Haagse politiek worstelt met probleem Suriname
Politiek
Partij
Parlement
Saoedische
order voor
RDM van
levens
belang
^BINNENLAND
Ceidóc Souoant
ZATERDAG 13 DECEMBER 1986 PAGINA 7
)EN HAAG „Sommige
jken vonden we in plat-
[ebrande hutten, ver-
oold als brandhout, an-
lere doden lagen op de
'eg. Twee kinderen die
llkaar omhelsden - afge-
ïaakt. Moeders met kin-
eren op de arm - op de
lucht doodgeschoten,
en vermoorde baby van
en maand of zes. Een
ood kind met een pop in
e hand".
ichel Bonnot, Frans arts in
enst van Aide Médicale In-
rnationale, doet in het week-
ad De Tijd verslag van de
oordpartij die de troepen
in Desi Bouterse vorige week
inrichtten in het bosneger-
irpje Sabana (nabij Albina)
Óost-Suriname.
og een citaat uit De Tijd, van
ranman Forster, bosnegerop-
irhoofd, 82 jaar oud en ziek,
ivlucht naar Frans Guyana.
)ag en nacht bid ik dat Ron
nie Brunswijk zijn werk mag
volbrengen. Ik hoop dat God
Suriname niet laat vergaan,
zoals .Bouta' dat wil. Alléén
kunnen wij onze problemen
niet oplossen. De wereld moet
ons helpen. Kan Nederland
ons niet helpen? Een moeder
moet haar kinderen toch steu
nen? Wat denkt u?"
Michel Bonnots getuigenis
bleef niet onopgemerkt in Ne
derland. Zelfs minister Van
den Broek viel even uit zijn
rol van sprekende robot.
„Beestachtig, noemde hij het
optreden van het Nationale
Leger van Suriname. De frac
tiewoordvoerders in de Twee
de Kamer zeiden het hem na,
sommigen zelfs woordelijk, zo
als de PvdA'er Relus ter Beek.
Allen kwamen tot de slotsom
dat er iets moest gebeuren om
„Bouta" te doen ophouden met
moorden. Maar wat?
men met „bevriende landen"
om de druk op de „legerlei
der", zoals hij de dictator in
Paramaribo weer keurig aan
duidde, zo groot mogelijk te
maken. Meer wilde hij niet
zeggen, „in het belang van de
zaak". Kringen rond de minis
ter wisten te melden dat Ame
rika en Frankrijk bereid wa
ren een waarschuwende vin
ger te heffen naar Bouterse.
Ook zou de bewindsman niet
schromen de Organisatie van
Amerikaanse Staten en de
VN-eommissie voor de Men
senrechten in te schakelen,
vertelde hij voor de tv-came-
ra's.
Maar zou dat zijn wat Gran-
man Forster bedoelde met zijn
smeekbede richting Den Haag?
Uit een volgend citaat blijkt
van niet. „Eén van onze pro
blemen is wapens. Wij vechten
met pijl en boog tegen machi
negeweren". Met andere
woorden: Nederland moet het
Jungle Commando van mo
derne wapens voorzien, met
name bazooka's en luchtaf
weergeschut, waarmee de heli
kopters) en pantserwagens
van Bouterse uitgeschakeld
zouden kunnen worden.
Wie de Nederlandse politiek
een beetje kent, weet echter
dat dit uitgesloten is. Een en
keling in het inmiddels be
faamde Langatabbetje, het
eiland-hoofdkwartier van
Brunswijk, beseft dat ook. Mi
chel van Rey bijvoorbeeld,
voormalig officier in het Na
tionale Leger, daarna kort
stondig minister van Defensie
onder Bouterse, en nu de
tweede man van Commandant
Ronnie Brunswijk. Met zijn
academische opleiding doorziet
hij hoe moeilijk het is voor een
land als Nederland om open
lijk partij te kiezen. „Ons pro
bleem is dat wij refereren aan
westerse democratieën die hun
formele relaties hebben met
Suriname".
Op het ministerie van buiten
landse zaken in Den Haag legt
men het nog eens geduldig uit.
Nederland erkent staten, geen
regeringen. Dat wil zeggen dat
er diplomatieke relaties wor
den onderhouden met diege
nen die de daadwerkelijke
macht hebben. In het geval-
Suriname betekent dat dus be
trekkingen met het regiem
van Desi Bouterse, ook al
heeft deze bekend medeschul
dig te zijn aan veelvuldige
moord (onder meer in decem
ber 1982 op 15 vooraanstaande
landgenoten). Het is triest,
maar het is niet anders.
Kiezen voor Brunswijk zou
bovendien betekenen dat Bou
terse een argument zou krij
gen om de vijf a zesduizend
houders van een Nederlands
paspoort in Suriname in gijze
ling te nemen, voegt men er in
politiek Den Haag veelbeteke
nend aan toe.
Achter de schermen
De gevolgtrekking lijkt voor
de hand te liggen: Nederland
loopt weer eens achter de fei
ten aan. Pas als Brunswijk de
macht heeft, kan hij erken
ning en hulp krijgen, ja mis
schien ook wel de honderden
miljoenen guldens die Surina
me nog te goed heeft aan de
sinds december 1982 opge
schorte ontwikkelingshulp.
Maar schijn bedriegt weieens
en zo ook nu. Achter de scher
men wordt momenteel hard
gepiekerd over mogelijkheden
om Brunswijk te helpen, zon
der dat dit een openlijke breuk
betekent met Boutetse.
Dat heeft ook te maken met
het feit dat er 180.000 Surina-
mers in Nederland wonen, die
vooral de grote fracties over
stelpen met telefoontjes en
brieven. De kamerleden Knol
(PvdA), Aarts (CDA) en Weis
glas (VVD) doen op het ogen
blik weinig anders dan Suri-
namers te woord staan, die
hen wanhopig vragen of zij
iets kunnen doen. „Die men
sen zijn dodelijk ongerust over
hun familieleden daar en wen
den zich dus tot ons. En daar
sta je dan", aldus Knol.
Hij is tot dusver de enige die
in het openbaar gepleit heeft
voor eigerlei actieve bemoeie
nis van ons land met de strijd
tussen Brunswijk en Bouterse.
Dat heeft hij geweten ook.
Sommige media, zoals de
VPRO, menen dat de gebeur
tenissen in Suriname zwaar
worden overdreven en dat er
geen enkele reden is voor een
opwinding la Knol.
Het kamerlid weigerde op zijn
beurt vrijdagochtend mede
werking aan een VPRO-pro-
gramma, waarin over de toe
stand in Suriname zou worden
gediscussieerd. Hij ging liever
door met pogingen zijn fractie
en partij te overtuigen van de
noodzaak „een kritische dia
loog aan te gaan met politici
als Chin A Sen, die zich moei
te en inspanning getroosten, ja
zelfs met gevaar voor eigen le
ven, om de militaire acties van
het Jungle Commando in de
richting van herstel van de de
mocratie en de rechtsstaat te
leiden".
De kwestie-Suriname is welis
waar in de Tweede Kamer al
aan de orde geweest, bij de be
groting van buitenlandse za
ken, maar het echte overleg
tussen minister en parlement
vindt pas volgende week don
derdag plaats. Dat gebeurt in
een besloten vergadering.
Knol heeft aanwijzingen dat
ook CDA en VVD zich daar
voorzichtig positief zullen op
stellen tegenover eventuele in
formele contacten met Chin A
Sen en de zijnen. Naar zijn
mening heeft ons land geen
andere keus. „Alleen op die
manier krijgen wij wellicht
weer enige vat op de gebeurte
nissen in Suriname. Al het an
dere wat geprobeerd is, heeft
gefaald".
Tegenstanders verwijten Knol
dat hij met zijn opstelling
steun verleent aan een ge
welddadige beweging. Daar
stelt hij dan zelf tegenover dat
als Bouterse de democratie
met uzi's (machinepistolen) om
zeep heeft gebracht, Brunswijk
het recht heeft te proberen
diezelfde democratie met be-,
hulp van uzi's te herstellen.
„Want als men aan beide kan
ten van deze vergelijking de
uzi's wegstreept", zegt Knol.
„wat blijft er dan over? Demo
cratie! En daar gaat het ons
toch om?"
RIK IN T HOUT
Geheimzinnig
Van den Broek deed geheim
zinnig. Hij had contact opgeno
ROTTERDAM Voor de
continuïteit van de Rotter-.1
damsche Droogdok Maat
schappij is de mogelijke le^e-i
ring van onderzeeboten aan:
Saoedi-Arabië van groot be-,
lang. „Wij vechten voor ons;
bestaan", aldus RDM-directeur;
Eijsker enige maanden gele
den toen voor het eerst sprake
was van de mogelijke levering;
aan Saoedi-Arabië. Met de le-'
vering van de acht duikboten;
zou een bedrag gemoeid zijn-
van 2,5 miljard gulden.
RDM is een van de werven die|
destijds deel uitmaakten van-
Rijn-Schelde-Verolmfr'
concern. Na de teloorgang van;
RSV is RDM volledig in han-j
den van de staat gekomen. Bij;
de order die Saoedi-Arabië in!
het hoofd heeft, zou het overi-!
gens niet alleen gaan om de le-|
vering van duikboten. In hetj
totale pakket, dat een bedrag
van ongeveer 3,7 miljard gul-;
den omvat, zitten ook andere
werkzaamheden, zoals heti
aanleggen van haven- en ka-;
defaciliteiten in Saoedi-Ara
bië.
Gezien de variatie in het hele
pakket wordt er gedacht aari
het vormen van een consortia
um van meerdere bedrijven
voor het uitvoeren van de tof
tale order, zo heeft directeué
Eijsker deze week bevestigd;.
Gedacht wordt daarbij naast
RDM aan Hollandse Beton-
groep. Ballast Nedam, Interna-
tio-Muller en HSA. 1
Naar schatting is met de totale
order een hoeveelheid werk
van 15.000 manjaren gemoeid,
t gaat hierbii om schepen
de Moray-klasse, een type
dat bij RDM ontwikkeld is.
Deze onderzeeërs zijn wat
kleiner dan de Walrus, die 68
meter meet. Duikboten uit de
Moray-klasse zijn tussen de 45
en 64 meter lang.
RDM werkt momenteel aan de
oplevering van twee Walrus-
duikboten. Een van deze sche
pen raakte in augustus in
brand, wat naar schatting een
schade van tussen de 50 en 150
miljoen gulden opleverde.
Aanvankelijk lag het in de be
doeling om in totaal vier sche
pen van de Walrus-klasse bij
RDM te laten bouwen, maar
staatssecretaris Van Houwelin-
gen van defensie maakte on-
gs bekend dat er nu ge
dacht wordt aan in totaal zes
duikboten. Van Houwelingen
heeft al laten weten voor de
bouw van de Walrussen meer
tijd te willen uittrekken, zodat
RDM capaciteit kan vrijmaken
voor de Arabische order.
Vorig jaar viste RDM achter
het net bij een bestelling van
zes duikboten uit de Walrus-
klasse aan Australië. De Au
stralische regering besloot uit
eindelijk de opdracht te gun
nen aan een Duits-Zweedse
combinatie.
dingswerk ging doen. In een
jaar tijd had ik 150 nieuwe le
den bij elkaar! Ik moest daar
bij wel veel vooroordelen
overwinnen, want de meeste
islamieten dachten: zo'n chris
telijke vakbond, da's niks voor
ons. Als je daar lid van wordt,
moet je voortdurend meedoen
aan gebedsdiensten en zo!"
Vanaf het moment dat ik lid
werd van de vervoersbond
heb ik sterk gepleit voor de
oprichting van een speciale
„bedrijfsgroep buitenlandse
werknemers' als onderdeel
van de bond. Toen die er na
verloop van tijd kwam werd
ik gelijk tot voorzitter gebom
bardeerd. Langzamerhand
nam het vakbondswerk mii
steeds meer in beslag. Ik werd
gekozen tot lid van de onder
nemingsraad van de NS, een
functie waaraan ik bijna een
full-time job had, en ik volgde
allerlei cursussen: arbeids
recht, kadertraining, politiek,
noem maar op. In 1975 vroeg
het CNV mij of ik als sociaal
raadsman voor buitenlanders
in dienst wilde komen. Zo
kwam ik hier dus terecht. In
middels ben ik beleidsmede
werker voor de buitenlandse
werknemers, een functie die
niet voor niets is ingesteld om
dat er nu al bijna 15.000 bui
tenlanders lid zijn van het
CNV".
„Omdat ik op een bepaald mo
ment tot over mijn oren in het
vakbondswerk zat, kwam ik
natuurlijk ook veel in aanra
king met de politiek. En toen
dacht ik: waarom zou ik geen
lid worden van een politieke
partij om me ook via dat ka
naal in te zetten voor de rech
ten van de buitenlanders? In
1982 heb ik mij aangemeld als
lid van het CDA. Nu willen
jullie natuurlijk weten: waar
om juist het CDA? Bij het be
oordelen van de drie grote
partijen viel de VVD voor mij
als eerste af, want dat vind ik
teveel een partij van „ieder
voor zich en God voor ons al
len".
„Ideologisch gezien had ik ei
genlijk lid van de Partij van
de Arbeid moeten worden,
maar bij mijn keuze stond ik
voor hetzelfde dilemma als
toen ik moest kiezen tussen
CNV en NVV. Gedeeltelijk om
dezelfde reden waarom ik
voor het CNV koos gingen
mijn sympathieën uit naar het
CDA: het religieuze aspect. En
in de tweede plaats realiseerde
ik me natuurlijk heel goed dat
het CDA een sleutelrol in de
politiek speelt. Dat was ge
woon een heel praktische
overweging. Het werd dus
CDA".
Raadslid
„Onmiddellijk meldde ik me
aan bij de CDA-afdeling in
mijn woonplaats Nieuwegein
en voor ik het wist werd ik
unaniem gekozen in het afde
lingsbestuur. In eerste instan
tie zagen veel mensen mij als
een zielepoot, een arme gastar
beider, maar toen men zag dat
ik heel intensief meedacht en
overal aan mee wilde doen
veranderde men van mening.
Bij het opstellen van de lijst
voor de gemeenteraadsverkie
zingen van dit jaar vroeg men
Talip Demirhan in zijn, druk met posters behangen werkkamer in het CNV-hoofdkwartier.
mii of ik kandidaat-raadslid
wilde zijn. Ze hadden het zelfs
al over de mogelijkheid dat ik
wethouder zou worden! Dat
vond ik echt allemaal te ver
gaan. Ik voelde er niets voor,
mijn baan bij het CNV hele
maal of zelfs maar voor een
deel op te geven om gemeente-
raadswerk te gaan doen. Daar
om zei ik: zet mij maar op een
onverkiesbare plaats".
„Tot mijn schrik gebeurde dat
uiteindelijk niet. Ik belandde
op de negende plaats en ik
werd nog gekozen ook. Maar
gelukkig zijn mij een heleboel
persoonlijke problemen be
spaard gebleven. Ik verloor
mijn raadszetel al heel gauw
weer omdat was gebleken dat
er fouten waren gemaakt met
de stemmachines. Bij de her
stemming viel ik buiten de
boot. Nou ja, de rest van het
verhaal is intussen wel be
kend. Blijkbaar was ik in het
CDA toch wel een beetje opge
vallen en daardoor kwam het
dat ik op 22 november door de
partijraad werd gekozen in het
partijbestuur. Dat vind ik heel
leuk, niet alleen omdat ik nu
heel dicht bij het vuur zit,
maar ook omdat ik gewoon
door kan gaan met mijn CNV-
werk".
Links
„Je zou mij een linkse CDA'er
kunnen noemen. Ik ben het
ook heus niet met alles eens
wat dit kabinet doet. Als pun
tje bij paaltje komt ben ik in
de eerste plaats CNV'er en in
de tweede plaats CDA'er,
maar ik leg me natuurlijk wel
neer bij democratisch geno
men beslissingen binnen het
CDA. Gelukkig bemoeit de po
litiek zich niet meer zo veel
met de vakbeweging zodat ik
niet zo snel in gewetenscon
flict hoef te komen. Ja, er zijn
inderdaad nogal wat CNV'ers
geweest die uit protest tegen
het kabinetsbeleid hun CDA-
lidmaatschap hebben opge
zegd. Dat is een vorm van een
malig protest, waar je nauwe
lijks wat mee opschiet omdat
je het recht op inspraak ver
speelt. Ik vind dat ik partijlid
moet blijven om binnen het
CDA aanhang voor mijn idee
ën te werven. En bovendien:
als er voortdurend progressief
denkende CDA'ers weglopen,
dan blijven er binnen de partij
steeds meer conservatieven
over".
„Ik ben orthodox-islamitisch
opgevoed, maar zelf ben ik he
lemaal geen fanatieke moslim
meer. Ik wijs alle fanatieke
vormen van godsdienst af.
Khomeiny, Paisley, bisschop
Gijsen, met dergelijke mensen
kan ik me absoluut niet identi
ficeren. Van huis uit had ik
nog de gedachte meegekregen
dat christenen heidenen zijn
en dat de islam het enige ware
geloof was. Zo denk ik al lang
niet meer. Mijn moeder gelooft
nog steeds dat ik door die
christenen in Holland besmet
word en dat ik daardoor on
rein ben of zoiets. Ach, dat is
toch allemaal bijgeloof!"
Psalmen en gezangen
„Toch was ik geen lid van het
CDA geworden als ik de chris
telijke grondslag van de partij
helemaal had moeten onder
schrijven. Gelukkig was daar
geen sprake van. Er wordt al
leen van je gevraagd of je de
grondslag en de uitgangspun
ten respectéért. Nou, dat doe
ik zeker. Over de omgang met
andere religies zegt de koran
overigens niets"
„Nee hoor, ik voel me absoluut
niet buitengesloten als er op
een CDA-bijeenkomst wordt
gebeden en als er psalmen of
gezangen worden gezongen. Ik
vind eerder dat ik door de om
gang met christenen mijn ei
gen religie verrijk. Het moet
me ook van het hart dat ik
ontzettend blij ben dat er bin
nen het CDA ruimte is voor
meerdere religies. We moeten
alleen niet proberen elkaar te
bekeren. Dat heeft geen zin.
Je kunt wel van elkaar leren
en volgens mij gebeurt dat op
den duur ook wel. Ach, zeg
nou zelf, het gaat er toch ei
genlijk in de eerste plaats om
hoe je je als mens gedraagt en
hoe je met elkaar omgaat?"
DICK VAN RIETSCHOTEN
MARGA RIJERSE
EN WISKE
ik onvrede had met bepaalde
gebeurtenissen bij ons thuis.
Op een dag besloot mijn
vriend terug te gaan naar Tur
kije, maar ik had daar nog he
lemaal geen zin in, hoewel ik
vrijwel zonder geld zat. Ik ben
toen naar Utrecht gereisd om
daar kennissen op te zoeken.
Ze haalden mij als een vorst
binnen. Weet je waarom? Om
dat ik in die tijd een bekende
sportfiguur was. Ik deed na
melijk aan grieks-romeins
worstelen en daar heb ik aar
dig wa^ prijzen mee behaald.
In Turkije is dat een heel po
pulaire sport".
„Mijn kennissen hebben mij
geld gegeven en korte tijd la
ter dacht ik: het bevalt me
hier best. Waarom zou ik niet
in Nederland blijven en hier
werk zoeken? Ik ging in een
pension wonen en de pension
houdster hielp me via het Ar
beidsbureau aan een baan, bij
de Sola-fabrieken in Zeist. Dat
was zó geregeld, geen enkel
probleem, werk genoeg. Ach
ja, het was tenslotte 1966 en er
waren nog maar heel weinig
buitenlandse werknemers in
Nederland. Men had mensen
als ik hard nodig, of we nu il
legaal waren of niet. Op het
arbeidsbureau is zelfs nog een
valse verklaring met referen
ties en zo voor me opgesteld.
Ik moest net doen of ik al er
gens anders in Nederland een
baan had gehad".
Nederlandse les
„Bij Sola heb ik maar een paar
maanden gewerkt, want ik
hoorde al gauw dat je in de ha
vens van Rotterdam veel meer
kon verdienen. En dus ver
huisde ik naar Rotterdam. Ik
zat er alleen vreselijk mee dat
ik maar een paar woordjes Ne
derlands sprak. Daarom zette
ik met hulp van anderen een
advertentie in het Rotterdam
se Nieuwsblad, waarin ik om
Nederlandse les vroeg. En wat
denk je? Er kwamen maar
liefst 75 aanbiedingen binnen!
Eén daarvan was afkomstig
van drie vrouwelijke studen
ten, die in ruil voor de Neder
landse lessen graag Turks wil
den leren. Die heb ik uitgeko
zen en aan alle anderen heb ik
netjes een bedankbriefje ge
stuurd. Ook weer met hulp
van anderen natuurlijk. Het
leren van de Nederlandse taal
ging fantastisch, en dat was
maar goed ook want ik had al
een keer per ongeluk een aan
bieding van één van mijn ha
venbazen geweigerd om voor
man te worden. Ik begreep
hem gewoon niet. Gelukkig is
dat allemaal nog rechtgebreid
en zo ben ik enige tijd voor
man geweest bij het laden en
lossen van schepen".
„In 1968 kwam ik weer terug
in Utrecht omdat ik daar bij
de Nederlandse Spoorwegen
ging werken. Daar ben ik in
contact gekomen met mensen
van de Vervoersbond van het,
CNV. Ik wilde graag lid van
een vakbond worden, want ik
vond dat altijd al een geweldig
belangrijke organisatie. In fei
te kon ik toen kiezen tussen
het NKV, het NVV en het
CNV. Hoewel ik nogal wat
linkse opvattingen had - die
heb ik trouwens nog steeds -
voelde ik toch meer voor het
harmoniemodel van het CNV
dan voor het radicalisme van
het toenmalige NVV. Ik geloof
in overleg, niet in keiharde ac
ties. Dat had mijn vader
moeten meemaken! Die schold
me altijd uit voor communist!
Onzin natuurlijk, dat ben ik
helemaal niet. Het CNV sprak
me trouwens ook wel aan om
dat het een organisatie is
waarin de religie een rol
speelt. Ook al was en ben ik
islamiet, ik voelde toch een ze
kere verwantschap".
Zendingswerk
„Dat lidmaatschap van de
vakbond had me zo te pakken,
dat ik onder de andere Turkse
werknemers bij de NS zen-
'TRECHT Het CDA
chreef drie weken gele
en een opmerkelijk stuk-
- geschiedenis. Als eerste
lederlandse politieke
_roepering benoemden de
hristen-democraten een
uitenlander - sterker
i og: een islamiet - tot lid
an het partijbestuur. De
ïan die daartoe door de
artijraad werd verkozen
Talip Demirhan, Turk
- an geboorte maar al 20
~iar in Nederland wo-
end. Hij heeft zich nog
iet tot Nederlander laten
aturaliseren maar is dat
/el van plan.
>e 43-jarige Talip (spreek uit
raliep", met de klemtoon op
e laatste lettergreep) is in het
agelijks leven beleidsmede-
rerker voor de buitenlandse
'erknemers bij de christelijke
akorganisatie CNV. Sinds
982 is hij lid van het CDA. In
ijn kleine, druk met posters
ehangen werkkamer in het
!NV-hoofdkwartier vertelt hij
ver zijn leven als gastarbei-
er en over de wijze waarop
ij met de christelijke vakbe
weging en de christen-demo-
ratische politiek in aanraking
wam.
Worstelen
Ik ben geboren in Sivas, een
Jin het centrum van
urkije, in de provincie mid-
en-Anatolië. Een arm agra-
isch gebied is dat, maar ge-
ikkig hadden wij het thuis
iet slecht omdat wij een
oedlopend familiebedrijfje
adden in meubelen, tapijten,
ixtiel en wol. Na mijn militai-
diensttijd, het was toen
ben ik met een vriend
West-Europa gaan trek-
enerzijds uit zucht naar
en anderzijds omdat
DE HELLEGATHONDEN
(c) Standaard Uitgeverij, Antwerpen-Weeep.
