Perscensuur maakt van
luid-Afrika politiestaat"
Duistere rol van chef
CIA in Iraanse affaire
Suriname vraagt Venezuela
>m hulp tegen „invasie"
Uniform
met een
luchtje
Israëlische luchtaanval op Palestijnen
rriTENLAND
EeidócSourant
VRIJDAG 12 DECEMBER 1986 PAGINA 5
mbia schrapt
hogingen voedselprijzen
AKA President Kenneth Kaunda
LA Zambia heeft de prijsverhoging voor
J meel. het voornaamste volksvoedsel,
tirapt. De prijsverhoging had geleid tot
dagen van onlusten in het noorden
Ïhet land, waarbij zeker elf, maar mo-
jc ook dertig mensen de dood vonden,
ident Kaunda betitelde plunderaars en
erkraaiers als misdadigers en zei dat
doze jongelui gewillige werktuigen
de organisatoren van de onlusten „en
buitenlandse heren" (bedoeld wordt
l-Afrika) waren geweest. Het maismeel
aiit dezelfde prijs door het herinvoeren
)]i de voedselsubsidies. Zambia moest die
idies eigenlijk schrappen als voorwaar-
°1oor een IMF-lening.
Motorrijder
redt zich wel
WARSCHA U Een motorrij
der in Belzec in Polen, die op
een overweg werd gegrepen
door een trein, heeft het avon
tuur overleefd dankzij zijn be
roep: treinmachinist. De 50-ja-
rige man werd bij de botsing
in de lucht geslingerd terwijl
zijn motor aan diggelen vloog.
De man klampte zich vast aan
de rijdende trein en kon een
klep opendraaien, die de loco
motief tot stilstand bracht. De
motorrijder is met een gebro
ken been en gekneusde ribben
in een ziekenhuis beland.
Ultimatum voor
centrale Sellafield
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De beruchte opwer
kingsfabriek van Sellafield, in het
noordwestelijke Engelse graafschap
Cumbria, moet veel veiliger wor
den gemaakt. De directie krijgt
precies een jaar om dat doel te be
reiken. Sellafield is berucht wegens
het lozen van radioactieve afval in
de Ierse Zee, waardoor zelfs de
Waddenzee wordt besmet. Het be
vel om doeltreffende maatregelen
te nemen, komt van de Britse toe
zichthoudende raad voor gezond
heid en veiligheid. Deze heeft de
Sellafield-directie een ernstige
waarschuwing gegeven.
Twijfel over doodsoorzaak Marts jenko
MOSKOU De Sovjet-dissident
Anatoli Martsjenko is gisteren bij
de gevangenis van Tsjistopol be
graven. Negen familieleden en
vrienden woonden de plechtig
heid bij. Martsjenko's weduwe,
Larisa Bogoraz, wilde haar man in
Moskou laten begraven, maar dit
werd door de autoriteiten gewei
gerd. Evenmin werd toegestaan
dat Bogoraz persoonlijke eigen
dommen van Martsjenko meenam.
Daaronder bevonden zich brieven,
documenten en aantekeningen. De
mensenrechtenactiviste wil nog één
poging doen zijn spullen te krijgen
voordat zij vandaag naar Moskou te
rugkeert. De Russische dissident zou
volgens de officiële versie zijn overle
den aan een hersenbloeding, maar
een arts zou hebben vastgesteld dat
Martsjenko stierf door een hartaanval.
Vrienden van Martsjenko schrijven
zijn overlijden toe aan een vier maan
den durende hongerstaking waarmee
de dissident de autoriteiten wilde
dwingen zijn vrouw toestemming te
geven hem te bezoeken. Ook eiste
Martsjenko een gerechtelijk onder
zoek tegen bewakers die hem hadden
mishandeld.
JUWELEN HERTOGIN
VAN WINDSOR KOMEN
ONDER DE HAMER
LONDEN De juwelen die de hertog van Windsor
gaf aan Wallis Simpson, de vrouw voor wie hij vijftig
jaar geleden de Britse troon opgaf, zullen in april van
het komende jaar in Genève worden geveild door het
venduhuis Sotheby's. Men schat dat de meer dan 200
stukken, waaronder diamanten, robijnen, saffieren en
smaragden, meer dan vijf miljoen pond sterling zullen
opbrengen. De opbrengst zal volgens de wens van de
hertogin gaan naar het Pasteur-instituut in Parijs dat
aan ziekteonderzoek doet. Onder de te veilen stukken
is de favoriete halsketting van de hertogin van robij
nen en diamanten van Van Cleef and Arpels (New
York, Parijs), met de inscriptie „My Wallis from her
David 19-6-36". De ketting was een geschenk van de
hertog bij de veertigste verjaardag van zijn vrouw.
lew
ga (Van onze speciale
verslaggever)
IAPSTAD De Zuid-
Nikaanse regering heeft
teren stappen onderno-
n om een eind te ma-
n aan dat wat zij be-
irjiouwt als de grootste
jee Ireiging voor de staats-
ligheid: de verzetsactie
arte Kerst, die gericht
;egen de nu zes maan-
durende noodtoe-
nd. Het mikpunt van
regering is de pers in
id-Afrika, die al eerder
tnge beperkingen
igfeg opgelegd,
it:
;c' ertijd werd vastgesteld dat
berichtgeving over raciale
Apolitieke geweldplegingen
"a'over de acties van veilig-
istroepen gestaakt moest
"■den. De regering heeft nu
1 'regaande censuurmaatre-
b>n getroffen die volgens
3eimige kranten steeds ver
in de richting van een
tiestaat gaan.
nieuwe censuurwet ver-
<ht de media, waaronder
de buitenlandse media en
Zogeheten alternatieve pers
^uid-Afrika vallen, om be-
itgeving over zaken van
m(erse aard eerst aan minis-
of onderministers ter
VJdkeuring voor te leggen.
wordt zelfs beweerd dat de
*1' ën van de parlementaire
e(bositie nu niet meer open
voor hun mening uit mo-
komen.
pers wist in het verleden
<jd wel een manier te vin-
om zich ondanks de cen-
rwetten te manifesteren,
ti'ar de strenge regeringscon-
e zal er nu op moeten toe-
dat alle gaatjes en kier-
in de wetgeving worden
slicht. Alles wat boycots,
Zwarten kopen alleen in winkels beheerd door zwarten; de blanke winkeliers worden geboycot,
maar ook daar mag de pers in Zuid-Afrika niet meer over schrijven.
menzweringen en acties tegen
de regering ook maar enigs
zins in de hand kan werken,
is taboe.
Tegenstanders van de rege
ring hebben verklaard dat het
einde van de persvrijheid in
Zuid-Afrika nu in zicht is.
Deze heeft bijna een eeuw
mogen duren. Het vangnet
van de regering zal zich ech
ter niet alleen tot de media
beperken, maar zal ook ande
re obstakels uit de weg rui
men.
Defensie
Er staan Zuid-Afrika groot
scheepse regeringsacties tegen
organisaties en individuen te
wachten, waarbij de arresta
ties niet van de lucht zullen
zijn. Het regiem Botha ziet
een uiterst dreigende on
weersbui aankomen, die be
doeld is om de regering om
ver te werpen. De regering
doet verwoede pogingen om
zich uit de politieke impasse
te manoeuvreren en verlaat
zich voornamelijk op de
machtige nationale defensie
en op de veiligheidstroepen.
Vandaar het strenge militaire
karakter van de maatregelen.
De belangrijkste oorzaak voor
het opnieuw in actie komen
van de regering is de oproep
tot een „Kerstmis tegen de
noodtoestand" door het Vere
nigde Democratisch Front
(UDF), waaraan de kerk, de
vakbonden, het onderwijs, de
zwarte gemeenschap en nog
wat andere verzetsgroeperin
gen deelnemen. Bovendien
viert de militante vleugel van
het Afrikaans Nationaal Con
gres (ANC), de Speer der Na
tie, op 16 december haar 25ste
verjaardag en dit kan onlus
ten met zich mee kunnen
brengen.
De campagnes maken deel uit
van een verenigde nationale
actie, die twee maanden gele
den gelanceerd werd. UDF-
zegslieden hebben verklaard
dat de actie gericht is tegen de
zwarte ordestrijdkrachten, te
gen het sluiten van scholen
voor zwarten en tegen het ge
vangen houden van duizen
den Zuidafrikanen, waaron
der een groot aantal kinderen
onder de zeventien jaar. De
actie is ook bedoeld om het lot
te verbeteren van de miljoe
nen werklozen en hongerlij
ders.
Volkslied
„Hoe kunnen we de geboorte
van Christus vieren, terwijl
onze kinderen in de gevange
nis zitten", zei Murphy Moro-
be, de publiciteitsman van de
UDF, die op de vlucht is ge
slagen voor de veiligheidspo
litie en nu telkens- verande
rend van adres heimelijke in
terviews geeft. Leiders van
het UDF willen dat de actie
vreedzaam verloopt en geken
merkt wordt door soberheid.
Op 16 december gaat de
Kerstactie van start en duurt
tien dagen duren, tot 26 de
cember. Van de Zuidafrika
nen wordt verlangd dat ze op
bepaalde tijden alle elektri
sche verlichting uitdoen en
kaarsen laten branden. Ver
dere verzoeken zijn: het zin
gen van Nkosi Sikilelc Afri
ka, dat door de Zuidafrikanen
als hun volkslied wordt be
schouwd; het in acht nemen
van een minuut stilte en het
voorlezen van een gebed voor
de eenheid tijdens de kerk
diensten; het betuigen van
steun aan families, waarvan
leden gevangen zitten, terecht
moeten staan, of verbannen
zijn.
Gedurende deze tien dagen
mogen bewoners van kleur-
lingenwijken geen winkels
bezoeken buiten hun woon
wijk, als maatregel tegen de
zaken van blanken. Sport
wedstrijden en muziekfesti
vals die in deze periode zijn
gepland, worden uitgesteld.
Op vastgestelde tijden luiden
de kerkklokken. Volgens
UDF-zegsman Morobe hebben
een flink aantal kerken,
sportverenigingen en zo'n
twintig organisaties van de
blanke gemeenschap hun me
dewerking toegezegd aan de
actie.
De machtige straatcomité's in
de zwarte woonwijken zouden
ervoor kunnen zorgen dat de
actie massale steun krijgt van
de zwarte gemeenschap, maar
het UDF benadrukt dat nie
mand gedwongen mag wor
den om mee te doen. Het
UDF geeft bekendheid aan
haar campagne door middel
van posters en pamfletten.
Maar het valt nog te bezien in
hoeverre de campagne effect
zal hebben, nu de pers er geen
aandacht aan mag besteden.
Huisinde
touwen
De Franse
koorddanser
Henrys rijdt met
zijn motor over
een kabel, terwijl
zijn vrouw vrolijk
zwaait vanaf 25
meter hoogte
boven de Rhó-
ne-rivier. Het
duo woont tot
Kerstmis in het
hangende huis
nabij Lyon, om
geld in te zame
len voor gehan
dicapte kinde
ren.
WASHINGTON De di
recteur van de Ameri
kaanse geheime dienst
CIA, William Casey, heeft
een duistere rol gespeeld
in de affaire van de wa
penzendingen naar Iran
en het doorsluizen van
geld naar de Nicaraguaan
se Contra's. Gisteren er
kende Casey voor een
congrescommissie dat hij
begin oktober wist van
het doorsluizen van het
geld naar de Contra's.
Maar volgens de Wall
Street Journal was de
CIA-directeur al in het
voorjaar van de zaak op
de hoogte.
Beide verklaringen zijn in te
genspraak met de opmerkin
gen van minister van justitie
Edwin Meese. Toen deze eind
november hef doorsluizen van
het geld naar de Contra's ont
hulde, zei hij dat alleen veilig
heidsadviseur Poindexter en
diens assistent luitenant-kolo
nel North ervan op de hoogte
waren.
Voor een commissie uit het
Amerikaanse Congres zou Ca
sey gisteren hebben gezegd dat
hij begin oktober niet door zijn
eigen dienst, maar door een
vroegere zakenrelatie op de
hoogte was gesteld van het
doorsluizen van het geld naar
de Contra's. Dat was zes we
ken voor de onthulling van
minister Meese.
Volgens de Wall Street Jour
nal was Casey al in het voor
jaar van de zaak op de hoogte.
De krant citeert functionaris
sen, die zeggen dat zeer gehei
me boodschappen over de wa
pentransactie terecht waren
gekomen op het zogeheten
„privacy channel" van de CIA
en dat alle boodschappen op
dat net automatisch op het bu
reau van Casey terechtkomen.
Casey's zakenvriend zou ver
der hebben verteld, dat Cana
dezen bij de wapenhandel be
trokken warep. Volgens de
Washington Post heeft Casey
het verhaal een dag leter ver
teld aan John Poindexter, de
toenmalige veiligheidsadviseur
van president Reagan. Casey
zelf gelastte een intern onder
zoek om de betrokkenheid van
,de CIA bij de operatie vast te
stellen. Over de resultaten van
beide onderzoeken is niets be
kend.
Casey zou verder hebben toe
gegeven dat hij op de hoogte
was van de wapenleveranties
aan Iran, maar dat hij daar
over op instructie van presi
dent Reagan geen mededelin
gen aan het Congres heeft ge
daan.
Volgens de Washington Post
overtrad Reagan tezelfdertijd
een van zijn eigen richtlijnen
op het gebied van de nationale
veiligheid. Door vier van zijn
naaste adviseurs niet in te
lichten over de officiële toe
stemming voor de wapenleve
ranties aan Iran, ging hij voor
bij aan een in 1982 opgestelde
richtlijn, dat de president zijn
naaste medewerkers op de
hoogte moet houden van clan
destiene operaties. Reagan
ging voorbij aan minister van
buitenlandse zaken Shultz, zijn
collega van defensie Weinber
ger, minister van financiën
Baker en admiraal Crowe, de
voorzitter van de gezamenlijke
chefs van staven.
RACAS Henk Heid-
iler heeft gisteren als
ciale gezant van de re-
ing Bouterse in Vene-
ala om hulp gevraagd
ken een „op handen
de" invasie van rebel-
vanuit het buurland
ns Guyana. In dat land
_l inden zich volgens
cjdweiler circa 500
nse huurlingen die
klaar maken voor
aanval op Suriname.
cpweiler zei dat de invasie
de rebellen van Brunswijk
„ieder moment" kan beginnen.
Suriname vraagt Venezuela
„de andere Latijnsamerikaan-
se landen uit te leggen wat er
gebeurt en dat het onze bedoe
ling is het land naar democra
tie te leiden," zei hij. De Vene
zolaanse regering heeft niet
direct op het verzoek gerea
geerd.
Suriname en Venezuela on
derhielden goede betrekkin
gen na de onafhankelijkheid,
toen Suriname werd geregeerd
door een sociaal-democratische
regering. Sinds de machtso
vername door Bouterse neemt
Venezuela ten aanzien van Su
riname een houding van „be
zorgde neutraliteit" aan.
Heidweiller, die gisteren met
president Jaime Lusinchi ge
sproken heeft, verklaarde te
genover buitenlandse journa
listen dat Brunswijk en zijn
mannen voor zeker 100 mil
joen dollar schade hebben aan
gericht sinds zij vier maanden
geleden in opstand kwamen.
Het stilleggen van de bauxiet-
mijn van Suralco bij Moengo,
in Oost-Suriname baart het
Amerikaanse moederbedrijf
Alcoa steeds meer zorgen.
„Voorlopig kunnen wij nog
even vooruit, maar de voorra
den voor de voor de produktie
van de aluminumfabriek in
Paranam, dat dichter bij Para
maribo ligt, beginnen danig te
slinken".
Het bedrijf zoekt naar alterna
tieven om de industrie draai
end te houden. Tot de alterna
tieven die door Alcoa worden
bestudeerd, hoort een vertra
ging van het verwerkingspro
ces van aluinaarde in Para-
nam. Er wordt alles aan ge
daan om te voorkomen dat het
industrieel proces wordt ge
staakt. De stopzetting van de
aluminiumsmelter zou het ein
de van de produktie beteke
nen.
1IDJE VERHOLENKARELTJE KNETTER EN DE TOVERBUBBEL
„En nou verder geen flauwe geintjes, Oom
1 >om," zei Boltje de boskabouter. „Kom er
'ar 'es even bij.- „Spijt me wel," zei Oom
3 >om. „Maar geintjes uithalen en treiteren
1 rt nu eenmaal tot mijn werk. Hoei hoei, zeg
ar 'es op. Wat moet er verder gebeuren?
eenvoudig prulgeintje of het zwaardere
k? Een ruit ingooien? Een fietsband door-
den? Of een emmer teer over een lichtgrijs
lerpak? Da's om je te begillen!" - „Het is
9 véél moeilijker, Oom Gnoom?" zuchtte Bol-
„We moeten een heks klein krijgen. Zo-
inde." - Toen vertelde smidje Verholen het
verhaal van Ouwe Sybil, die zo vriendelijk
geweest Kareltje Knetter van bijzondere
rtkrachten te voorzien.- „Hmmm.
mde Oom Gnoom. „Ouwe Sybil is een taaie,
'en haar wel. We zullen niet gauw vat op haar
krijgen. Ze is zo link als een looien deur. Boven
dien is ze lid van de heksenvakbond en ik ben
maar een kleine, vrije ondernemer. En wat be
ginnen wij, vrije ondernemers, vandaag de dag
nog tegen de vakbonden? Maar eh.wacht
'es?" - Het nare manneke dacht even diep na
en vervolgde toen: „Misschien kunnen we haar
grijpen met de algemene regelen en voorwaar
den van de vakbond zelf. Dat zou een mooi
stukje treiterwerk zijn. Ik geloof, dat ik nog een
exemplaartje van die regelen hier heb liggen." -
Oom Gnoom begon te rommelen in een oude
kist, die vol zat met stoffige papieren, en dook
er een beduimeld boekwerkje uit op. - „Hoei
hoei!" lachte hij kwaadaardig. „Dit zijn de rege
len! Misschien halen we er een lekker stukje
treiterwerk uit!"
HALIFAX De nieuwe
gevechtsplunje van de
9.100 Canadese matrozen
stinkt zo erg, dat de pro
duktie ervan is opge
schort. De „onaangename
geur" van de vuurvertra-
gende pakken kan vol
gens het ministerie van
defensie hoofdpijn ver
oorzaken. Samen met de
firma die het contract
voor de uniformen
kreeg, wordt naar de
oorzaak gezocht. Duizen
den vierkante meters
van de kwalijk riekende
blauwe stof ter waarde
van een kleine vijf mil
joen gulden zijn in een
kluis in Montreal „in
quarantaine geplaatst".
Vijandige discussie
Een Palestijn discussieert met een Israëlische soldaat, die hem wil beletten het dorp El Mughazi in
de bezette Gazastrook te verlaten. In die buurt vindt de laatste dagen een heviger verzet tegen de
Israëli's plaats, die onder meer regelmatig met stenen worden bekogeld. Bij de rellen zijn inmiddels
twee Palestijnen doodgeschoten. De Palestijn op de foto kon de soldaat er uiteindelijk van overtui
gen dat hij geen demonstrant was en kon vertrekken.
BEIROET Bij een Israëli- Dit is vernomen in politiekrin-
sche luchtaanval in het noor- gen in Libanon. Zes gevechts
den van Libahon zijn gisteren bommenwerpers bestookten
zeker negen mensen gedood, Palestijnse stellingen en ge-
onder wie een plaatselijke bouwen in de heuvels rond het
commandant van de terreu- vluchtelingenkamp Nahr ai
rorganisatie van Aboe Nidal. Bared bij Tripoli. Bij de aanval
werden de jagers zwaar be
schoten door luchtdoelgeschut.
Onder doden en gewonden
waren ook veel burgers. Israël
verklaarde dat de aanval was
bedoeld tegen terroristische
bases.
Duitse geheime
dienst pakt 33e
oostblokspion
(Van onze correspondent
Rink Drost)
BONN Met de 48-jarige
Jürgen Westphal uit Bonn
heeft de Duitse geheime
dienst de 33e oostblok
spion van dit jaar ontmas
kerd. De arrestant wilde
volgens de hoofdprocu
reur-generaal van de
Bondsrepubliek, Kurt
Rebmann, geheime gege
vens over de Bundeswehr
doorspelen naar een oost-
blokstaat.
Tot een werkelijk doorgeven
van geheime informatie is het
echter niet gekomen. West
phal, van beroep natuurkundi
ge, was als hoge ambtenaar be
trokken bij de toekomstplan
ning van de Bundeswehr en
had in die functie toegang tot
veel geheime computergege
vens. Hij verkeerde in finan
ciële moeilijkheden en had al
coholproblemen. In die situatie
was hij een gemakkelijke
prooi voor een geheime dienst
uit het oostblok, maar werd hij
ook door zijn eigen geheime
dienst in de gaten gehouden.
De openbare aanklager in de
zaak tegen een secretaresse uit
het kantoor van de Westduitse
bondspresident, de 51-jarige
Margarete Höke, heeft tegen
de vrouw een aanklacht inge
diend wegens „een bijzonder
zwaar geval van landverraad",
corruptie en het verraden van
dienstgeheimen. De vrouw, die
al sinds 1959 verbonden was
aan het kantoor van de bonds
president, wordt ervan be
schuldigd minstens vanaf 1971
inlichtingen uit de vertrouwe
lijke documenten te hebben
doorgespeeld aan de Russische
geheime dienst KGB. De aan
klager zei dat het proces tegen
Höke waarschijnlijk komend
jaar voor de rechtbank van
Düsseldorf zal plaatsvinden.
