Oeganda heeft alleen nog tijd om aids-doden te begraven ruba heeft weer hertrouwen in toekomst Huizenzwendelaar licht Nederlanders in Spanje op Koningin Beatrix bij president Venezuela CeidócSotvumt VS vragen veroordeling Zuid-Afrika Reagan heft sancties op tegen Polen PREMIER HENNIE EMAN NA EEN JAAR APARTE STATUS: BUITENLAND VRIJDAG 20 FEBRUARI 1987 PAGINA 7 Buomo geen kandidaat oor presidentschap IHilW YORK Mario Cuomo, Bij gouverneur van de staat York, heeft bekendge- Hfeakt dat hij niet meer zal eedingen naar de kandida- ur namens de Democratische irtij voor de Amerikaanse esidentsverkiezingen in 00 88. Cuomo zei zijn terug- 00 ;kking nu bekend te maken, 10 dat andere kandidaten we- b waar ze aan toe zijn. O» ilgens Cuomo heeft de De- oo bcratische partij de beschik- 50 bg over voldoende zeer goe- 00 i kandidaten. De terugtrek king van de 54-jarige Cuomo 33 komt als een verrassing. Hij was samen met oud-senator Gary Hart de voornaamste Democratische kandidaat. Vice-president George Bush heeft een nieuwe stap gezet op, de weg naar zijn kandidatuur voor het presidentschap. Hii vormde een campagne-comite dat geld moet inzamelen met het oog op de verkiezingen van 1988. (Van onze correspondent Paul van der Voort) BARCELONA Tientallen Nederlandse gezinnen met een huis in het Spaanse bungalow park Mas Pere bij de Costa Bravaplaats Calonge zijn de dupe geworden van de dubieu ze praktijken van de Spaanse projektontwikkelaar Santiago Vila Marques. Deze uitgekookte makelaar is sinds twee weken spoorloos verdwenen met achterlating van enorme schulden en een bungalowwijk die zeven jaar na het begin van de bouw nog steeds niet is voltooid. Een groot deel van de bewo ners waaronder Nederlan ders, Duitsers, Belgen en Fransen zit al een maand zonder licht, omdat Vila Mar ques de elektriciteitsrekening van 100.000 niet heeft be taald. „Niemand begrijpt dat deze man niet achter slot en gren del verdwenen is", zo ver klaart het hoofd van het urba nisatiedepartement van het gemeentebestuur van Calonge. „De mensen worden al jaren lang systematisch door hem opgelicht. En daar hebben we genoeg bewijzen voor". „De spanningen in het park zijn enorm opgelopen. De be woners vertrouwen elkaar niet meer. Het is allemaal haat en nijd door het wanbeleid van de projektontwikkelaar. Vorige week nog kwam hier iemand binnenlopen met een pistool. Hij was op zoek naar Vila Marques. De man was ten einde raad. Maar Vila Marques is met de noorderzon vertrok ken. We weten absoluut niet waar hij zit". De 63-jarige Nederlandse Nel ly Veth is fel als ze aan alle el lende denkt. Met de 57-jarige Jan Schouten uit Amersfoort is zij al maanden in de weer om te redden wat er te redden valt. Het is niet eenvoudig, want de puinhoop die de pro jektontwikkelaar heeft aange richt, is groot. Schouten: „Ik kocht mijn stuk grond in 1978 en liet de pro jektontwikkelaar daarop een huis bouwen. Alles zou piek fijn geregeld zijn. Maar achter af bleek dat er nog niet eens een bouwvergunning bestond. Vila Marques heeft ook regel matig een stuk grond verkocht dat hij zelf maar voor de helft had betaald". Er zijn klachten van mensen die tweemaal voor hun grond moesten betalen. Sommige Ne derlanders hebben jarenlang met een advocaat in de arm te gen Vila Marques gevochten. Maar meestal haalde het niets uit. Als er geen contract be staat, kun je vaak niet veel doen. Het gemeentebestuur van Ca longe is wel vol medeleven, maar tast in het duister. „We kunnen er niets aan doen", zo verzekert mevrouw Roseck van de Woningraad. „Tegen die Marques zijn wel 50.000 aanklachten ingediend. Maar mysterieus genoeg glipt hij elke keer weer door het net". „Een paar maanden geleden was er opsporingsbevel tegen hem uitgevaardigd. Hij zat een paar nachtjes in de cel en stond toen weer als vrij man op straat. Bezittingen heeft hij officieel niet, want in het re gister staat geen enkel bezit van hem geregistreerd. Ner gens niet. Dat staat vermoede lijk op een andere naam". Nergens In de wereld slaat aids zo hard toe als In Afrika. En nergens in Afrika heeft aids de bevolking zo in de greep als in Oe ganda. Vandaag publiceren wij het tweede artikel in een serie van drie over aids in Afrika door van woensdag 18 februari. !io KAMPALA Josephine Nnagingo woont in een .50 lemen hutje middenin so ^en veld bananebomen, •lat aan haar familie toe- De plantage ^naakt deel uit van een BJorpje even buiten Kyo- 3o.80iera in zuidelijk Oeganda. S-Jfoen wij vorige week bij o^oJosephine 0p bezoek gin- 737toen, klonken vanuit het gjjjcleine dorpskerkje vrou- wiwivenstemmen, die op de van zelfgemaakte 47.3oirommels de Heer loof- S'SJIen in hun gezangen. De ^rouwen geloven dat hun 69.5<vertrouwen in God hen ^'Sal beschermen tegen 9«!4®ids. Hen misschien wel, '^•jjjtnaar Josephine niet. i!oi 176.00 HnSSpij lijdt aan wat haar volk 220051 im noemt; 1 ^'oovoord voor aids. Eind l46.oaverd de ziekte ontdekt door 46.50je district-arts van Masaka, 119 Sff^r- Anthony Legarba. Hij zag 4o'oo]at mensen stierven aan een 6o!wnysterieuze ziekte die hun li- 72.5<thaam wegteerde. ^SOJosephine is 27 jaar. Vlak na ?5'2ae geboorte van haar vijfde t0O(3cind, drie jaar geleden, werd i23Ï«e ziek. Ze kreeg last van HS.OOnaagkrampen, moest steeds ^®jraken en had voortdurend ^flliarree. Daarbij kreeg ze nog 24.off)ijn in haar keel en borst, en 58l!5j*itslag over haar hele li- 37^lchaam. „Die uitslag jeukt vre- ^•^selijk, maar krabben doet zo'n 120jjbijn", zegt de verzwakte Jose- 100M>hine. Door de diarree en het 56i®raken kan ze geen eten bin- Openhouden. Ze denkt dat ze lang meer te leven heeft. üofclk huis ^-^osephine is niet de enige in Hjjfiaar familie die het slachtof fer van aids is geworden, ^glaar zuster stierf er drie jaar IH^eleden aan en het jaar déór- verk-iroor ging Josephine's eerste echtgenoot aan de ziekte ten onder. Haar tweede echtge- 85 noot schonk haar drie kinde- 1,50 ren ®n nam de benen na de geboorte van de laatste. Deze baby leed aanvankelijk ook aan braken en diarree, maar lijkt nu weer beter te zijn. Achter het huis ligt Josephi ne's grootvader begraven. Haar moeder vermoedt dat hij ook aan aids is gestorven; hij vertoonde dezelfde sympto men en verloor veel gewicht voordat hij stierf, zeven jaar geleden. In bijna elk huis in de Masa ka- en Rakai- gebieden in zui delijk Oeganda speelt zich een soortgelijk familiedrama af. De ziekte heeft zelfs zó huis gehouden in de kleine haven plaatsjes aan de westelijke oevers van het Victoriameer, dat vele huizen verlaten zijn. In sommige gevallen zijn de bewoners naar familie gegaan om daar te sterven. Weer an deren zijn in angst gevlucht, omdat ze menen dat er een vloek op het huis rust. Een arts in Kyotera vertelt dat in december vijf mensen per dag aan aids stierven. „Het gaat slecht met ons, heel erg slecht", zegt hij. „Vroeger maakte de ziekte alleen slachtoffers onder jonge man nen, nu wordt iedereen ge troffen. De mensen hier wer ken niet eens meer. Het enige wat ze nog doen is de doden begraven; dag in, dag uit". Hekserij In de Masaka- en Rakai-ge- bieden wonen ongeveer een miljoen mensen. Waarschijn lijk is vijf procent (50.000) daarvan besmet met het aids- virus. Iedereen kent de symp tomen en weet dat er geen medicijnen tegen de ziekte bestaan. De meeste aids-lij- ders' nemen daarom niet eens meer de moeite om naar een dokter of ziekenhuis te gaan. Het trieste gevolg hiervan is echter dat een soort fatalisti sche houding tegenover alle ziekten is ontstaan. Sommigen die een te genezen tropische ziekte onder de leden hebben sterven, omdat ze menen dat ze aids hebben en geen medi sche hulp zoeken. De mensen in het gebied gelo ven dat de ziekte hekserij is. Sommige mannen uit Kyotera Drukte rond een ziekenhuis in Afrika, waar voor aids- lijders geen plaats meer is. Het is bijna zeker dat de we duwen ook aids-positief zijn, maar de mannen hopen dat de mysterieuze kracht waar door de vrouw is blijven le ven, ook op hun wordt over gebracht. De arts uit Kyotera: „Ze zien een mooie weduwe en vragen zich af hoe het komt dat ze zo mooi is en dat ze nog steeds leeft. Ze zijn er van overtuigd dat zij een spe ciale kracht bezit". Vaak hebben ze alleen nog vertrouwen in toverdokters en kruidengenezers. Als een aids-patiënt een toverdokter raadpleegt wordt hem ge vraagd of hij misschien met iemand ruzie heeft gehad. Is dat het geval, en dat is het meestal, dan wordt die per soon als bron van het kwaad aangemerkt. Er worden krui- gen. Onlangs kreeg het vertrou wen van de dorpsbewoners een geduchtige knauw. Eén van de toverdokters had een bordje opgehangen met de tekst dat hij het medicijn te gen Slim had. Iedereen ge loofde hem, totdat hij de ziek te ook kreeg. Smokkelaars Aids verspreidde zich in Ma saka en Rakai via- vrachtwa genchauffeurs en smokke laars, die vanuit Tanzania, Rwanda en Burundi kwamen. Zuidelijk Oeganda is een ta melijk welvarend land verge leken met de rest van Oegan da. Ondanks burgeroorlogen en een kwart eeuw politieke onrust hebben de mensen het goed en de vruchtbare grond voorziet hen van voldoende voedsel. Vijf jaar geleden ging het hen zelfs zo voor de wind, dat ver schillende boeren zelf hun produkten gingen verhande len. Er ontstond een levendi ge smokkel-handel met de be woners van Noord west-Tan zania. De steden Masaka, Ra kai en Kyotera liggen op de hoofdweg van Tanzania naar Kampala en werden belang rijke handelscentra. Het aan tal inwoners van Kyotera be draagt slechts een paar dui zend, maar in een mum van een tijd schoten overal bars en kleine hotelletjes uit de grond met namen zoals Co lombo, Las Vegas en Babyion. Prostitutie tierde welig en zo verspreidden de smokkelaars en vrachtwagenchauffeurs aids onder de Oegandese be volking. Recente onderzoeken bij prostituées in de stad Ra kai hebben uitgewezen, dat 86 procent van hen aids-positief is, dat wil zeggen dat ze antis toffen van het virus in hun bloed hebben. Het houdt ech ter niet in dat ze de ziekte ook zelf zullen krijgen, maar waarschijnlijk is het wel. In Masaka werd bij 76 procent van de prostituées aids-antis- toffen in het bloed aangetrof fen. Ook de varchtwagen- chauffeurs werden onder zocht en daarvan bleek 33 procent drager van het aids- virus te zijn. Kyotera en om geving is nu tot besmet gebied verklaart en wordt voorbij ge reden. De hotels staan leeg. Handelsroute Vanuit Zuid-Oeganda ver spreidde het aids-virus zich langs de handelsroute naar Kampala. Geschat wordt dat tien procent van de seksueel actieve bevolking in de hoofdstad aids-positief is. En deze schatting is waarschijn lijk nog aan de lage kant, want vorige maand kwam uit onderzoek van donorbloed bij het Nsambya-ziekenhuis naar voren, dat 23 procent van de donors besmet was. Wekelijks krijgen de artsen van het Nsambya ziekenhuis te maken met twee tot drie baby's, die aids-antistoffen in hun bloed hebben. Besmetting vindt plaats in de baarmoeder of door middel van borstvoe ding. Vanuit Kampala werd het aids-virus naar het noorden van Oeganda overgebracht. Hier lopen geen handelsrou tes, maar vermoed wordt dat soldaten van het Nationale Verzetsleger het virus met zich meevoerden. Afkomstig van uit het zuiden stropen zij het land af, om de restjes Obote- en Okello-aanhangers op te ruimen. Hoe dan ook, de virusziekte is tot in alle gebieden van Oe ganda doorgedrongen en het aantal slachtoffers verdubbelt zich elke zes maanden. Topje De twee ziekenhuizen in Kampala, Nsambya en het grotere Mulago, ontvangen per dag negen nieuwe aids- patiënten. Maar volgens de artsen daar vormt dit aantal slechts het topje van de ijs berg. Zoals hierboven al ver meld, sterven vele aids-lijders in stilte omdat ze weten dat een dokter toch niets kan doen. Bovendien zitten de zie kenhuizen vol. Dokter Wilson Carswell van het Mulago-ziekenhuis vind de snelheid waarmee het vi rus zich verspreidt en het voortdurend stijgende sterfte cijfer als gevolg van aids alar merend. Hij meent dat de ramp volgend jaar nog ang staanjagender zal worden. „Volgend jaar zullen we hier getuige zijn van een apoca- lyps", zegt hij cynisch. ,_,Kom dan nog maar eens langs: ge noeg parkeerruimte!" PETER MURTAGH Copyright The Guardian GENÈVE Voor de eerste keer heeft Washington in de Verenigde Naties een resolutie ingediend waarin Zuid-Afrika wordt veroordeeld. In de reso lutie wordt in krachtige be woordingen de afschaffing van de apartheid geëist. Het blanke minderheidsbewind wordt er door de VS onder meer van beschuldigd, dat het op wrede wijze de mensen rechten schendt. De resolutie is ingediend in de 43 staten omvattende VN-commissie voor de mensenrechten, die thans in Genève vergadert. WASHINGTON President Reagan heeft de laatste Ame rikaanse economische sancties tegen Polen opgeheven. De strafmaatregelen werden in 1981 ingesteld als reactie op het onderdrukken van het vrije vakverbond Solidariteit door het bewind van generaal Jaruzelski. Reagan onder streepte dat het opheffen van de sancties niet betekent dat de situatie in Polen niets meer te wensen overlaat. Volgens de president zijn nog meer her vormingen nodig. De VS zul len er volgens Reagan nauw lettend op toezien, dat de re cente vooruitgang niet wordt teruggedraaid. „Muurloper" krijgt voorwaardelijke straf OOST-BERLIJN Een Oost- duitse rechtbank heeft een 69- jarige Amerikaan, die bekend staat als de „Muurloper" we gens zijn opvallende protest- campagne tegen de Berlijnse Muur, veroordeeld tot achttien maanden voorwaardelijke ge vangenisstraf. De man werd in november van het vorig jaar door Oostduitse grenswachten gearresteerd toen hij van de Muur afviel tijdens één van zijn acties en zat sindsdien vast in de DDR. Na het uitspreken van het vonnis is hij terugge bracht naar West-Berlijn. 33 i/llAN JESTAD Op gsjuba herneemt het leven 33 i/jn normale Caribi- >44 7/he gang, na het JS „jsrkbezoek dat koningin 52 i/aatrix, prins Claus en JJ34oonprins Willem lexander de afgelopen igen aan het eiland heb- ;n gebracht. Na alle aandacht voor koninklijke bezoekers, [H>rden de Arubanen eer met de neus op poli- 15jke en economische i socerkelijkheid gedrukt. }10|0(j"uba is een (ei)land met i5jn dikke zestigduizend jHvoners, dat zich na het kaïJt stand komen van een staatkundige ver- (guïuding met Nederland, i Status Aparte, moei- maar dapper een baant naar een nieu- 47®jé toekomst. n°hcr toekomst zag er een jaar kg leüeden, toen de aparte status ïlacli lange strijd tot stand kwam, 'al. 2|et zo best uit. In de eerste ndeltiats moest het politiek-de- LA^pcratische leven met een ei- in regering en parlement m 5ih organiseren. Voorts wa- 0-1 oh er aanzienlijke economi- i9(|ie problemen als gevolg van sluiten van een van de ien ibotste olieraffinaderijen van sn iel wereld, de Lago, terwijl het LA^rbreken van de banden met anc*ere v'jf eilanden van de 5ren Pderlandse Antillen uiter- Voeg daaraan toe het tragisch overlijden van, zoals hij soms genoemd wordt, de „bevrijder van Aruba", Betico Croes, en het is duidelijk dat de eerste regering van Aruba onder lei ding van mr. Eman niet voor een gemakkelijke taak stond en staat. Daarom de vraag aan eerste minister Eman of hij na een jaar Status Aparte al kan zeggen: we hebben gekregen wat we er van verwachten? Eman: „Ja, de Arubanen heb ben door deze staatkundige onafhankelijkheid hun vijftig jaar lange streven gereali seerd. Men heeft weer ver trouwen in de toekomst". De sluiting van de Lago heeft voor een enorm economisch probleem gezorgd en de werk loosheid doen stijgen tot onge- t-yeaif 45 procent. Hoe vangt u dsQp? „K*«;penen van de Lago zou ,dêjc'problemen voor een groot deel oplossen en daarom zijn wij voortdurend over de gehe le wereld aan het zoeken naar een koper voor de raffinaderij. Maar als dat niet lukt, ligt er de belofte van Lago ons te hel pen bij het ontmantelen van het bedrijf. Dan kunnen op het terrein kleine en middel grote, hoogwaardige indus trieën worden gevestigd. Zo wel in de VS als in Europa zal gezocht worden naar voor Aruba geschikte ondernemin gen. Er zijn bekwame vaklie den beschikbaar en als ze er niet zijn, worden de mannen en vrouwen omgeschoold. Bo vendien zal een deel van het terrein dan worden veranderd Premier Hennie Eman van Aru ba: De wederopbouw van ons land is in volle gang. in een toeristisch oord, dat kan wedijveren met de mooiste va- kantiegebieden ter wereld". De toeristenindustrie is al de voornaamste economische pij ler van de Arubaanse econo mie. Wat doet u om het toeris me verder bevorderen? „Zowel in de VS als in Zuid- Amerika wordt een zeer agres sieve campagne gevoerd voor Aruba. Als u op Aruba rond kijkt, ziet u dat overal werk zaamheden aan de gang zijn. Vlak voor het parlementsge bouw, kpmt een prachtige jachthaven. Bestaande hotels werken aan uitbreiding en re novatie. Minister De Koning heeft tijdens het bezoek van de koningin de eerste steen ge legd voor een nieuw hotel en was aanwezig bij het onderte kenen van de documenten tus sen Hyatt (Ballast Nedam) en Aruba voor het bouwen van een groot luxueus Hyatt Re gency Hotel. De opening van een Hyatt hotel op Aruba zal vooral voor het Amerikaanse toerisme op Aruba een mijl paal zijn. De recente herope ning van het voormalige Ca ribbean Hotel, dat nu een Gol den Tulip is, was reeds een eerste stap in deze richting. Ons doel is het verdubbelen van het aantal toeristenbed den, om het gehele jaar door een gestage stroom van toeris ten op de meest moderne en attente manier te kunnen ont vangen". Maar maakt u dan weer niet dezelfde fout als in het verle den, toen de Arubaanse econo mie steunde op één bedrijfs tak, de olie? „Als we ons alleen op het toe risme zouden richten, zouden we inderdaad die fout maken. Echter, we zoeken en werken voor een grotere diversificatie van industriële bedrijvigheid. Dat is natuurlijk niet eenvou dig. Aruba heeft geen grond stoffen. Alles moet van buiten worden aangevoerd. Daar heb ben wij hulp bij nodig. Wij willen dit doen in samenwer king met Nederland en andere landen, waarbij wij niet om hulp vragen in de vorm van financiële bijstand, doch in de Status Aparte Sinds 1 januari vorig jaar is Aruba een apart deel van het Koninkrijk der Nederlanden. Aruba heeft een eigen parlement van 21 leden. Het eerste onaf hankelijke kabinet staat onder leiding van mr J. H. A. Eman, leider van de AVP, de Arubaanse Volkspartij. De Status Aparte voorziet in een vol ledige onafhankelijkheid voor wat betreft staatsin richting en binnenlands bestuur. Buitenlandse be trekkingen en defensie worden behartigd door Nederland. vorm van garanties voor de fi nanciering van produktieve projecten en in de vorm van technische bijstand. Ook wil len wij medewerking krijgen bij het overtuigen van inves teerders om op Aruba activi teiten te ontwikkelen". In 1996 loopt de aparte status af. Dan moet uw land volledig onafhankelijk zijn. Zal dat lukken? „Om die onafhankelijkheid in 1996 hebben wij niet gevraagd. Die is ons opgelegd. Het volk van Aruba zal voor, op of na 1996 zelf bij referendum be slissen wat het wil. Voor ons hoeft de aparte status geen eindpunt te zijn. Wij zullen dat heel pragmatisch bekijken. De internationale verbanden en verdragen tussen landen ma ken overigens dat onafhanke lijkheid geen absoluut begrip meer is. Welnu, wij zijn thans bezig een rechtsstaat op te bouwen, waarbij Nederland een rol speelt. Evenzo bij de buitenlandse betrekkingen en de defensie. Het is dus duide lijk dat als Aruba onafhanke lijk wordt, dat, net als trou wens met Nederland het geval is, het slechts een relatieve on afhankelijkheid is". DICK HOUWAART De Venezolaanse president Lusinchi (r) applaudiseert nadat koningin Beatrix een verklaring had voorgelezen over de samenwerking tussen Nederland, Venezuela, Aruba en de Nederlandse Antil len. CARACAS Koningin Bea trix heeft zich gisteren lovend uitgelaten over een pact tussen Nederland en Venezuela dat voorziet in consultatie tussen beide landen en met Aruba en de Nederlandse Antillen over oliezaken en economische aan gelegenheden. De koningin 'en prins Claus ar riveerden gisteren voor een driedaags bezoek in Venezue la. Het koninklijk paar werd op het vliegveld van Caracas door president Jaime Lusinchi en andere Venezolaanse rege ringsfunctionarissen verwel komd. Vervolgens had de koningin een onderhoud van l'A uur met Lusinchi in het Miraflo- res-paleis. Daarna gebruikte de koningin de lunch en legde bezoeken af aan twee musea. Met Lusinchi en de premiers Henny Eman van Aruba en Don Martina van de Neder landse Antillen zal de konin gin vandaag een akkoord on dertekenen dat voorziet in on derlinge consultaties over eco nomische aangelegenheden. „Wij herinneren ons met waardering de constructieve opstelling en het verantwoor delijkheidsgevoel die u per soonlijk en uw regering heb ben getoond ten aanzien van deze ontstellende problemen (met betrekking tot de olie-in- -uriealdus de vorstin. Vorig jaar sloot de Venezo laanse olie-industrie een lang lopende pachtovereenkomst voor een raffinaderij op Cura cao, waarmee meer dan 1.000 banen werden gered. De vorige eigenaar, Shell, wil de de raffinaderij sluiten, maar deed de installaties over aan de regering van de Antil len. Venezuela raffineert er nu 150.000 vat ruwe olie per dag en wil deze hoeveelheid op voeren tot 200.000 vat. Morgen bezoeken de koningin en haar gevolg de Guri-dam in het zuidoosten van Venezuela, het grootste hydro-elektrische complex ter wereld, voordat de terugreis naar Nederland wordt aanvaard.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 7