Waarom helpt Nederland ons toch niet?
VVD-fractieleider Joris Voorhoeve ruikt zijn kans
Britten in de ban van spionagezaken
Politiek
Partij
Parlement
BOSNEGEROPPERHOOFD FORSTER:
BINNENLAND/BUITENLAND
Ccidae Commit
ZATERDAG 6 DECEMBER 1986 PAGINA 7
WOUDENBERG-SHOW ZAL GEVOLGEN HEBBEN VOOR RUDOLF DE KORTE
(EN HAAG Menigeen
ie de VVD deze week
eeft zien opereren, zal
edacht hebben dat Ed
ijpels nog aan het roer
ond. Want Rudolf de
torte mag dan een doc-
>rsbul hebben in de wis-
n natuurkunde, hij mag
oorkneed zijn in sociaal-
conomische problemen,
ok hij kent maar één ma-
lier om in de publiciteit
i komen: via de zogehe
in nederlaagstrategie.
lie komt erop neer dat men
ver een onderwerp dat in de
elangstelling staat, een popu-
lir standpunt inneemt, zonder
ch te bekommeren om de
Dnsequenties. Zo kwam het
at De Korte in de korte tijd
at hij in het kabinet-Lubbers
op Binnenlandse Zaken zat,
rote verwachtingen wekte bij
ihtereenvolgens de ambtena-
inbonden en de organisaties
an oud-verzetsstrijders. En^o
kwam het dat diezeltde De
Korte in het kabinet-Lubbers
II beide groepen doodleuk liet
vallen. Niks loonsverhoging
voor de ambtenaren en niks
intrekking van het staatspen
sioen van de weduwe Rost van
Tonningen.
Het was derhalve slechts een
kwestie van tijd eer ook het
„Nieuwe Gezicht van de
VVD" brokken zou maken.
Met de kwestie-Hirohito was
het zover, waarbij moet wor
den aangetekend dat De Korte
zelf, direct of indirect, deze
kwestie heeft gemaakt. Het
was uit VVD-bron dat De Te
legraaf de primeur verkreeg
over de plannen voor een
staatsbezoek aan Japan. Op die
manier gaf De Korte zichzelf
de voorzet, waaruit hij het
Doelpunt van de Maand wilde
scoren.
Dat de bal in eigen goal te
recht zou komen, wist hij toen
uiteraard nog niet. Hem stond
alleen het grote succes voor
ogen dat de (meerderheid van
de) VVD-fractie had geboekt,
met haar felle verzet tegen het
staatspensioen van de Zwarte
Weduwe. Welnu, wat fractie
leider Joris Voorhoeve was ge
lukt, dat kon vice-premier Ru-
dolf de Korte toch zeker ook
en vermoedelijk beter. Hij zou
eens flink inspelen op de mede
door hemzelf opgewekte weer
zin tegen de keizer der „Jap
pen".
„Iets moois"
Vandaar dat afgelopen maan
dagmiddag nogal wat parle
mentaire redacteuren door de
VVD-voorlichters gebeld wer
den met de mededeling dat er
„iets moois" op hun burelen
afgehaald kon worden. Daar
mee werd bedoeld een A-4-
velletje met „enkele passages
uit de spreekbeurtbijdrage van
dr. Rudolf de Korte, Vice-pre-
mier en Minister van Econo
mische Zaken, op maandag 1
december 1986 in Hotel-Res
taurant Schimmel te Wouden
berg".
Eén van die passages luidde
als volgt „Zolang Hirohito
keizer is acht ik zo'n bezoek
(aan Japan) onwenselijk. Voor
talrijke Nederlanders, die in
Indonesië of elders in het Ver
re Oosten tijdens de Tweede
Wereldoorlog ernstig in Ja
panse kampen hebben gele
den, zou dit in hoge mate
kwetsend zijn. Een officieel
bezoek aan keizer Hirohito rijt
oude wonden open".
Wat de VvD hoopte, gebeurde
onmiddellijk: aller ogen én ca
mera's richtten zich op Kwat-
ta. Maar van liberaal stand
punt bekeken had dat beter
niet kunnen gebeuren. Want
op deze wijze moest ook pre
mier Lubbers ervan horen en
een kind kon zien aankomen
dat die zich ermee zou bemoei
en. Immers, een minister per
mitteerde zich de koningin pu
bliekelijk voor te schrijven
wat zij moet doen en laten.
Sinds de grondwet van 1848,
waarin de onschendbaarheid
van de vorst en de ministeriële
verantwoordelijkheid is vast
gelegd, is zoiets een staatsrech
telijke doodzonde. Een minis
ter heeft de plicht de Kroon
buiten discussies te houdan.
Lubbers greep dus de telefoon
en gaf De Korte het dringende
advies géén uitspraken over
deze heikele zaak te doen.
Maar De Korte bleek alleen
bereid de voor Japan heel erg
grievende opmerkingen („Hi
rohito heeft niet het eeuwige
leven") uit zijn speech te ha
len. „Op korte termijn acht ik
een staatsbezoek van koningin
Beatrix aan Japan niet ge
wenst, niet verstandig en niet
wijs," werd het nu. En de vice-
premier keek trots in de came
ra. Hoe had hij dat gezegd?!
Gele kaart
Bij zoveel domheid vielen de
monden open. Want nu zette
De Korte zich niet alleen te
kijk als een minister, dié ken
nelijk nog nooit een boekje
over staatsinrichting had inge
keken, maar bovendien als
een VVD'er die zijn teksten
liet censureren door een
CDA'er. Die laatste indruk
werd daags daarna nog flink
versterkt, toen Lubbers, op
uitnodiging van PvdA-leider
Wim Kok, in de Tweede Ka
mer verklaarde dat dit optre
den van De Korte behoorde
tot de categorie „Eens en niet
meer".
De vice-premier kreeg dus de
gele kaart; ofwel nog één zo'n
fout en hij wordt het veld uit
gestuurd. Een zeer opmerke
lijk gebeuren, omdat in ons
land de premier niet echt zeg
genschap heeft over de andere
ministers. Hij is slechts voor
zitter van de ministerraad.
Toch accepteerde De Korte de
schrobbering van Lubbers.
Sterker nog: gisterochtend
voor aanvang van de minister
raad bood hij zijn collega's ex
cuses aan voor zijn „procedu
rele fout" en beloofde hij zo
iets nooit meer te zullen doen.
Aangezien Lubbers ook de
eerste man van het CDA is,
bracht De Korte zijn partij
door deze openlijke knieval in
een heel vreemde positie. Er
staan immers (statenverkie
zingen voor de deur, waarin
het CDA wederom de grootste
concurrent van de VVD zal
zijn. Zoals het er nu voor staat
moeten de liberalen de strijd
in onder aanvoering van ie
mand die zich nu reeds de
mindere heeft getoond van
zijn belangrijkste tegenstan
der. Dat lijkt op een aanspo
ring aan de eigen achterban
om nu allemaal maar meteen
CDA te stemmen.
Aftreden
Onder die omstandigheden is
het niet zó vreemd dat hier en
daar al geschreven is dat De
Korte beter kan aftreden.
Maar dat zal zeker niet gebeu
ren, omdat de VVD na alle
troebelen in het tijdperk-Nij-
pels koste wat het kost nieuwe
interne problemen wil voorko
men. Vandaar ook dat fractie
leider Voorhoeve „voor de
volle honderd procent" achter
De Korte ging staan en be
kend liet maken dat de VVD
het optreden van de minister
president allerminst op prijs
stelde. „De relatie tussen CDA
en VVD mag als koel om
schreven worden", verklaarde
de woordvoerder van de
VVD-fractie.
Maar juist dat laatste toont aan
dat de Woudenberg-show toch
niet zonder gevolgen zal blij
ven voor Rudolf de Korte.
Fractieleider Voorhoeve heeft
onmiddellijk van de gelegen
heid gebruik gemaakt om de
politieke leiding over de VVD
nog meer aan zich te trekken
dan hij reeds gedaan had, al
was dat niet erg opgevallen.
Voorhoeve opereert zo rustig
dat velen zich niet realiseer
den dat hij bijvoorbeeld in de
zaak-Rost van Tonningen
dwars tegen het kabinet en
dus ook tegen zijn eigen vice-}
premier De Korte inging.
De VVD lijkt blij met die ont
wikkeling. Want Joris Voor
hoeve moge onervaren zijn in
de politiek, hij heeft één ding
wat zijn partij jaren node heeft
gemist: de wetenschap dat
goed zwijgen vaak belangrij
ker is dan goed spreken.
RIK IN T HOUT
(Van onze speciale
-erslaggever
Rob Ruggenberg)
ST. LAURENT O miti
o dda? O miti o ye U de?
Ya u de ye U sefi de? Ei
jra. De ceremoniële be-
Jroeting van granman
torster, 82 jaar, opper
hoofd van de bosnegers
n het Surinaamse Maro-
.vijne-gebied, verloopt
/olgens een al eeuwen
/aststaand schema. De
aosnegers houden zich
aan die traditie, ook al is
de granman door het ge-
;weld van het Surinaams
leger uit zijn dorp verdre
ven en woont hij nu aan
de overkant van de Maro-
wijnerivier, in een jungle-
dorpje in Frans Guyana.
De verslaggever heeft de ri
tuele begroetingswoorden uit
het hoofd geleerd en een gift
voor de granman meege
bracht. Het hoogbejaarde op
perhoofd slaapt, maar hij
komt direct uit bed als hij
hoort dat een Nederlandse
journalist is gearriveerd.
Via een van de dorpsoudsten
richt hij zich tot de verslagge
ver. Het is een smeekbede tot
de wereld. „Misschien weet u
een manier de volkeren in te
lichten dat mijn mensen wor
den vermoord. Wij zijn zo
bang voor die soldaten en die
Libiërs. Ik krijg er zenuwen
van. Dag en nacht bid ik voor
Ronnie Brunswijk en zijn
werk, om ons te verlossen van
de moordenaars van Bouterse,
die zelfs onze kinderen en ba
by's niet ontzien".
De granman kijkt de journa
list recht" in de ogen. Hij
spreekt hem nu, met zachte
stem, rechtstreeks aan:
„Waarom helpt Nederland
ons toch niet? Ik weet niets
van die moderne dingen als
bazooka's, waar mijn mensen
over praten, maar Nederland
moet ons redden. Alstublieft".
Bazooka's. Het toverwoord
van de Marowijne. Twee uur
eerder, midden op de rivier,
kwam een boot met daarin
schildwachten van het Jungle
Commando langszij de korjaal
waarin de verslaggever reis
de. Een blanke passagier, dat
wekte kennelijk verwachtin
gen. „Heeft u bazooka's bij
Wonderwapen
En later, in het guerrillakamp
Langetabbetje, een schitte
rend gelegen dorpje diep in
Oost-Suriname, aan de oever
van de Marowijne, valt het
woord in bijna elk gesprek.
Zonder bazooka, zo'n wonder
wapen waarmee kennelijk de
gehate pantserwagens en pa
trouilleschepen van Bouterse
kunnen worden doorboord,
krijgt het Jungle Commando
het heel moeilijk, dat wordt
wel duidelijk.
Brunswijk houdt de moed bij
zijn mannen erin door te zeg
gen: „Ook zonder bazooka
vechten we door". Maar met
niets anders dan (jachtgewe
ren, kapmessen en pijl en
boog, zal het Jungle Comman
do het nooit winnen van het
goed uitgeruste leger van
Bouterse en diens buitenland
se vrijwel zeker Libische
hulptroepen.
Na de verschrikkingen van
Sabana, waar Bouterses troe
pen talloze vrouwen en kin
deren afslachtten, dreigen
nieuwe bloedbaden. Het leger
rukt op, pleegt nieuwe „zuive
ringen" waartegfen de Jungle
Commando's vrijwel machte
loos staan. „Ik vind dat
Frankrijk wapens moet stu
ren, of tenminste moet door
laten, anders wordt het een
lange, verschrikkelijke oor
log' voorspelt een sombere
Franse dokter in Langetabbe
tje.
Hier, in het guerrillakamp en
de omgeving zijn de bosnegers
nog redelijk veilig, althans zo
lang Bouterse zijn helikopters
niet hier inzet.
Met boten kunnen de legert-
roepen Langatabbetje niet be
reiken. Onderweg, na de
schuimende Armina-vallen
waar de korjalen als zalmen
door het hoogopspattende wa
ter schieten, dirigeren Bruns-
wijks gewapende wachtposten
elke passerende boot naar de
oever. Lading en passagiers
worden nauwgezet gecontro
leerd. Het zijn jonge jongens,
deze wachten, maar ze nemen
hun taak niet licht op.
Vluchtelingen
zijn de boten van vluchtelin
gen, die oversteken naar
Frans Guyana. De berichten
over de massamoord hebben
een enorme angst teweeg ge
bracht. Als zelfs baby's niet
meer veilig zijn...
De massale exodus baart die
paar artsen die hier werken
grote zorgen. Er zijn al veel
zieken onder de vluchtelin
gen. „Ondervoeding en mala
ria zullen in de komende we
ken slachtoffers gaan ma
ken", voorspelt de Belgische
dokter Bea van der Gucht
van Artsen zonder Grenzen.
Zij is samen met haar Franse
collega Michel Bonnot de eni
ge die zich het lot van de bos
negers in dit gebied heeft
aangetrokken. Beiden vragen
zich met verbazing af waarom
Nederlandse artsen hier zo
schitteren door afwezigheid.
„Nederland had toch een
band met het Surinaamse
volk, of hebben wij dat ver
keerd begrepen?"
Met steun van enkele verple
gers staan deze artsen voor
een karwei dat elke verbeel
ding tart. Niet alleen verzor
gen zij de schotwonden waar
mee de Jungle Commando's
van Brunswijk van het front
terugkeren, zij voelen zich
ook verantwoordelijk voor de
vluchtelingen in een gebied
twee keer zo groot als Neder
land.
Ondervoed
„Twintig procent van de
vluchtelingen is nu al onder
voed", zegt Bea van der
Gucht. „De bosnegers hebben
altijd al op de rand van on
dervoeding geleefd, vooral als
gevolg van hun eenzijdig voe
dingspatroon. Het hoofdvoed-
*1 is kwak, gemaakt van de
cassaveknol. Vroeger kon dat
nog worden aangevuld met
produkten als suiker, olie en
melk, die met korjalen vanuit
Albina werden aangevoerd".
Maar sinds de voor net Jungle
Commando uitzichtloze slag
om Albina is begonnen, is het
niet langer mogelijk deze
transporten voort te zetten.
Het resultaat is onder meer
eiwittekort en bloedarmoede.
„We hebben voor duizenden
mensen dringend olie, zout,
suiker en melk nodig", zegt
Bea van der Gucht. „En zelfs
al zou die hulp nu komen,
kan het voor veel mensen al
te laat zijn".
Het 82-jarige bosnegeropperhoofd Granman Forster heeft zijn hoop gevestigd op Ronnie Bruns
wijk (foto). „Dag en nacht bid ik voor Ronnie Brunswijk en zijn werk, om ons te verlossen van de
moordenaars van Bouterse, die zelfs onze kinderen en baby's niet ontzien".
Steeds meer problemen die
nen zich aan. Zelfs de cassave
is schaars. De vluchtelingen
hebben hun kostgrondjes
moeten achterlaten. Zij bran
den nu kleine stukjes oer
woud kaal en planten nieuwe
cassave. Maar het zal zeker
een jaar duren voordat ze die
kunnen oogsten.
Een grote verschrikking is
ook de malaria. De jungle ge
vluchte bosnegers lopen deze
gevreesde ziekte nu in grote
getalen op. De malariamus
kiet heeft in het oerwoud zo
veel meer kansen "dan aan de
snelstromende rivier, waar
het ook nog veel vaker waait.
Het zijn de dodelijkste vor
men van malaria die hier
heersen.
Autoriteit
Plotseling ontstaat opwinding
in het guerrillakamp. Ronnie
Brunswijk arriveert, samen
met een aantal vermoeid
ogende Jungle Commando's.
Een rode baret, camouflage
kleding, bemodderde schoe
nen. Ronnie is 24 jaar. maar
temidden van deze guerrille
ro's straalt hij absolute autori
teit uit. Als sommigen woe
dend laten blijken niet geluk
kig te zijn met de onaange
kondigde aanwezigheid van
verslaggevers, kalmeert hij ze
met een enkel woord. „Ze zijn
er nu eenmaal, laat ze blijven,
ik zal straks wel met ze pra
ten".
ifel zitten en maakt
met .dokter Bea van der
Gucht en met de verpleegster
Ermie Camble, die al weken
lang met het Jungle Com
mando optrekt. De aanwezig
heid van vrouwen hier is niet
zo gewoon als misschien lijkt.
De obia, de mystieke gebrui
ken van de bosnegers, ver
biedt strijders met een tapoe-
(bescherming) een vrouw aan
te raken. Zeker als zo'n
vrouw ook nog menstrueert,
kan een lijfelijk contact de ta-
poe zelfs ongedaan maken,
menen de bosnegers.
Bea van der Gucht kan ero
ver meepraten. „Toen ik hier
in het junglekamp kwam, heb
ik moeten beloven dat ik niet
werk als ik ongesteld ben.
Daar houd ik me dan ook aan.
Een keer had ik eten voor de
jongens gekookt, maar toen
ging ineens het verhaal dat ik
ongesteld was. Ze hebben er
geen hap van gegeten".
Medicijnman
Michel Bonnot, de Franse
dokter, loopt naar Brunswijk.
Hij pleit voor zijn patiëntje, de
12-jarige Johnny Delano, een
van de weinige overlevenden
van de slachting bij Sabana.
Een kogel heeft het linker on
derbeen van het jongetje vrij
wel versplinterd. Bonnot
vindt chirurgisch ingrijpen
absoluut noodzakelijk. De
verslaggever biedt aan het
kind in zijn gehuurde koijaal
mee terug te nemen naar
Saint Laurent in Frans Guya
na.
Ronnie zegt nee. Het jongetje
gaat naar de medicijnman, in
de jungle. Die zal hem er in
een weekje weer bovenop
helpen, zeggen de bosnegers.
Bonnot schudt moedeloos het
hoofd. Hij heeft twee dagen
met het jongetje door de jun
gle gesjouwd om hem hier op
een boot te kunnen zetten.
„Hij zal zijn been nu zeker
verliezen", zegt hij somber.
En tot Ronnie: „Het gebeurt
zoals jij wilt". Brunswijks
woord is hier wet.
Bea van der Gucht zegt later
dat de medicijnman goed is in
het zetten Van gebroken lede
maten. Ook heeft hij een psy
chisch groot overwicht, wat
genezing vaak ten goede
komt. Bonnot schudt het
hoofd. „Je hebt dat beentje
gezien. Dat komt nooit meer
goed".
Later zegt Bonnot, die al vijf
weken met Brunswijk aan het
front verblijft, dat Ronnie
toch zeker niet harteloos is.
„Integendeel. Als ik hem zo
meemaak, is het geen wonder
dat zijn mensen hem op han
den dragen. Hij gaat naar elke
gewonde toe, praat uitgebreid
met ze, stelt ze gerust, geeft ze
vertrouwen. Hij is een bijzon
der mens. Erg jong, maar met
een grote persoonlijkheid".
Bloedstollend
Een paar uur later maakt
Ronnie Brunswijk zich weer
gereed om uit Langetabbetje
te vertrekken. Hij lacht. Nee,
natuurlijk kan hij niet zeggen
waar hij heengaat.
Een dag later wordt Ronnie
gezien in Saint Laurent, waar
de Franse autoriteiten een
kamp inrichten voor de groei
ende stroom vluchtelingen.
Duizenden bosnegers zitten
hier opeengepakt. Ze vertel
len bloedstollende verhalen
over de moordpartijen door
de Libiërs van Bouterse. Ve
len hebben familieleden ver
loren. Een man zegt dat al
zijn kinderen nog aan de
qverkant zitten. Vrouwen
huilen. Er wordt honger gele
den.
Ronnie praat met de mensen,
spreekt ze moed is. Ze kijken
hem aan alsof hij hun laatste
hoop is. En misschien is dat
ook zo.
HJSKE EN WISKE DE HELLEGATHONDEN
(c) Standaard Uitgeverij. Antwerpen-Weesp.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De hardnek
kige poging van de rege
ring Thatcher om door
middel van een proces in
Australië te komen tot
een gerechterlijk verbod
van het boek van ex-ge
heim agent Peter Wright
(70), is de laatste dagen
ontaard in een eindeloze
klucht. Voor het oog van
de hele wereld probeert
Groot-Brittannië op een
onvoorstelbaar dwaze ma
nier de supermogendheid
uit te hangen, die nog
steeds zware staatsgehei
men verborgen moet hou
den.
Thatcher en haar ministers
hebben zich met deze zaak al
hopeloos belachelijk gemaakt.
Zij doen nu vergeefse inspan
ningen om te kunnen bereiken
dat Labourleider Neil Kinnock
in een kwaad daglicht komt te
staan. Volgens Thatcher en
haar minister van binnenland
se zaken Hurd is Kinnock
„volkomen onbetrouwbaar"
inzake de veiligheid van de
Britse staat.
Hun beschuldigingen steunen
op de wetenschap, dat Kin
nock afgelopen week verschil
lende telefoongesprekken
voerde met de Australische
advocaat Malcolm Turnbull,
die voor het hoog gerechtshof
van Nieuw Zuid-Wales op
treedt als verdediger van Pe
ter Wright. Maar zoals alle an
dere Britten, inclusief tiental
len journalisten, heeft Labour
leider Kinnock het volste
recht de advocaat van deze ge
pensioneerde ambtenaar te
bellen en hem vragen te stel
len.
Nu is eveneens gebleken, dat
Kinnock zich uit Sydney ook
laat informeren door de Lon-
dense tv-producer Paul
Greengrass. Deze zit als rese
archer in het team van
Wrights verdediging. Green
grass mag zelfs zittingen bij
wonen, die plaatsvinden ach
ter gesloten deuren. Naar ver
luidt geeft hij tips door aan
een Britse journalist, die ze op
zijn beurt doorbelt naar het
hoofdkwartier van de Labour-
partij in Londen. Zo komt
Kinnock geregeld eerder dan
premier Thatcher aan de weet
wat er omgaat in de Australi
sche rechtbank.
De Britse socialisten hopen ui
teraard, dat het proces Wright
slecht zal aflopen voor hun
aartsvijandin Thatcher, die dat
als een zware klap voor haar
imago zou beschouwen. De
firemier en haar ministers
aaien dan ook van toorn om
dat oppositieleider Kinnock
uitgerekend in het gerechtshof
zelf een zogeheten „mol" heeft
geplaatst, die voor hem onder
gronds informatie verzamelt.
Staatsgeheimen
Het is duidelijk, dat premier
Thatcher en haar ministers op
dat terrein evenmin vaste
grond onder de voeten heb
ben. Thatcher, die de affaire
rond de geheime dienst MI-5
als een niet aflatende nacht
merrie begint te beschouwen,
werd gisteren door enkele so
cialisten ook nog ijverig aan de
tand gevoeld wat betreft lord
Rothschild, die in een radeloze
brief aan de Daily Telegraph
had gezegd oat Sir Antony
Duff, de grote baas van MI-5,
hem maar moest schoonwas
sen.
Rothschild (76) wil niet langer
doorgaan als mogelijke gewe
zen Sovjet-spion, de vijfde
man van het kliekje Burgess,
Maclean, Philby en Blunt, al
lemaal oud-studenten van
Cambridge en in het verre
verleden ontmaskerd als dub
belagenten in de schoot van
MI-5. Terwijl de conservatie
ven janken, dat de riike lord
premier Thatcher zelfs niet
had geraadpleegd vooraleer hij
zijn brief schreef, vinden de
socialisten dat Sir Anthony
Duff als hoofd van de MI5
maar een openbare verklaring
moet afleggen om lord Roth
schild te zuiveren van alle
verdenking.
De Britse socialisten zijn van
mening, dat premier Thatcher
en haar kabinet hun Austra
lisch proces misbruiken om de
corruptie in de geheime dienst
verborgen te kunnen houden.
Labour verwijt de conservatie
ve regering ook, dat zij met
twee maten meet: een voor de
journalist Chapman Pincher,
wiens spionageboek wel mocht
verschijnen, en een andere
voor de ex-geheim agent Peter
Wright, die momenteel nog
steeds wordt verhinderd zijn
manuscript van meer dan
200.000 woorden te overhandi
gen aan de drukkeh
