ijpend tekort hoornvliezen
VIccr concurrentie
jn gezondheidszorg
Meer aanhoudingen
verwacht na dubbele
moord in Deventer
Aardschok je in Assen
Eeid&zQowianL
1'
WüBJ
ELSA LANCHESTER (84) OVERLEDEN
Zweedse componist
Larsson overleden
Kok verslaat
Lubbers als
politicus
van het jaar
Het was koud
en zonnig in
1986
INNENLAND
MAANDAG 29 DECEMBER 1986 PAGINA 3
rENT SCHIET
[AN IN HOOFD
LVARENBEEK De 21-jarige P. de J. uit
[irle is dit weekeinde tijdens schermutselingen
br een disco in Hilvarenbeek door een politie-
gel in het hoofd geraakt. Hij is opgenomen in
ziekenhuis in Tilburg. Zijn toestand is kri-
De politie was gevraagd om assistentie in
band met problemen bij de disco. Bij aan-
nst bleken buiten twaalf jongelui te staan,
i van hen maakte de twee politiemensen dui-
jijk dat hij een pistool bij zich had. Terwijl de
jitie probeerde daarover enige duidelijkheid te
gen maakte de rest van de groep volgens de
cier amok. Een waarschuwingsschot had
bhts tijdelijk effect. De politie voelde zich zo
reigd dat zij twee schoten loste. Daardoor
kte De J. levensgevaarlijk gewond. Met be-
p van de gemeentepolitie van Tilburg werden
volgens zeven mensen aangehouden.
Deel Zeeland
urenlang zonder
drinkwater
TERNEUZEN Oostelijk Zeeuws-
Vlaanderen, met daarin Hulst, Axel en
Terneuzen, heeft zaterdag urenlang
zonder drinkwater gezeten. Rond vier
uur 's middags viel de druk in het lei
dingnet weg. Na lang zoeken werd een
breuk in de transportleiding tussen
Sluiskil en Terneuzen gevonden.
Werknemers van de Watermaatschap
pij Zuidwest Nederland (WMZ) dicht
ten het lek. Rond zaterdagavond negen
uur kon de druk in de waterleiding in
oostelijk Zeeuws-Vlaanderen weer
worden opgevoerd. Volgens de WMZ is
het lek in de waterleiding ontstaan
door een spontane breuk.
Dees wil andere
honorering huisartsen
DEN HAAG Staatssecretaris Dees
van Volksgezondheid heeft voorge
steld huisartsen te honoreren naar het
aantal verrichtingen dat zij uitvoeren.
Nu krijgt de huisarts per ziekenfond
spatiënt een vast bedrag per jaar uit
gekeerd. De staatssecretaris zei dit gis
teren voor de Avro-radio. Voor de
medisch specialisten wil Dees een
„abonnementensysteem" in plaats van
betaling per ingreep zoals die nu
geldt. De staatsecreatris voelt verder
weinig voor het opzetten van com
merciële ziekenhuizen. Wel ziet Dees
wat in het marktgerichter, dus com
merciëler, „operen" van ziekenhui-
ASSEN In Assen is op
de ochtend van tweede
kerstdag, om twaalf minu
ten voor negen, een aard-
schokje gevoeld. Volgens
het KNMI in De Bilt had
de schok een kracht van
3,8 op de schaal van Rich
ter hetgeen niet meer op
veroorzaakt dan bijvoor
beeld trillend glaswerk.
Het was de eerste meer
dan gemiddelde schok die
het aardmagnetisch obser
vatorium van de KNMI in
Witteveen (gemeente Bei-
len) in zijn veertigjarig be
staan heeft geregistreerd.
De Assenaar drs. M. van
der Sluis, geograaf en do
cent milieukunde aan een
hbo in Groningen, heeft er
voor gepleit dat de rege
ring laat onderzoeken of de
aardschok is veroorzaakt
door de bodemdaling in
Groningen als gevolg van
het leeghalen van het gas-
veld Slochteren. Volgens
Van der Sluis moet ook
duidelijk worden of de tril
lingen de stabiliteit van de
zoutkoepels aantasten.
In tegenstelling tot het
KNMI meent de Asser geo
graaf dat de aardschok het
gevolg kan zijn van de
aardgaswinning omdat het
de enige verandering in de
ondergrond betreft van de
afgelopen twintig jaar. Het
gasveld is nu half leeg, als
dat verder leeg komt. kun
nen verder verschuiven en
kunnen er volgens hem
nieuwe trillingen en aard
schokken ontstaan, aldus
Van der Sluis.
JACHTTIJDEN TRANSPLANTATIES STEEDS LANGER
SSEN Ondanks de
iuccesvolle campagnes
lie ongelukken met
urwerk moeten voor-
;omen, saat nu al vast
lat het feestvuur dezer
lagen toch weer voor
iet nodige oogletsel zal
Tgen. De Hoornv Lies-
ichting Nederland in
n ziet dit met lede
)gen aan. Het tekort aan
hoornvlies het be-
hermende vliesje voor
iet oog is nijpend, al-
us woordvoerder Harry
"uipers van de stichting.
wachttijden voor
loornvliestransplantaties
orden met de dag lan-
iet omdat de capaciteit van
e daarin gespecialiseerde
iekenhuizen in Leiden, Rot-
rdam, Amsterdam, Utrecht,
venter, Nijmegen, Gronin-
ten en Stadskanaal ontoerei-
end zou zijn. Wel door het
tekort aan beschikbare ge-
onde hoornvliezen. De stich-
ing heeft het offensief geo-
nd en poogt nu zo snel mo-
lijk het aantal hoornvlies-
onoren te vergroten. Ofte-
j jvel mensen die middels een
Jonorcodicil toestemming ge-
fen om bij overlijden hun ei-
jen hoornvliezen beschik
baar te stellen voor trans-
blantaties.
.Jaarlijks worden in ons land
,jijfhonderd hoornvliestrans-
'plantaties verricht. Daar
e^taan tweehonderd patiënten
j^egenover die niet geholpen
runnen worden door het gro
yne tekort aan hoornvliezen.
a.En dan gaat het alleen nog
z(paar om zeer urgente geval-
njen. In werkelijkheid is de
piroep die niet kan worden
jfeholpen, veel groter", weet
JCuipers. Afwijkingen of ver-
Een hoornvliestransplantaiie is een heel precies „werkje".
wondingen aan de hoornvlie
zen zijn een van de meest
voorkomende oorzaken van
blindheid. Kuipers schat het
aantal mensen dat niet of
zeer slecht kan zien als ge
volg van onregelmatigheden
in de hoornvliezen op enkele
duizenden. „Als er proble
men zijn met de hoornvlie
zen van beide ogen dan kan
de patiënt alleen nog maar
net het verschil tussen licht
en donker onderscheiden. Hij
kan dan hooguit wat schim
men waarnemen". Dertig
procent van de hiaten in het
menselijk hoornvlies wordt
veroorzaakt door ongeluk
ken, vooral met vuurwerk.
Andere oorzaken zijn ziekten
(infecties) en erfelijke afwij
kingen.
Genezing
Blinden en slechtzienden met
een afwijking aan de hoorn
vliezen hebben na een trans
plantatie een zeer grote kans
op genezing. Kuipers: „Ruim
93 procent van de hoornvlie
stransplantaties slaagt volle
dig. De patiënt wordt beter;
gaat weer goed zien. Een
paar jaar geleden lag dat per
centage nog op vijftig. De
ontwikkelingen zijn zeer
hard gegaan; de technieken
zijn sterk verbeterd".
De praktijk heeft geleerd dat
weinig mensen staan te trap
pelen om na overlijden hun
hoornvliezen beschikbaar te
stellen. „Het heeft iets engs",
vermoedt Kuipers. „Met het
beschikbaar stellen van nie
ren en het hart hebben de
meeste mensen veel minder
moeite. Misschien is dat ook
wel iets bekender. Velen
denken dat verwijdering van
het hoornvlies bij een overle
dene een zichtbare vermin
king geeft. Onzin. Het oog
wordt zeker niet uit de oog
kas gehaald. Na verwijdering
van het hoornvlies wordt de
natuurlijke bolling van het
oog onzichtbaar hefsteld en
worden de oogleden zorgvul
dig gesloten. De nabestaan
den zien dan ook niets van
de hoornvliesverwijdering".
„En dan is er nog het misver
stand dat lang niet alle
hoornvliezen geschikt zijn.
Laat ik het zo stellen: er zijn
er niet veel die niet geschikt
zijn. Ja, hoornvliezen van ou
deren zijn net zo goed als die
van jongeren. En er is ook
niet het geringste bezwaar te
gen hoornvliezen van men
sen die een bril hebben ge
dragen".
Het streven van de stichting
is er in de eerste plaats op ge
richt het totaal aantal donor-
codicils fors te laten stijgen.
Daarbij hoopt de organisatie
vurig dat de groep die te
kennen geeft ook de hoorn
vliezen beschikbaar te stellen
aan de medici groter wordt.
„Het liefst hebben we dat
mensen de arts zelf laten kie
zen. Met andere woorden:
mensen geven artsen de mo
gelijkheid om zelf te beslissen
wat ze nodig hebben. Helaas
zijn er nu meestal nog te veel
beperkingen. Bijvoorbeeld
onduidelijk ingevulde codi
cils. Of slechte afspraken met
familie of nabestaanden".
De Hoornvliesstichting Ne
derland is te bereiken via
Harry Kuipers, postbus 470,
9400 AL Assen. Telefoon:
05920-56511.
GOOS DE BOER
:<&ATSSECRETARIS DEES OPPERT MOGELIJKE HERVORMINGEN
«N HAAG Staatssecreta-
20 Dees (Volksgezondheid)
ojrweegt meer concurrentie
Üe gezondheidszorg door te
uren. Ziekenfondsen zouden
«mogelijkheid moeten heb-
4 te kiezen met welke arts
«Willen samenwerken. Daar-
,yr zouden zij de samenwer-
kunnen beperken tot de
kostenbewuste medici.
Nu zijn ze nog verplicht decla
raties van alle artsen te accep
teren.
Deze maatregel zou de vraag
naar gezondheidszorg kunnen
afremmen, mede omdat de
huisarts geprikkeld wordt zo
weinig mogelijk door te ver
wijzen naar de specialist, aldus
een woordvoerder van het mi
nisterie van welzijn, volksge-
ndweerlieden uit Vorden en Deventer waren dit weekeinde
erhalf uur bezig om een bekneld geraakte bestuurder uit het
van zijn vrachtwagen te verlossen. De man was in Vorden in
slip geraakt en uit de bocht gevlogen. Hij kon na zijn bevrij-
op eigen kracht naar de ziekenwagen lopen.
zondheid en cultuur. „Wat nog
al eens voorkomt, is dat de pa
tiënt aandringt op specialisti
sche behandeling, terwijl de
huisarts heeft vastgesteld dat
hij eigenlijk niets mankeert.
Vroeger was de arts de man
die het allemaal wist. maar de
patiënt is steeds mondiger ge
worden".
Het ministerie benadrukt ech
ter dat Dees slechts mogelijk
heden geopperd heeft. Pas als
de commissie Dekker dit voor
jaar met een advies over de
structuur van de gezondheids
zorg komt, zal Dees zijn beleid
daadwerkelijk gaan bepalen,
aldus de woordvoerder.
Voor de Avro-radio heeft Dees
zich gisteren tamelijk gedetail
leerd uitgelaten over mogelij
ke hervormingen in de ge
zondheidszorg. Om de kosten
zo laag mogelijk te houden zou
het systeem van een vaste
jaarlijkse vergoeding per zie
kenfondspatiënt overboord ge
zet kunnen worden, aldus de
staatssecretaris. Huisartsen
zouden gehonoreerd kunnen
worden naar het aantal ver
richtingen dat zij uitvoeren.
Daarvoor moet ook voor
fondspatiënten een tarief inge
steld worden gebaseerd op het
gemiddeld aantal bezoeken per
jaar. Zo'n systeem geldt al
voor de particulier verzekerde.
Voor de specialisten zou een
precies omgekeerde maatregel
doorgevoerd kunnen worden,
aldus Dees. Nu worden zij nog
betaald per ingreep, waardoor
zij financieel gebaat zijn bij
een langdurige en ingewikkel
de behandeling. In plaats hier
van wil Dees een soort abon
nementensysteem.
Dees voelt weinig voor het op
zetten van commerciële zie
kenhuizen. Wel wil hij in het
bestaande systeem financiële
prikkels en een vorm van con
currentie inbouwen, waardoor
ziekenhuizen ertoe aangezet
worden zo goedkoop mogelijk
te werken. Hierdoor zou een
kruising tussen commerciële
en door de overheid geregu
leerde gezondheidszorg tot
stand kunnen komen, aldus
Dees.
-
VtïJ
Uitgebrand
Deze doe-het-zelfhal in het Brabantse Nuenen brandde in de nacht van zaterdag op zondag geheel
uit. De brand werd rond half een ontdekt, maar door een technische storing bij het alarmnummer
arriveerde de brandweer pas een half uur later. De schade loopt in de miljoenen. De oorzaak is
onbekend.
DEVENTER Het on
derzoek naar de moord op
twee personeelsleden van
de Bondsspaarbank aan
de Zwolseweg in Deven
ter op kerstavond vordert
gestaag. Maar er zijn nog
geen volledige bekente
nissen afgelegd door de
20-jarige hoofdverdachte
E.C., zijn 26-jarige broer
Y.C. en hun 60-jarige va
der K.C. Het drietal is
vandaag voorgeleid aan
de officier van justitie in
Zutphen. Commissaris
Scholten van de Deventer
politie sluit niet uit dat er
in de loop van deze week
nog meer aanhoudingen
verricht zullen worden.
..We zitten op de goede weg",
aldus Scholten. „De verdach
ten stellen zich redelijk coöpe
ratief op. Maar wat de details
betreft hebben we nog niet al
les op een rij".
De dubbele moord heeft vol
gens Scholten bij de Turkse
buurtbewoners van de van
oorsprong Turkse verdachten
geleid tot vrees voor mogelijke
wraakacties. Een wijkagent
heeft zaterdag poolshoogte ge
nomen bij enkele Turkse fami
lies in de wijk, maar van con
crete bedreigingen of verhoog
de spanning was volgens hem
geen sprake. De Nederlandse
familie Croese, die evenals de
verdachten aan de Middelweg
woont, kreeg zaterdag zeven
telefonische bedreigingen te
slikken. Omdat hun naam
evenals die van de verdachten
met een C. begint, dachten de
anonieme opbellers met de
overvallers van doen te heb
ben. „Je weet niet wat je over
komt", vertelde mevrouw
Gerda Croese. „Ik ben nog
nooit met de dood bedreigd en
zaterdag was het ineens raak,
aan één stuk door". Kreten als
„moordenaar" en „we komen
je afmaken" deden het echt
paar besluiten de telefoonstek
ker uit het contact te trekken
en de kinderen het weekeinde
bij oma onder te brengen.
Meer dan een kwart van de dit
jaar 200 bankovervallen in Ne
derland ging met geweld ge
paard. De traumatische erva
ringen met de steeds grovere
vormen die dat geweld aan
neemt (gijzeling, moord) doet
een groeiend aantal betrokken
bankemployés in de wao be
landen
HEMELS
W VA0UV/1S
wATje NCÊMT 6EN
~7kLS Vfe HET VAKANTIE GAAsfl
(Hear it EüALNoerre Mee"
LOS ANGELES Elsa Lan-
chester, de Britse actrice die in
de dertiger, veertiger en vijfti
ger jaren internationaal be
kendheid verwierf met haar
komische rollen en excentrie
ke vertolkingen zoals in „The
Bride of Frankenstein", is het
afgelopen weekeinde op 84-ja-
rige leeftijd overleden. De we
duwe van acteur Charles
Laughton overleed ten gevolge
van een zware longontsteking
in een particulier ziekenhuis
in het Engelse Woodland Hills.
In haar filmcarrière verwierf
Elsa Lanchester vooral be
kendheid door haar rollen in
films als „The Bride of Fran
kenstein" (1935), „David Cop-
perfield" (1935), „The Spiral
Staircase" (1945), „Witness for
the Prosecution" (1957), „Mary
Poppins" (1964), „Murder by
Death" (1976) en vele andere.
Zij werd op 28 oktober 1902 als
Elizabeth Sullivan in Lewis-
ham, Engeland, geboren. Op
16-jarige leeftijd begon zij haar
carrière in een kindertheater
in Soho, Londen. Ook heeft zij
een tijd deel uitgemaakt van
de dansgroep van Isadora
Duncan in Parijs.
In 1927 maakte' zij haar film
debuut, in de Britse film „One
of the Best". In 1929 trouwde
zij met Charles Laughton en
verhuisde met hem in 1934
naar Hollywood. Met haar
man speelde zij in „Rem
brandt" en „Henry VIII", voor
welke laatste film hij een Aca
demy Award ontving. Laugh
ton stierf in 1962.
Elsa Lanchester kreeg een Os
carnominatie voor haar rollen
in „Come to the Stable" (1949)
en „Witness for the Prosecu
tion" (1957). In 1939 werden
haar memoires gepubliceerd
onder de titel „Charles and I".
Het stel is 30 jaar lang ge
trouwd geweest, ondanks het
feit dat Laughton homosek
sueel was, hetgeen pas na zijn
dood algemeen bekend werd.
Na de publicatie van de door
Charles Higham geschreven
biografie van haar echtgenoot
in 1976 deed Elsa Lanchester
de aard van hun relatie uit de
doeken. Ook in haar tweede
boek, „Elsa Lanchester Her
self", dat in 1983 uitkwam,
schreef zij openlijk over de ho
moseksualiteit van haar man.
HELSINGBORG De Zweedse componist Lars-Erik Larsson is
zaterdag op 78-jarige leeftijd overleden in zijn woonplaats Hel-
singborg. De op 15 mei 1908 in Akarp (bij Lund) geboren Lars-
Erik Vilner Larsson geniet vooral bekendheid in de Scandinavi
sche landen. Hij wordt beschouwd als de laatste Zweedse natio
nale romanticus in het voetspoor van C. Nielsen en Jean Sibeli
us. Van 1925 tot 1929 studeerde hij aan de Zweedse muziekaca
demie in Stockholm. Hij vervolgde zijn opleiding in Wenen en
Leipzig bij Alban Berg en Fritz Reuter. Larsson won in 1934 de
prijs van het Internationale Genootschap voor Hedendaagse Mu
ziek (ICSM) voor zijn symphonie voor snaarinstrumenten. Drie
jaar later volgde zijn benoeming als directeur van de Zweedse
radio en vanaf 1947 doceerde hij compositie aan de muziekaca
demie in Stockholm. Larsson schreef orkest-, kamer-, opera-, en
filmmuziek. Voorts schreef hij liederen voor koren en de opera
„Prinsessan av Cypern".
Schrijver John Macdonald overleden
NEW YORK De Amerikaanse schrijver John Macdonald is
gisteren op 70 jarige leeftijd overleden. Macdonald overleed na
dat zich complicaties hadden voorgedaan na een hartoperatie.
Macdonald werd vooral bekend door de vele tientallen detecti
ves, die hij schreef. Daaronder zijn 21 detectives waarin Travis
McGee de hoofdrol speelt. In 1972 kreeg hij de Amerikaanse
Grand-Masterprijs voor zijn detectives. Jaren eerder, in 1955,
ste korte vei'
I zijn verfilmd.
(ADVERTENTIE)
De kantoren van de Belastingdienst
zijn vrijdag 2 januari gesloten.
Dit geldt ook voor de BelastingTelefoon.
De douaneposten zijn 2 januari wel geopend.
Publikatic van de bclasóngdici
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De parle
mentaire pers heeft PvdA-
fractieleider Wim Kok uitge
roepen tot beste politicus van
het jaar 1986. Bij deze tradi
tionele, door het weekblad
De Tijd georganiseerde ver
kiezing, werd premier Ruud
Lubbers (drievoudig titelver
dediger) tweede en D66-frac-
tieleider Hans van Mierlo
derde. Vorig jaar gaven de
parlementaire journalisten
Kok als aankomend politicus
al een zesde plaats op de lijst
van „politici van het jaar".
Voor het eerst mochten de
journalisten ook een „politie
ke kneus van het jaar" aan
wijzen. De hoogste plaats in
deze categorie behaalde mi
nister Rudolf de Korte (Eco
nomische Zaken). Tweede
werd CDA-fractieleider Bert
de Vries en derde minister
Cees van Dijk (Binnenlandse
Zaken).
Volgens de parlementaire
pers vormt Wim Kok een se
rieuze bedreiging voor de po
pulariteit van Ruud Lubbers.
Een vair de deelnemers aan
de enquête noemde hem
,een linkse Lubbers in op
mars". De „kneus" Rudolf de
Korte werd onder meer aan
geduid als „klungelaar", „hol
vat" en „ballon met gebak
ken lucht", die „eindelijk ge
struikeld is over zijn populis
me". Bert de Vries wordt
veelal als „kleurloos", „grijs"
of „verre van inspirerend"
aangeduid en van minister
Van Dijk zegt een journalist:
,Die man is zo rechtlijnig,
dat hij bij een wandeling
langs de evenaar ongemerkt
de aarde zou verlaten".
PREMIER LUBBERS
OVER 1987:
Niet-materiële
kwesties
belangrijk
binnen coalitie
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De kracht
proef voor de regeringspartij
en CDA en VVD zal in het
nieuwe jaar bestaan uit drie
onderdelen: in de eerste plaats
het beheersen van de niet-ma-
teriele zaken zoals euthanasie
en vervolgens het verder op
bouwen van de economie en
het handhaven van de sociale
inspanningen. Dit heeft pre
mier Lubbers gistermiddag ge
zegd in een interview met de
Avro-radio. waarin hij voor
uitblikte naar 1987.
De premier stelde vast dat het
de VVD moeilijk valt „afzon
derlijk een politiek gezicht te
tonen". Een groot probleem i
voor de liberalen is volgens I
hem dat zij er niet zeker van 1
zijn of zij een groot aantal
CDA-stemmers terug naar de
VVD zullen kunnen lokken
het CDA weer met de
PvdA zou gaan regeren. Ove
rigens verwacht Lubbers dat
de statenverkiezingen van 18
maart geen consequenties zul
len hebben voor de samenwer
king van CDA en VVD, ook
niet als de VVD opnieuw zou
verliezen. „Ons kabinet is
goed op dreef gekomen", aldus
de premier. Over de nieuwe
PvdA-leider Wim Kok zei hij
onder meer: „Kok is verstan
dig begonnen door niet zo
hoog van de toren te blazen".
DE BILT Het is dit jaar
weerkundig gesproken koud
geweest. Grootste boosdoener
was februari, hoewel ook april
eii september ervoor hebben
gezorgd dat de temperatuur la
ger was dan gemiddeld. De re
latief mooie maanden mei,
juni, oktober en november
hebben dat niet kunnen voor
komen, zo concludeert het
KNMI in zijn jaaroverzicht.
Gemiddeld over het land kan
van een vrij zonnig 1986 wor
den gesproken. Gemiddeld,
want er waren grote regionale
verschillen. Zo werd in het
noordwesten op sommige i
plaatsen meer dan 150 uur ex-
tra zonneschijn geregistreerd.
In het noordoosten daarente
gen kwam men plaatselijk en
kele tientallen uren zon te
kort.
Wat de neerslag betreft ver
toonde het afgelopen jaar wat
het KNMI betreft geen grote
afwijkingen van wat als nor
maal geldt. Ook hier wederom
verschillen per streek. In het
noordoosten was het het
droogst, met tot eind novem
ber vijftig millimeter te weinig
neerslag. Zuid-oost Brabant
kreeg de meeste neerslag te
verwerken: vijftig millimeter
teveel.
De zomer vertoonde wat
droogte en neerslag betreft
grote contrasten
