Kerncentrale Dodewaard voelt zich
«scholier vlak voor het eindexamen"
Melkoverschot leidt
tot yoghurtboerderij
Hongaars staatsbedrijf ontslaat 50 werknemers
MARKTEN
Geen strenger
toezicht op
financiële wereP
ECONOMIE
£otdóc6ouaa*it
ZATERDAG 17 JANUARI 1987 PAG
Amersfoortse en Noro Groep
in nieuwe levensverzekeraar
AMERSFOORT Amersfoortse Verzekeringen
(voor 55 procent in handen van het Assurantie-
concern Stad Rotterdam) en de Noro Groep wil
len dit jaar van start gaan met een gezamenlijke
levensverzekeringsmaatschappij, die het spaar-
deel van de verzekeringen wil beleggen in fond
sen in de Verenigde Staten. De Amersfoortse zal
voor 51 procent deelnemen in de nieuwe maat
schappij. de Noro Groep voor 49 procent. De
Amersfoortse wordt de uitvoerende maatschap
pij. De Noro Groep is een maatschappij, die be
langen neemt in hoofdzakelijk Nederlandse on
dernemingen. Deze participatiemaatschappij
bundelt de kennis van internationale beleggin
gen met de ervaring die de Amersfoortse heeft
met levensverzekeringen.
Blydenstein
koopt 80 procent
van Judkins (VS)
ENSCHEDE De textie-
londerneming Blydenstein-
Willink heeft 80 procent
van de uitstaande aandelen
van Judkins (VS) gekocht.
Judkins is een producent
en distributeur van raam-
bekledingsprodukten met
een omzet van 14 miljoen
dollar 29 miljoen). Ver
dere deelnemingen in de
groeimarkt van deze pro-
dukten liggen volgens Bly
denstein in de verwachtin
gen.
Europese pionier van
streepjescode-apparatuur failliet
HEERENVEEN De Nederlandse
pionier op de Europese markt voor
streepjescode-apparatuur, het Hee-
renveense bedrijf Scanning Tech
nologies (Scantech BV), is failliet.
Het drie jaar geleden gestarte be
drijf heeft een schuld van 1,3 mil
joen gulden. Schuldeisers zijn on
der meer belasting en bedrijfsvere
niging. Voor de zeventien werkne
mers van het bedrijf is collectief
ontslag aangevraagd.
Het faillissement is te wijten aan
het in een te vroeg stadium op de
markt brengen van slotscanners.
Het betrof hier nog slechts een pro
totype dat behept bleek met kin
derziektes. Afnemers eisten vol
gens de garantievoorwaarden repa
ratie. Die kosten liepen zo hoog op
dat het bedrijf een voorlopige sur
séance van betaling moest aanvra
gen. Aangezien Scantech 1987 fi
nancieel niet meer zou kunnen
overbruggen werd de voorlopige
surséance niet omgezet in een defi
nitieve. Bovendien ondervond het
bedrijf tegenwerking door de da
ling van de Amerikaanse dollar.
Hierdoor kon Scantech niet opbok
sen tegen de prijzen van Ameri
kaanse concurrenten.
Grand Metropolitan
wil Heublein kopen
LONDEN Het Britse concern
Grand Metropolitan wil Heublein
Incorporated, één van de grootste
Amerikaanse producenten van
sterke drank, overnemen voor 1,2
miljard dollar, ongeveer 2,6 miljard
gulden. Heublein, een dochter van
RJR Nabisco, heeft een marktaan
deel van elf procent in de VS.
Grand Metropolitan is eigenaar van
de hotelketen Intercontinental, een
aantal restaurants, voedsel- en
dranken-, sportartikelen- en vrije-
tijdsbedrijven. In Nederland is het
concern eigenaar van het Amstel
hotel, het Victoria hotel en het
American hotel.
DODEWAARD Het In
ternationaal Atoom Ener
gie Agentschap (IAEA) in
Wenen heeft deze week
moeiteloos voor elkaar ge
kregen waar tal van actie
groepen tegen kernener
gie zich al jaren vergeefs
voor beijveren. Vanaf
woensdag komt er in ons
land geen „atoomstroom"
meer uit de stopcontacten.
De kerncentrales in Bor-
sele en Dodewaard wor
den voor het eerst in
de geschiedenis van de
Nederlandse kernenergie
namelijk vrijwel gelijk
tijdig uit bedrijf genomen.
Borssele werd gisteren al
stilgelegd; Dodewaard
volgt in loop van volgen
de week.
Tegenstanders van kernener
gie hoeven zich overigens
geen illusies te maken: het
gaat voor beide centrales
slechts om maximaal enkele
weken. De „stops" houden
verband met de jaarlijks terug
kerende splijtstofwisseling.
Maar in dit geval zeker ook
met de gevolgen van een in
oktober gehouden intensieve
inspectie van Borssele door
een team van het IAEA die tot
aanzienlijke kritiek leidde.
Borssele zal de komende
„atoomloze periode" daarom
niet alleen gebruiken om haar
wonden te likken, maar vooral
om met spoed een aantal door
het IAEA geconstateerde ern
stige tekortkomingen in veilig
heids- en controlesystemen te
herstellen.
In Dodewaard is het nog niet
zover: deze centrale maakt
zich „onder hoogspanning"
juist op voor een inspectie door
het IAEA, eind april. „Met de
zenuwen van een scholier vlak
voor zijn eindexamen", aldus
directeur ir. R. van Erpers
Royaards van de Gemeen
schappelijke Kernenergie Cen
trale Nederland (GKN), ex-
ploitante van Dodewaard.
De GKN-directeur, die Dode
waard „zijn levenswerk"
noemt, geeft onomwonden toe
dat hij de komende IAEA-in-
spectie „met een zekere ner
veuze spanning" tegemoet ziet.
Naar aanleiding van het on
derzoek in Borssele zegt hij:
„Ongetwijfeld zullen ze ook bij
ons wel wat vinden". Maar
Van Erpers Royaards maakt
er ook geen geheim van dat de
GKN erop gebrand is het ko
mende „IAEA-examen" met
een dikke voldoende te laten
bekronen. Mede daarom is hij
blij dat niet de Betuwse kern
centrale, maar die in Borssele
bovenaan het inspectie-lijstje
van het atoomagentschap
stond.
Het rapport vol gedetailleerde
kritiek van het IAEA op Bors
sele komt voor Dodewaard bij
wijze van spreken dan ook als
een geschenk uit de hemel.
„Van fouten kun je leren",
zegt Van Erpers Royaards, „en
het IAEA zal er zonder meer
vanuit gaan dat we dat in Do
dewaard ook doen. Met de kri
tiek op Borssele werken we
daar dus nu met man en
macht om waar mogelijk nog
verbeteringen aan te bren
gen".
Voordat de experts van het
IAEA eind april bij Neder
lands oudste kerncentrale op
de stoep staan, wil de GKN-di-
recteur „zo goed en volledig
als maar enigszins kan" vol
doen aan alle wensen en eisen
die de interationale atoomdes
kundigen naar voren kunnen
of zouden kunnen brengen.
„Maar hoe veilig wij Dode
waard ook vinden, ik ver
wacht niet dat het IAEA zal
zeggen: „Mijne heren, volko
men in orde". „Ze vinden al
tijd wel iets".
De nauwkeurige inspectie van
kerncentrales door het IAEA
heeft plaats naar aanleiding
van het ongeluk met de kern
centrale in het Russische
Tsjernobyl. In oktober vorig
jaar waren de leden van het
„operational safety review
team" van het IAEA twee we
ken „te gast" in Borssele. Het
rapport dat naar aanleiding
van die inspectie werd opge
steld, is door minister Nijpels
van milieu en staatssecretaris
De Graaf van sociale zaken
(kernfysische dienst) naar de
kamer gestuurd.
Belangrijkste conclusies daar
uit: technisch is Borssele in
orde, maar in de sfeer van or-
U
De kerncentrale Dodewaard maakt zich „onder hoogspanning" op voor Inspectie eind april door
het Internationaal Atoom Energie Agentschap.
ganisatie en procedures is er
sprake van min of meer ern
stige tekortkomingen die het
predicaat „optimaal veilig" da
nig in de weg staan. De
Zeeuwse milieu-organisaties
zagen in het rapport een be
vestiging van hun bange ver
moedens over tekortschieten
de veiligheidsvoorzieningen
bij het optreden van calamitei
ten.
Training
Volgens de Provinciale
Zeeuwse Energie Maatschappij
(PZEM) is daarvan overigens
absoluut geen sprake. De di
rectie besloot vorige week ech
ter wel de kerncentrale in
Borssele twee weken eerder
stil te leggen dan was gepland
in verband met de jaarlijkse
splijtstofwisseling, om de door
het IAEA meest urgent geach
te maatregelen snel te kunnen
uitvoeren. Het gaat daarbij on
der meer om uitbreiding van
het personeel (nu 250 man)
met ongeveer 30 werknemers,
het op poten zetten van een
aanvullend trainingsprogram
ma voor de werknemers en
het verbeteren van verschei
dene controle-procedures. Zo
wil de PZEM dat technici niet
alleen hun eigen, maar ook el-
kaars werk gaan controleren
om fouten uit te sluiten. Het
wegwerken van door het
IAEA geconstateerde tekort
komingen gaat in Borssele vol
gens de PZEM vele miljoenen
guldens kosten.
Prijskaartje
Als een dergelijk prijskaartje
straks ook komt te hangen aan
de maatregelen die het IAEA
voor Dodewaard noodzakelijk
acht, dan is er volgens Van Er
pers Royaards nog geen man
overboord. Hoewel die kern
centrale met 17 jaar ongetwij
feld behoort tot de oudste cen
trales die ooit door IAEA-des-
kundigen zijn bezocht en hoe
wel Dodewaard inmiddels vol
ledig is afgeschreven, is een
eventueel noodzakelijk geach
te extra investering van ette-
lijke miljoenen guldens vóór
Dodewaard financieel geens
zins bedreigend.
De kerncentrale verkeert on
danks haar respectabele leef
tijd volgens de GKN-directeur
nog niet in het stadium dat
met een simpel „laat dan
maar" hoeft te worden afge
zien van wat kostbaarder
maatregelen. Volgens plan
ning wordt Dodewaard in 1995
definitief gesloten, maar vol
gens Van Erpers Royaards kan
dat „net zo goed" 1998 worden.
„En al die tijd levert de cen
trale schone en goedkope
energie".
Van Erpers Royaards erkent
dat de kerncentrale in Dode
waard er door haar leeftijd
technisch wellicht niet hele
maal zo uitziet als veel nieu
were centrales. „Het IAEA zal
hier mogelijk dingen aantref
fen die bij nieuwbouw niet
meer worden geaccepteerd",
aldus de GKN-directeur.
Desondanks is er op Dode
waard volgens hem ook tech
nisch niets aan te merken.
„Temeer omdat deze centrale
uitdrukkelijk is bedoeld als
onderzoekscentrale, dus voor
het beproeven van alle moge
lijke technieken. Dat is het
aparte van Dodewaard. Een
commerciële kerncentrale
dient een heel ander doel".
Betrouwbaar
Van Erpers meent dat Dode
waard ook vóór het bezoek
van het IAEA al 100 procent
betrouwbaar is. „Dat geldt
voor de installaties en voor de
mensen", aldus de GKN-direc
teur.' Van het ontbreken van
„draaiboeken, documentatie
en andere papieren procedu
res", zoals door het IAEA in
Borssele geconstateerd, zal in
Dodewaard geen sprake zijn.
„Daar zorgen we nu wel
voor", aldus Van Erpers.
Of hij het daar helemaal mee
eens is, is een tweede. „Wie
elke handeling gecontroleerd
en nog eens gecontroleerd op
papier wil hebben, demoti
veert z'n personeel. Dat leidt
bij werknemers tot het gevoel
dat ze geen eigen verantwoor
delijkheid meer hebben. Of,
veel gevaarlijker, tot een zelfs
lakse houding, omdat je er
vanuit gaat dat alles wat je
doet toch wel door anderen ge
controleerd wordt. Voor je het
weet slaat al die papieren
rompslomp door naar de ande
re kant. En dat is gevaarlijk".
Werknemers in een kerncen
trale moeten volgens Van Er
pers Royaards eigen verant
woordelijkheid voelen om hun
werk naar behoren te doen.
„Een veilig gevoel ontlenen
aan het feit dat je de papieren
goed hebt ingevuld en aan het
feit dat collega's daar ook nog
eens naar kijken, is verkeerd,
gevaarlijk. En zo werkt het
niet".
Elsevier vast
AMSTERDAM Het uitge
versaandeel Elsevier is gister
middag sterk in koers geste
gen, nadat het concern een ho
ger dividend, een bonus en
een aandelensplitsing in het
vooruitzicht had gesteld. In de
ochtenduren zat er weinig be
weging in Elsevier, maar na
dat het nieuws tot de beleggers
was doorgedrongen ging de
koers omhoog naar een slot
van 257, een winst van ƒ9.
Scherp lager was Smit Inter
nationale, die de publikatie
over een lagere winst en een
lager dividend zag afgestraft
met een verlies van een tientje
op 21.
De beurs wist over het alge
meen het herstel, dat de laat
ste twee dagen is begonnen,
redelijk vast te houden, maar
belangrijke koersstijgingen zo
als op Wall Street kwamen
maar weinig voor. De aandele-
nomzet lag op 685,5 miljoen.
De obligatiemarkt deed het na
de explosieve donderdag wat
rustiger aan. De omzet kwam
niet verder dan bijna ƒ382
miljoen.
FGH werd aan het einde van
de beursdag uit de notering
gehaald in verband met de pu
blikatie van het bod van Ae-
gon. De Haagse verzekerings
maatschappij biedt 10 per
aandeel. De laatst gedane
koers lag op 13,20, een dub
beltje onder het slot van don
derdag.
De winststijging bij KNP viel
blijkbaar tegen want het pa
pierfonds kelderde naar 146.
Later trad een licht herstel in
tot 149,50, wat het verlies op
4,50 bracht. Océ van der
Grinten vervolgde het herstel
met een vooruitgang van 7
op ƒ433.
BOEDAPEST Het
Hongaarse staatstextielbe-
drijf Rabatext in Györ,
ongeveer 120 kilometer
ten westen van Boedapest,
zal in de komende zes
maanden vijftig werkne
mers ontslaan wegens hun
slechte arbeidsprestaties
en zij zullen niet worden
vervangen. Dit heeft het
Hongaarse persbureau
MTI gemeld.
Daarnaast zullen nog eens vijf
tig arbeidsplaatsen verdwijnen
door natuurlijk verloop. De
maatregelen zijn onderdeel
van een plan om honderd van
de 2.540 arbeidsplaatsen bij
Rabatext op te heffen. On
danks de ontslagen wil Raba
text haar produktiviteit het
komend jaar met 5 tot 6 pro
cent verhogen, aldus MTI.
Officieel bestaat in de meeste
Oosteuropese landen geen
werkloosheid. De gegaran
deerde arbeidsplaats is lang
één van de heilige huisjes ge
weest van de communistische
regeringen in Oost-Europa.
Maar sinds 1 januari van dit
jaar is in Hongarije een wet
van kracht, die het noodlijden
de bedrijven mogelijk maakt
hun poorten te sluiten of een
reorganisatie door te voeren.
Hierbij is het de directies toe
gestaan hun personeel te ont-
Volgens de Hongaarse rege
ring zullen gedurende het nu
lopende vijfjarenplan, dat in
1990 afloopt, bijna 150.000
werknemers de gevolgen van
de nieuwe wet aan den lijve
ondervinden.
De wet maakt deel uit van de
pogingen van de Hongaarse
regering om de economie, die
de afgelopen jaren steeds meer
in het slop is geraakt, nieuwe
impulsen te geven. Volgens of
ficiële cijfers leden 260 staats
ondernemingen met in het to
taal meer dan 100.000 werkne
mers in de maand september
van het vorig jaar verlies.
Een ander staatsbedrijf in
Györ, de Raba machinefabrie
ken, kondigde in november
aan dat ongeveer 290 werkne
mers van haar vestiging De
Rode Ster in Boedapest, hun
baan kwijt zullen raken, om
dat dit bedrijf het afgelopen
jaar met verlies heeft ge
draaid.
HOOGEVEEN Boer
Muller aan de Burgemees
ter Jansstaat in Kerken-
veld is begonnen met de
produktie van yoghurt.
Zijn in het klein begon
nen bedrijfje is inmiddels
uitgegroeid tot een echte
yoghurtboerderij. Deze ac
tiviteit is een gevolg van
de steeds toenemende
maatregelen ter vermin
dering van de melkpro-
duktie. Sommige boeren
zijn die EG-maatregelen
zo spuugzat, dat ze emi
greren. Onlangs was dat
het geval met een familie
in Kerkenveld.
Het idee yoghurt te maken
komt van kaasboerderij Ben-
nink in Zuidwolde. Die kon
de vraag naar kwark en yog
hurt niet goed aan. Er werd
contact opgenomen met Jo
Muller een zwager van
Bennink en die voelde er
wel wat voor om yoghurt te
gaan maken. Er werd begon
nen met een produktie van
tachtig liter yoghurt per
week, bestemd voor de ver
koop in de kaasboerderij. De
produktie is inmiddels ver
tienvoudigd tot achthonderd
ALKMAAR - Commissienoteringen in
gulden per kg: fabrieksedammer 6,81
en Goudse volvette 7,03.
(ADVERTENTIE)
tapijt [§É3
Vloerbedekking voor kontoren en bedreven
Thomsonlaan 71 75Den Haag 070-603376
Dorpsstraat 152 Zoeiermeer 079 165137
liter en Jo en zijn vrouw Di-
nie Muller hebben er elke
week twee dagen de handen
vol aan. Jo Muller: „Het ma
ken van yoghurt is niet erg
bewerkelijk, maar het twee
keer per week schoonmaken
van honderden potten, daar
gaat veel tijd in zitten".
Yoghurt moet zeer precies
bereid worden. Vooral het op
temperatuur brengen van
„koefrisse" melk en het drie
uur durende broeiproces
moet nauwkeurig worden
uitgevoerd. „In het begin ge
beurde het wel dat we de
yoghurt er stijf uithaalden.
Daar kun je dan niets meer
mee doen", bekent Muller.
Volgens Jo en Dinie is de be
langstelling voor boeren-yog-
hurt fors toegenomen. Ze
zien beide in yoghurt een
goed alternatief voor de
steeds minder rendabele
melkproduktie.
Onderdak
dividend over
hodd
la dd
vk
ok
85 1.30
91.206/1
84 30 13/1
87,30
87.70
85//1.35
113.80 2/1
103.50 14/1
ihold
107.10
10950
85 /660
161.00 6/1
139.00 13/1
akro
143.50
144.70
85/27.—d-
529.00 6/1
484.50 13/1
abn
520.00
520.50 f
84/85 5% sta
141.6012/1
140.70 2/1
141.40
141.20 l|
85/2.55
76.00 6/1
69.50 13/1
74.00
75.50 C
85/4.20
91.3016/1
85.00 13/1
90.50
9130 L
85/5.90
131005/1
127.20 14/1
aai r*dam c 130.00
130.50 r
85/ 4— 5% sta.
167.00 16/1
157.00 13/1
bolic
163.00X
163 00 r
85 5.20 d.
57505/1
51.7012/1
buhrm lal c 56.50
56 80
86 12.88
199 80 7/1
196.50 2/1
dordtM
198.00
199.00
85/3.60
266.00 16/1
235.00 13/1
248.00
249.00 1
85 2.75 n d
58.80 16/1
55.60 9/1
lokkar
58 50
58 80
81/3.50
14.107/1
11.30 2/1
fgh
13.30
13.40 l
85 6.50 ol 2%% Sta.
45.105/1
38.40 13/1
gitt-broec
40.90
41.30 P
85/3.50
178.005/1
1645013/1
166.50
167.50 L
85/7.40
116.50 6/1
108.00 15/1
hbg
108.00
108.50 t
85 2.50
43.80 5/1
29.70 13/1
hoogovani e 32.50
34 00 I
85 1.40
62508/1
56.00 12/1
huntdoug.
58.60
58 50 f
85 2.40
69.50 16/1
54.00 13/1
inlam.mul
68.00
69.50+
85/6.25
257.00 7/1
245.00 14/1
kluwer
24900
250.50 L
85/86 1.60
40 60 5/1
37.40 15/1
kim
37.40
38.50 r
85/5.-
164006/1
146 50 16/1
knp
154.00
153.00
65 12.80
212.8013/1
207.002/1
210.10
21130
85/2.40
81.406/1
78.50 12/1
7940+
80.10
85/8.50
200.50 16/1
182.0013/1
197.00
198.00
85 14.-
181.00 6/1
175.00 13/1
nedlloyd
176.20
177.00
85/3.40
13580 6/1
128.0012/1
nijv-Lcala
131.00
132.00+
85 10.-
477.00 5/1
391.00 12/1
426.00
428.00
426.0016/1
426.00 16/1
426.00
85 1.75
37.605/1
35.60 9/1
ommeren e
36.60
37.00
85/3.20
72.005/1
67.0013/1
70.20
71.00
85/2.-
45.207/1
43.00 12/1
44.60
45.10
85/2.92
96.50 16/1
94,00 2/1
95.70
96.50
85 220 4% st
139.1016/1
137.2012/1
rodamco
138.90
139.10
85/86 1.16
84.40 16/1
8240 2/1
83.40
84.40
78 4.40+5% st.a
49.9013/1
49.50 5/1
rorenlo
49.80
49.90
85/8.-
28.005/1
24.0013/1
vml-ilork
2600
26.20
85 14.82
528.00 6/1
5120014/1
umlever c
514 00
518,50
85/8.50
354,00 16/1
335.00 13/1
350.00
351.50
85/7.80
85.00 6/1
80 70 14/1
■eiunen
81.00
81.20
Minister Braks bezocht deze week de donderdag geopende
beurs Caravan Camping RAI '87, een tentoonstelling over
46.000 m2 met circa 225 exposanten. De beurs wordt gehou
den tot en met 20 januari. Tijdens zijn rondgang ontmoette
Braks de voorzitter van de Campingraad Wim Aantjes.
LONDEN De Britse premier Thatcher heefttk i
zend gereageerd op pleidooien van de opposite
strenger toezicht op de Londense financiële werfj1
„City". Zij reageerde daarmee op vragen van line
leider Neil Kinnock, die vooral waren ingegevejg
het schandaal rond de financiële praktijken vk.
drankenconcern Guinness. br
len
Thatcher zei dat het nog te vroeg is voor het overweg
veranderingen in het huidige systeem, waarbij het toeziet
financiële wereld wordt overgelaten aan de marktpartjPP
Volgens haar werkt het bestaande systeem daarvoor nog^ie
Guinness wordt verdacht van onwettige aandelentransa# s
erop waren gericht de koers van de eigen aandelen op ta60»
om zo concurrent Argyll uit te schakelen in de overnal a
van de Schotse whiskyfabrikant Distillers begin 1986. Jjvl
Labour-leider Kinnock vroeg de regering een instantiate
leven te roepen die vergelijkbaar is met de Securities |bal
change Commission (SEC) in de Verenigde Staten. Dez^®1
ling houdt toezicht op de Amerikaanse financiële markim
