)orlog dreigt over
laims scheepsramp
A: romantiek
-an films en strips
MARINEDUIKERS GAAN TOT OP DE BODEM
Bloemen rond wrak veerboot
Rob Kroner:
tatctisch couturier
Japanse invloed op Italiaanse modebeeld
^SËNLAND
Ceidócgomotit
DONDERDAG 12 MAART 1987 PAGINA 7
OEVER Tien Ne-
idse duikers van de
nklijke Marine heb-
vorige week vrijdag
ramp met de veer-
T Herald of Free En-
5 uur) rise bij Zeebrugge
i verleend. Afgelopen
90 30 ndag hervatten zij
US gewone taak aan
i3«oo d van de duikschool
"Sm Jt^S Van Konillk-
Vso Marine in de haven
8oio Den Oever.
127.80
148 00 *nS luitenant-ter-zee le
4850 speciale diensten, P.J.
65£0 jt, commandant van de
211.50 jjS" en hoofd van de
252 50 'en demonteerschool van
4350 jarine, levert zijn oplei-
165.50 (jaarlijks ongeveer hon-
39.00 marinemensen met een
s?M ,revet a*- *'en 6ro°t deel
2^3 fle leerlingen volgt een
43.10
cursus van twee maanden. Als
ze die met succes volbrengen,
kunnen ze onder water repa
raties aan schepen verrichten
en wat eenvoudig duikwerk
doen.
Daarnaast volgt een groep
mariniers een kikvorscursus
op de „Thetis". Zij worden op
geleid om heimelijke operaties
onder water uit te kunnen
voeren, zoals het houden van
verkenningstochten, aldus
Struik.
Een selecte, zwaargetrainde
groep tenslotte volgt de dui-
kopleiding van tien maanden.
De duikers uit Zeebrugge bij
voorbeeld hebben deze oplei
ding gehad. In die tien maan
den leren de marinemannen
schepen onder water te repa
reren en worden ze opgeleid
voor mijnenbestrijding. Na de
opleiding moeten de mannen
in staat zijn de moeilijkste si
tuaties het hoofd te bieden.
„We streven ernaar stressbe
stendige duikers af te leveren.
Daarom stellen we gedurende
de opleiding uiterst hoge ei
sen. Het gevolg daarvan is
weer dat de helft van een
groep leerlingen gedurende
de opleiding afvalt, zodat de
marine vrijwel voortdurend
met een tekort aan duikers
zit", zegt Struik. „We gaan dit
jaar dan ook een actieve wer
vingscampagne voeren, want
sinds 1980 zien we het aantal
duikers steeds verder afne
men."
Wie bij de marine duiker wil
worden, wordt onderworpen
aan een strenge keuring.
Eerst op medisch gebied: de
toekomstige duiker moet
kerngezond zijn en een ijze
ren conditie hebben. Dan
volgt een psychodiagnostische
keuring, waarin de aspirant
duikers moeten bewijzen dat
zij nuchter kunnen denken en
niet in paniek zullen raken.
Tijdens de psychodiagnosti
sche keuring wordt de aspi
rant bij voorbeeld opgesloten
in de decompressietank.
Langzaam wordt de lucht
druk daarin steeds verder op
gevoerd. De aspirant moet dat
een bepaalde tijd kunnen vol
houden zonder in paniek te
raken. Natuurlijk gebeurt zo'n
keuring onder streng toezicht
Wie als duiker in de Noordzee
voor het eerst onder water
gaat beleeft angstige momen
ten. Het zicht is niet meer dan
een meter. De duiker is hele
maal op zichzelf aangewezen.
In de tien maanden van de
opleiding worden de omstan
digheden waaronder gedoken
wordt steeds zwaarder ge
maakt. Het hoogtepunt van
angst bereiken veel leerlingen
tijdens een drieweekse excur
sie naar Noorwegen. „Het kan
voorkomen dat een duiker tis" met zijn jarenlange dui-
onder water zijn apparatuur kervaring zegt het zonder een
kwijtraakt. Als je zestig meter spier van zijn gezicht te ver
diep zit is dat nogal verve- trekken. Voor hem is het alle-
lend. Daarom moeten de ion- maal heel gewoon. „Door ex-
gens in Noorwegen in de fjor- treme omstandigheden na te nood eventueel kunnen red
den door een cylinder van vijf bootsen in de opleiding kun- den. „Wie aan het eind van
meter doorsnede zestig meter nen we ervan verzekerd zijn
naar beneden. Op de bodem dat iedere marineman met
moeten ze hun spullen afleg- een duikbrevet ook stressbe
ken met sportduiken. Het is
geestelijk, maar ook fysiek
een enorme krachtsinspan
ning".
Duiker worden bij de marine
is, dat blijkt uit alles, geen
grapje. Want behalve de duik-
kunst moeten de mannen ook
nog alles weten van alle soor
ten explosieven, veel weten
van scheepsreparaties en een
beetje weten van EHBO voor
duikers, zodat ze maten in
gen en zonder perslucht terug stendig is. Dat hij opgewassen
naar boven. De truc is dat je is tegen verschrikkingen als
halverwege uit moet ademen, in Zeebrugge. Je merkt ook
anders scheuren je longen. Er dat de mensen die daar ge-
is natuurlijk wel wat moed weest zijn er helemaal niet
voor nodig om op zo'n diepte over opscheppen onder el-
je veilige duikpak uit te trek- kaar. Het is voor hen gewoor
de opleiding ons duikerem
bleem opgespeld krijgt, heeft
bewezen dat hij weet wat sa
menwerken en gehoorzamen
is. Hij kan bevelen strikt op
volgen, maar laat zijn eigen
verstand ook werken". En
met die woorden maakt
Struik duidelijk dat een mari
neduiker behalve een be
kwaam vakman toch ook
is een verdomd zwaar vak misschien wel in de eerste
plaats een militair blijft.
N DER KOOU: „WAT VOOR SMART HEB IK NOU GELEDEN?
99
i36oo JRUGGE/DEN
'SSo Britse nabe-
1600 den en overleven-
J-JJ van de scheepsramp
69oo de Herald of Free
sow tprise hebben van de
6530 ie regering het drin-
nooo advies gekregen
|»n zee te gaan met
jfide bemiddelaars,
«gg1 hulp aanbieden bij
Kso iisen van een schade-
6600 peding. Deze nep-ad-
JJ'lo fc11 hebben nabe-
jden geld geboden
pe extra kosten van
58 io ©mende tijd te kun-
5®3 petalen. In ruil daar-
130o willen ze fors mee-
|i in de verwachte
£3 pevergoeding. Het
13.00 jden van deze figu-
553 Jierinnert aan de be-
52oo lelijke gang van za-
na de giframp in het
se Bhopal, toen veel
rikaanse advocaten
it rampgebied neer-
13.50 en om grof geld te
bn verdienen aan het
van de getroffenen.
ïngelse kranten zijn
wwt iderij Townsend Thore-
250 claims binnengeko-
Overigens niet van de
fdels zeer bekende over-
Arie van der Kooij.
■Spiegeld? Wat heb ik nou
wk. smart geleden? Voor de
0.75 je mensen, die familiele-
hebben verloren, is het
5^3 irlijk verschrikkelijk,
{51 een ramp. Maar voor
1,25 Dch. Er bestaat in Neder-
4,50 trouwens geen regeling
voor smartegeld. De verzeke
ringsagent is net bij me ge
weest. Aan persoonlijke bezit
tingen ben ik dik zesduizend
gulden kwijt geraakt, die zul
len we claimen. Het gaat om
kleren, een dekbed, foto-toe-
stel en dergelijke. Ik had ze
venhonderd gulden bij me,
maar dat geld was niet verze
kerd. Mijn reispapieren ook
niet, ik heb voor 91 gulden
met spoed een nieuwe pas ge
kocht en voor 31 gulden
kreeg ik weer een rijbewijs".
Van der Kooij kan over de fi
nanciële consequenties van de
ramp niet overleggen met an
dere Nederlandse overleven
den. „Dat zou ik wel willen,
maar ik weet niet of er echt
wel Nederlanders onder zijn.
Ik vraag iedereen er naar,
maar niemand weet waar die
mensen zouden moeten zijn".
Drama
De afhandeling van de eisen
tot schadevergoeding kon wel
eens uitlopen op een drama
op zich. Deskundigen op het
gebied van scheepvaart-ver
zekeringen van het Rotter
damse advocatenkantoor
Nolst Trenité voorzien een
lange reeks van juridische ge
vechten om de aansprakelijk
heid, de voorwaarden en de
hoogte van de uitkeringen
aan overlevenden en nabe
staanden vast te stellen. Dat
hangt af van de werkelijke
oorzaak van het ongeluk.
Is de ramp te wijten aan falen
van de kapitein of van andere
bemanningsleden (bijvoor
beeld door het openlaten van
de laaddeuren), dan bestaat de
kans dat de rechter de verze
keraar toestaat een maximum
te stellen aan de totale scha
devergoeding. De verzekeraar
zal zo'n beperking zeker pro
beren in de wacht te slepen.
„Pas als blijkt dat de directie
van de rederij willens en we
tens een onvolwaardig schip
het zeegat heeft uitgestuurd
een beleidszaak dus kan
van een maximum geen spra
ke zijn. Dan is het mogelijk
dat de verzekeraar Proteus
één van de grootste schade
claims uit de geschiedenis te
verwerken krijgt", meent
mr. F. Rutgers, die veel erva
ring heeft met schadeclaims
op het gebied van de scheep
vaart. Volgens de advocaat
komt het op het vasteland zel
den voor dat een reder zo'n
grote beleidsfout in de schoe
nen wordt geschoven. Dan
moet die het wel heel bont
hebben gemaakt. In Groot-
Brittannië is de neiging om
onbeperkte aansprakelijkheid
aan te nemen veel groter.
Brits recht
Over het totaalbedrag van de
aansprakelijkheid zal vermoe
delijk nog wel een behoorlijke
oorlog gevoerd worden, zo
meent de advocaat. „Dat
hangt namelijk grotendeels af
van de plaats waar die beslis
sing wordt genomen, Enge
land of België. Zijn alle partij
en het erover eens dat op deze
verzekeringskwestie het Brit
se recht van toepassing is (het
Britse schip was immers op
weg naar een Britse haven),
dan kan het maximumbedrag
een stuk hoger uitvallen dan
wanneer het Belgisch recht
van toepassing is". Dat komt
volgens Rutgers doordat de
Britten kortgeleden interna
tionale verdragen hebben on
dertekend die veel hogere
schadevergoedingen mogelijk
maken. België en Nederland
hebben nog niet getekend.
Rutgers verwacht dat alleen
de strijd om deze kwestie al
Townsend Thoresen laten
zich vooralsnog niet uit over
de wijze waarop de vergoe
dingskwestie zal worden aan
gepakt.
Eisen tot schadevergoeding of
smartegeld van de Nederland
se overlevenden wegens im
materiële schade maken vol
gens Rutgers weinig kans.
„Doodsangst van overleven
den levert nooit gigantische
vergoedingen op, tenzij er
sprake is van blijvende psy
chische defecten of arbeidson
geschiktheid. Materiële scha
de, zoals ziekenhuiskosten en
verlies van bagage en auto's,
zeker wel".
Hoe lang de juridische strijd
ook in beslag zal nemen, de
overlevenden en nabestaan
den hoeven voor hun mate
riële schade vermoedelijk
geen tientallen jaren te wach
ten. Uit een voorlopige ram-
penpot van de Britse regering
miljoen pond) zullen binnen
kort al uitkeringen worden
gedaan.
De boot op
In afwachting van de afwik
keling moet Arie van der
Kooij komende week weer
beginnen met zijn werk. Hoe
wel hij nog steeds merkwaar
dig nuchter over zijn beleve
nissen praat, gaat hij toch lie
ver niet direct weer naar Zee
brugge. „Ik zal de boot wel
weer opmoeten. Ik weet niet
hoe ik me dan voel, ik wacht
het maar af. Maar ik hoop wel
dat ik eerst vanaf Hoek van
Nabestaanden van slachtoffers van de ramp met de veerboot werpen bloemen in het water tijdens de rouwdienst op zee.
OPNIEUW SLACHTOFFER GEBORGEN
ZEEBRUGGE Bij het wrak van veerboot Herald of Duikers die op het wrak aanwezig waren legden het werk neer
Free Enterprise is gisteren een korte rouwdienst ge- e.n namen enkele minuten stilte in acht. Aan het eind van de
houden voor de slachtoffers die nog niet uit het schip
zijn geborgen. De dienst, die werd bijgewoond door 26
dienst gaven de Fighter en alle schepen in de omgeving drie
stoten op de misthoorn.
familieleden van de omgekomen'passagiers, vond Pst"en' V1if dase?™ d„e ,ramp.' een lichaf,m
„1=,,* w lol, geborgen uit het wrakvan de veerboot Het gaat om een offi-
plaats op het voordek van de sleeptboot Fighter. Vier
van de aanwezigen hadden zelf de ramp overleefd.
De plechtigheid werd geleid door geestelijken van verschillen-
cier van de rederij. Hij werd aangetroffen in een ruimte op de
brug van het schip.
De Belgische autoriteiten hebben een zone van 500 meter rond
de religieuze achtergrond. Er werden kransen in de richting het wrak zowel ter zee als in de lucht tot verboden gebied ver
van het wrak geworpen. Op een daarvan stond te lezen: „Aan klaard voor de pers. Alleen betrokkenen bij de bergingsopera-
onze zonen en dochters, echtgenoten en vaders, neven en nich- tie mogen nog bij het wrak komen.
De Britse kroonprins, prins Charles, bracht woensdag een be
zoek aan Zeebrugge. Hij vloog in een helikopter over het wrak
en bezocht enkele gewonden in het ziekenhuis.
ten, moeders en echtgenotes, tantes en ooms, oma's en opa's,
beste wensen en een veilige reis, namens alle overlevenden
rust in vrede",
Holland mag reizen. In Ne
derland varen ze met echte
boten, niet met veren. Dat
lijkt me duidelijk veiliger.
Maar ja, ze gaan hier niet va
ker dan vier keer per dag, dus
de snelste manier is toch via
België of Frankrijk".
G. Wetsteijn, directeur van
het transportbedrijf Pan-De
Jong in Hendrik-Ido-Amacht Kanaal oversteekt, durft nog
en werkgever van Van der niet veel te zeggen over de
Kooij, kan zijn geredde chauf- schadeclaim die hij bij Town-
feur geruststellen. Hij hoeft send Thoresenen zal indienen,
voorlopig niet naar Zeebrug- „Ik ben nog met de verzeke-
ge. „We houden daar in onze ring bezig. Ik verwacht dat de
planning rekening mee", lading voor honderddui-
Wetsteijn, wiens bedrijf dage- zend gulden spek en de
lijks met vijfien trailers het wagen volledig verloren zijn.
Maar voor de zaak rond is,
zijn we twee maanden verder.
Zulke zaken duren lang, ook
omdat het schip, met daarin
de trucks, nog geborgen moet
worden".
STEVO AKKERMAN
ARJEN VAN DER SAR
SM
\iiji
mi
WmERDAM Een
de, haast filmische
tatie begeleidt de
61/4 e, zeer romantische
51/4 van de C A mode
45/8 tomer 1987. Geïnspi-
door oude films en
4 m leringen aan Poppey
2 lor, kondigt een fors
}w wd knulletje, woest
Bnd met een blik
ie aan, dat de kin-
flectie waarin veel
blauw, helrood en
voorkomen, vooral
tid is voor gezonde
iedts.
lleen voor kinderen,
>ok voor grote mensen
jeanskleren, waarin
rlei manieren met an-
tofpaneeltjes stripver-
uitgebeeld. De bal-
mige rokken voor
nige jonge meisjes, zijn
elemaal Poppey. Net
U marineblauw met wit
Hfpte shirts, polo's, sin
glets en rokken. Natuurlijk
ook voor mannen verkrijg
baar, want Poppey vecht
heel wat af aan boord van
schepen met een grote baar
dige schurk, allemaal om zijn
Olijfje natuurlijk.
In de afdeling mannenmode
brengt C A trouwens goed
gemaakte losse katoenen
pantalons (marine, wit en
grijs), maar ook de band-
plooibroek. Opmerkelijk zijn
hier vrije-tijdsblousons met
wijde halve mouwen en een
capuchon. Verder veel gerui
te colberts en pantalons, niet
al te erg geruit overigens.
Back to the fifties met rock
and roll laat wijde rokken
zien, waaronder een petticoat
wordt gedragen. Daar horen
tops bij met een brede cein
tuur en jacks en sportieve
parka's. Wie meer op chique
gaat, kan een japon in new
look of een lange rok met
een top met een schootje kie
zen. Óf een tamelijk klassiek
mantelpakje van een lichte.
zijde-achtige camelkleurige
stof. Jeans zijn er in blauw,
bleu, zwart, grijs en be
sneeuwd blauw. Ze kunnen
goed gecombineerd worden
met gekleurde bretels en t-
shirts. Een mooie stijl is een
uniformjasje met paardrij-
broek en hoge laarzen.
Zoals te verwachten is, zijn
er veel safarikleuren te zien
op deze show. Ook romanti
sche broderieblouses. De
western blouses over sexy
tops gedragen, passen bij de
sfeer van het Wilde Westen,
waar vrouwen met één lasso-
worp worden geschaakt
maar ook wordt geflaneerd
als het paard even op stal is
gezet.
Op zo'n zomerse party op de
ranch draagt men dan vol
gens C A deze zomer graag
wit, zowel blouses als polo's,
tops in lingeriestijl, maar ook
blazers en pantalons zijn ha
gelwit. Een beetje Miami-
vice wit?
PHIA BARUCH
van C A gaan gekleed in streepjapon met wijde rok. Voor de heer een combinatie van
t colbert en een licht geruite bandplooibroek.
M
'del
AMSTERDAM De zomer
collectie voor '87 van Rob
Kröner uit Amsterdam speelt
vakkundig met details. Een
aardige kant van het werk
van deze couturier is, dat zijn
creaties zeer vrouwlievend
zijn. Het silhouet van de
draagster komt goed in zijn
modellen tot haar recht en
op tactische plaatsen verlegt
een zwierig gestrikte brede
band vaak de blik.
In deze collectie vallen de
rokken vaak net op of tien
centimeter boven de knie,
vrij kort dus, soms zijn ze in
dubbele stofcirkels verwerkt.
Maar ze zijn ook klokkend,
recht of in banen uitgevoerd.
Strakke rokken hebben aan
de achterkant vaak een ge
plooid inzetje. Er zijn veel
ensembles met getailleerde
heuplange jasjes met een
mooie brede schouderlijn.
Soms heeft zo'n jasje een laag
toegesneden, iets vierkant
verlopende reverskraag, die
afgezet is met een leren bies
met crocoprint. Daar horen
dan ook leren knopen en een
dito ceintuur bij.
Stijlvol is een kobaltblauw
pantalonpak met wijde Mar-
lène Dietrich-pantalon en
strapless top. Er zijn nogal
wat blouses met één blote
schouder in deze collectie en
aan de andere kant één com
plete lange mouw. Zeer intri
gerend. Gestreepte geel-witte
pakjes en een mooie grote
zwart-witte blouse met lange
mouwen op een korte zwarte
plissérok leidden tot applaus.
De zwart-wit genopte pak
ken en jurken zijn wel wat
erg genopt.
Handige losse blazers zijn ge
maakt van glanzende of ge-
pailleteerde materialen, en
kunnen dus over een een
voudige japon worden gedra
gen. Bruin met een dofgou
den glans of multicolour ma
terialen werden gebruikt
voor avondjurken met een
geheel eigen couture-sfeertje.
Bepaald mysterieus is een
prachtige cocktailjapon van
dof-goudachtige stof, waarop
grote gemaskerde Inca-ge
zichten zijn afgebeeld.
PHIA BARUCH
MILAAN De Italiaanse ont
werpers, die deze week in Mi
laan hun wintercollecties aan
het publiek vertoonden, lijken
dit jaar twee geheel verschil
lende wegen te bewandelen.
Enerzijds is daar de alom be
kende, zeer draagbare Itali
aanse stijl, anderzijds is daar
een onmiskenbare Japanse in
vloed. Het laatste wordt met
name aangegrepen door de
jongere ontwerpers, die zijn
uitgekeken op de keurig nette
creaties van de „maestro's".
Met name Borneo Gigli en de
nieuwkomer Dolce oogsten
deze week succes met hun,
voor Italiaanse begrippen, ge
durfde vindingen. Twee-in
één modellen en bijvoorbeeld
het gebruik van band waar
door afwisselend, verschillen
de kledingstukken en ander
aanzien gegeven kan worden,
lokten enthousiaste reacties uit
bij de meer avontuurlijke ko
pers. Beide ontwerpers mijden
overigens ook het „super-ster-
sfeertje" dat rond de gevierde
ontwerpers hangtgeen kusjes
dus voor favoriete klanten.
Blijkbaar voelen de top-ont-
werpers zoals Krizia, Versace
en Missoni de hete adem van
de nieuwkomers al in de nek.
Alle drie kwamen zij immers
met korte en strakke model
len, in tegenstelling tot hun
gebruikelijke, wijdere creaties.
Al met al dus een Italiaans
modeweekje met verrassingen
