ruimtevaart
vleugellam
Westerse
BUITENLAND«aai
I
LEIDSE COURANT ZATERDAG 27 DECEMBER
Strijd in Suriname
In Suriname kondigden de autoriteiten op 1 december
de noodtoestand af in het oosten van Suriname. Aan
leiding: de bloedige strijd van het nationale leger met
het junglecommando van Ronnie Brunswijk. Ex-pre-
mier Chin A Sen kwam naar Suriname voor overleg
met Brunswijk. Intussen ging het leger van Bouterse in
de tegenaanval, waarbij honderden bosnegers de
dood vonden. Duizenden vluchtten uit Oost-Suriname
naar Frans-Guyana.
Rijnvuil
Massale vissterfte en stopzetting van de inname van
drinkwater waren het gevolg van een ernstige vervui
ling van de Rijn, nadat bluswater van een brand bij de
Zwitserse fabriek Sandoz in de Rijn was geloosd. Bo
vendien bleek het chemisch concern Ciba Geigy in
sectenbestrijdingsmiddelen, zoals atrazine in de rivier
te dumpen. Bij BASF-chemie ontstond kort daarop
een lek, waardoor nogmaals een gifstroom richting
Noordzee dreef. Ook kwam een kleine hoeveelheid
van het uiterst giftige dioxine in de Rijn terecht. De
landen grenzend aan de „biologisch dode" Rijn eisten
harde preventieve maatregelen en miljoenen guldens
schadevergoeding. De foto laat zien hoe een poging
wordt ondernomen de bodem van de rivier weer
schoon te krijgen.
Voerstreek
José Hapart, op de foto
omringd door politieman
nen- en verslaggevers, is
loco-burgemeester van
de Belgische gemeente
Voeren gebleven. De mi
nister van binnenlandse
zaken Nothomb moest in
oktober ontslag nemen,
nadat de door hem voor
gestelde kandidaat Roger
Wijnants weigerde burge
meester van Voeren te
worden, als die gemeente
niet naar het Franstalige
Luik terug zou gaan. Hel
aangekondigde ontslag
van het gehele kabinet
Martens werd door ko
ning Boudewijn niet ge
accepteerd. Hapart mag
volgens de rechtbank
geen burgemeester zijn,
omdat hij onvoldoende
Nederlands spreekt.
Top werd flop
De topontmoeting tussen
de Amerikaanse presi
dent Reagan en Sovjet-
partijleider Gorbatsjov,
op 10 en 11 oktober in
het IJslandse Reykjavik,
bracht geen ontwape
ningsakkoord. Een ak
koord was in eerste in
stantie ook niet de be
doeling, maar door het
vlotte overleg begon het
er sterk op te lijken dat
de VS en de Sovjet-Unie
het eens konden worden.
Het Amerikaanse project
voor een ruimteschild
(SDI) bleek echter een
niet te nemen hindernis.
De Rus kon daar blijkens
de foto niet zo om treu
ren; Reagan kijkt verbit
terd. Het voor 1986 afge
sproken bezoek van par
tijleider Gorbatsjov aan
de Verenigde Staten lijkt
voorlopig van de baan.
Machel
verongelukt
De Mozambiquaanse pre
sident Samora Machel
(52) kwam op 20 oktober
bij een vliegtuigongeluk
boven Zuid-Afrika om het
leven. De Frontlijnstaten
beschuldigden Pretoria
ervan de hand te hebben
gehad in de dood van de
charismatische leider,
maar de bewijzen ontbre
ken. De dood van Machel
kwam op het moment dat
de burgeroorlog tussen
het leger en de door
Zuid-Afrika gesteunde
MNR-rebellen weer was
opgelaaid. Het verdriet
tijdens de ceremoniële
begrafenis was dan ook
groot. Machel werd opge-
volqd door Joaquim Chis-
sano.
Aanval op
Libië
De Verenigde Staten
voerden medio april een
aanval uit op de Libische
steden Tripoli en Bengha
zi. De aanleiding was een
aanslag op de Westduitse
discotheek La Belle (foto)
waarbij een Amerikaan
en een Duitse vrouw om
het leven kwamen en
waarvoor Libië verant
woordelijk werd gesteld.
Volgens de Verenigde
Staten was de aanval be
doeld als een waarschu
wing aan alle landen die
terroristen steunen. Maar
afgezien van Groot-Brit-
tannië, waren de wester
se bondgenoten van de
VS niet zo ingenomen
met de Amerikaanse ac
tie.
1986
Het jaar dat eigenlijk in het te
ken had moeten staan van het
zilveren jubileum van de be
mande ruimtevaart, werd een
regelrechte ramp, althans voor
de Verenigde Staten en West-
-Europa. Het vergaan van de
Amerikaanse ruimtependel
Challenger op 28 januari, de
ontploffingen van een Titan- en
een Delta-raket en de mislukte
lancering van de Europese ra
ket Ariane V18 op 30 mei, leg
den zowel het Amerikaanse als
het Europese ruimteprogram
ma vrijwel lam. Al zagen NASA
en ESA nog wel kans uiterst
boeiende resultaten te boeken
met hun verkenningen diep
in de ruimte van de Komeet
van Halley en de planeet Ura
nus met zijn zeer opmerkelijke
satellietenfamilie.
Op het gebied van de beman
de ruimtevaart stond daar in
feite alleen maar het succes te
genover van het nieuwe Russi
sche ruimtestation Mir, hoewel
ook daarmee niet alles even
soepel verliep. Maar de Rus
sen kwamen in elk geval tot
successen het per Sojoez-
-cabine op en neer pendelen
tussen de Mir en de oude Sal-
joet-7 door de kosmonauten
Kizim en Solovjev was zelfs
een tamelijk spectaculair
nieuwtje en de Chinezen
boekten succes met hun Lan-
ge-Marsraketten, zoals op hun
beurt de Japanners met hun
nieuwe H1-raket een voortref
felijk resultaat behaalden.
Het Ariane-programma zal in
1987 kunnen worden hervat,
tenminste als de Europese
technici kans zien de betrouw
baarheid van het ontstekings
mechanisme in de motor flink
op te voeren. De Delta heeft in
Amerika al weer gevlogen
en met succes de Titan
zal volgend jaar *ook wel weer
zijn werk kunnen doen, maar
de resterende drie ruimtepen
dels blijven ook in 1987 nog
aan de grond en het lijkt vrij
wel uitgesloten dat het officiële
NASA-schema voor de hervat
ting van de Amerikaanse be
mande ruimtevaart zal kunnen
worden gehaald.
OVERVERMOEID
Bovendien weet men nu hoe
gevaarlijk het is om je te laten
opjagen door lanceringssche
ma's! De Challenger spatte
eind januari uit elkaar, maar
het had maar weinig gescheeld
of dik twee weken eerder was
het al misgegaan met de Co
lumbia. Oververmoeide techni
ci lieten vlak voor de lancering
8200 kilo vloeibare zuurstof
weglopen uit de grote brand
stoftank tegen de buik van de
shuttle. Slechts 31 seconden
voor de lancering werd het af-
tellen automatisch afgebroken,
niet omdat men de onbedoel
de zuurstofdumping had ont
dekt, maar omdat als gevolg
daarvan een opvallende tem
peratuurdaling in de inlaat van
een van de hoofdmotoren op
trad Was de lancering
doorgegaan, dan had die tot
een ramp kunnen leiden. Het is
in de Amerikaanse ruimtevaart
blijven rommelen sinds het
drama met de Challenger; een
ramp die aan de zeven inzit
tenden van het toestel het le
ven kostte. De chaos die uit de
catastrofe voortvloeide is nog
lang geen verleden tijd.
Natuurlijk, er zijn later dit jaar
met de lancering van een
Delta en een stokoude At
las een paar aardige suc
cessen geboekt. Was dat dan
niet het tastbare en hoopge
vende begin van een herstel
periode waarin moet worden
aangetoond dat het allemaal
weer de goede kant uitgaat?
Die vraag is snel beantwoord:
het succes van die lanceringen
zegt niets. Of het moest zijn
dat de Amerikanen voor het in
de ruimte brengen van een
nieuwe, peperdure weersatel-
liet, uit bittere noodzaak ge
bruik hebben gemaakt van een
hoogbejaarde Atlas-raket die
nog net niet roestig was. Daar
aan mankeerde zoveel dat de
start zestien keer moest wor
den uitgesteld. Wat een vertra
ging van ongeveer een jaar op
leverde. Dat het museumstuk
het uiteindelijk ook nog bleek
te dóen, was mooi meegeno
men, maar kan achteraf toch
moeilijk als een keerpunt in de
Amerikaanse ruimtevaartmisè
re worden beschouwd.
AFSCHUWELIJK
Voor de rest blijft het nog altijd
ongelooflijk rommelen bij
NASA, het regeringsbureau
dat eens Washingtons parade
paard was, dat een hoofdrol
vertolkte bij het demonstreren
van Amerika's vrijwel onaan
tastbare positie op het terrein
van moderne supertechnolo
gie. Er mag dan besloten zijn
tot de bouw van een nieuwe
ruimtependel ter vervanging
van de Challenger, maar de
kans lijkt groot dat NASA die
voor het overgrote deel uit het
eigen budget zal moeten beta
len. En dat gaat dan ten koste
van de meer wetenschappelijk
gerichte aspecten van de Ame
rikaanse ruimtevaart. Nu al zijn
er elf grote en een tiental klei
nere Spacelab-missies ge
schrapt. NASA's directeur voor
wetenschappelijke projecten,
Burton Edelson, zegt: „Het
heeft geen enkele zin het te
verbloemen: dit is gewoon een
afschuwelijke toestand".
Kort voordat Challenger zijn
bittere einde vond boven Cape
Canaveral, stonden er voor de
jaren 1986-'92 in totaal 145
shuttle-lanceringen op het pro
gramma en vijftig daarvan wa
ren wetenschappelijke of tech
nologische ondernemingen. Nu
wordt er voor diezelfde periode
gerekend op 63 ruimtependel-
vluchten en daarvan zullen er
hooguit negentien iets met we
tenschappelijk of technolo
gisch onderzoek te maken
hebben. Veel projecten, waar
aan intussen jarenlang is ge
werkt, worden (of zijn al) ge
woon geschrapt.
Er wordt wel gestudeerd op
nieuwe programma's, maar
dan toch steeds met in het
achterhoofd de gedachte dat
het waarschijnlijk toch wel
(weer) niet zal doorgaan. De
recente succesjes zijn dan ook
niet bij machte om het enthou
siasme weer echt op gang te
brengen. De plannen voor het
in de jaren negentig te realise
ren ruimtestation doen dat
trouwens ook nauwelijks. Er is
nogal wat kritiek geleverd op
de opzet en met name de vei
ligheid van dat project ook
van de kant van het astronau
tencorps en sinds kort
staat vast dat het station in
eerste instantie een aanzienlij
eenvoudiger opzet zal
dan aanvankelijk de bedoelin
ADELAAR
Kortom, de eens zo soepel lo
pende Amerikaanse ruimte
vaartmachinerie lijkt te zij
vastgelopen. Slechts een enke
Ie keer blijken er in Washing
ton en Houston nog mense
rond te lopen met ideeër
Maar die slaan dan op een ge
geven moment door ee
kennelijk plotseling optreden
gebrek aan werkelijkheids
zin weer helemaal op h<
door plannen te publicere
over permanente kolonisati
van maan en mars voor h<
jaar 2020, terwijl men b
NASA op het ogenblik al ziels
gelukkig is met de geslaagd
lancering van een oude, op d
technologie van de jaren vijfti
gebaseerde wegwerpraket.
Sommigen hebben die planne
weliswaar een schoolvoorbeel
genoemd van een „uitstekend
visie", anderen daarentege
hebben ze afgedaan als onwt
zenlijke fantasieën waar ni(
mand iets mee opschiet.
De fenix van de Amerikaans
ruimtevaart is dus nog lanl
niet uit zijn as herrezen. En a
hij uiteindelijk toch uit die a
verrijst, dan zal meteen oc
blijken dat hij een adelaar
geworden, met in zijn scherf
klauwen de pijlen van Reagar
droom, het SDI-project. T
dens een van de eerste ruimt
pendel-missies bijvoorbee
zal het door Europa gebouwc
Spacelab-laboratorium niet g<
bruikt worden voor zuiver w<
tenschappelijke doeleinde
maar dienst doen als centra
proefgebied voor een lase
straalexperiment in het kad<
van het Star-Warsprogramm
En in Europa verzucht me
„Als we dat van tevoren gew<
ten hadden
SJOERD VAN DER WEF
Rote Armee weer actief
West-Duitsland en Frankrijk werden geteisterd door een oplevin
van de stadsterreur. Zo werd in juli een topman van Siemens b
een bomaanslag in München gedood. Zijn gepantserde auti
werd totaal geruïneerd. In oktober werd de hoge Duitse ambte
naar Gerold von Braumühl op straat doodgeschoten; hij was di
recteur van het bureau voor Oost-Westbetrekkingen. Voor beid
aanslagen heeft de Rote Armee Fraktion de verantwoordelijkhei
opgeëist. De Franse extremistische organisatie Action Direct
schoot in oktober de Renault-topman Georges Besse voor zij
woning neer. In juli pleegde Action Directe een aanslag op ee
politiebureau, waarbij een inspecteur het leven liet.
Wapens voor Contra's
Op 5 oktober werd boven Ni
caragua een vliegtuigje neer
geschoten. De enige overle
vende, de 45-jarige Amerikaan
Eugene Hasenfus, werd gevan
gengenomen en geboeid afge
voerd. Uit wapens en docu
menten die in het toestel wer
den gevonden bleek dat de
Amerikaanse inlichtingendienst
CIA geregeld grote hoeveelhe
den wapens aan de Nicara
guaanse opstandelingen, de
Contra's leverde. Ook met het
neergeschoten toestel werden
wapens vervoerd. Hasenfus
werd tot dertig jaar cel veroor
deeld door een Nicaraguaans
volkstribunaal, maar hoopt op
gratie.
"T
