REAGANS
ONMACHT
OP DE
BEURS-
VLOER
KIJK
„ZWARTE MAANDAG":
f
DONDERDAG
31 DECEMBER 1987
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
YORK - Miljoenen mensen
Sen maandag 19 oktober een il-
armer. Het instorten van de
Idïdelenkoersen op deze „Zwarte
andag" kostte de beleggers over
ï'hele wereld honderden miljarden
lens. De man die voor een groot
verantwoordelijk was voor deze
skrach had die maandag echter
weinig in de gaten. President
Jd Reagan had belangrijker za-
eti aan zijn hoofd, aangezien zijn
^iiw Nancy net geopereerd was.
it.i
is| verbijstering luisterde Amerika die
r naar het korte commentaar dat de
a feident op de gebeurtenissen gaf
ta*| voor hij per helikopter naar het zie-
a,lhuis vertrok. Boven het lawaai van
ïnJonkende rotorbladen riep hij uit: ,,lk
n pik dat iedereen een beetje in de war
J!Jn k snap het niet. De economische
!r(kdmeters wijzen allemaal omhoog"..
JjJe dagen later bagatelliseerde de
ierfeident het dramatische koersverlies
totaal 1200 miljard gulden als een
t, rrectie". Pas donderdag 22 oktober
teedde Reagan echt uitgebreid aan-
n. ht aan de ramp die zich al lang vol
ei [ken had. Hij gaf een persconferen-
vo:de eerste in meer dan een half jaar.
5 ^dramatische ontwikkelingen op de
'dorsvloeren in de hele wereld hadden
ne alleen economische gevolgen.
m ral het politieke imago van Reagan,
donder Irangate al fors te lijden had,
np een forse deuk op. Opnieuw leek
president weinig greep te hebben op
R ealiteit. Zo vroeg het invloedrijke
S' cblad Time Magazine zich woedend
at Reagan eigenlijk nog in het Witte
uitspookt. Onder de kop ,,Who is
large?" (Wie is de baas?) schreef
e: „Het land roept om een leider,
r er is niemand thuis". Reagans
jcondiging dat met de Senaat spoe-
3oronderhandeld zou worden over de
Jri^dringing van het begrotingstekort
enandenknarsend: „Ja, eventueel ook
3c)een belastingverhoging" maakte
Cde beurs van Wall Street absoluut
indruk. De koersen daalden alleen
w$r verder,
tge
Jl°RLAMD
,rJr niet alleen Reagan blonk uit door
jebrek aan besluitvaardigheid. Ook
'^westduitse bondskanselier Helmut
zat als verlamd in zijn kantoor
kj in Frankfurt de koersen duikelden.
r duurde tot eind november alvorens
actie kwam. Maar de genomen
ötregelen (renteverlaging en een in-
enBringsimpuls van 23 miljard DM)
n kten niet veel indruk. Oud-minister
i Graf Lambsdorff (van de liberale
oi) zei dat de Amerikanen zich waar-
annlijk dood zouden lachen om het
le jsteringsprogramma" uit Bonn.
de Westduitse werkgevers hadden
I0 goed woord over voor Kohls plan-
De regering doet te weinig om in
bestaande overschotsituatie de eco-
nomie te stimuleren, zo luidde het ver-
wijt. Ook Japan zou door een stimule- i
rend beleid (dat tot dusverre uitbleef)
een economische werelddepressie I delen van de westerse machthebbers
moeten trachten te voorkomen. na de Beurskrach 1987. Het vrije spel
Onmacht beheerste dus het (niet-)han- van vraag en aanbod kon zodoende on
beperkt slachtoffers maken. Miljoenen
aandeelhouders zagen hun bezit
niet zelden een verzekering voor de
oude dag opeens veel minder waard
worden. Wie in paniek zijn stukken ver
kocht. kon niet profiteren van het be
perkte koersherstel dat later optrad.
Helemaal onverwacht kwam de beurs
krach toch niet. Beleggingsadviseurs
hadden al maanden daarvoor gewaar
schuwd dat er een correctie op de te
ver naar boven doorgeschoten koersen
aanstaande was. De afgelopen vijf jaar
was immers in Wall Street, maar ook
op het Damrak in Amsterdam, het ene
na het andere record gebroken. Jaren
lang werd er goed verdiend op de
beurs en de risico's die daarbij geno
men werden waren niet kinderachtig.
Toch had niemand verwacht dat de
„correctie" zo fors zou zijn en zo snel
zou gaan. In plaats van dat de koersen
geleidelijk daalden, viel het kaartenhuis
van de effectenhandel in èén klap in el
kaar.
OORZAKEN
Over het waarom van de beurskrach is
veel geschreven en gezegd. Economen
en politici hebben hun licht laten schij
nen over de oorzaken, waarbij nooit
verzuimd werd het enorme Amerikaan
se handels- en begrotingstekort te noe
men. En dan was er natuurlijk het fail
liet van het Louvre-akkoord ter stabili
sering van de wisselkoersen, het geës
caleerde conflict in de Golfoorlog, de
impopulaire belastingmaatregelen in
Westduitsland en de geautomatiseerde
computerhandel. De meeste deskundi
gen werden het in elk geval eens over
het volgende: het gedrag van beleggers
wordt de laatste tijd steeds meer be
paald door psychologische en politieke
factoren dan door economische. Want
wat de beurskrach van oktober 1987 nu
juist zo onvergelijkbaar maakt met de
legendarische „Kladdaradatsch" van
oktober 1929, was dat de wereldecono
mie er deze keer niet eens zo slecht
voorstond. Het bedrijfsleven in het
Westen deed vorig jaar beter zaken
dan ooit en de macro-economische fac
toren (rente, grondstoffenprijzen, infla
tie) ontwikkelden zich gunstig.
De meeste beursanalisten menen dat
juist het gebrek aan vertrouwen in de
economische politiek van Reagan uit
eindelijk de aanzet heeft gegeven voor
de kelderende koersen. Het feit dat éen
van de grootste economieën ter wereld
systematisch meer uitgeeft dan het ver
dient, er niet in slaagt meer te exporte
ren dan het importeert en zich boven
dien stort in riskante buitenlandse
avonturen, deed de beleggers van
klein tot groot het ergste vrezen.
Of de „Zwarte Maandag" het begin
heeft ingeluid van een nieuwe wereldre
cessie is rond de jaarwisseling nog
steeds niet duidelijk. Zoals John Ken
neth Galbraith, ex-hoogleraar Harvard
en voormalig regeringsadviseur van
president Kennedy zei: „Ik vrees dat
veel mensen die deze vraag beantwoor
den het antwoord niet weten en ook
niet weten dat ze het niet weten".
KOERT BOUWMAN
t bij aanhangers van het „Front", het verbond van „oude" partijen dat bij de ver
lagen in Suriname een grote overwinning behaalde. De stembusstrijd eindigde in
lederlaag voor legerleider Desi Bouterse, wiens partij slechts drie zetels kreeg in
|1 zetels tellende parlement. Met de verkiezingen heeft Suriname een belangrijke
Igezet op de weg naar herstel van de democratie, die bij de militaire staatsgreep
É980 teniet was gedaan. Maar het geld van de Nederlandse ontwikkelingshulp blijft
flsnog in Den Haag.
Ie Costaricaanse presi-
Oscar Arias Sanchez,
hitect van het vredes-
voor Midden-Amerika,
I dit jaar de Nobelprijs
de vrede uitgereikt. Of-
lon een totale vrede nog
weg is, blijkt het vredes-
ho( een uiterst zinvol in-
it iflient te zijn bij de po-
Mpn vrede en sociale ge
ldigheid te brengen in
ïstepebied dat al vele jaren
eoe» verscheurd door bur-
•rlog, armoede en uit-
^nstaking
werkers uit de goudmijnen in het westen van Zuid-Afrika wachten in de bus op ver-
grjnaar huis. Met een oproep van de zwarte mijnwerkersbond NUM (Nationale Unie
e Mijnwerkers) begon 8 augustus de grootste staking uit de geschiedenis van Zuid-
vJW. Naar schatting een miljoen mijnwerkers legden het werk neer uit protest tegen
lonen en rassendiscriminatie op het werk. Drie weken later werd de staking beëin-
J. hoewel niet aan de eisen van de bond werd voldaan. Maar de NUM had zijn kracht
jaoai
Bloedbad
In het slaperige Engelse stadje Hungerford ontpopte een
zwijgzame teruggetrokken jongeman zich op 19 augustus tot
een moordmachine. Met een band om zijn hoofd en met au
tomatische geweren in beide handen trok hij een spoor van
dood en ellende door het dorp, stak het ouderlijk huis in
brand en sloeg tenslotte de hand aan zichzelf. Veertien men
sen kwamen om het leven, een even groot aantal raakte ge
wond. Vanwege de analogie van de gebeurtenissen met
Rambo-films kwam een discussie op gang over het effect
van geweld op de televisie. Op de foto een van de slachtof
fers, doodgeschoten achter het stuur van zijn auto.
FOTO: AP
Sri Lanka
Een vliesdunne vrede die maar kort stand hield. Dat was het
magere resultaat van het akkoord dat India's premier Rajiv
Ghandi sloot met president Jayewardene van Sri Lanka om
een eind te maken aan de onlusten in het noorden en oosten
van het land. Verschillende incidenten tussen Singalezen en
Tamils gaven de aanzet voor een grootscheeps ingrijpen van
de Indiase vredestroepen (foto). Ten koste van veel levens en
ontwrichting van het openbare leven werd de grootste Tamil-
verzetsorganisatie LTTE uit zijn bolwerken op het noordelijke
schiereiland Jaffna verdreven, maar daarmee is de vrede op
Sri Lanka geenszins weergekeerd.
FOTO: AP
Herborn
Een tankwagen, geladen
met 30.000 liter benzine,
vloog op 7 juli met hoge
snelheid uit de bocht in het
Westduitse stadje Her
born. De wagen schoof
een ijssalon binnen,
scheurde open en vloog
enkele minuten later in
brand. Enkele explosies
volgden. In het inferno
kwamen vier mensen om
het leven en raakten er 34
gewond. De volgende dag
had Herborn het aanzicht
alsof er een zware bom in
het centrum was gedropt;
zwartberoete huizen, waar
van er uiteindelijk 27
moesten worden gesloopt.
De ramp bracht een Euro
pese discussie op gang
over het vervoer van ge
vaarlijke stoffen over de
weg.
FOTO: EPA
Natuurgeweld
Zuid-Europa ging de afgelo
pen zomer gebukt onder een
ongekende hittegolf, die aan
honderden mensen het leven
heeft gekost. De botsing van
de hete lucht in het zuiden
en de koude lucht in West-
Europa leidde in het gehele
Alpengebied tot hevig nood
weer en overstromingen. Op
de door ontbossing kwets
baar geworden Alpenhellin
gen ontstonden modderstro
men en aardverschuivingen,
waarbij talrijke mensen om
het leven kwamen, voor mil
jarden guldens schade werd
aangericht en voor honderd
duizenden mensen de vakan
tie letterlijk in het water viel.
Deze man in het Zwitserse
Arth-Goldau kon niets an
ders doen dan zijn auto uit
graven.
FOTO AP
Metroramp
Het station King's Cross
van de Londense „un
derground" veranderde
woensdagavond 18 no
vember in een inferno,
nadat twee vooroorlog
se houten roltrappen
vlam hadden gevat. In
de intense hitte en ver
stikkende rook kwamen
32 mensen om het le
ven. De beheerder van
het metrosysteem, Lon
don Regional Transport,
bleek twee jaar oude
aanbevelingen voor ver
betering van de veilig
heid niet of nauwelijks
te hebben opgevolgd.
Uit onderzoek kwam
vast te staan dat de
brand veroorzaakt werd
door oververhitting in
het aandrijfsysteem van
een van de houten rol
trappen.
FOTO: AP
