
schip liep vast op een ondiepte, vlak
voor de kust van Portugal en kap-
seisade. De schade wordt beraamd
op 100 miljoen gulden.
Tsjechische dissident
dood in gevangenis
PRAAG De Tsjechoslowaakse dis
sident Pavel Wonka is op 35-jarige
leeftijd onder nog onbekende omstan
digheden in de gevangenis van Hra-
dec Kralove overleden, vijf dagen na
dat hij opnieuw was veroordeeld tot
een gevangenisstraf van vijf maan
den. Dit is vernomen in kringen van
de Tsjechoslowaakse burgerrechten
beweging Charta 77. Wonka, die zich
zelf tot de Duitse minderheid in
Tsjechoslowakije rekende, had een
uitreisvisum voor de Bondsrepubliek
aangevraagd. Volgens dissidente krin
gen was Wonka tijdens een eerder ge
vangenschap, waaruit hij in februari
werd vrijgelaten, zwaar mishandeld
en verkeerde hij sindsdien in een
slechte gezondheidstoestand.
SA) GABRIEL Een leerling v
midelbare school in San Gabriel, Cal
nië, heeft zeventig medescholieren
hal: uur lang onder bedreiging van,
geveer gegijzeld gehouden.
Naifloop zei de 18-jarige Jeff Lyne
datnij zich had laten inspireren doo ie'
recnte kaping van het Kuwaytse pa,en
gieivliegtuig en ideeën had opgedaarii» r
Stehen Kings boek „Rage". De joi
eist voor de vrijlating van de klas een
dra van een miljoen dollar, belasting»
Na»ngeveer een half uur wisten zijn ,1
genten hem te overmeesteren. Hoew<E"^
twe keer geschoten werd, raakte h.an
mad gewond.
In het plaatsje Ya'ara is gisteren een van de Israëlische solda
ten begraven, die Eerder deze week om het leven kwam bij
een vuurgevecht met Palestijnse guerrillastrijders, die het land
probeerden binnen te dringen. Ook gisteren werden twee infil
tranten vanuit Zuid-Libanon gedood.
FOTO: AP
JERUZALEM De dood van een 15-jarig Israëlisch meisje
op de door Israel bezette westelijke Jordaanoever, begin april,
is veroorzaakt door het schietgrage en roekeloze gedrag van
een Israëlische kolonist. Dat concludeert het Israëlische leger
in een officieel rapport over de dood van het meisje, Tirza
Porat.
Aanvankelijk werd gedacht dat het meisje was omgekomen
doordat zij door de Arabische bewoners van het dorpje Beita
met stenen was bekogeld. Haar dood was de aanleiding voor
een woede-uitbarsing van kolonisten tegen de Arabische be
woners van de Jordaanoever. De schuld van het incident
wordt overigens wel bij de dorpsbewoners gelegd. Zij hadden
al dagen tevoren besloten joodse kolonisten aan te vallen.
Uit het legerraport blijkt dat Tirza Porat per ongeluk is dood
geschoten door een van de begeleiders van het groepje, waar
zij deel van uitmaakte. Zij is niet door stenen geraakt.
De begeleider, Romam Aldubi, wordt onhandig wapenge-
bruik en roekeloosheid ten laste gelegd. Het incident zou niet
hebben plaatsgevonden, als hij het bezoek van het groepje
aan de Jordaanoever had uitgestippeld met behulp van het
leger, aldus het rapport. Aldubi ligt nog steeds in een zieken
huis, verlamd en niet in staat tot praten door de stenen die
Palestijnen naar hem gegooid hebben.
Vorige week zijn uit vergelding voor het gevecht zes inwo
ners van Beita zonder proces uit hun geboorteland gezet en
naar Libanon gebracht. Drieënvijftig dorpelingen bevinden
zich in arrest en het leger heeft dertien woningen met de
grond gelijk gemaakt. Het rapport erkent ook dat één van de
huizen per ongeluk werd afgebroken. De familie zal schade
vergoeding ontvangen.
TEL AVIV Wie de in
formatie over Israëls be
trokkenheid bij de
moord op Aboe Jihad
heeft laten uitlekken is
een misdadiger. Dat zei
deze week de Israëlische
minister van onderwijs
Jitschak Navon. „Aange
nomen dat het verhaal
waar is", voegde hij er
voor alle zekerheid aan
toe. „Zo'n lek", vervolg
de hij, „raakt de kern
van de besluitvormings
procedure over veilig
heidsvraagstukken en
dat is zeer ernstig. Nog
maals: aangenomen dat
het verhaal waar is".
Als degene die de informatie
heeft laten uitlekken een
misdadiger is, hoe noemen
we dan de mensen die zijn
informatie hebben gepubli
ceerd? Navon heeft zich daar
niet over uitgelaten maar on
dertussen moeten twee bui
tenlandse journalisten het
sinds afgelopen dinsdag stel
len zonder officiële Israëli
sche perskaart. Ingetrokken
door het regeringsbureau
voor perszaken, tot het on
derzoek tegen hen is afgeslo
ten.
De twee correspondenten,
Martin Fletcher van de Ame
rikaanse omroep NBC en
Glenn Frankel van The Was
hington Post, worden ervan
beschuldigd nieuws te heb
ben verstrekt over Israëls be
trokkenheid bij de moord op
Aboe Jihad (aagenomen dat
het verhaal waar is) zonder
dat zij hun berichten ter
goedkeuring hebben voorge
legd aan de militaire censor.
Fletcher meldde een dag na
de aanslag als eerste dat de
militaire commandant van de
PLO het slachtoffer was ge
worden van een gezamenlij
ke operatie van de Mossad en
Israëlische commando's. Vijf
dagen later kwam Frankel
met aanvullende informatie,
onder meer over de stemver
houding in het Israëlische
kernkabinet, waarmee tot de
actie is besloten. Tot de te
genstanders behoorden de
ministers Ezer Weizmann,
Shimon Peres en, jawel, Jit
schak Navon. Aangenomen
dat het verhaal waar is na
tuurlijk.
Censor boos, maar vooral Is
raëlische journalisten boos.
Die hadden Fletcher en
Frankel voor kunnen zijn,
maar ja, de censor zat het
dwars. Hoe oneerlijk dat was,
had de hoofdredacteur van
Jediot Acharonot, Israëls
meest gelezen dagblad, in een
commentaar haarfijn uiteen
willen zetten. Maar de censor
greep in en de krant kon al
leen de kop van het hoofdre
dactionele verhaal publice-
Irritatie
De irritatie in de Israëlische
journalistieke wereld over de
betrekkelijk willekeurige
toepassing van de militaire
censuur dateert niet van van
daag of gisteren. De kern van
het probleem is dat de cen
sor. een man met een grote
mate van autonomie, veel
harder kan optreden tegen
Israëlische media die de re
gels schenden dan tegen bui
tenlandse. In april 1984 pu
bliceerde het Israëlische dag
blad Chadoshot een verhaal,
met foto's, over de kaping
van een Israëlische bus.
Daaruit bleek dat twee van
de Palestijnse kapers niet bij
de bevrijdingsactie waren ge
dood, zoals de legerwoord-
voerder had gemeld, maar
achteraf bij hun ondervra
ging waren doodgeslagen.
Chadoshot had het nieuws
buiten de censor om gepubli
ceerd en dat kostte de krant
een verschijningsverbod van
vier dagen. Hoe machtig de
militaire censor ook is, een
dergelijke maatregel tegen
The New York Times of Le
Monde ligt niet binnen zijn
mogelijkheden. En in de af
gelopen twintig jaar is het
maar twee maal gebeurd dat
een buitenlandse journalist
zijn accreditatie verspeelde.
Iedere correspondent in Is
raël moet bij aankomst een
formulier ondertekenen.
Daarin staat dat de onderte
kenaar bekend is met de ih
Israël geldende censuurwet.
Het gaat om een noodmaatre
gel die dateert uit de Britse
mandaatstijd. Voor wat be
treft de Israëlische pers be
staan er bovendien bindende
afspraken tussen de chef van
de generale staf en het ge
nootschap van hoofdredac
teuren.
In principe dient de buiten
landse correspondent alle
verhalen die hij de wereld
instuurt te .laten goedkeuren
door de censor. Meer er wer
ken in Israël permanent
meer dan 300 buitenlandse
journalisten. Tel daarbij nog
eens de honderden persverte
genwoordigers die enkele da
gen of weken in het land op
reportage zijn, en het is dui
delijk dat de praktijk er an
ders uitziet. De censor is
vooral geïnteresseerd in niet
eerder gepubliceerde infor
matie die betrekking heeft op
Israëls veiligheidssituatie.
Voorbeeld
Met de zaak Fletcher en
Frankel hebben de autoritei
ten een voorbeeld willen stel
len. Israëlische journalisten
waren er tot voor kort vast
van overtuigd dat de over
heid niet zou durven optre
den tegen vertegenwoordi
gersvan de grote Amerikaan
se nieuwsmedia. Het daglad
Ma'ariv schreef deze week,
nog vóór de stap tegen Fran
kel en Fletcher was geno
men: „De aarzeling van de
kant van de overheid komt
voort uit de angst voor een
rel in heUbuitenland, waarbij
Israël zou worden afgeschil
derd als een anti-democra
tisch land. Er zijn ook men
sen die menen dat het straf
fen van de correspondenten
zal worden gezien als een
stilzwijgende bevestiging dat
Israël betrokken was bij de
uitschakeling van Aboe Ji
had".
The Washington Post en
NBC baseerden hun ge
wraakte verhalen op infor
matie van een hoge rege
ringsvertegenwoordiger, de
„misdagiger", om met minis
ter Navon te spreken. De
censor had helemaal niet in
actie hoeven te komen als die
regeringsvertegenwoordiger
zou hebben gedaan waar hij
toe verplicht is als het gaat
om zaken die de staatsveilig
heid betreffen. Zijn mond
houden dus. Maar zo gaat het
niet ,altijd in een land waar
gezworen vijanden in één ka
binet met elkaar moeten sa
menwerken. Daar vindt de
minister dat hij best politiek
voordeel mag dojen met het
„onpatriottisch" 'stemgedrag
van zijn vijand. Hij praat dus
met een Israëlische journalist
en die weer met een buiten
landse correspondent, die
minder bang is voor de cen
sor. En binnen de kortste ke
ren weet heel Israël daL Shi
mon Peres en Jitschak Na
von tegen de moord op de
aartsterrorist Aboe Jihad
hebben gestemd. Aangeno
men dat het verhaal waar is
natuurlijk.
AD BLOEMENDAAL
PARIJS Frankrijk
heeft ongeveer 250 man
extra troepen gestuurd
naar Nieuwcaledonië ter
versterking van de reeds
aanwezige 4000 militairen
en gendarmes. De verster
kingen zijn bedoeld om de
groeiende onrust onder de
Kanaakse bevolkings
groep het hoofd te bieden.
Intussen worden van ver
schillende eilanden ge
vechten gemeld tussen
Kanaken en zowel politie
als blanke kolonisten.
De Kanaken, de oorspronkelij
ke bevolking van de groep
Melanesische eilanden in de
Stille Zuidzee, eisen onafhan
kelijkheid. Sinds vrijdag zijn
zestien Franse agenten ont
voerd en vier agenten gedood.
Gisteren hebben de K,anaken
nog eens zeven Fransen gegij
zeld, onder wie een rechter die
op weg was om onderhande
lingen te gaan voeren met de
Kanaken over de vrijlating
van de gendarmes.
Intussen heeft de Franse mi
nister voor overzeese gebieds
delen, Bernard Pons, gezegd
dat de regering overweegt het
FLNKS te verbieden. Het
FLNKS is de belangrijkste on
afhankelijkheidsbeweging op
Nieuwcaledonië. Pons houdt
het FLNKS verantwoordelijk
voor de dood en ontvoering
van een aantal gendarmes op
het eiland. Ontbinding van
FLNKS betekent dat het lid
zijn van deze organisatie een
misdaad is. Een woordvoerder
van het FLNKS zei dat ont
binding van de organisatie
geen effect zal hebben op de
onafhankelijkheidsstrijd. „De
enige manier om de eisen van
de Kanaken te onderdrukken
is ons allemaal te elimineren".
SUSKE EN WISKE DE KRIMSON CRISIS
PARIJS Een enquete die vandaag werd gepubliceerd in het
blad Paris Match geeft aan dat Francois Mitterrand 8 mei in de
tweede ronde van de presidentsverkiezingen Jacques Chirac zal
verslaan met 57 procent van de stemmen.
De enquete is de eerste die wordt gepubliceerd sinds de zondag
gehouaen eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Mitter
rand kwam toen als winnaar uit de bus met 34,1 procent en Chi
rac werd tweede met 19,9 procent van de stemmen. De extreem
rechtse kandidaat Le Pen kreeg 14,4 procent van de stemmen,
maar volgens Paris Match zal 31 procent van deze kiezers bij de
tweede ronde op Mitterrand stemmen.
Het televisiedebat tussen Mitterrand en Chirac dat morgen
avond om half negen begint, is in Nederland met een aanslui
ting op de kabel te ontvangen op station TV-5. Voor Mitterrand,
de huidige president, is het de derde maal in veertien jaar dat hij
een dergelijk debat aangaat.
EG: 15 minder kanker mogelijk
(Van onze correspondent)
BRUSSEL Het aantal doden als gevolg van kanker moet bin
nen twaalf jaar 15 procent omlaag. Goede voorlichting over pre
ventie, voortijdige opsporing van kanker en een betere medische
zorg kunnen dat resultaat garanderen. Dat zei gisteren de EG-
commlssaris voor Sociale Zaken, de Spanjaard Manuel Marin,
aan de vooravond van de Europese week tegen kanker. Tijdens
deze week, van 1 tot 8 mei, wil de EG de bevolking in alle
twaalf de lidstaten proberen over te halen tot een gezonder leef-
WÜ7P- pppn tahak. minder drank en eezonder eten.
Waar zeelieden actie voeren, worden drijvende stakingspsten „picketlines" ingesteld.1^
laat de vakbond NUS in de haven van Dover deze sloep net stakende werknemers rondvarenTL
de achtergrond loopt net een Belgische veerboot de havn binnen. pojotrol
OOK ACTIES IN HULL, FOLKSTONE EN FELIXTOWEMa
JC)
LONDEN ROTTERDAM
De staking van Britse
zeelieden in Dover is gis
teren overgeslagen naar
andere havens in Groot-
Brittannië. In Dover leg
den stakende leden van
de zeeliedenbond NUS
vrijwel alle veerdiensten
stil. Tegelijkertijd begon
het personeel van veerbo
ten in de havens Folksto-
ne, Hull en Felixtowe met
acties uit solidariteit met
de stakende werknemers
van de rederij P&O.
De rederij, die al 700 stakers
heeft ontslagen, vloog gisteren
247 werknemers over naar Ne
derland. Het is de bedoeling
dat de zeelieden vijf veerboten
van de rederij die al wken-
lang bij de werf Wiltoi-Fije-
noord in Schiedam Iggen,
naar Dover varen. Op d; ma
nier wil P&O een eind ma
ken aan de al drie manden,
durende staking, die tc een
van de ernstigste arbeiscon-
flicten in Groot-Britmnië
sinds de verkiezingen va vo
rig jaar zomer is uitgegreid.
P&O vloog afgelopen zafrdag
al 29 Britse werknemer; over
naar Rotterdam om de sche
pen klaar te maken vor de
overtocht. Het is nog nit be
kend wanneer de veenoten
zullen vertrekken, maai vol
gens de directeur van '&0,
Graeme Dunlop, hoopt e re
derij de schepen „tegei het
einde van deze week" wer in
Dover te hebben.
Het conflict draait om e in
voering van een bezuinijnes-
Nnst
plan van P&O. De rederijN
360 werknemers ontslaan^ v,
de werktijden en diensten
boord verlengen. Volgens.
NUS tasten het plan de ve^eJ
heid aan boord aan. P
zegt dat inmiddels 1.100 èfei
de 2.000 werknemers de twn<
we arbeidsvoorwaarden «Ja*
ben aanvaard, onder wi^L
247 zeelieden die naar Neo
land zijn gestuurd. |rut
Het havenpersoneel van Dil VG
kerken, Calais en Boulcdg.
heeft de NUS inmiddels Jde
steun toegezegd. De Frart V(
zijn voornemens alle Pij
schepen te boycotten. Volgir
de week zal van NUS-zijdeUe
praat worden met BelgischeTri
Nederlandse vakbondsa(ch(
vaardigden, van wie evena^a
grote solidariteit wordt »ucj
wacht. jq
SEOUL President Roh
Tae-woo van Zuidkorea
heeft gisteren opgeroepen
tot „politieke volwassen
heid" en aangedrongen op
een dialoog, nu zijn De
mocratische Gerechtig-
heidspartij (DJP) bij de
parlementsverkiezingen
van dinsdag haar absolute
meerderheid is kwijtge
raakt.
De DJP won slechts 125 van
de 299 parlementszetels. Zij
verloor daarmee haar absolu
te meerderheid, maar blijft
de grootste fractie in het par
lement. De drie oppositiepar
tijen verzekerden zich van
164 zetels, terwijl tien zetels
naar onafhankelijke kandi
daten gingen.
De oppositiepartijen kregen
vooral in de provincie veel
stemmen, hetgeen bij het
merendeel van de partijen de
vrees heeft gewekt voor een
politieke tweedeling van het
land.
In een verklaring zei Roh
gisteren dat er in de toe
komst heel wat problemen te
verwachten zijn nu de rege
ringspartij er niet in is ge
slaagd haar parlementaire
meerderheid te behouden.
De financiële wereld was het
kennelijk met de conclusie
van Roh eens; de aandele-
nindex van de beurs van
Seoul nam een ongekende
rliiilr vli wan maar
24,58 punten en belandd op
een slotkoers van 620,1 >un-
ten.
De president merkte opdat
de nieuwe grondwet het >ar-
lement meer macht heef ge
geven en stelde in dit 'er-
band dat „politieke vobas-
senheid en bereidheid to di
aloog en onderhandeliigen
meer dan ooit van beang
zijn willen de regering ei de
DJP hun beleid zonder 'ro
blemen voortzetten ook nu
het hun aan een krachige
achterban in het parienent
ontbreekt".
Nu de oppositie een mer-
derheid in het parienent
heeft kan dit door de nieiwe
grondwet grote beteknis
krijgen, omdat de volks^r-
tegenwoordiging de bevogd-
heid krijgt enquetes in te
stellen. Verwacht wordt dat
op korte termijn tot zo'n )ar-
lementair onderzoek zal
worden besloten naar de
wijdverbreide corruptie >n-
der Roh's voorganger Cun
Doo-hwan.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS.MUZIE1
THEATER, RECREATIE.EXPOSITIE
EN EEN COMPLETE AGENDA
>ubl
Superreisvan
Oriënt-Expres^f,
ind'
NEW YORK IJ w
Oriënt-Expres, door Agafaar
ha Christie gebruikt ^hoe
achtergrond voor een v^n
haar speurdersverhaleftch
onderneemt in septembfide
de langste reis uit zijn gtiini
schiedenis: 20.000 kilombun
ter in 23 dagen van Pari 18
naar Hongkong. Het inifcte
atief is genomen door eespe
Japans commercieel tw-
station, na een voorberd
dingstijd van vijf jaar.
zestien rijtuigen van
trein worden voorbeho»
den aan 45 paren geli
kelijk verdeeld tuss|
Amerikanen, European^,
en Aziaten die berei
zijn 15.000 dollar per pe|ht
soon te betalen. J
tlai
Schoonzoon
van Brezjnep
in najaar gr
voor rechtetó
MOSKOU De schooni
van de in 1982 overleden
jet-partijleider Leonid Bi'
nev, Joeri Tsjoerbanov, zaF
september in een open
proces terechtstaan op
schuldiging van corruptie.!
heeft een journalist van j
Sovjetweekblad „Ogonf
verklaard. Tjsoerbanov
in 1984 als onderminister!
binnenlands^ zaken ontslij
en in januari vorig jaar
resteerd op beschuldiging!
machtsmisbruik en corruf
Hij wordt ervan verdacht
ruim twee miljoen gulden
steekpenningen in zijn zakj
stoken te hebben. Vol»
waarnemers zou het zeer{.
merkelijk zijn als Tsjoerbi
inderdaad in een openl.
proces zal moeten ten
