„Een patiënt
moet zijn dokter
gewoon om
het goedkoopste
medicijn vragen'
nm
Gerechtshof twijfelt aan
schadelijkheid groeihormonen
ScidóeSoutfnrt
DE GEZONDHEIDSZORG VOLGENS
STAATSSECRETARIS DICK DEES
BINNENLAND
ZATERDAG 2 JANUARI 1988 PAGINA 4 g
„Een sympathieke, bescheiden, hard
werkende man", luidt de algemene
politieke opinie over de staatssecreta
ris van WVC, drs. Dick Dees. Sommi
gen menen zelfs dat hij gewoonweg te
aardig is om het harde métier van be
windsman goed te kunnen uitoefenen.
Dees mist het vermogen om met de
vuist op tafel te slaan, zegt men dan.
„Ach, da's allemaal flauwe kul", lacht
de 43-jarige VVD'er. „Dat is nou ty-
fiisch één van die papegaaienverha-
en, die je in de politiek zo vaak te
genkomt. Als iemand een keer een
opmerkelijke stelling poneert, praten
Jan en alleman hem klakkeloos na. Ik
heb de afgelopen anderhalf jaar dui
delijk laten zien dat ik een eigen wil
heb en dat ik wel degelijk harde be
sluiten kan nemen".
Dick Dees, geboren in Zeeland en ge
togen in Brabant, heeft al achttien
jaar politieke ervaring achter de rug.
Eind jaren zestig, tijdens zijn studen
tentijd, was hij voorzitter van de libe
rale jongerenorganisatie JOVD. In
1971 werd hij gemeenteraadslid in
Breda en een jaar later lid van de
Tweede Kamer. Beide vertegenwoor
digende functies heeft hij tot 1978 ge
combineerd. Omdat hij voor apothe
ker had gestudeerd nam Dees in de
Tweede Kamer als vanzelfsprekend
de gezondheidszorg onder zijn hoede.
„Gek eigenlijk, dat ik na die zware
studie van acht jaar het beroep van
apotheker nooit echt heb uitgeoefend.
Alleen in militaire dienst heb ik een
jaar tussen de medicijnen gewerkt",
zegt Dees. Toch is de farmaceutische
opleiding hem in de politiek altijd van
pas gekomen. En zeker in zijn huidige
functie, als staatssecretaris die volks
gezondheid en sport in zijn portefeuil
le heeft.
„Je moet de patiënten niet de put inpraten, maar juist tegen ze zeggen: Kom! Je kunt best voor jezelf opkomen!
Je bent mondig genoeg!"
RIJSWIJK - Hij rookt,
houdt van een goed glas
wijn en werkt tachtig tot
honderd uur per week.
Geen ingrediënten voor
een gezonde levenswijze,
dat beseft hij zelf ook wel.
Daarom doet Dick Dees in
zijn spaarzame vrije tijd al
het mogelijke om zijn li
chamelijke conditie op
peil te houden.
„Als het maar even kan stap
ik op m'n racefiets", vertelt
hij. „Ik fiets niet alleen in mijn
eentje, want ik ben ook lid van
een tourclubje. We maken
soms enorme ritten. Het afge
lopen voorjaar hebben we de
Elfstedentocht nog per fiets
gedaan en enige tijd daarvóór
de helft van de wielerklassie
ker Luik-Bastenaken-Luik. In
de komende lente ga ik trou
wens met een aantal politici
een eind in Israël fietsen, een
tocht die is georganiseerd in
het kader van het veertigjarig
bestaan van de staat Israël.
Daar verheug ik me nu al op".
Dick Dees is de eerste staatsse
cretaris van volksgezondheid
die in zijn beleid een zwaar ac
cent legt op de zogeheten pre
ventieve gezondheidszorg: het
voorkómen van ziekten. „Bij
na iedereen denkt bij het
woord gezondheidszorg auto
matisch aan zieke mensen. Dat
beeld moet veranderen, vind
ik. Gezondheidszorg is voor
een heel belangrijk deel een
kwestie van: zorgen dat je niet
ziek wordt. Hoe? Door voor
zichtig om te springen met
voedsel, tabak, alcohol, seksua
liteit, gevaarlijke stoffen,
noem maar op. En door sport
beoefening natuurlijk. De bur
gers moeten daarover goed
voorgelicht worden. Daarom
zijn er verschillende nota's
over dit soort onderwerpen
naar de Tweede Kamer ge
stuurd. Laatst nog één over
het voorkomen van erfelijke
afwijkingen bij pasgeborenen".
„De mensen moeten bewuster
met hun gezondheid en die
van anderen omgaan. Dat is
niet alleen goed voor henzelf,
maar ook voor de overheid, de
ziekenfondsen en de particu
liere verzekeringsmaatschap
pijen. Want hoe minder zieken
er zijn, des te minder het rijk
en al die fondsen voor de
volksgezondheid hoeven uit te
geven. En vanzelfsprekend
scheelt dat op den duur ook in
de premies die we allemaal
voor ziekenfonds of ziektekos
tenverzekering moeten beta
len".
Ziekenhuizen dicht
„Preventie is uiteraard niet de
enige remedie om de kosten te
drukken. Er zijn ook andere
maatregelen nodig. De gezond
heidszorg is te duur, er zijn
maar weinig mensen die dat
tegenspreken. Het rijk en de
burgers betalen samen per jaar
zo'n 35 miljard gulden voor de
volksgezondheid. Da's geen
Joop van der Reijden heeft al
een paar fikse maatregelen ge
nomen om de voortdurende
stijging van die kosten te lijf te
gaan. Hij heeft de uitgavenstij
ging met vijf miljard weten af
te remmen, maar dat was nog
niet genoeg. Ik heb de taak op
mij genomen om nog eens
voor biina twee miljard te
snoeien'
„Het grootste deel van mijn
bezuinigingen betreft een ver
dere vermindering van het
aantal ziekenhuisbedden. En
kele jaren geleden was al afge
sproken dat er 8000 bedden
minder moesten komen. Daar
heb ik nu 12.000 van gemaakt.
Dat betekent inderdaad dat
hier en daar een half of zelfs
een heel ziekenhuis moet
worden gesloten. Een paar we
ken geleden heb ik de provin
ciebesturen op de hoogte ge
steld van de aantallen bedden
die per provincie moeten ver
dwijnen. Nee nee, ik heb daar
bij géén namen van ziekenhui
zen genoemd! De provincies
moeten in overleg met de zie
kenhuisdirecties maar uitma
ken waar die beddenreductie
moet worden toegepast. Dat
hebben ze trouwens ook zelf
zo gewild".
Specialistengeeltje
Een ander deel van de bezui
nigingsmaatregelen wordt in
het WVC-jargon aangeduid
met het woord financierings
verschuivingen. „Dat wil zeg
gen", legt Dees uit, „dat de
kosten van de gezondheidszorg
een beetje worden verschoven:
van de overheid en de zieken
fondsen (waar het rijk ook
flink aan meebetaalt) naar de
burgers zélf. Zoals bekend
moeten de fondsverzekerden
vanaf 1 februari vijfentwintig
gulden gaan betalen voor een
bezoek aan een specialist, met
een maximum van vijfenze
ventig gulden per iaar. De spe
cialisten hoeven dat geld niet
zelf te innen, want in de mees
te gevallen zullen de zieken
fondsen dat kunnen doen. Het
bedrag wordt gewoon inge
houden als een patiënt de spe
cialistenrekening bij z'n fonds
declareert; hij krijgt dan vijf
entwintig gulden minder te
rug. Als een verzekerde bin
nen één jaar voor drie ver
schillende specialisten dat
'geeltje' heeft betaald, stuurt
het fonds hem een vrijwa-
ringsbewijs. Komt hij daarna
opnieuw met een specialist in
aanraking, dan hoeft-ie geen
bijdrage meer te betalen. Heel
simpel allemaal".
„Het was eerst de bedoeling
dat dit alles op 1 januari al zou
ingaan, maar volgens de
Tweede Kamer en de zieken
fondsen zou dat niet haalbaar
zijn, wegens administratieve
problemen en zo. Ik vond hun
argumenten zwak hoor, maar
enfin... omdat ze zo aandron
gen heb ik het maar een
sen minder aan die dure speci
alistische hulp bij te dragen.
En een belangrijk bijkomend
effect is dit: de patiënten zul
len hun huisarts niet zo gauw
meer vragen om doorverwij
zing naar een specialist. Die
vijfentwintig gulden vormen
een drempeltje. Tegelijkertijd
worden indirect ook de huis
artsen geprikkeld om hun pa
tiënten langer bij zich te hou
den. En dat is nu precies wat
ik wil bereiken: versterking
van de functie van de huisarts.
Met dat doel voor ogen heb ik
ook besloten de huisartsenop
leiding te verbeteren".
„Te zijner tijd zullen de huis
artsen een extra vergoeding
ontvangen voor de behande
ling van ziekenfondspatiënten.
Want echt waar: huisartsen
kunnen véél meer zelf doen.
Er hoeft heus niet voor elk
kwaaltje een dure specialist in
geschakeld te worden. Specia
listen kunnen trouwens een
stuk goedkoper werken, hoor.
Mijn voorganger is al danig
met het terugschroeven van
hun kosten in de weer geweest
en ik ga gewoon op dat pad
verder, hoezeer die specialis
ten ook blijven tegensputte
ren".
Geneesmiddelen
Als Dick Dees eenmaal op
dreef is, is hij nauwelijks meer
te stuiten. Zijn tong lijkt een
lopende band waar de
woorden in een gestage stroom
vanaf rollen. Telkens als hem
gevraagd wordt het wat kal
mer aan te doen schiet hij in
de lach. „Ik was net zo lekker
bezig". Slechts de telefoon, die
af en toe tussenbeide komt.
biedt de luisteraar enige gele
genheid om de spraakwaterval
te verwerken.
Vooruit maar weer. Het on
derwerp 'geneesmiddelen'
komt ter sprake. Hier is Dees
in thuis als geen ander in de
politiek. „Het medicijnver-
bruik is de laatste tien jaar gi
gantisch gegroeid. Vorig jaar
verbruikten we in Nederland
met z'n allen voor ongeveer
drie miljard gulden aan ge
neesmiddelen! Doen we daar
niks tegen, dan blijft dat be
drag maar stijgen, met zo'n ze
ven procent per jaar", zegt hij
met een frons in het voor
hoofd. „Als de huisartsen en
specialisten minder genees
middelen voorschrijven en
vooral goedkopere middelen
op hun recepten zetten dan ze
nu meestal doen, gaan de kos
ten voor de ziekenfondsen nog
verder omlaag. En dat leidt
voor die negen miljoen fonds
verzekerden in ons land tot
een daling van hun premies,
want daar is het uiteindelijk
allemaal om te doen, óók bij
die besparingen op de specia-
listenkosten. De patiënten
moeten naast hun premie wel
iets extra's gaan betalen aan
eigen bijdragen, maar op den
duur hebben ze daar alleen
maar baat bij".
IJkprijzen
„Om het mediciinenprobleem
aan te pakken heb ik het zoge
naamde ijkprijzensysteem ont
worpen. Ik begrijp werkelijk
niet waarom daar zoveel heisa
over is ontstaan. De Kamer, de
ziekenfondsen en de genees
middelenfabrikanten vinden
het een patiënt-onvriendelijk
systeem. Daar haal ik m'n
schouders over op, want vol
gens mij is het juist patiënt
vriendelijk!"
„Wat ik wil is dit. We stellen
voor elk soort medicijn een be
drag vast dat het ziekenfonds
vergoedt. Dat bedrag is gelijk
aan de prijs van het goedkoop
ste geneesmiddel. Er zijn bij
voorbeeld ik-weet-niet-hoe-
veel kalmeringsmiddelen op
de markt, die allemaal precies
dezelfde werking hebben. Al
leen de prijzen verschillen. Als
een dokter dure kalmeringsta
bletten voorschrijft, vergoedt
het ziekenfonds dus alleen de
ijkprijs. Staat er Valium op het
recept, dan wordt bijvoorbeeld
de prijs van het goedkopere en
net zo goed werkende middel
Diazepam uitgekeerd. De rest
moet de patiënt zelf bijbeta
len".
„Wat moet een patiënt dus
doen? Hij moet gewoon tegen
de arts zeggen: 'Dokter, wilt u
mij het goedkoopste middel
voorschrijven?' Eventueel kan
hij er nog aan toevoegen:
'Weet u zeker dat deze tablet
ten even goed zijn als dat
merk dat ik vroeger had?' Da's
alles". En als iemand tóch per
se een duur medicijn wil heb
ben, mij best, maar dan weet-
ie dus de consequentie: het
verschil met de ijkprijs moet
worden bijgepast".
Apothekers
„Ik gelóóf niet in die verhalen
over zielige patiënten die zich
door artsen laten overdonde
ren. Ik geloof in de mondig
heid van de patiënt, tenzij kei
hard het tegendeel bewezen is.
Je moet de pétiënten niet de
put inpraten, maar juist tegen
ze zeggen: 'Kom! 'Je kunt best
voor jezelf opkomen! Je bent
mondig genoejg!' Dat noem ik
een patiëntvriendelijke bena
dering. Aan dat ijkprijzensys
teem houd ik dus vast. Ik ben
op verzoek van de Kamer nog
wel wezen praten met de zie
kenfondsen en de geneesmid
delenfabrikanten, maar die
hebben mij met hun bezwaren
niet kunnen overtuigen. De
komende maand ga ik met de
Kamer verder over deze zaak
overleggen en ik ben zeer be
nieuwd hoe lang men zich
daar nog blijft verzetten".
„Dat ijkprijzensysteem staat
trouwens niet op zichzelf. Op 1
januari wordt de honorering
die de apothekers van de fond
sen ontvangen vereenvoudigd.
Dat is de eerste stap. Een apo
theker krijgt geen vaste jaar
lijkse vergoeding meer voor
elke bij hem aangesloten zie
kenfondsverzekerde. Voortaan
wordt hij door het ziekenfonds
betaald per afgeleverd recept.
Dat is goedkoper voor de
fondsen, want tot nu toe moes
ten die aan de apothekers óók
een vergoeding betalen voor
mensen die het hele jaar géén
medicijnen bestelden. Verder
krijgt een apotheker voortaan
een soort bonus van het zie
kenfonds als hij goedkope me
dicijnen aflevert. De apothe
kers worden dus als het ware
gedwongen om met de artsen
in hun omgeving te gaan pra
ten over het voorschrijven van
goedkope geneesmiddelen. Als
deze zaak eenmaal loopt, wil
ik een paar maanden later de
ijkprijzen invoeren".
„De ziekenfondsverzekerden
„Gezondheidszorg is voor een heel belangrijk deel een kwestie van: zorgen dat je niet ziek wordt".
merken niets van dat nieuwe
honoreringssysteem voor de
apothekers. De particulier ver
zekerden wél. Zij moeten voor
bepaalde goedkope medicijnen
wat meer betalen, terwijl dure
medicamenten hun juist min
der gaan kosten. Maar ja, de
meeste particulieren zijn ge
heel of deels voor hun genees
middelen verzekerd, dus zo'n
groot probleem hoeft dat niet
te zijn
Dekker
In augustus 1986, een maand
nadat Dick Dees staatssecreta
ris was geworden, stelde het
kabinet een adviescommissie
in die moest onderzoeken hoe
het warnet van de gezond
heidszorg overzichtelijker en
goedkoper kon worden ge
maakt. De commissie stond
onder leiding van de voorma
lige Philips-topman dr. Wisse
Dekker. In maart van dit jaar
bracht zij, omgeven met veel
publicitaire tam-tam, haar
eindrapport uit.
Conclusies: er moet een voor
iedereen geldende basisverze
kering tegen ziektekosten
worden ingevoerd. Het onder
scheid tussen ziekenfonds en
particuliere verzekering ver
valt daarmee. In het 'basispak
ket' komen bijvoorbeeld de
opname in een ziekenhuis, be
jaardenhuis of psychiatrische
inrichting, de kosten van huis
arts en specialist en de tand-
zorg voor kinderen tot en met
18 jaar. Voor medische voor
zieningen die niet in het basis
pakket zitten (zoals genees
middelen, abortus, fysiothera
pie, tandartskosten voor vol
wassenen) kan met zich apart
bijverzekeren.
Verder wil de commissie-Dek
ker dat er meer concurrentie
komt tussen de ziekteverzeke
ringsmaatschappijen en dat
óók de aanbieders van de zorg
(artsen, ziekenhuizen e.d.)
gaan concurreren. Door die zo
geheten 'marktwerking' kun
nen de kosten van de gezond
heidszorg flink dalen.
Dick Dees was enthousiast
over de plannen. Maar in het
kabinet ontstond in het najaar
grote onenigheid over de in
voering ervan. Enkele minis
ters hadden ernstige bezwaren
tegen een basisverzekering
omdat daardoor bepaalde groe
pen mensen met extra kosten
zouden worden opgezadeld.
Van Dekker-fan Dees is toen
weinig meer gehoord, totdat
hij begin november het kabi
netsbesluit over het Dekker
rapport via de media wereld
kundig mocht maken. Het ka
binet streeft naar invoering
van een basisverzekering in
1990, maar of dat doel wordt
gehaald is nog niet helemaal
zeker. Eerst moet onderzocht
worden wat precies de nega
tieve inkomenseffecten van
het nieuwe stelsel zijn en hoe
die eventueel verzacht kunnen
worden. Volgend voorjaar zal
het kabinet een meer concrete
beslissing nemen.
Concurrentie j
Boze tongen beweren dat de et<
staatssecretaris tijdens de dis- ve
cussies tussen de ministers ge- de
heel buiten spel heeft gestaan, tal
„Dat moet ik in alle toonaar
den tegenspreken", zegt Dees
heftig. „Ik heb wel degelijk
meegedaan, van het eerste tot
het laatste moment. En ik heb;
geknokt hoor! Maar ja, ik viel I
op den duur voor de buitenwe- t
reld niet meer zo op, want er hc
waren maar liefst zes departe
menten bij deze zaak betrok
ken. Ik heb me in de publici
teit ook bewust koest gehou-
den toen die narigheid in het Tl
kabinet ontstond, omdat ik al
een belangrijke overwinning
had behaald: de basisverzeke
ring zou er komen. Het ging (V
toen alleen nog om vragen als.
hoe? en wanneer? Nee hoor.'Y
het is echt niet zo dat ik op
november een kabinetsbesluitji
aan de pers voorlas, dat ik zelfij
nog maar net tevoren had in-L
gezien. Wekte ik die indruk?
r» ilr ...-.c- „o.wru-vn orrt®*-'
door kwam".
Een tegenvaller voor Dees waal
dat de Tweede Kamer onlang-r
een stokje stak voor zijn plarJ
om, vooruitlopend op de voorf'
stellen van Dekker, in 1988 al-I—
vast de tandzorg voor- volwas
senen uit het huidige zieken
fondspakket te halen. Dat gaat
voorlopig niet door. Eerst moet
er meer zekerheid zijn over de
uitvoering van Dekkers rap
port, vindt de Kamer. Dees:
„Nu dit is uitgesteld, kunnen jq
de fondspremies volgend jaar£u
minder dalen dan de bedoelingón<
was. 't Is jammer, maar dat isp0j
de onvermijdelijke consequent,,
tie". ge\
Denkt de staatssecretaris dat!5r(
die basisverzekering echt over1^,,
pakweg drie jaar kan wordei%e
ingevoerd? Een paar seeondengjn
stilte. „Ja. Aan de totstandko.
ming van dat nieuwe stelsa^0
twijfel ik niet. Daar heeft hetgev
kabinet een duidelijke princvjat
pe-uitspraak over gedaan. Me!^
andere woorden: de eerste paa Kr
is geslagen. En ik hoop vurijt
dat er manieren kunner T~
worden gevonden om zoveplw-
mogelijk mensen te behoeder II
voor een grote achteruitgang,M
in koopkracht. Toch is mijn 'ja
een 'ja, mits'. Want een vraagt"
die voor mij héél essentieel is
is deze: kunnen we tegelijk
met de basisverzekering ook
meer marktwerking in de ge
zondheidszorg invoeren? I*w^
vind persoonlijk dat jé dfem
twee hoofdelementen v«|jL
Dekker - basisverzekering ët"
concurrentie - niet los van el
kaar mag zien. Die zijn onver-gQ
brekelijk met elkaar verbotf
den en moeten dus gelijktijd^
worden ingevoerd!".
Stel dat het kabinet volgend»!
jaar wil besluiten om voorlopig foc
nog géén concurrentie toe ,«er
laten, wat dan? Dees trekt eet v
verbeten gezicht. „Dan hoeflnd
die basisverzekering van
m|er
ook niet".
SUSKE EN WISKE
DE EDELE ELFEN
landaard Ultgeveri|/Wavery Productions
DEN BOSCH - Het gerechts
hof in Den Bosch betwijfelt of
het toedienen van groeihormo
nen aan mestkalveren schade
lijk is voor de uiteindelijke ge
bruikers van het vlees. Daar
om heeft het hof donderdag
twee directeuren van een vee
voederfabriek in Sittard en
een dierenarts, die daarvan
werden verdacht, op dit punt
vrijgesproken. Het hof wijst er
in de uitspraak op dat tijdens
de drie dagen durende zitting
deskundigen elkaar tegenspra
ken voor wat betreft het ge
vaar voor de volksgezondheid.
De directeuren, J.S. en H.G.,
werden wegens het overtreden
van de antibioticawet en het
invullen van vervalste formu
lieren wel veroordeeld tot een
geldboete van 20.000 gulden en
een gevangenisstraf van 70 da
gen, gelijk aan de duur van
het voorarrest. Dierenarts
A.W. werd voor dezelfde fei
ten veroordeeld tot een boete
van 20.000 gulden en zes
maanden gevangenisstraf met
aftrek van voorarrest. De
rechtbank in Breda veroor
deelde de verdachten eerder
tot geldboetes variërend van
10.000 tot 70.000 gulden en ge
vangenisstraffen van een half
jaar tot anderhalf jaar. Dat
laatste op grond van een arti
kel in het wetboek van straf
recht dat het op de markt
brengen van consumentge-
vaarlijkse stoffen verbiedt. De
rechtbank in Breda oordeelde
dat het vlees van met hormo
nen behandelde kalveren een
beperkt risico met zich mee
brengt, bijvoorbeeld voor
zwangere vrouwen.
Tijdens de zitting betoogden de
verdedigers van de verdachten
dat hormoonvlees niet gevaar
lijk is voor de consument om
dat het risico dat een gebrui
ker teveel hormoon binnen
krijgt te verwaarlozen is.
Daarbij vonden ze een aantal
medici aan hun zijde. Advo
caat-generaal mr. J.Jansen
stelde zich op het standpunt
dat het gebruik van dergelijke
hormonen principieel schade
lijk is, ongeacht de grootte van
het risisco. Hij eiste dezelfde
geldboetes en gevangeisstraf-
fen als waartoe de verdachten
door de rechtbank in Breda
waren veroordeeld.
Mr. M. Moszkowicz, raadsman
van directeur H.G., gaat van
het openbaar ministerie in
Breda een schadeloosstelling
eisen. Daarbij zal het gaan om
een bedrag van zeker zes cij
fers. De eis tot schadevergoe
ding zal zijn gebaseerd op twee
punten. Enerzijds zijn toen de
zaak van de groeihormonen
aan het rollen kwam, kalveren
in beslag genomen ter waarde
van enkele tonnen. „Dat moet
worden vergoed". Daarbij
komt dat de officier van justi
tie in Breda volgens de raads
man in die periode in het
openbaar uitspraken heeft ge
daan die de goede naam en eer
van zijn cliënt hebben aange
tast. „Dat gebeurde voordat de
rechter een uitspraak had ge
daan. Dat was onrechtmatig",
aldus de raadsman
voor bestaande en
toekomstige cliënten^
tez
Van 12.00 tot 17.00 uur bent u
c^fr
kom in onze showroom waarwf 'er;
onder het genot van een drank-
je u met trots on/e nieuwe collet *'o€
tie tonen. En u weet, bij IVrid»
/.it u bij de makers /elf,
dus maken we op
verzoek uw zitmeulK'l
graag iets hoger, lager,
harder, zachter, breder ol smalkT
1 en
et
