Super Tuesday: veldslag om
kiezersgunst in zuiden VS
Joden in VS hebben moeite met Israel
Australië gaat door met wrede jachj op „brumbies"
—BUITENLAND£etd*eeowanlZATERDAG 5 MAART 1988 PAGINA 7
Kandidaten gaan elkaar
met tv-filmjes te lijf
1. Washington; 2. Idaho; 3. Nevada; 4. Hawaii; 5. Texas; 6. Oklahoma; 7. Missouri;
8. Arkansas; 9. Louisiana; 10. Kentucky; 11. Tennessee; 12. Mississippi; 13. Alabama;
14. Maryland; 15. Virginia; 16. North Carolina; 17. Georgia; 18. Florida;
19. Massachusetts; 20. Rhode Island.
SYDNEY De uitspraak
j van het „Internationale Hof
van Justitie voor de Rechten
van het Dier" in Genève dat
i eerder deze week Australië
veroordeelde voor de „wrede
1 en barbaarse" jachtpartijen op
wilde paarden, laat de Austra-
lische regering ijskoud.
De minister van industrie
[John Kerin heeft zich zelfs
Jniet verwaardigd commentaar
te geven op de uitspraak van
het tribunaal, dat werd opge-
j richt door de Zwitserse mi
lieubeschermer Franz Weber.
jDe bestuurders van de woes
tijnachtige provincies in het
noorden waar de slachtpartij
en werden aangericht, hebben
het hof slechts simpelweg be
titeld als „kangoeroe-tribu
naal".
Australië was in Genève in de
beklaagdenbank gekomen
wegens het afschieten van de
„brumbies", wilde paarden
die afstammen van de lastdie
ren die de eerste kolonisten
mee naar Australië namen en
waarvan er nu ongeveer
350.000 in alle vrijheid rond-
galopperen in de zogenaamde
Northern Territories en in
Queensland, twee staten met
een oppervlak zo groot als de
helft van Europa.
In Genève waren talrijke die
renbeschermingsorganisaties
aanwezig om te kijken naar
de bijzonder harde filmbeel
den van paarden die urenlang
in de steppe liggen te krepe-
ren na aangeschoten te zijn
door „flying killers" vanuit
helikopters. Een dergelijk
aantal paarden op zo'n grote
oppervlakte mag belachelijk
weinig lijken, de paardenfok
kers vinden de brumbies een
plaag. Ze zouden de hekken
van hun farms vernielen en
de waterbronnen uitputten.
Volgens Jock Douglas, voor
zitter van de Australische
vereniging van paardenfok
kers gaat het nu om „span
nende jachtpartijen" maar
„staat ons bestaan op het
spel." Volgens Douglas
worden de elite-schutters die
de paarden neerleggen, ten
onrechte afgeschilderd als een
soort „Rambo's." Een dieren
arts waakt over elk schot, al
dus een woordvoerder van de
Territories, „en die studeren
niet zes jaar om wreedheden
tegen dieren te begaan."
Tuberculose
Volgens Graeme Davis van de
milieucommissie die toezicht
moet houden op het gebied,
geschiedt „het elimineren zo
menselijk mogelijk, met drie
tot vier kogels per dier" en
gebruiken de eliteschutters
geweren van een fors kaliber.
„Wij houden van onze paar
den, dankzij hen kunnen wij
bestaan en wij zouden zonder
hen niet kunnen werken," zei
een fokker, die er toevoegde
dat hij persoonlijk liever zou
zien dat de paarden gesterili
seerd werden. Maar volgens
hem is dat praktisch en finan
cieel onmogelijk.
De fokkers zeggen dat de wil
de paarden ziekten overbren
gen op hun vee, zoals tubercu
lose en brucellose, wat in Ge
nève heftig werd bestreden
door verscheidene dierenart
sen. De Verenigde Staten
hebben gedreigd paardevlees
uit Australië te gaan boycot
ten, als die ziektes voor 1993
niet zijn uitgeroeid. De Au
stralische regering heeft een
groot programma opgezet om
de gezonde van de zieke die
ren te scheiden, waarvan de
kosten in de anderhalf mil
jard gulden lopen.
FINANCIËLE STEUN BLUFT ONVERANDERD GROOT:
steeds meer van Israel af.
Abram zal daar wellicht aan
toevoegen dat onder de 5.7
"miljoen Amerikaanse joden
(dat zijn er meer dan de gehele
bevolking van Israel) het on
behagen over de situatie in de
bezette gebieden hand over
hand toeneemt.
Op dit ogenblik lijkt het er
nog het meeste op dat een
meerderheid van de Ameri
kaanse joden het niet eens is
met de aanpak van de Pale
stijnse opstand, maar dat de
morele en financiële steun
voor Israel als zodanig onver
anderd groot blijft. Een meer
derheid van de Amerikaanse
joden lijkt niet voor een blij
vende annexatie van de bezet
te gebieden te zijn. Veel joden
zijn van oordeel dat zo'n anne
xatie de relaties tussen Israel
en de VS sterk zou bemoeilij
ken.
Beschermengel
Historisch zijn de Amerikaan
se joden altijd de beschermen
gelen van de nu veertig jaar
oude staat Israel geweest. Ze
hebben in de loop van de jaren
miljarden dollars bijeenge
bracht op Israel op de been te
helpen en te houden. En ze
hebben tegelijkertijd alle poli
tieke middelen aangewend om
de vriendschap van de VS met
Israel en de economische en
militaire steun aan dat land op
een zo hoog mogelijk niveau te
houden.
Gedurende de eerste dertig
jaar van het bestaan van de
staat Israel lieten de Ameri
kaanse joden geen woord van
kritiek horen. Dat veranderde
toen de regering-Begin joodse
pioniers toestond zich te vesti
gen in de gebieden die in de
Zesdaagse Oorlog van 1968
door Israel waren bezet.
In de drie maanden dat de
Palestijnse opstand in die ge
bieden nu duurt, is de kritiek
van de joden in de VS steeds
luider geworden. Verschillen
de prominente rabbi's on
der wie Schiridler van de Unie
van Hebreeuwse Congregaties
in Amerika hebben het op
treden van het Israëlische le
ger in felle termen afgekeurd.
Dat deed ook New York Ti-
mes-commentator Abe Rosent
hal, die lange tijd hoofdredac
teur van die krant is geweest.
Ook het invloedrijke week
blad The New Republic van de
joodse uitgever Martin Peretz,
nam een kritische houding
aan. Peretz schreef in een spe
ciaal aan de Israëlische situatie
gewijd nummer zich „nog
steeds te schamen over het
slaan van de Israëlische solda
ten." Peretz .voegde daaraan
toe: „Ik schaam mij vooral om
dat onschuldigen het slachtof
fer zijn geworden en lang niet
altijd per ongeluk".
Thuisloosheid
Een onderzoek van het Ameri
kaanse weekblad Time wees
uit dat 57 procent van de
Amerikaanse joden gekant is
tegen het slaan en het arreste
ren van Palestijnse arrestan
ten. Meer dat 75 procent van
de joden vond het optreden
van het leger schadelijk is
voor Israel. In het koor van
Amerikaanse joden die kritiek
hebben op de aanpak van de
Palestijnse opstand, hebben
zich ook tal van prominente
joodse schrijvers en intellec
tuelen als Norman Mailer, Su
san Sontag, Gloria Steinem,
Woody Allen en Arthur Miller
gevoegd. Norman Mailer liet
zelfs weten: „Ik ben blij dat ik
nooit in Israel ben geweest."
Ook in niet-joodse kringen in
VS is veel kritiek op het op
treden van het Israëlische le
ger. Het gezaghebbende blad
The Boston Globe schreef in
een commentaar, dat de situa
tie op de Jordaanoever en in
Gazastrook herinneringen op
roept aan „de tsaristische po
groms, de eeuwen van thuis
loosheid en vervolging, de
massagraven van Babi Jar en
de opgestapelde lijken die in
1945 in de vernietigingskam
pen van de Nazi's werden ge
vonden."
Veel Amerikaanse joden vre
zen dat de nog altijd uiterst
vriendschappelijke houding
die Washington jegens Israel
aanneemt, onder een nieuwe
president wel eens zou kunnen
veranderen. Nu nog wordt
vooral minister van buiten
landse zaken George Shultz
gezien als een vriend van Is
rael, hetgeen veel joden ertoe
beweegt steun te geven aan
het Amerikaanse vredesinitia
tief voor het Midden-Oosten.
Maar diezelfde joden zijn van
oordeel dat als George Bush
president wordt, de Ameri
kaanse regering zich veel har
der tegenover Israel gaat op
stellen.
i
(Van onze correspondent
i Jo Wijnen)
■Washington Voor
jh> tien kandidaten die
iog steeds in de race voor
et Amerikaanse presi
dentschap zijn nadert het
Sir van de waarheid. Vol-
ende week dinsdag
/orden in twintig staten
•oorverkiezingen gehou-
Die dag wordt dan
ök met enige Ameri-
aanse overdrijving „Su-
er Tuesday" (Super Dins-
ag) genoemd.
[et gaat dinsdag in feite om
rie groepen van staten. De
erste bestaat uit Washington,
jaho, Nevada en Hawai. De
Weede omvat de twee noord-
istelijke staten Massachusetts
i Rhode Island. De derde
«roep omvat het machtige
lok van de veertien zuidelijke
aten Texas, Louisiana, Okla-
oma, Missouri, Arkansas,
ïississippi, Tennessee, Ken-
ïcky, Alabama, Virginia, Ma-
yland, North Carolina, Geor-
ia en Florida. In de enig
verblijvende zuidelijke staat,
outh Carolina, wordt van-
aag al een voorverkiezing ge-
ouden.
Is alles een beetje meezit,
an het Amerikaanse politieke
indschap er na dinsdag ge-
eel anders, duidelijker, uit
en. Er dan ook veel op het
ipel. De Democraten moeten
in juli 4.160 afgevaardigden
irjaar hun partijconventie in
■—Atlanta sturen. Die gaan uit-
maken wie de officiële Demo-
atische kandidaat voor het
U.tresidentschap wordt: Michael
iukakis, Richard Gephardt,
esse Jackson of Albert Gore,
an al die afgevaardigden
•orden er dinsdag niet minder
lan 1307 aangewezen. Een De-
ocratische kandidaat heeft
gedelegeerden nodig om
kozen te worden. Op de Re-
iublikeinse conventie in New
Orleans gaat het om in totaal
-j f277 afgevaardigden, waarvan
Ir dinsdag in één klap 753
/worden verdeeld.
Andere campagne
'mdat de afgevaardigden zich
veel gevallen aan een be
taalde kandidaat hebben ge-
tonden, zal woensdagmorgen
||eer duidelijk wie op die twee
jonventies hoge ogen gaan
looien. Dan zal ook voor een
lantal kandidaten de race
roorbij zijn.
Vanwege het enorme belang
fan Super Tuesday hebben de
beeste kandidaten een daarbij
pehorende campagne gevoerd,
n de staten waar tot nu toe
joorverkiezingen zijn' gehou-
len, konden zij bijna persoon-
ijk naar de gunst van iedere
ifzonderlijke kiezer dingen. In
tieke. economische en sociale
verschillen tussen de staten de
kandidaten problemen op. Het
karakter en de politieke cul
tuur van Florida en Texas is
in niets te vergelijken met bij
voorbeeld die van Virginia en
Maryland. In de groep van
zuidelijke staten bevindt zich
het zogenaamde „oude zui
den", waarin de staten van de
Confederatie zijn opgenomen
die zich in de jaren zestig van
de vorige eeuw losscheurden
van het noorden, hetgeen de
opmaat voor de Amerikaanse
burgeroorlog vormde. Nog al
tijd wappert van veel openba
re gebouwen in het zuiden de
vlag van de Confederatie,
zulks tot grote woede van tal
van progressieve zwarten, die
vinden dat het verleden einde
lijk maar eens vergeten moet
worden.
In het zuiden bevinden zich
ook de staten van de zoge
naamde „Bible Belt", waarin
miljoenen fundamentalistische
christenen wonen die politiek
en sociaal een steeds sterker
tegenwicht vormen tegen het
meer liberale en minder gods
dienstige noorden en oosten.
Het feit dat een groot deel van
de zwarte Amerikaanse bevol
king in het zuiden woont,
maakt de zaken nog ingewik
kelder. Precies 25 jaar geleden
woedde in de zuidelijke staten
de strijd om de burgerrechten
een strijd waarvan de ge
volgen nog steeds merkbaar
zijn.
Toch zullen er kandidaten zijn
die, om overigens geheel te
gengestelde redenen, zeer hoge
ogen gaan gooien in het zui
den. Zo mag worden verwacht
dat de enige zwarte kandidaat,
de Democraat Jesse Jackson
(afkomstig uit North Carolina)
een zeer groot deel van vooral
de liberale zwarten aan zich
gaat binden. Jackson spreekt
als geen ander de taal van de
zwarte bevolking en komt als
geen ander voor haar belan
gen op.
De andere grote zuidelijke
stemmentrekker is de zeer be
houdende tv-predikant Pat
Robertson. Hij heeft zijn thuis
basis in Virginia en geniet in
de gehele Bible Belt een enor
me populariteit bij vooral de
conservatieve blanke christe
nen, die zich grote zorgen ma
ken over het moreel, econo
misch, sociaal en politiek ver
val van de VS. Robertson is de
kandidaat die zegt dat het lot
van Amerika opnieuw in han
den van God moet worden ge
legd. Die boodschap spreekt
miljoenen christenen zeer aan.
Natuurlijk wordt het zuiden
ook het gevechtsterrein van de
twee Republikeinse titaten
George Bush en Robert Dole.
Texas is de thuisstaat van
Bush en de zege kan hem daar
niet ontgaan. North Carolina is
de thuistaat van Dole's vrouw
Elisabeth, en dat maakt de Re
publikeinse senator daar tot
een groot kanshebber. In het
algemeen lijken de kaarten
NEW YORK De Verenigde Staten worden wei
eens gekscherend een „televisie-democratie" ge
noemd, vanwege de rol die de media en dan
vooral de tv spelen in de politieke besluitvor
ming.
In verkiezingstijd gaat die uitspraak meer op dan ooit. Te
levisie speelt een belangrijke rol in de campagnes van de
twee officiële presidentskandidaten tot aan de verkezings-
dag in november. Maar ook in de aanloop naar Super
Tuesday, komende dinsdag, wordt volop van de televisie
gebruik gemaakt omdat het gebied te groot is om persoon
lijk te doorkruisen. Daarbij gaan miljoenen dollars om. Me
dia-adviseurs en andere deskundigen zijn door de kandida
ten in de arm genomen om precies te berekenen op welke
datum en op welk tijdstip met een bepaald spotje de beste
resultaten zijn te behalen.
Van alle kandidaten beschikt vice-president George Bush
over het meeste geld. Hij was de eerste in zijn thuisstaat
Texas die de kiezers via een tv-spotje voor zich trachtte te
winnen. In het filmpje werd uitvoerig zijn levensloop be
schreven. Dat was koren op de molen van Bush' grote te
genstander, senator Bob Dole. Hij speelt op de man. Kie
zers in Florida krijgen een filmpje te zien van een man die
door de sneeuw loopt, maar daarbij geen voetafdrukken
achter laat. De boodschap is duidelijk: Bush heeft veel hoge
functies bekleed, maar nooit zijn stempel weten te drukken
op het beleid. Na lang aarzelen heeft Dole ook besloten de
„Irangate-bom" in de strijd te werpen: een televisiespot
waarin hij de schimmige rol van rivaal George Bush in de
pijnlijke Irangate-affaire aan de kaak stelt.
Niet alleen Dole is in de aanval gegaan tegen zijn naaste
concurrent. Het Democratische Congreslid Richard Ge
phardt heeft met een serie spotjes het offensief geopend op
zijn naaste rivalen, gouverneur Michael Dukakis van Mas
sachusetts en senator Albert Gore. Op zijn beurt heeft Du
kakis de zeer invloedrijke voormalige voorzitter van het
Huis van Afgevaardigen Tip O'Neill in een van zijn spotjes
gekregen. In een ander spotje wordt vooral veel nadruk
gelegd op zijn succesvolle economische beleid als gouver
neur van Massachusetts. Een naaste medewerker van Du
kakis liet weten dat er inmiddels ook een spotje op de
plank ligt waarin fiks naar Gephardt wordt uitgehaald.
Met het naderen van Super Tuesday raken de gemoederen
steeds meer verhit. Wie dit weekeinde alle tv-kanalen in
het zuiden van de VS volgt, zal moeite hebben de beledi
gingen en beschuldigingen over en weer bij te houden.
e Amerikaanse fotografe Rita Castenuova raakte tijdens schermutselingen met kolonisten op de
estelijke Jordaanoever gewond aan haar hoofd.
FOTO: AP
WASHINGTON De
kopstukken van de Ame
rikaans joodse organisaties
zijn deze week in Israel
voor hun jaarlijkse ge
sprekken met de regering
van dat land. In tegenstel
ling tot andere jaren staat
het bezoek van de joodse
leiders uit de VS geheel in
het teken van de bezette
gebieden en de Palestijnse
opstand die daar nu al
drie maanden woedt en
tientallen doden heeft ge
kost.
De Amerikaanse joden bevin
den zich in een noogst onge
makkelijke situatie. Zij moeten
een middenweg kiezen tussen
het officiële Amerikaanse vre-
destreven en de weinig toege
eflijke houding van de Israëli
sche regering. Overigens zal
voorzitter Morris B. Abram de
Israëlische regering zonder
twijfel laten weten dat de kri
tiek op de aanpak van de
Palestijnse opstanden in de be
zette gebieden ook in de VS
hand over hand toeneemt: de
pujalieke opinie wendt zich
winkelcentra, restaurants, ge
meentehuizen, jeugdclubs en
scholen kwamen zij zich voor
stellen als de enige geschikte
man om het land te leiden.
Dat gaf die voorverkiezingen
het karakter van een politiek
dorpsfeest.
Voor Super Tuesday liggen de
kaarten volkomen anders. In
de zestien zuidelijke staten
waarop de kandidaten al hun
aandacht hebben geconcen
treerd wonen ruim 73 mil
joen van de in totaal 227 mil
joen Amerikanen. Het gebied
telt miljoenensteden als Miami
(Florida), Houston en Dallas
(Texas), Atlanta (Georgia),
New Orleans (Louisiana) en
St. Louis en Kansas City (Mis
souri).
De kandidaten hebben daarom
hun sterk persoonlijke aanpak
moeten laten varen. Ze
moeten op verschillende fron
ten stemmen werven, einde
loos op en neer reizen om ten
minste een aantal staten,
waarin ze kansrijk zijn, defini
tief aan zich te binden. En ze
moeten vooral enorme hoe
veelheden geld uitgeven. Dat
laatste heeft senator Paul Si
mon al gedwongen van een
campagne in het zuiden af te
zien, eenvoudig omdat zijn
geld op is. Het meeste geld ste
ken de kandidaten evenwel in
hun tv-advertenties.
Ander karakter'
Behalve de geografische af
standen, leveren ook de poli-
KAARTJE RECHTS:
Op Super Tuesday gaan
twintig Amerikaanse staten
uitmaken welke kandida
ten hoge ogen gaan gooi
en en welke beter een ein
de kunnen maken aan hun
campagne.
FOTO LINKS: George
Bush zal nog heel wat han
den moeten schudden
voor hij zijn intrek in het
Witte Huis kan nemen.
FOTO: EPA
FOTO ONDER: De voor
malige VN-ambassadeur
en voorstander van een
harde lijn Jeanne Klrkpa-
trick verklaart zich mede
stander van de Republi
keinse kandidaat Robert
Dole.
FOTO: AP
van Bush overigens wat gun
stiger te liggen dan die van
Dole.
Democraten
Echt problematisch wordt het
in het zuiden voor de Demo
craten. Jesse Jackson zal van
wege zijn vooruitrevende soci
ale opvattingen en zijn binding
met de vakbonden en de zwar
te bevolking niet het gehele
zuiden naar zich toe kunnen
trekken. Maar zijn invloed be
moeilijkt wel de positie van de
huidige Democratische „kop
man" Michael Dukakis, de
gouverneur van Massachu
setts. Hij is bovendien te libe
raal om de zuiderlingen echt
aan te spreken.
De Democratische situatie
wordt nog verder verward
door de 39-jarige senator Al-
bert Gore, een uit Tennessee
afkomstige zuiderling. Gore
heeft al zijn kaarten op Super
Tuesday gezet. Daar komt nog
bij dat Richard Gephardt tallo
ze stemmen naar zich toe zal
trekken. Dat kan tot gevolg
hebben dat de Democraten na
Super Tuesday geen echte
kopman meer overhouden en
het blijft de vraag wie van
zo'n politieke veldslag het
meeste zal profiteren: de Re
publikeinen of een Democrati
sche politicus die zich nu nog
achter de schermen verborgen
houdt om straks als „verlos
ser" te worden ingehaald.
Daarbij denken velen aan de
gouverneur van New York,
Mario Cuomo. Hij weigert nog
steeds te zeggen of hij bereid
zal ziin de kandidatuur te aan
vaarden, als die hem wordt
aangeboden. Maar zijn agenda
van de voorbije maanden ziet
er bijna net zo uit als die van
de overige kandidaten.
