proen licht voor bouw
mderzeeërs door RDM
Kok: Lubbers
vertrouwt
ministers
niet meer
Onderwijs is
medeschuldig
an huidige
|ezuinigings-
oorstellen
Fabrikanten zelf bepalen hoge prijs medicijnen
)OR SAOEDI-ARABIE
r'
eidemij: geen export
ïrstbomen naar Engeland
Oogarts verstrekt
te weinig informatie
PROF. WIERENGA IN RAPPORT VOOR WVC:
Politie „zeer voorzichtig"met achtervolging hardrijders
ÏNENLAND
CcidócSomotit
ZATERDAG 13 DECEMBER 1986 PAGINA 3
jster Van Pinxteren wil
ainistes niet afschrijven
'ERDAM - De leden van vrouwelijke congrega-
iebben eeuwenlang binnen de muren van het
;er geleefd. „De laatste tijd zijn die muren om
gehaald, we raakten op drift en herkenden de
:s buiten de muren. Er is zoveel gemeenschappe-
afgjtussen religieuze vrouwen en feministes, dat we
^jdjn verder moeten gaan", aldus zuster Antoinette
jPinxteren die gisteren de Harriët-Freezerrring
•li J uitgereikt uit handen van hoofdredactrice Cis-
^Tesselhuys van het feministische maandblad Op-
>enHet beeld dat religieuzen enerzijds en feministes
js. rzijds van elkaar hebben, is soms onwrikbaar,
is gom schrijven we elkaar af zonder een poging te
rnemen eikaars uitgangspunt te verstaan?" Zus-
'an Pinxteren uit Den Bosch kreeg de Harriët-
•erring voor haar onvermoeibaar streven de po-
'an de vrouw in de Katholieke Kerk te verbete-
Zuster Antoinette van Pinxteren laat vol trots de Harriët-
Freezerring zien die haar gisteren in Amsterdam werd
uitgereikt.
Overvallers van
kazerne gestraft
HAARLEM - De rechtbank in
Haarlem heeft drie Amsterdam
mers veroordeeld tot onvoor
waardelijke celstraffen van an
derhalf tot drie en een half jaar
wegens de overval op de Ripper-
dakazerne in Haarlem in oktober
vorig iaar. Bij die gewapende
overval werden twee wachtlo
pende militairen van hun Uzi
machinepistolen en munitie be
roofd. Eén van de overvallers
was eerder als dienstplichtige in
Haarlem gelegerd. De rechtbank
acht twee van de drie tevens
schuldig aan een gewapende
overval op een benzinestation in
Hillegom.
NS-personeel houdt
atv voor gezien
UTRECHT - Het spoorwegpersoneel
ziet geen brood in verdere arbeidstijd
verkorting. Momenteel wordt er bij
NS 38 uur per week gewerkt en dat
levert zoveel knelpunten op (grotere
werkdruk, problemen met opnemen
verlof) dat men een nog verdere ver
korting van de werkweek (atv) niet
zit zitten. Ook inleveren voor verdere
atv is er voor 84 procent van de
NS'ers niet meer bij. Wat de NS-lei-
ding betreft mag zelfs de 40-urige
werkweek weer terugkomen. Dat
blijkt uit een enquête die NS heeft ge
houden onder het personeel. De Ver-
voersbond FNV die bij NS in 1988 een
36-urige werkweek wil invoeren,
noemde de vraagstelling suggestief.
Oostburg dreigt
Shell met boycot
OOSTBURG - De Zeeuw
se gemeente Oostburg
dreigt Shell met boycot
maatregelen als dit olie
concern zijn beleid in
Zuid-Afrika niet wijzigt.
De gemeente is van plan
haar 15 voertuigen niet
meer bij Shell-stations te
laten tanken. Shell krijgt
van de gemeente nog an
derhalve maand de tijd het
beleid te wijzigen. Zo niet
dan zullen de gemeenteau
to's niet meer bij Shell
tanken. Shell verdient
jaarlijks 10.000 gulden aan
de gemeente Oostburg.
Agrarische export
daalt zes procent
DEN HAAG De waarde van de ex
port van agrarische produkten was na
negen maanden in 1986 2,5 miljard gul
den of 6,4 procent lager dan in die pe
riode in 1985. In totaal is voor 36,7 mil
jard gulden uitgevoerd. Volgens het
Centraal Bureau voor de Statistiek is
het grootste deel van de daling te wijten
aan de sterk verminderde uitvoer van
produkten van niet-Nederlandse her
komst. Bijna een kwart van de export
bestaat uit produkten die eerst zijn inge
voerd. Van een stijging van de export
was alleen sprake bij de tuinbouwpro-
dukten (plus 1,6 procent, waarde 8,6
miljard) en bij visserijprodukten (plus
0,4 procent, waarde 1,3 miljard gulden).
ird
ui)
in (Van onze
u jarlementaire redactie)
HAAG Het kabi-
ïieeft er geen bezwaar
jn als de Rotterdamse
f RDM onderzeeboten
tr| leveren aan Saoedi-
'P pië. Gisteren heeft de
sterraad besloten dat
5aÖwerf een exportver-
'PMing zal ontvangen als
tie order van de olie-
binnenhaalt. De
1 is verheugd over de
l emming mee te mo-
dingen naar de order,
naar schatting 15.000
jaren werk oplevert.
Saoedi-Arabië wil acht onder
zeeërs aankopen voor een to
taalbedrag van bijna vier mil
jard gulden. Naast RDM zijn
ook werven in West-Duits-
land, Italië, Frankrijk en En
geland benaderd. Het duurt
nog wel enkele maanden voor
dat definitief vast staat wie de
order krijgt.
Premier Lubbers zei gisteren
dat het kabinet tot zijn besluit
is gekomen omdat Saoedi-Ara
bië een vrij stabiele factor is in
het midden-oosten. „Volgens
richtlijnen die door het kabi
net-Den Uyl zijn opgesteld,
mogen er geen wapens worden
geleverd aan spanningsgebie-
den. Nu ligt Saoedi-Arabië
weliswaar in een spannings-
haard, maar het gedraagt zich
in die regio niet negatief, inte
gendeel: zelfs stabiliserend",
verklaarde de premier.
De bezwaren die Israël heeft
aangetekend bij de landen die
voor de bouw van de boten in
aanmerking komen, zijn vol
gens het kabinet niet steek
houdend genoeg. „We hebben
niet de indruk dat door een
dergelijke transactie de veilig
heidsbelangen van Israël in
gevaar zullen komen", aldus
Lubbers. Overigens meent hij
dat een eventuele levering van
de onderzeeërs door RDM de
Nederlands-Israëlische betrek
kingen niet zal schaden.
.Volgens Lubbers moet er „nog
heel wat graaf- en spitwerk
worden verricht en zal er nog
stevig onderhandel moeten
worden met de opdrachtge
ver". In dit verband noemde
hij onder meer het opstellen
van een regeling in verband
met de financiële risico's die
RDM bij verkrijging van de
order zou kunnen lopen. Het
kabinet voelt er niets voor
RDM een voorschot te geven.
Verder wil het kabinet van
Saoedi-Arabië de verzekering
hebben dat er geen moeilijk
heden zullen worden gemaakt
over de medewerking van Ne
derlandse joden aan de bouw
van de onderzeeërs. „Een mo
gelijke Saoedische eis tot het
afgeven van niet-jood-verkla-
ringen door RDM zal door het
kabinet worden afgewezen",
zei Lubbers. Tenslotte zal er
ook nog intensief overleg ge
pleegd moeten worden over de
wijze waarop andere Neder
landse bedrijven een graantje
zouden kunnen meepikken
van de miljardenorder. Lub
bers sloot niet uit dat bijvoor
beeld de werf Wilton-Fije-
noord ervan zou kunnen mee
profiteren.
Pag. 7: Saoedische order
voor RDM van levensbelang
NIJVERDAL - PvdA-
fractieleider Kok heeft
vanmorgen in Nijverdal
gezegd dat premier Lub
bers kennelijk zijn minis
ters niet meer vertrouwt.
Volgens de oppositieleider
overschaduwen de vele
politieke incidenten van
de laatste maanden het
beleid van de regering,
waardoor de bestrijding
van de werkloosheid in
het gedrang komt. „De
werklozen betalen daar
voor de prijs".
„Het tweede kabinet Lubbers
zit nu zo'n vijf maanden. We
rollen van incident naar inci
dent. De minister-president
stuurt nu al mannen met
bandrecorders het land in om
uitspraken van mede-bewinds
lieden vast te leggen, vooral
van zijn vice-premier De Kor
te", aldus Kok.
„Inkomende telegrammen van
ambassadeurs moeten meteen
naar de premier worden ge
bracht. De premier vertrouwt
zijn ministers kennelijk niet
meer. De incidenten worden
niet meer binnen drie dagen
opgelost en het kabinet laat
geen zelfverzekerd gezicht
zien als het om beleid gaat".
Kok vroeg zich af wie had
kunnen vermoeden dat „we
na vijf maanden zouden vast
stellen dat Ed Nijpels er zo on
geveer als enige minister in is
geslaagd nog geen groot pu
bliek rumoer te veroorzaken".
De PvdA-leider nam het duo
Voorhoeve - De Korte op de
hak met de benaming duo rust
en orde. Kok wenste de pre
mier sterkte met „de door hem
zo vurig gewenste coalitiepart
ner. Misschien was zijn over
winning wel te groot voor een
stabiel vervolg".
Kok leverde kritiek op het
CDA waar het ging om de po
sitie van de minima. Hij sprak
van een laagje schmink om
nog een sociaal gezicht te kun
nen tonen. Hij hekelde het
CDA-voorstel om de verho
ging van de vakantiebijslag
van uitkeringsgerechtigden
pas in 1988 effectief te laten
zijn.
e"INISTER DEETMAN:
ei|
H 1 1
vl;
TWIJK - De onder-
ivakorganisaties zijn
lori mede schuldig aan de
n rstellen voor bezuini-
^j» in het basisonderwijs,
rais die nu bij de Tweede
-a<?ier liggen. Dat zei mi-
Deetman gister-
id op de algemene
[adering van de Pro
nts Christelijke On-
ïjsvakorganisatie
in Katwijk.
Ie bonden in augustus be
waren geweest tot ge-
over de wijze van bezui-
op de onderwijsbegro-
dan zouden de uiteinde-
voorstellen er wellicht
hebben uitgezien, zo
igde de minister. „Maar
iverleg werd helaas glas-
geweigerd".
onderwijskringen heerst
verontwaardiging over
iu voorgestelde maatrege-
de scholen moeten zelf be-
:n of de kleuters minder
op school komen of de
sen groter worden. De
jden vrezen hierdoor een
anfcurrentiestrijd tussen scho
len die heilloos is voor het on
derwijs.
PCO-voorzitter Leen ter Haar
hekelde de wijze waarop de
minister denkt het overleg te
kunnen voeren. Hij vergeleek
Deetman met een negentien-
de-eeuwse fabrieksdirecteur
die zonder enige discussie zijn
wil oplegt. De bewindsman
legde de kritiek naast zich
neer en kondigde aan dat bin
nen enkele weken de onder
wijsorganisaties de plannen
krijgen toegezonden over de
invoering van de basisvorming
in het voortgezet onderwijs,
waartoe de regering heeft be
sloten. „Ik hoop dat de organi
saties op deze uitnodiging in
gaan om redelijk overleg te
voeren", aldus de minister.
De minister kreeg felle verwij
ten te horen uit de PCO-gele-
deren. Onder andere dat hij
geen oog zou hebben voor de
onmogelijke werkomstandig
heden van de onderwijsgeven
den. Deetman zei hierop dat
wat hem betreft het onderwijs
desnoods taken mag afstoten.
„Neem een iets kleiner taken
pakket, zodat u wat u doet,
goed kunt doen".
IHEM Pogingen van de Heidemij in Arnhem om met in
erland gekweekte kerstbomen dit jaar de Engelse markt te
toveren zijn mislukt door de koersontwikkeling van het Brit-
11 ond. In Engeland zou nu 30 tot 40 procent meer voor een
P erlandse kerstboom betaald moeten worden dan vorig jaar,
ongeveer een miljoen bomen hun weg naar de Britse huis-
ers vonden. Bijna niemand heeft dat er nu voor over. „Er is
!r:welijks één Nederlandse kerstboom naar Engeland gegaan",
s ing. H. Tabois, hoofd centrale diensten uitvoering van de
lemij. De kerstbomen komen nu op de Nederlandse markten
0 cht, in plaats van de bomen die anders werden ingevoerd,
deel mag nog een jaartje doorgroeien.
Opengeschoten
In Heerlen is
gisteren de
nieuwbouw
van de Lim
burgse Volks
sterrenwacht
geopend. In de
stijl van de
„Star Wars"
schoot astro
naut Wubbo
Ockels een
van de koe
pels van de
sterrenwacht
open met be
hulp van een
laserkanon.
Naast hem
kijkt staatsse
cretaris P. van
der Linden van
buitenlandse
zaken vol ver
wachting toe.
AMSTERDAM Slechtzienden en blinden zijn niet
tevreden over de oogartsen, vooral niet over de niet
medische-technische behandeling. „Het oog krijgt vol
doende aandacht, maar de mens daarachter blijft wel
eens wat onderbelicht", aldus een woordvoerder van
de NVBS, de Nederlandse Vereniging van Blinden en
Slechtzienden.
Deze conclusie wordt getrokken uit een onderzoek van de We
tenschapswinkel van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Bij de
NVBS komen veel klachten op dit punt binnen. Het vertrouwen
dat blinden en slechtzienden hebben in de medische deskundig
heid van de oogarts is in het algemeen groot. Meer dan 70 pro
cent van de ondervraagden was echter niet te spreken over de
informatie die oogartsen geven over aard en gevolgen van hun
aandoening.
Bovendien vinden de meesten dat er te weinig materiaal be
schikbaar is in een voor visueel gehandicapten toegankelijke
vorm, zoals groot-letterschrift en cassettebandjes. Ook is men
ontevreden over het niet of laat doorverwijzen naar instellingen
voor optische hulpmiddelen, maatschappelijk werk en revalida
tie. Verder waren er klachten over de bereikbaarheid van de
poliklinieken, de lange wachttijden (gemiddeld meer dan een
half uur) en het gebrek aan privacy in de onderzoeksruimtes.
NOORDWIJKERHOUT
Om de hoge prijs van
medicijnen te verlagen,
zouden de apothekers
commercieel moeten gaan
werken. De prijzen zou
den dan niet alleen dalen
door de concurrentie van
apothekers onderling,
maar ook door hun geza-
melijke druk op fabrikan
ten om goedkopere pro
dukten te leveren. Dat is
één van de suggesties die
prof.dr. B. Wierenga vol
gende week zal doen in
een advies aan het minis
terie van WVC. Wierenga,
hoogleraar aan de Eras
mus Universiteit, heeft in
opdracht van het ministe
rie een onderzoek gedaan
naar de prijs van medicij
nen in Nederland. Op de
jaarvergadering van Ne-
farma (de verenigde far
maceutische industrie)
lichtte hij gisteren alvast
een tipje van de onder-
zoekssluier op.
Om er achter te komen waar
om geneesmiddelen in Neder
land twee keer zo duur zijn als
in Frankrijk en anderhalf
keer zo duur als in België, is
Wierenga nagegaan hoe de
hoge prijs van medicijnen tot
stand komt. Aan gebrek aan
concurrentie tussen de fabri
kanten ligt het niet, conclu
deert hij. Weliswaar is de con
centratie onder bedrijven vrij
hoog (drie tot vier onderne
mingen hebben het overgrote
deel van de markt in handen),
maar die neemt de laatste ja
ren af en is niet hoger dan bij
de producenten van bijvoor
beeld bier, droge soep of kof
fiemelk. Er is dus wel concur
rentie mogelijk. De prijs speelt
daarin echter nauwelijks een
rol.
„In normale economische sec
toren is het zo dat er minder
van het produkt verkocht
wordt naarmate de prijs stijgt,
maar dat blijkt in de farma
ceutische sector niet het geval
te zijn", aldus Wierenga. De
fabrikanten hebben zodoende
geen enkele reden hun prijzen
te verlagen, want de afzet
wordt er toch niet groter door.
Dat wordt veroorzaakt door
het inkoopbeleid van apothe
kers, wat weer gegrond is op
de medicijnkeuze van de arts.
De apothekers worden niet al
Voorlichting
anticonceptie
Tijdens de jaarvergadering
van Nefarma werd de prijs
voor het beste medicijn in
„standaard-kleinverpak-
king" uitgereikt aan het
bedrijf Wyeth, voor de
verpakking van de anti-
conceptie-pil Trinordiol.
Wyeth-directeur Ten Na
pel stelde bij de prijsuitrei
king voor een nationaal
voorlichtingscentrum over
anticonceptie op te rich
ten, waaraan alle fabri
kanten deelnemen. Het
centrum zou tegemoet ko
men aan de wens van veel
vrouwen meer informatie
over voorbehoedsmiddelen
te ontvangen, aldus Ten
Napel.
te veel geprikkeld om goed
koop in te kopen, want de prij
zen voor de consument staan
al bij voorbaat vast. „De apo
thekers letten dan ook in de
eerste plaats op de service en
betrouwbaarheid van de leve
rancier, vervolgens op de prijs
en uiteindelijk op het geboden
assortiment", zegt Wierenga.
Zelfs als een apotheker
„scherp" inkoopt (bijvoorbeeld
door te profiteren van kortin
gen), dan nog kan hij het pu
bliek geen goedkoper genees
middel aanbieden. De kortin
gen die apothekers in de
wacht weten te slepen, per
apotheker jaarlijks goed voor
38.000 tot 76.000 gulden, ko
men ten goede aan henzelf.
Criteria
Uiteindelijk bepaalt de (huis-
)arts welk geneesmiddel voor
geschreven wordt. Daarbij
gaat hij voornamelijk af op de
informatie die de fabrikanten
hem verschaffen. Het is dan
ook niet verwonderlijk dat de
fabrikanten maar liefst een
kwart van hun omzet besteden
aan bevordering van de ver
koop. Het zogenaamde artsen-
bezoek slokt daar het grootste
deel van op.
Hoewel artsen wel degelijk
letten op de prijs (hoe duurder
het middel, hoe minder vaak
het wordt voorgeschreven), is
dat niet hun belangrijkste cri
terium. De door Wierenga
geïnterviewde artsen letten in
de eerste plaats op de bijwer
kingen van het middel, ver
volgens op de effectiviteit en
dan pas op de prijs. „Zo hoort
het ook", zegt Wierenga, „art
sen nemen beslissingen op
functionele gronden".
Al met al speelt de prijs van
een geneesmiddel nauwelijks
een rol bij de afnemers. De
apotheker en de arts letten er
pas in laatste instantie op en
van de bevolking betaalt
slechts tien procent zijn medi
cijnen zelf, dus ook de consu
menten oefenen geen druk op
de industrie uit. „De fabrikant
heeft een grote vrijheid bij het
bepalen van de prijs van zijn
produkt", concludeert Wieren-
Prijsafspraken
Om die vrijheid wat aan ban
den te leggen, zal de hoogle
raar het ministerie van WVC
enkele besparingsmogelijkhe
den voorleggen. De fabriek
sprijzen zouden bijvoorbeeld
omlaag kunnen door prijsaf
spraken binnen de Europese
Gemeenschap te maken. Maar
voor het zover is zal de eeuw
wisseling wel gepasseerd zijn,
verwacht Wierenga.
Hij ziet er meer in de apothe
kers commerciëler te laten
werken. Als die hun klanten
mogen lokken, zullen de prij
zen omlaag gaan door onder
linge concurrentie en door de
druk die zij zullen uitoefenen
op de fabrikanten. Daarnaast
is het mogelijk dat verzeke
raars van ziektekosten (fond
sen en maatschappijen) als
consumentenorganisaties gaan
optreden door massaal medicij
nen in te kopen. Maar ook dat
ziet Wierenga op korte termijn
nog niet gebeuren.
De fabrikanten zullen daar
niet rouwig om zijn. Nadat ze
met gemengde gevoelens naar
Wierenga geluisterd hadden,
wilden ze nog wel graag kwijt
dat de prijzen in Duitsland nog
hoger zijn dan bij ons en dat
de consumptie bij ons laag is,
zodat er in totaal niet veel aan
medicijnen besteed wordt.
Wierenga was er niet van on
der de indruk. „Dat zijn geen
argumenten om niet binnen
het Nederlandse systeem te
zoeken naar factoren die de
prijzen onnodig opdrijven en
daar wat aan te doen".
STEVO AKKERMAN
HEMELS
r'WSTER NOU '5: ALS
WwoescH otWHeics-
>ps:iAMSTe cft/y.
&J
DRIEBERGEN Politieauto's
die met hoge snelheden ach
tervolgingen inzetten, zullen
daarbij de uiterste voorzichtig
heid betrachten, vooral met
het oog op andere weggebrui
kers. Dat zeggen de woord
voerders R.K. van Leussen
van de Alkmaarse politie en
G. Hoeveman van de rijkspoli
tie te Driebergen. Beide korp
sen waren dezer dagen betrok
ken bij snelle achtervolgingen.
„Alleen als het van groot be
lang is de verdachte onmiddel
lijk staande te houden, gaan
we er achteraan, maar ook dan
met de grootste voorzichtig
heid", meldt Van Leussen.
Overtreders van de maximum
snelheid worden al snel losge
laten, omdat de verdachte via
het kenteken meestal gemak
kelijk te achterhalen valt.
Bij de gisteren gemelde achter
volging - van Alkmaar via
Schiphol en Alphen terug naar
Schiphol - ging het om ie
mand die opvallend slingerend
een snelweg opreed en daar
grote brokken had kunnen
maken, aldus Van Leussen.
„Onze stelregel is, dat we pas
achter een verdachte aan gaan
als de verkeersorde grof wordt
geschonden, bij voorbeeld te
hard rijden in combinatie met
rechts inhalen en snijden. Een
snelheidovertreding alléén is
onvoldoende argument", aldus
woordvoerder Hoeveman van
de rijkspolitie. Hij prijst zich
gelukkig dat bij een aantal
snelle achtervolgingen van de
laatste jaren geen ernstige on
gelukken zijn gebeurd. De
laatste grote schade leed de po
litie toen een Porsche-beman-
ning een dolgedraaide wegge
bruiker slechts tot stoppen kon
dwingen door hun kostbare
bolide dwars voor hem op de
weg te zetten
