Hoed af voor „grote broer" Lubbers
Minister kiest voor
guurste variant van
hoge-snelheidsspoor
Snuffelmolecuul slaat
drie vliegen in één klap
VVD VOLGT ADVIES OP VAN WIEGEL
DE HAKEN EN OGEN AAN EEN
BAANBREKENDE MEDISCHE TECHNIEK
klNNENLAND CeidócSowumt
ZATERDAG 20 DECEMBER 1986 PAGINA 7
•EN HAAG De VVD heeft de afgelo-
len tijd, in navolging van het CDA, fegio-
tale manifestaties belegd. Vorige week
naandag werd de derde en voorlopig laat-
;te gehouden. Na het zuidelijke Weert en
iet centraal gelegen Woudenberg was nu
iet noordelijke Leeuwarden aan de beurt.
)e oorspronkeljke bedoeling van deze bij-,
lenkomsten was de achterban te laten
zien dat de VVD de troubles uit de nada-
icen van Ed Nijpels echt helemaal te bo
ven is.
Zoals bekend viel die strategie enigszins
|n het water door de staatsrechtelijke „uit-
felijer" van vice-premier De Korte in
Woudenberg. In Leeuwarden, waar we
derom alle persplaatsen waren bezet, wil
de de VVD in geen geval een reprise bele
den van het drama in het Utrechtse. Een
.etentje bij Hans Wiegel, commissaris der
'koningin in Friesland, dat eerst een beetje
ils verplicht nummer was gezien, werd
tu door Voorhoeve en De Korte gretig
iangegrepen om advies te vragen.
)e raad van de Grote Ijsmeester luidde
lat de VVD onder dit soort barre omstan-
ligheden pal naast het CDA moet gaan
aan. „Het liefst er schuin onder, dan sta
droog" hield Wiegel ze voor. „Schurk in
lik geval flink tegen ze aan. Identificeer
je met hun politiek. Dat is de politiek van
de sterkste. En die sterkste heet Lubbers.
Om te overleven moet je bij hem in de
buurt blijven".
In oren geknoopt
Fractieleider Joris Voorhoeve heeft dit
heel goed in de oren geknoopt, zo blijkt
vandaag uit een interview in onze krant.
Het beetje kritiek dat de VVD nog op pre
mier Lubbers had, omdat hij De Korte
vanwege zijn Woudenbergshow in de
Tweede Kamer had „afgedroogd", is ge
smolten als sneeuw in de zon. Sprak
Voorhoeve eerst nog over een „koele ver
houding" tussen CDA en VVD in het ka
binet, nu heeft hij het plots „over een za
kelijke samenwerking die goed was en is".
Ook de gele kaart die Lubbers in de Ka
mer aan De Korte toonde, door te zeggen
dat zijn uitspraken in de categorie „eens
en niet meer" vielen, vermag nauwelijks
kritiek uit te lokken. Jazeker, Voorhoeve
weet wel dat de premier volgens de
grondwet alleen maar degene is „die in de
ministerraad de hamer mag hanteren en
die bij politieke hoofdzaken namens de
gehele ploeg in het parlement mag optre
den". En hij weet ook dat het uitdelen van
openbare waarschuwingen beslist niét één
van Lubbers' bevoegdheden is. Die komt
toe aan de Tweede Kamer, als controleur
van de regering. De volksvertegenwoordi
ging kan een minister bij motie duidelijk
maken dat bepaalde daden van hem of
haar niet op prijs gesteld worden. In een
land als West-Duitsland is dat anders ge
regeld. Daar kan de „Bundeskanzler" een
lid van zijn kabinet ontslaan wanneer hij
wil.
En Voorhoeve ziet het heel goed: „Lub
bers ontwikkelt zich in de richting van
een kanselier". Maar dit alles is voor de
fractieleider geen reden te proberen de
macht van de premier in te dammen. „Ik
zou niet weten hoe dat zou moeten. Het is
allemaal gewoonterecht," zegt hij met een
ontwapenende eerlijkheid.
Voorhoeve wijst erop dat de opwaardering
van het premierschap te maken heeft met
de Europese topconferenties. Daar ont
moet Lubbers machtige regeringsleiders
als Kohl en Thatcher en dus moet hij mee
kunnen beslissen als het gaat om buiten
landse politiek en Europees landbouwbe
leid. Welnu, redeneert Voorhoeve, die
ontwikkeling kan de VVD nu eenmaal
niet terugdraaien.
Evenmin hebben de liberalen bezwaar te
gen het feit dat een ambtenaar van Lub
bers, zonder zich bekend te maken, de
speeches van De Korte in Weert, Wou
denberg en Leeuwarden op een bandre
corder heeft opgenomen. „Big Brother is
watching you", grapte men in politiek
Den Haag. Maar Voorhoeve zegt: „Als de
Rijksvoorlichtingsdienst die speeches op
de band wil opnemen, moet zij dat doen.
Ik hoop dat men er nog wat van op
steekt."
Niet schoppen
Met andere woorden: de VVD neemt lie
ver de hoed af voor Grote Broer Lubbers
dan een confrontatie met hem aan te
gaan. Maar hoe moet dat ooit een herstel
van de electorale positie van de VVD op
leveren? Het opspelen van beleidsproble
men is ook al niet mogelijk. Immers, in de
Wiegeliaanse theorie moet de partij zich
vereenzelvigen met de CDA-politiek. In
het interview blijkt Voorhoeve ook die les
verstaan te hebben. Belastingverlaging,
het centrale thema van de VVD-verkie-
zingspropaganda, noemt de fractievoorzi-
ter niet eens.
En als het over euthanasie gaat, spreekt
hij slechts de hoop uit dat het - zeer be
houdende - advies van de Raad van State
mogelijkheden biedt voor een compromis.
De bepaling in het regeerakkoord dat de
Tweede Kamer een initiatiefwetsontwerp
kan indienen als de regering er niet uit
komt, wenst Voorhoeve voorlopig als een
„papieren afspraak" te beschouwen. Hij
wil onder geen beding het CDA voor het
hoofd stoten. „We duwen en we trekken,
maar we schoppen niet".
Denkt de VVD vanuit die bijwagenpositie
de op 21 mei teloor gegane kiezersgunst te
heroveren? Neen, geeft Voorhoeve toe.
Hij zegt al dik tevreden te zijn als zijn
partij zich bij de volgende kamerverkie
zingen (mei 1990?) stabiliseert op de huidi
ge 27 zetels.
Toekomst
Vanwaar dan die voorspelling van Voor
hoeve in Leeuwarden dat de VVD het
CDA nog wel eens zal overvleugelen? Die
heeft te maken met de visie van de frac
tieleider op het tijdperk né Lubbers. Vol
gens hem heeft het CDA zélf niet zoveel
aantrekkingskracht op de kiezers. Lub
bers, hij alleen en niemand anders, was
degene die de christen-democraten terug
bracht op de weg omhoog, door zich te
profileren als de man „die de boel bij el
kaar houdt". Welnu, diezelfde Lubbers
heeft gezegd dat hij het na 1990 voor'ge
zien houdt in de vaderlandse politiek.
Dus komen er dan weer kansen voor de
VVD, redeneert Voorhoeve. Volgens hem
is niemand in het CDA bij machte Lub
bers' sporen te drukken. „Als hij ver
dwijnt, keren veel van zijn kiezers wel
licht terug naar de VVD", aldus Voorhoe
ve. Conclusie: tot dat moment zal er aan
het liberale front weinig nieuws te verne
men zijn.
„Liberalen in de winter", schreef laatst
een columnist. Het is voor Voorhoeve en
de zijnen te hopen dat het geen kleinè ij
stijd wordt. In de enquêtes staat de WD
nu op 24 zetels. Dat aantal kan omhoog
naar 27, zoals fractieleider Voorhoeve
hoopt, maar het kan ook omlaag, naar bij
voorbeeld zestien. Zoveel Tweede-Kamer
leden had de VVD, voordat er iemand
kwam die begreep hoe de partij ook bui
ten de villaparken succes kon boeken.
Misschien dat de Grote Ijsmeester te
Ljouwert moet overwegen tegen 1990 toch
maar weer zelf de teugels in handen te
nemen.
RIK IN 'T HOUT
De TGV zoals die
tijdens een tamelijk
recent bezoek aan Den
Haag CS te zien was.
Den Haag staat
overigens (nog) niet als
halte van de TGV
genoteerd.
1 (Van onze
Je parlementaire redactie)
jjEN HAAG Er moet
in hoge-snelheidsspoor-
n komen tussen Am-
rdam en Rotterdam,
eze lijn moet worden
loorgetrokken tot een
junt ten oosten van Ant
werpen. Van daar af moet
■Ie lijn niet alleen doorge-
lokken worden naar
dirussel en Parijs maar
bk via Beek (Limburg)
laar Keulen. Dit stand-
lunt heeft minister Smit-
^roes (Verkeer en Water-
«taat) ingenomen. Maan
dag praat de minister in
Den Haag met haar colle
ga's uit Duitsland, Luxem
burg, Frankrijk, België en
Groot-Brittannië over het
project.
Volgens Smit-Kroes is het
van groot belang dat er een
nieuwe spoorverbinding
komt tussen Amsterdam en
Rotterdam en dat de Rand
stad een verbinding krijgt
met Zuid-Limburg en West-
Duitsland. De variant die de
minister heeft gekozen valt
voor ons land het duurste
uit. De kosten voor de aanleg
van de nieuwe spoorbanen in
ons land zijn geschat op twee
miljard gulden. Smit-Kroes
is wel van mening dat de ge
volgen die de aanleg van de
nieuwe spoorbaan heeft door
de ruimtelijke ordening en
het milieu in ons land nog
goed bekeken moeten wor
den voordat definitieve be
sluiten vallen.
Door de hoge-snelheids-
spoorbaan, waarop treinen
met een snelheid van 300
km. per uur moeten kunnen
rijden, zullen de reistijden
belangrijk afnemen. Zo zal
over de afstand van Amster
dam tot Rotterdam nog maar
een half uur worden gedaan.
Nu is dat een uur. De reistijd
tussen Amsterdam en Maas
tricht neemt met een uur af.
Op het traject naar Antwer
pen- wordt de reistjd een half
uur korter, tot Brussel een
uur, tot Parijs twee uur en
tot Keulen een half uur.
SUSKE EN WISKE DE HELLEGATHONDEN
Door het voordeel van de
kortere reistijden zal het
aantal reizigers op deze ver
bindingen sterk toenemen.
Verwacht wordt dat het aan
tal reizigers tussen Amster
dam en Rotterdam met 23
procent zal toenemen, tussen
de Randstad en Zuid-Lim
burg met 23,5 procent. Naar
België en Frankrijk zijn
ruim 60 procent meer reizi
gers te verwachten en tussen
de Randstad en West-Duits
land 40 procent.
De ministers moeten met el
kaar tot overeenstemming
zien te komen over een ver
dere aanpak van het totale
project, waarbij totaal vier
varianten voor de aanleg ter
tafel liggen. De kosten lopen
uiteen van zes tot 8,5 miljard
gulden.
De rentabiliteit van het pro
ject is overigens nog twijfel
achtig. Een ambtelijke werk
groep heeft de ministers aan
bevolen om vooral over de
verbindingen ten oosten en
noorden van Brussel nader
onderzoek te doen op dit
punt. Vaststaat wel dat de
aanleg van de Kanaaltunnel
en een treinverbinding met
Groot-Brittannië de winstge
vendheid van het geheel zal
versterken.
De financiering van het pro
ject en het beheer ervan vor
men nog knelpunten. Minis
ter Smit-Kroes wil trachten
particuliere investeerders
(gedacht wordt aan de Euro
pese Investerings Bank) voor
het project te interesseren.
Ook zal nog bepaald moeten
worden wie te zijner tijd het
project gaat runnen, de na
tionale spoorwegen en de
deelnemende landen of een
op te richten internationaal
lichaam.
UTRECHT In het
menselijk lichaam woedt
een levenslange oorlog
tussen goed en kwaad.
Gezonde en zieke cellen
bevechten elkaar op le
ven en dood, waarbij de
good guys steeds vaker
een ingenieus handje
worden geholpen door
de technologie. De meest
recente ontwikkeling op
dit gebied is de mogelijk
heid een medicijn met
behulp van „snuffelmo-
leculen" precies op die
plaats te krijgen waar de
nood aan de man is. De
kans op genezing stijgt,
de dosering kan geringer
en de bijwerkingen wor
den tot een minimum
beperkt.
Drie vliegen in één klap; dé
oplossing voor levensbedrei
gende ziekten als kanker en
aids? „Alsjeblieft, nee zeg, dat
mag je absoluut niet zo stel
len. Dan zou je verwachtin
gen wekken die je nooit kunt
waarmaken", weert prof.dr.
D. Crommelin af. „Het enige
dat ik zeg is: het idee is fasci
nerend en de middelen zijn
er, maar we moeten nog ze
ker een aantal jaren onder
zoek afwachten of het inder
daad allemaal werkt. Over de
gehele wereld is deze metho
de tot nu toe toegepast bij een
duizendtal terminale kanker
patiënten en de resultaten
daarvan zijn niet slecht. Maar
er is nog geen enkele basis
voor een wetenschappelijk
verantwoord oordeel. We
moeten héél erg voorzichtig
zijn".
Als hoofd van de vakgroep
praktische farmacie aan de
Rijksuniversiteit van Utrecht
werkt Crommelin intensief
aan deze nieuwe manier van
ziektebestrijding. Zijn groep
doet dat in nauwe samenwer
king met de universiteit van
Nijmegen (vakgroep cyto-his-
tologie) en het RIVM (Rijks
instituut voor Volksgezond
heid en Milieuhygiëne). In
Nijmegen worden de snuffe
laars kunstmatig geprodu
ceerd, in Utrecht wordt het
geneesmiddel erin gestopt en
bij het RIVM wordt de wer
king getest bij proefdieren
hoofdzakelijk ratten.
Crommelin wil liever niet de
leider van het onderzoek ge
noemd worden; zijn rol is wel
vooraanstaand.
Label
Het principe van het onder
zoek is gebaseerd op de her
kenbaarheid van zieke c.q.
tumorcellen. Deze hebben
aan de buitenkant een soort
label, waardoor ze zich on
derscheiden van gezonde cel
len. De truc is dat het genees
middel in een kunstmatig ge
fabriceerd blaasje wordt ge
stopt, dat kleiner is dan een
rode bloedcel en aan de bui
tenkant talloze snuffelmole-
culen (antilichamen) heeft.
Dit geheel dwaalt als het
ware door het lichaam, totdat
de snuffelmoleculen het label
van de zieke cel tegenkomen
HET IDEE VAN DE 'SNUFFELCEU-THERAPIE
blaasje (liposoom)
snuffelmolecuul
blaasje (liposoom)
snuffelmolecuul
De schematische weergave van het werkingsmechanisme van snuffelmoleculen. Rechts de
kankercel met zijn label (het driehoekje), waarvan er in werkelijkheid veel meer zijn. Links
het blaasje met geneesmiddel (de puntjes), waaraan de snuffelmolecuul (streepje met v-
tje) is vastgehecht. In werkelijkheid zitten er enkele duizenden van deze moleculen aan het
blaasje, dat kleiner is dan een rode bloedcel. Op de onderste tekening klikken snuffelmo
lecuul en label van de kankercel in elkaar, waarna het geneesmiddel vanuit het blaasje in
de zieke cel lekt.
waar ze in- of oppassen. Heel
simpel: zoals treinstellen aan
elkaar worden gekoppeld
hechten de snuffelmoleculen
zich aan het label, waarna
het geneesmiddel in de zieke
cel lekt en die vervolgens ge
heel vernietigt. Of, wat even
eens zou kunnen, in die cel
alleen het virus, de parasiet
of bacterie bestrijdt. De om
liggende (gezonde) cellen
worden gespaard.
„Dat is het verhaal als ie
honderd procent goed zit
zegt Crommelin. „Maar zo
mooi is het dus niet. Zal het
ook nooit worden. Er zijn,
helaas, wat problemen. Som
mige kankercellen verliezen
hun label. Dat komt dan in
de bloedbaan terecht. Daar
kan al een vroegtijdige inte
ractie tusen label en snuffel
molecuul optreden, waardoor
het snuffelmolecuul met bij
behorend blaasje vol genees
middel niet meer de cel
waarvoor ze bedoeld zijn zul
len bereiken. Het giftige ge
neesmiddel komt dan op de
verkeerde plaats vrij".
„Dan heb je nog het grote
probleem dat niet duidelijk is
of alle tumorcellen inderdaad
zo'n label hebben waardoor
ze herkenbaar zijn. De ge
leerden zijn het daar nog niet
over eens. En juist bij tumor
cellen is het zaak ze éllemaal
uit te roeien, omdat het ge
vaar van uitzaaiingen zo
groot is. In principe kan elke
tumorcel een nieuwe tumor
vormen; dat is de grote fru
stratie bij het bestrijden er
van. Eén van die tumorcellen
kan zijn label hebben verlo
ren, waardoor die niet meer
wordt herkend door de snuf
felmolecuul. Dan is de wer
king ervan natuurlijk niet
optimaal. Of misschien heb
ben die cellen weer een an
der label, dat we nog niet
kennen. Als dat het geval is,
zou je een cocktail van snuf
felmoleculen kunnen toedie-
Dagelijks
Als een tumorcel maar vol
doende afwijkt van een nor
male, gezonde cel, hoeft de
bestrijding ervan in principe
geen al te groot probleem te
zijn. Dat wordt dagelijks be
wezen in ieders lichaam,
waar voortdurend „ontspoor
de" cellen ontstaan. Maar die
zijn doorgaans zo duidelijk
herkenbaar dat ons eigen im
muunsysteem deze ogenblik
kelijk vernietigt. Het grote
probleem en gevaar is juist
dat er tumorcellen kunnen
ontstaan die niet duidelijk
herkenbaar zijn, omdat ze
niet of nauwelijks lijken af te
wijken van gezonde cellen.
Crommelin verwacht niet dat
de wetenschap al deze gehei
men spoedig zal achterhalen
en evenmin dat met de tech
niek van de snuffelmolecu
len alle soorten gevaarlijke
ziekten te genezen zullen
zijn. „Maar als je door deze
techniek twee keer zoveel
kunt bereiken als nu, dan is
het voor mij al meer dan de
moeite waard", vindt hij.
Veel meer succes ziet Crom
melin vooralsnog op het vlak
van de diagnostiek, het her
kennen van ziekten, waar in
middels ook al veel resulta
ten zijn geboekt. Een groot
voordeel is dat voor alleen
het opsporen van zieke cellen
nauwelijks medicijn noodza
kelijk is. Daardoor is het
voor de patiënt aanzienlijk
minder belastend en kan het
eerder en beter op mensen
worden uitgetest. Want bij de
toepassing van de snuffel-
techniek voor de behande
ling van ziekten wordt ge
bruik gemaakt van zeer sterk
werkzame stoffen als ricine,
een zéér giftige natuurlijke
stof. Crommelin: „We praten
hier niet over het bestrijden
van hoofdpijn, maar over le
vensbedreigende ziekten. En
tumorcellen zijn alleen effec
tief te doden met zo'n hoogst
giftige stof. Als je die toepast
op mensen moet je heel zeker
van je zaak zijn. Er hoeft
maar iets mis te gaan, of de
patiënt is er geweest".
Tienduizendste milli
meter
Er zitten dus nogal wat ha
ken en ogen aan deze baan
brekende techniek. Zo is bij
voorbeeld ook nog niet dui
delijk hoeveel snuffelmolecu
len er exact noodzakelijk zijn
om de tumorcel op te sporen.
Momenteel worden er op één
blaasje, gevuld met genees
middel, nog een paar duizend
gebruikt - elk ter grootte van
een tienduizendste millime
ter. Eveneens onduidelijk is
nog de schadelijke werking
van snuffelmoleculen en
blaasjes in het lichaam.
Crommelin: „Die lijkt uiterst
gering, maar we moeten ons
er van bewust zijn dat er een
afweerreactie kan optreden.
Snuffelmoleculen zijn mo
menteel gebaseerd op n iet-
menselijk eiwit; ze zijn der
halve geen lichaamseigen
stoffen".
Het allervoorzichtigst is
Crommelin met voorspellin
gen over de bestrijding van
aids, een door een virus ver
oorzaakte infectie. „Ik ben
geen expert op het gebied
van aids, ik weet er te weinig
van. Maar je zou inderdaad
denken dat je met behulp
van de snufieltechniek ook
het immuunsysteem kunt be
werken. Laat ik het er maar
op houden met te zeggen dat
in zijn algemeenheid ook vi
rale infecties op den duur on
der schot kunnen komen".
DICK HOFLAND
