Titelfavorieten gaan onderuit op Roomburg
AUTOSZimZZ]
HEEMSKERK
OCCASION
LEIDSE
COURANT
TENNS
CIRCUIT
Schelmenspoken en satire
in Rijksmuseum Amsterdam
2HJ .1
DE
KEER
%OOR DE
RANDSTAD
SPORT/ KUNST
CcidóeSourant
NEDERLAGEN VOOR TITIA WILMINK EN VINCENT VAN GELDEREN
ROELOFARENDSVEEN
n
TEKENINGEN EN PRENTEN VAN JAMES ENSOR
■V yi
VRIJDAG 31JUU 1987 PAGINA -
LEIDEN Bij eindelijk
geschikte weersomstan
digheden kon gisteren op
Roomburgs tennisbanen
een vol A-programma
worden afgewerkt. De ge
staag neervallende regen
van de afgelopen dagen
leidde voor een groot aan
tal A-spelers tot 2 enkel
spelen op één dag. Zowel
bij de dames A (Titia Wil
mink) als bij de heren A
(Vincent van Gelderen)
verdween in de eerste
ronde de als nummer één
geplaatste speler.
Mariette Verbruggen kon net
iets meer initiatief ontplooien
dan favoriete Wilmink, en
mag nu verder spelen tegen
Margot van Overloop Margot
hield haar tegenstandster Yo-
landa Schreurs zodanig onder
druk, dat deze maar tot één
game kwam. Bij de mannen
liet Van Gelderen zich door
hard-hitter Remco Heethuis
verrassen. Vincent, recentelijk
teruggekeerd uit de States, en
zijn Amerikaanse coach Eric
Hayes, als toeschouwer aan de
kant, moesten erkennen, dat
Heethuis op gravel meer tem
po weet te maken, dan op de
Amerikaanse hard-courts, 3-6,
3-6. Remco Heethuis trof op
zijn weg naar de kwartfinale
als tweede tegenstander Uni-
cummer Freek van der Capel-
len. Freek heeft de kans ge
had, maar kon drie setpoints
in de eerste set niet maken,
Nissan Mlcra DX
Nissan Mlcra SOX
Nissan Mlcra GL
Nissan Cherry diesel
Nissan Cherry 1 3 GL
Nissan Cherry 1 S GL
Nissan Cherry 1.3 DX
Nissan Cherry 1 3 GL -™
Nissan Cherry 1 2 Sedan
Nissan Cherry 1 2
Nissan Sunny i 6
Nissan Sunny Trend
Nissan Sunny Trend
Nissan Sunny 1 3 4-drs
Nissan Sunny 1.3 GL
Nissan Sunny Diesel 4-drs
Nissan Sunny Diesel 4-drs
Nissan Sunny 1 5 5-drs
Nissan Sunny 1.5 5-drs.
Nissan Sunny autom.
Nissan Sunny bestel
Nissan Stanza 1 6 GL 4-drs.
Nissan Stanza 1.8 GL autom.
Nissan Bluebird 1.6 GL
Nissan Bluebird 2 0 diesel
Nissan Bluebird 2.0 GL
Nissan 300 2* autom.
BMW 315
Citroen GSA Club
Citroen LNA
Citroen 16 TRS autom
Fiat Panda
Fiat Ritmo diesel
Ford Fiesta
Ford Fiesta
Ford Fiesta diesel
Ford Escort 1.3
Ford Escort 1.3 5-drs.
Ford Escort Laser
Honda Civic Shuttle
1985
1984
1984
1983
1981
Lada 2105 GL
Lada 205
Lada A112
Mini Mayfalr
Mazda 323 1.5
Mitsubishi Galant wagon
Opel Kadett 2x
Opel Kadett GLS
Opel Kadett GSl
Opel Ascona 1 6 Ipg
Opel Rekord Caravan
Peugeot 305 Break diesel
Peugeot 104 Comfort
Renault 18 GTL
Seat Ibiza
Seat Fura
1985
1984
1984
1983
1982
1984
1984
1982
1982
1992
1984
1984
1985
1982
1981
1984
1985
1985
1982
1981
1984
1985
1982
1985
1985
1985
1983
1984
1983
1984
1985
1983
Talbot Horizon
Toyota Corolla autom.
Toyota Corolla 1.6 4-drs.
Toyota Celica
Volvo 360 4-drs.
VW Jetta Elan
VW Polo
Suzuki Alto
Deze auto's vindt u in ons bedrijf in:
Nissan Cherry Trend
Nissan Cherry 1 3
Nissan Cherry 1.3
Nissan Cherry 1.2
Nissan Sunny diesel
Nissan Sunny Coupé
Nissan Sunny 1 3 GL
Nissan Sunny Coupé
Nissan Sunny 1.3 GL
Nissan Sunny 1.5 autom
Nissan Stanza GL 3-drs.
Nissan Bluebird SGL
Nissan Bluebird 1.8
Nissan Bluebird Ipg
Nissan Bluebird Wagon diesel
Nissan Laurel autom
Austin Metro Surf
Ford Fiesta Festival
Ford Escort 1.1
Ford Sierra 2.0 L
Honda Civic
Honda Accord 1.8
Mazda 626
Mazda 434 Estate
Opel Kadett Special
Opel Kadett 1.2 S
Opel Kadett 1.3 Berlins
t 205
5 GTL
1985
1986
1985
AUTCEHEEMSKER
om met 6-7 deze set te verlie
zen. De tweede set kende de
zelfde stand, maar nu in het
voordeel van Van der Capel-
len. In de laatste set bleek
Heethuis in zijn tweede partij
veel meer over te hebben dan
Freek in zijn eerste, 6-0.
Eveline Hamers opende giste
ren de reeks van A-partijen.
De Limburgse is een mogelijke
kandidate voor Unicums eer
ste team; geen slechte keuze,
want Annemarie Radstake
werd met 6-3, 2-6 en 6-1 ver
slagen. Eveline Buermann, zij
speelde al voor Unicum I, trof
als tegenstander de Amster
damse Yvette Flu, een meisje
wat een aantal jaren geleden
voor de tennisbond de wereld
afreisde. Het werd „net niet"
voor Eveline, 4-6, 5-7, die in
Leiden haar carrière wenst
voort te zetten, dit betreft zo
wel het afstuderen, als moge
lijk het tennis. De als twee ge
plaatste Nanette Schutte on
dervond weinig weerstand van
Birgit Pardoel, terwijl Heieen
van der §erg van Maroesjka
van Dijk niet die oppositie
kreeg, die vooraf gedacht
werd. De sterk aanvallende
Van Dijk maakte teveel mis
sers aan het net, terwijl Van
der Berg juist heel weinig fou
ten maakte met haar sterke
baselinespel.
Bij de heren A kwam de in
Amsterdam studerende Alphe-
naar Ivar de Jong tweemaal in
aktie. De vroegere topper in
t/m 14 iaar van Leiden en Ne
derland won de afgebroken
partij tegen B-speler Erwin
Lems met 6-4, 3-6, 7-5. In de
tweede partij moest afgere
kend worden met één van die
tegenstanders uit de roem
ruchte jeugdtijd, Groninger
Jack Liewes. Wat toen ge
schiedde, gebeurde ook nu,
winst met 7-6, 6-1, en daarme
een plaats in de kwart. Maar
ten Koopman uit Hilversum
klopte achtereenvolgens Frans
Grimbergen en Andy Schaef-
fers, waarbij woordt aangete
kend, dat Frans bij een 6-1, 1-0
voorsprong met een enkelbles
sure te kampen kreeg. Jeroen
Schuur benutte de donderdag
om eerst Mark Bolier in 3 sets
te verslaan, om vervolgens Jos
Koemans met stevig aanval
lend spel en goede volley's uit
de kwartfinales te houden, 6-3,
2-6, 6-4. B-speler Robert Veldt,
in B reeds uitgeschakeld, bleef
in A overeind. Peter van
Dommelen en Henk Burger
werden zijn slachtoffers.
Frank Bitter, in het Utrechts
A-circuit liefst vier maal A-fi
nalist, waarvan één maal win
naar, behoort ook in Room
burg tot de kanshebbers. Ro
ger Welsh, wel winnaar tegen
de eveneens uit Amerika te
ruggekeerde Jacco van Duyn,
kon na 5-7 en 0-6 Bitter felici
teren. Mark van Eekeren en
Joost van der Marei kwamen
beiden één maal tot winst te
gen resp. Rob Hak en Stephan
Faas, hun tweede treffen, te
gen elkaar, werd vanwege de
duisternis afgebroken.
Tussen alle A-partijen door
werden ook nog enkele B, C
en Veteranen-partijen afge
werkt. Irma van Seeters bleek
een maatje te klein voor de in
de DEB geplaatste Haagse Eva
Haslinghuis, 3-6, 2-6. Bart
Krans kon in de HEC alleen
in de eerste set Onno Guinau
van zich öf houden, 6-1, 2-6, 2-
6. Mark Nije werd de eerste
halve finalist in de HEC, na
winst op R. Plomp, 6-0, 6-2.
Marco Smit bleef Eric Bolten
in de HEC voor, terwijl Jac
queline Paauw haar plaatsing
in de DE waar maakte via 6-2,
6-1 tegen M. Potter. Kees-Jan
Schuilenburg bleef de grote
favoriet voor de HEC-titel na
6-1, 6-3 tegen B. Posthuma.
Michael van den Berg mag het
in het HEB na zijn 6-3, 6-3 te
gen Hoofddorper René Oskam
vandaag tegen de als 1 ge
plaatste Eddy Scholl opnemen.
SV Voorhout
In Voorhout werden gisteren
drie van de vier kruisfinalis-
ten van het invitatie B-toer
nooi bekend. Waldo Jansen,
Michael Schermer' en Anne
Jan van der Meer zijn inmid
dels onbereikbaar geworden
voor de concurrentie en mo
gen in het weekeinde zeker
verder. Pieter Verdegaal en
Marcel Gerritsen strijden nog
om de resterende plaats.
De C-heren raakten in het
Voorhoutse de papieren num
mer één kwijt. Commentaar
van Peter Grimbergen na de
verrassende 5-7, 6-1, 3-6 ne
derlaag tegen Egbert Vonk:
„Negen uur 's-ochtends is voor
mij echt te vroeg". Ook de
nummers drie en vier van het
HEC kregen de wacht aange
zegd. Jan Baan (3) werd door
Senegalees Nicolas Sagna ge
klopt (2-6, 6-3, 6-3); Leo Bieze-
man werd door Dick van der
Meer (6-7, 6-4, 7-5) teruggewe
zen. Ook bij de C-dames liep
bepaald niet alles volgens
planning. Zo kwalificeerde
Liesbeth van Bakel zich ten
koste van de als tweede ge
plaatste Marlies van Balen met
6-2, 6-4 voor de halve finale en
liet Sabine Berkhout Suzanne
Gijsbers (3) een ronde eerder
al struikelen: 6-2, 7-5.
De D-dames raakten, evenals
de singelende C-heren, hun lij-
staanvoerdster kwijt Frangoi-
se Pauluis kreeg van Mariëlle
Sievers slechts zes games toe
gemeten: tweemaal 3-6. In het
HDD klasseerden twee kop
pels zich inmiddels bij de laat
ste acht. Van het als eerste ge
plaatste koppel Maurits Eiken
hout/Krik Duyvendak werd
dat ook verwacht; van Rob
Paardenkooper en Theo Poots
minder. Via een 3-6, 6-4, 6-2
overwinning op De Baat-Doel-
man/Lempers werd deson
danks „Paards" tweede kwart
finaleplaats in twee weken tijd
een feit.
ipt
TV Sikkens
Na het probleem van de al n
overvloedig vallende regt ,z(
druppels, stak gisteren op Se c
kens een ander probleem
kop op: dat van de al te ovi :i'
dadig vallende driesetters. 1
beslissende sets waren n;
van de lucht en dus liep r
programma gisteren fors uiti )S1
het drie banen tellende coi
plex van voorzitter Daan vp1
Bakkum. De sfeer bleef ech%-
goed, de (18+) deelnemers
lijk èn ook de wedstrijdleidi
werd er bepaald niet hum*
rig door.
K' i
>teS
hall I
Met name de enkelspelendel
heren maakten er gisten
overigens een potje van. R«
de Groot (6-4, 5-7, 6-3 tegi
Jan Voskuil); C. de Ruiter (7-
3-6, 6-3 tegen Erik Dahlhau
W Warmerdam (6-3, 5-7,
tegen Piet Pracht) en J. Kr
nenberg (4-6, 6-3, 6-4
Bert Klein) vonden het
mooie dag en bleven derhal
graag wat langer op het
vel. Ook het als derde aan"hi
toernooi begonnen damesdul
bel De Roo/Verkerk hield h,
drie sets op de baan uit; ai
het eind van het duel blekt
ma en dochter Lechte ecba
aan het langste eind te hebht
getrokken: 1-6, 7-5, 6-2.
PETER KLEI
GERT-JAN ONVLI
AMSTERDAM Neder
land toonde na Frankrijk
als eerste belangstelling
voor de Belgische kunste
naar James Ensor (1860-
1949). Sinds 1910 werd
zijn werk hier regelmatig
tentoongesteld. In de ja
ren '30 kwam de klad
erin. Het duurde tot 196-1
voor hem opnieuw de eer
te beurt viel en zijn werk
te zien was in Museum
Kröller-Miiller en het
Boymans-Van Beunin-
gen. Nadien bleef het in
Nederland stil rond En
sor. Slechts een enkel
schilderij dat in Otterlo
en Amsterdam (Stedelijk
Museum) was aange
kocht, werd nu en dan
geëxposeerd. Die stilte is
deze zomer verbroken
door het Rijksmuseum. In
samenwerking met het
Museum voor Schone
Kunsten en van Gent
wordt tot 28 september
een selectie tentoonge
steld van Ensors tekenin
gen en prenten.
De deur op een kier van een
burgermanssalon. Achter die
deur bevindt zich de wereld
van Ensor die bevolkt wordt
door parvenu's, spoken en de
Dood. En op de achtergrond
joelt een menigte van markt
vrouwen, vissers en ander
werkvolk.
Wie het werk van Ensor op
pervlakkig kent en eraan te
rugdenkt, zal voor zijn geeste
soog geen tekening of prent
zien verschijnen. Iedereen zal
ongetwijfeld de felle kleuren
voor zich zien van zijn meest
opzienbarende schilderijen.
Hierop trekt een stoet van
vreemde, gemaskerde figuren
aan je voorbij, neergezet met
forse, korte streken in een
dikke laag verf Een hand
schrift dat direct doet denken
aan de korenvelden van Van
Gogh. Het lijkt daarom een
gewaagde ondernemeing een
expositie van Ensors werk in
te richten zonder die fleurige
doeken.
Om meer dan één reden is dat
toch niet zo'n gekke keus. En
sor maakte na hij de Konink
lijke Academie van Brussel in
1880 verliet, een aantal jaren
impressionistische salonstuk
ken in rustige kleuren die
door hun harmonieuze en
conventionele karakter op
herhaalde bijval van de critici
konden rekenen. De stilisti
sche ommezwaai die hier op
volgde, komt ook in de teke
ningen en prenten duidelijk
naar voren. Alle thema's die
hem bezighielden, zijn in dit
deel van zijn oeuvre verte
genwoordigd. Het beeld dat
de expositie van Ensor geeft is
dus alleszins representatief te
noemen.
Wat de tentoonstelling trou
wens ook interessant maakt,
is het gegeven dat veel van de
tekeningen tot nu toe hoogst
5
H
IK
cüt «.s -.
üANVRE3LJ\
'vX,
.V
Groteske humor bijvoorbeeld,
waarin excrementen niet zel
den een rol speelden. Ensors
joelend gepeupel smijt her
haaldelijk met poep en braak
sel naar de machthebbers. En
wat te denken van een ets
waarop geneesheren de stoel
gang onderzoeken van Darius,
de Perzische veldheer, die op
een pot heeft plaatsgenomen?
Ensors carnavalsstoeten en
burleske humor worden in de
tentoonstelling overigens niet
in die sociaal-romantische
context geplaatst. Verbazing
wekkend genoeg. Wel wordt
uitdrukkelijk gewezen op de
onmiskenbaar autobiografi
sche achtergrond ervan. En
sor kende de attributen van
het feest uit de souvenirwin
kel van zijn moeder. Hier
kocht men als herinnering
aan Oostende grote kink
hoornschelpen.
r/Z
Uitgestald liggen de snuisterij
en uit moeders winkel. En fo
to's van Ensor en zijn vrien
den. Grappenmakerijen in de
duinen: Ensor verkleed als
chirurgijn in een klucht met"
een vriend, 1892. De maskers/
zijn in zijn werk vanaf 1883
niet meer weg te denken.'
Maar het carnaval van de
schilderijen, de verklede, gè-
zeten burgerij, is een ander-
carnaval dan het volksfeest.
Het is geen feest, het is een
tragedie.
ADELEI VAN DER VEL
DEüj
Ik James Ensor, 140 teke
ningen en prenten, te zien
in het Rijksmuseum in Aiq;
sterdam tot 28 septembei
1987. Catalogus 35,- (in de
winkel 45,-).
Affiche van James Ensor voor een solotentoonstelling in Parijs, 1898/99.
FOTO: PERS UNIE
zelden getoond werden. Eén
groot deel van het aanwezige
materiaal is namelijk uit pri-
vé-verzamelingen afkomstig.
En wie na de tentoonstelling
in Amsterdam ook de schilde
rijen wil zien, kan behalve in
Brussel en Antwerpen in Oos
tende terecht. In deze bad
plaats woonde Ensor met en
kele korte tussenpozen vanaf
zijn geboorte. Het huis aan de
Vlaanderenstraat nr. 27 dat
Ensor in 1917 betrok, is tot
Ensormuseum ingericht.
Kenmerken
De stilistische en inhoudelijke
variatie in Ensors werk, is
een van de meest opvallende
kenmerken ervan. Het kunst
historisch verleden was voor
hem zo zeer een bron van in
spiratie, dat associaties met
werk van anderen veelvuldig
bij je opkomen. De tekening
De Luiheid waarin hij onder
meer zijn moeder en tante
portretteerde, vertoont opval
lende overeenkomst met de
tekenstijl van Daumier. Bij
het zien van Ensors Aanbid
ding van de herders (1886),
hoef je het letterlijke voor
beeld niet te kennen om niet
onmiddelijk met Rembrandt
op de proppen te komen.
Jeroen Bosch, Breughel, Ru
bens, Michelangelo, Turner,
Goya, Watteau, Gustave Doré
het is een groot reservoir
waar Ensor zijn voorbeelden
uit put. En met alleen wijst
zijn werk naar het verleden,
het werpt ook zijn schaduwen
vooruit. Naar Jan Toorop, le
den van de Nabis (Denis, Ve-
uillard) en naar het Duitse ex
pressionisme van Emil Nolde.
Ensor is een figuur waarin di
verse stromingen samenko
men.
Tijdgenoten
Veel van de voorbeelden die
hem aanspraken en die hij
letterlijk of minder letterlijk
copieerde, kende hij uit
kunsttijdschriften. Van tijdge
noten als Monet, Renoir, Seu-
rat en Whistier zag hij werk
bij exposities die Les Vingt
organiseerde. Les Vingt was
een kunstenaarskring van so
cialistische signatuur die door
Ensor was mee-opgericht in
1883. In hetzelfde jaar stierf
de grote vernieuwer in de
kunst, Edouard Manet, die
ook voor Ensor een belangrij
ke voortrekker moet zijn ge
weest.
Manet had een revolutionaire
daad gesteld met zijn schilde
rij Déjeuner sur l'herbe (1863):
hij had Rafaels weergave van
het mythologische Paris-oor-
deel in een eigentijdse omge
ving geplaatst. Bovendien ge
bruikt hij in het schilderij
twee verschillende stijlen.
Met deze middelen verbrak
Manet de onaantastbaarheid
van bepaalde beeldtradities.
Elke kunstenaar uit het verle
den kon een tijdgenoot wor
den, zoals bleek in zijn bewer
king van Titiaans Venus van
Urbino. Ensor past hetzelfde
procédé toe. Ze werd hij in
het kielzog van Manet post
modernist avant la lettre.
Voorbeelden
Het vrije gebruik van kunst
historische voorbeelden was
niet alleen een symptoom van
culturele crisis. Het was ook
een uiting van het welbewust
individualisme van de moder
ne kunstenaar. 'Ik James En
sor', heet de tentoonstelling
en catalogus. Dit heeft zeker
zijn gronden. Ensor produ
ceerde een grote hoeveelheid
zelfportretten waarin hij
meestal of held of slachtoffer
is. Op het tentoonstellingsaffi
che een reproduktie van
een affiche dat Ensor maakte
voor zijn eerste solo-tentoon-
stellfhg in Parijs in 1898/99
figureert hij als slachtoffer
omringd door demonen.
Maar in de periode dat hij
door critici veelbelovend
werd genoemd, tekende hij
zichzelf met trotse blik en met
zijn hand wijzend naar zijn
gezicht. Op de achterzijde
schreef hii: 'Ik James Ensor'.
Een sterke ego-gerichtheid
kan hem bepaald niet ontzegd
worden. In een toespraak zei
hij: „Ik wil aan iedereen de
mooie legende van het Ik ver
tellen, het universele Ik, het
unieke Ik, het dikbuikige Ik,
van het grote werkwoord
Zijn: Ik ben, wij zijn, gij zijt,
zij zijn". En wie durft zichzelf
ai te beelden als Christus, zo
als Ensor deed in het schilde
rij Ecco homo?
Ensors sociale bewogenheid
beperkte zich niet tot bewon
dering voor Christus als wel
doener. Het egoSme van de
burgerij en de machthebbers,
stelde hij op allerlei manieren
aan de orde. Of dat nu was in
een tekening van een visser
sopstand, of in zijn portret
van Leopold II, afgebeeld als
bijziende.
Ketelmuziek
Mensenmassa's trekken veel
vuldig over het toneel van
Ensors werk. Hij beeldt het
volk af als schelmen en boer
tige types. Klein en rond. Ze
doen denken aan Daumiers
spotprenten voor het tijd
schrift Le Charivari, de
spreekbuis van Frankrijks so
ciaal bewuste romantici. Te
gen de achtergrond van de
mislukte revolutie van 1830,
hadden schrijvers als Victor
Hugo het maatschappelijk en
gagement ontdekt. Zij ver
woordden het geweten van de
burgerij en zochten een bond
genootschap met de armen.
te'-
ff?' vCX
Ensor als slachtoffer van de kunstkritiek, 1896.
FOTO: PERS UNIE
(ADVERTENTIE)
BOEKHANDEL
LEIDEN - LEIDERDORP
OEGSTGEEST KATWIJK
VOORSCHOTEN
Japanse prijs
voor Amsterdamse
beeldhouwster
AMSTERDAM De Amstej
damse beeldhouwster Marg
Zanstra heeft „The Speci
Prize", een Japanse prijs van,
miljoen yen (ruim 40.000 gi
den) ontvangen. Zij kreeg
onderscheiding voor haal
werk „Turbulence" dat in M
in Tokyo staat. In totaal dedeo
463 kunstenaars mee aan df
vijfde Internationale Henó
Moore Grand Prize Exhibi
tion, georganiseerd door hel
Hakone Open Air Museum m
Tokyo. Uit de inzendingö
werden 15 werken geselec
teerd.
LEIDEN ^NISSAN] ROELOFARENDSVEEN
Lammenschansweg 128 Alkemadelaan 1
Tel. 071-310811 Tel. 01713-2866
