Bush: geloofwaardigheid
ran Amerika is aangetast
Gynaecoloog stopt met
„baby's op bestelling"
Uncle Sam
verdwaald in
geheimen Iran
Parlemen tsleden
in Italië leven
uiterst comfortabel
iMERIKA SINDS'53
MET IRAN IN ZIJN MAAG
UITENLAND
Catdóegowottt
DONDERDAG 4 DECEMBER 1986 PAGINA 7
de Deense ambassade zijn microfoontjes, kleiner dan een
ciferdoos. aangetroffen in de plafonds.
Deense ambassade in
Polen afgeluisterd
KOPENHAGEN Denemarken
heeft hoogwaardige afluisterappara
tuur aangetroffen in het gebouw van
de ambassade in de Poolse hoofdstad
Warschau. Dit heeft de Deense mi
nister van buitenlandse zaken Elle-
mann-Jensen gisteren in Kopenha
gen bekendgemaakt. Hij zei dat mi
crofoons voor registratie verstopt
waren in de plafonds van diverse af
delingen. Kopenhagen noemde het
afluisteren een inbreuk op de diplo
matieke betrekkingen, terwijl de
ontdekking ervan juist geschiedt op
een ogenblik waarop Denemarken
probeerde zijn betrekkingen met Po
len te verbeteren.
PUNJAB KONDIGT
NOODTOESTAND AF
NEW DELHI De regering van de deelstaat
Punjab heeft gisteren een soort noodtoestand af
gekondigd voor het district Amritsar en het
grensgebied met Pakistan. De maatregel geldt
voor ongeveer de helft van de staat en geeft het
leger de bevoegdheid om zonder toestemming
van de burgerlijke autoriteiten arrestaties te ver
richten en huiszoekingen te doen. De regering
van Punjab heeft gisteren tevens de hulp van
het leger ingeroepen voor het bestrijden van de
onlusten in het acht districten, waaronder Am
ritsar. Vier personen, onder wie een politieman,
zijn om het leven gekomen bii het aanhoudende
geweld van naar onafhankelijkheid strevende
sikhs. De gewelddadigheden zijn vooral opge
laaid nadat separatistische sikhs in het begin van
deze week 24 hindoe-buspassagiers doodschoten
Honderd joden weg
uit Sovjet-Unie
GENEVE Slechts 102 joden hebben
deze maand de Sovjet-Unie mogen verla
ten. Dit heeft de Internationale Commis
sie voor Migratie ICM gisteren in Genève
meegedeeld. Het totaal voor dit jaar komt
hiermee op 867. Van de 102 geëmigreerde
joden gingen er 36 direct naar Israël, de
overigen reisden via Rome naar andere
landen. De vroegere Sovjetdissident Ana
toli Sjaranski heeft Israël opgeroepen
zich te verzetten tegen de nieuwe emi
gratiebepalingen die in januari van
kracht worden in de Sovjet-Unie. Vol
gens Sjaranski zal deze wetgeving de
emigratie van joden uit de Sovjet-Unie
nog verder bemoeilijken.
Nancy ontkent invloed
op Iran-beleid
WASHINGTON Nancy Reagan heeft gewei
gerd haar mening te geven over stafchef Donald
Regan, die felle kritiek te verduren heeft gekre
gen in verband met het Iran-schandaal. De echt
genote van de president, die door ingewijden
wordt beschouwd als iemand met grote invloed op
het personeelsbeleid van haar man, zei tegen ver
slaggevers: „Ik heb geen enkele aanbeveling ge
daan". Op de vraag of zij vond of Regan de presi
dent goed dient, antwoordde mevrouw Reagan:
„Ik denk dat mijn man dat moet uitmaken. Dat
heeft helemaal niets met mij te maken". Zij zei
verder „geen idee" te hebben of het Iran-schan
daal tot verdere ontslagen in de regering zal lei
den. Op de vraag of zij tevreden is met de wijze
waarop de zaak tot dusver is behandeld, zei zij:
„Ik ben tevreden met mijn man. Ik geloof dat hij
alles doet wat hij moet doen".
WASHINGTON De
tnerikaanse vice-presi-
>nt George Bush heeft
l-kend dat zowel de ge-
liofwaardigheid van pre-
dent Reagan als de ge-
iofwaardigheid van de
èrenigde Staten als ge-
bel is aangetast door de
[faire-Iran. Bush sprak
Dor het American Enter-
fise Institute, een van de
jenktanks" van de rege-
|ng-Reagan. Hij zei dat
ij op de hoogte was ge-
'eest van de geheime wa-
enleveranties aan Iran
n die volledig had ge-
;eund. Maar over het
oorsluizen van geld naar
e Contra's in Nicaragua
eeft hij volgens eigen
gggen niets geweten.
De vice-president had zich tot
dusver met betrekking tot de
geheime transacties met Iran
en de Contra's op de achter
grond gehouden. Daarbij
speelt een rol dat Bush in 1988
een gooi wil doen naar het
presidentschap. Daarvoor
moet hij zo weinig mogelijk
betrokken zijn bij schandalen.
Inmiddels heeft ook minister
van defensie Caspar Weinber
ger gezegd, dat hij op de hoog
te was van Reagan's beslissing
wapens aan Iran te leveren.
Maar ook hij heeft naar zijn
zeggen niets afgeweten van de
geldelijke steun aan de Con
tra's, die hij „totaal verkeerd"
achtte.
Southern Air Transport, de
voormalige luchtvaartmaat
schappij van de CIA die zowel
betrokken was bij wapenleve-
j (Van onze correspondent
Jo Wijnen)
WASHINGTON Gehei-
ie contacten, geheime
jeraties, geheime missies,
ïheime rapporten en ge-
;ime diplomatie hebben
tijd al een belangrijke
bi gespeeld in de betrek
ingen tussen de Verenig-
Staten en Iran. Al die
ïheimzinnigdoenerij
lijkt per saldo weinig of
iets te hebben opgele
id. Ze is fataal geweest
or de Iraans-Ameri-
lanse betrekkingen, fa
al ook voor twee achter-
involgende presidenten
i uiterst schadelijk voor
Amerikaanse geloof -
aardigheid in de wereld.
in uiterst geheime operatie,
tgevoerd in 1953, zou als
iet begin-van-het-einde"
innen worden aangemerkt,
i dat jaar zette de gematigd-
nkse premier van Iran, Mo-
immed Mossadeq, de Iraanse
la's op tegen de nog jeug-
sjah, die het niet eens was
et de nationalisatie van de
ritse en Amerikaanse oliebe-
ngen. De danig in het nauw
idreven sjah moest de wijk
ïmen naar het buitenland,
aar kwam met behulp van
t Amerikaanse geheime
ienst CIA snel weer terug op
jn pauwetroon. De coup van
53 bond de sjah met handen
voeten aan de Verenigde
aten. En diezelfde coup
aakte Amerika blijvend ge-
aat bij vele honderdduizen-
en Iraniërs. De Iraanse ge-
ïime dienst, de Savak, onder-
ukte met harde hand de
eeds sterker wordende reli-
eüze sentimenten van de
iqslembevolking. Al in 1963
erkoos ayatollah Khomeini
aarom in ballingschap te
aan.
oen Jimmy Carter in 1977
et Amerikaanse president-
ihap op zich nam, kampte
fan al met interne moeiliik-
eden. Carter werd datzelfde
ar nog geconfronteerd met
eheime adviezen, volgens
'elke het beter was niet meer
erder te gaan met de sjah,
laar de Amerikaanse politiek
P richten op de steeds sterker
►ordende Iraanse oppositie.
Dat weerhield hem er evenwel
Met van de sjah in alle toon
aarden te prijzen. Op het
Amerikaanse ministerie van
ranties aan Iran als aan de
Contra's, heeft dit jaar 406 ton
vracht vervoerd naar een
luchtmachtbasis die in gebruik
is voor een bevoorradingsope
ratie voor de Contra's. Dat
blijkt uit documenten van de
in Miami gevestigde maat
schappij. Voor de leveranties
zou het geld zijn gebruikt dat
werd verdiend op de wapenle
veranties aan Iran. Op het mo
ment dat de vluchten werden
uitgevoerd gold nog het abso
lute verbod van het Congres
aan het adres van de regering
om de Contra's verder te hel
pen.
België
De Belgische minister van bui
tenlandse zaken, Leo Tinde-
mans, heeft een onderzoek be
volen naar de mogelijkheid
dat er vanuit België wapens
aan Iran geleverd zijn. Vol
gens sommige Belgische kran
ten hebben Belgische wapen
fabrikanten (zoals FN in Her
stal) al sinds het begin van de
Iraans-Iraakse oorlog in 1980
wapens aan Iran geleverd.
Tindemans heeft nu een on
derzoek gelast om na te gaan
of er een grond van waarheid
in die berichten zit.
De bewijzen lijken zich op te
stapelen dat Saoedi-Arabië een
zeer belangrijke rol heeft ge
speeld bij de Amerikaanse wa
penleveranties aan Iran, via
Israel. Riaad zou zelfs het
grootste deel van de wapens
hebben betaald, hoewel de
Saoedis iedere betrokkenheid
ten stelligste ontkennen. Ook
zou Saoedi-Arabië geld hebben
gestort op de Zwitserse bank
rekening, waarvan behalve
aan de Contra's ook geld is ge
geven aan het verzet in Af
ghanistan.
buitenlandse zaken werd ge
twijfeld aan de houdbaarheid
van de Amerikaanse politiek.
Uit de rapporten van de CIA
sprak eveneens twijfel over de
vraag of de VS de sjah een
hand boven het hoofd moesten
blijven houden. De in het
nauw gedreven sjah vroeg
steun aan Washington. En
Jimmy Carter zegde die steun
onverkort toe. Op dat ogenblik
ontstond er een breuk tussen
het Witte Huis en het State
Department over de te volgen
koers.
Khomeini terug
Iran verslechterde de situatie
voortdurend. Op 16 januari
1979 vluchtte de sjah naar het
buitenland. President Carter
deed nog pogingen de militai
ren aan de macht te helpen,
maar de religieuze beweging
was te sterk. Op 1 februari
1979 keerde Khomeini na een
langdurige ballingschap in
Iran terug voor het vestigen
van ,,'s werelds eerste goddelij
ke regering", die een sji'itische
dictatuur bleek te zijn. Tezelf
dertijd begon de overhaaste
uittocht van de 50.000 Ameri
kanen die in Iran woonden.
De komst van de sjah naar de
Verenigde Staten, voor een be
handeling in een Newyorks
ziekenhuis, wekte de woede
van de Iraanse leiders. In Te
heran gingen honderdduizen
den demonstranten de straat
op. Korte tijd later op 4 no
vember 1979 werd het per
soneel van de Amerikaanse
ambassade in Teheran gegij
zeld. Het werd 444 dagen on
derworpen aan de willekeur
van de zogenaamde Revolutio
naire Wachters.
Om de gijzelaars vrij te krij
gen, besloot Carter tal van ge
heime operaties goed te keu
ren, waaronder een militaire
reddingsactie. Een comman
do-eenheid zou de gijzelaars
met geweld gaan bevrijden.
Minister van buitenlandse za
ken Cyrus Vance was fel te
gen een dergelijke actie en an
dermaal ontstond er een breuk
tussen het Witte Huis en het
State Department. De omstre
den actie, die in april 1980
plaatsvond, mislukte in de
Iraanse woestijn op enkele
honderden kilometers van Te
heran.
Failliet beleid
Toen Ronald Reagan in janua
ri 1981 het roer overnam, erf
de hij een volkomen failliet
Iran-beleid. Acht uur na Rea-
gans inaugurele rede werden
Iran zit te springen om Amerikaanse wapens, maar er zijn klaar
blijkelijk nog genoeg Iraniërs die mee willen vechten in oorlog
tegen Irak. In het stadion van Teheran kwamen gisteren 100.000
van die vrijwilligers bijeen. Zij droegen onder meer een spandoek
mee, waarop de Iraakse president Hoessein staat afgebeeld,
smekend om genade.
de 52 nog in Teheran verblij
vende Amerikaanse gijzelaars
vrijgelaten. Er waren maan
den van geheime onderhande
lingen aan die vrijlating voor
af gegaan.
Reagan had Carters aanpak
van het Iraanse vraagstuk en
de gijzeling zwaar gekritiseerd.
Maar de nieuwe president was
nauwelijks aan het bewind of
andere geheime operaties kre
gen hun beslag. Het staat vrij
wel vast dat Amerikaanse wa
penhandelaren al vanaf 1981
zaken hebben gedaan met Iran
en dat er zelfs wapentranspor
ten vanaf Amerikaanse bodem
hebben plaatsgevonden. Bo
vendien was in Washington al
in een vroeg stadium bekend
dat Israël wapens naar Iran
stuurde.
Terwijl de Reagan-regering de
oorlog verklaarde aan het in
ternationale terrorisme, liet
het Witte Huis zich in juli en
augustus 1985 verleiden tot de
eerste geheime contacten met
„gematigde" Iraniërs, die ten
slotte leidden tot pasklare wa
pentransporten naar Iran.
De geheime wapenleveranties
werden in de loop van dit jaar
een deel van de officiële
VS-politiek toen president
Reagan er in juanari zijn toe
stemming voor gaf. Die poli
tiek leidde in ieder geval tot
het opzetten van een compleet
netwerk voor het uitvoeren
van de wapenzendingen. In
Zwitserland werden zelfs spe
ciale bankrekeningen geo
pend, vermoedelijk door de
CIA. En andermaal ontstond
er over die politiek een breuk
met het State Department.
President Reagan gelooft tot
op de dag van vandaag dat de
wapenleveranties een onder
deel vormden van een ver
standige en geenszins laakbare
politiek, waarvoor hij zich dan
ook niet hoeft te verontschul
digen. Het publiek hecht ech
ter nauwelijks meer geloof aan
de brave verklaringen die het
Witte Huis aflegt. En de lei
ders van de Iraanse revolutie
zeggen dat ze de Grote Satan
een geweldige poets hebben
gebakken. Er kan eigenlijk
maar een conclusie worden ge
trokken: Uncle Sam is nog
steeds verdwaald in zijn eigen
Iraanse geheimen.
De helikopter die een brand moest veroorzaken, vloog kort na het opstijgen tegen de bergwand; de
piloot bleef ongedeerd.
Helikopter stort
neer bij proef
nucleaire winter
SAN D1MAS Een
met brandstoffen gela
den helikopter, die gis
teren een vuur moest
ontsteken in een stuk
bosgebied in Californië
in het kader van een
wetenschappelijk expe
riment is tijdens de
missie neergestort. De
piloot heeft het onge
luk overleefd. Het on-
geluk gebeurde tijdens
een proefvlucht terwijl
zo'n tweehonderd we
tenschappers en brand
weerlieden paraat ston
den om getuige te zijn
van een met opzet ver
oorzaakte bosbrand om
H! een theorie over de nu
cleaire winter (de kou-
I degolf na een atoom-
aanval) te toetsen. Als
het experiment was
doorgegaan zou er 130
tot 190 hectare bos in
vlammen op zijn ge
gaan. Gedurende twee
tot drie uur zou er een
felle brand gewoed
hebben, die een 3.000
meter hoge rookwolk
zou hebben veroor
zaakt. Deze rookwolk
vormde het studie-ob
ject van de weten
schappers.
ROME Na overstroomd
te zijn met telefoontjes
van honderden echtparen
die bij hem jongens of
meisjes wilden „bestel
len", heeft een gynaeco
loog uit Napels er voorlo
pig van afgezien het ge
slacht van het kind kunst
matig te bepalen.
Raffaele Magli is er als eerste
arts in Europa in geslaagd een
echtpaar een meisje te bezor
gen door de mannelijke chro
mosomen in het zaad van de
man te doden. Na de geboorte
van de vijf pond wegende
Theresa Spina en een golf van
vaak negatieve publiciteit,
heeft de Napolitaanse gynae
coloog besloten „geen bestel
lingen meer aan te nemen".
Ook de kerk heeft zich tegen
de kunstmatige bepaling van
het geslacht van het kind uit
gesproken.
Op de terugweg van zijn reis
naar Australië had de paus al
tegen journalisten gezegd dat
„de mens geboren en niet ge
produceerd wordt". In Austra
lië had hij aangekondigd dat
de kerk nog dit jaar een stand
punt over kunstmatige be
vruchting en de daarmee sa
menhangende problematiek
zal publiceren.
De ouders van de Napolitaanse
Theresa probeerden zes jaar
lang vergeefs een kind te krij
gen. Toen zij zich tot de 30-ja-
rige gynaecoloog Magli wend
den vroeg die of ze mee wil
den werken aan een experi
ment om het geslacht van het
kind te bepalen. Omdat zowel
de man als de vrouw in hun
eigen familie vrijwel uitslui
tend jongens hadden, wilden
zij dolgraag een meisje.
De eerste keer dat kunstmatig
het geslacht van een mens
werd bepaald was vorig jaar in
Amerika. Daar presenteerde
op 6 augustus in New York de
hoogleraar Steve Taylor de
verzamelde pers een baby die
op wens van zijn vader en
moeder van het mannelijk ge
slacht was.
ROME De Italianen
kijken met scheve ogen
naar hun parlementa
riërs. Terwijl de belas-
tingschroef voor de bur
gers inmiddels zo stevig
aangedraaid is dat on
langs voor het eerst in
Italië massaal tegen de
veelvraat „fiscus" werd
gedemonstreerd, doen de
afgevaardigden hun
werk in een oase van
privileges en voordeel
tjes.
De 630 parlementariërs zijn
er niet voor teruggedeinsd
zichzelf een forse loonsver
hoging te geven met terug
werkende kracht tot 1 janua
ri 1986. Verder krijgt ieder
op staatskosten een assistent.
Als een kleine toegift hebben
de afgevaardigden zichzelf
een levensverzekering ge
gund ter waarde van 560.000
gulden, die al na korte tijd in
het parlement in werking
treedt.
Met de loonsverhoging van
400.000 lire verdient de Itali
aanse parlementariër nu zo'n
7,5 miljoen lire per maand,
ongeveer 12.000 gulden.
Daarmee is de honorering
bijna verdubbeld sinds 1983.
Maar niet de loonsverhoging,
noch de levensverzekering,
zorgt momenteel voor veel
deining. Het recht om tegen
een netto loon van 3300 gul
den per maand een full-time
assistent in dienst te nemen,
heeft een storm van kritiek
opgeroepen.
Veel Italianen vinden dat on
nodig omd$t zij de stellige in
druk hebben dat hun volks
vertegen woordigers er in
Rome de kantjes aflopen. Als
de „onorevoli" ofwel de eer-
biedwaardigen, zoals ze in
Italië bestempeld worden,
zichzelf wat nadrukkelijker
aan het parlementswerk zou
den wijden was een assistent
helemaal niet nodig, zo wordt
er geredeneerd.
Die indruk wordt versterkt
door het absenteïsme van de
onorevoli bij niet onbelang
rijke debatten. Nu vallen in
veel landen de parlementsza-
len vooral op door lege plek
ken, maar in Italië is het wel
heel erg. Toen het parlement
discussiëerde over de myste
rieuze dood van de bankier
Michele Sindona waren er
slechts 28 afgevaardigden
aanwezig. Bij een belangrijke
uiteenzetting van minister
Scalfaro (Binnenlandse Za
ken) voor de veertig leden
tellende parlementscommis
sie tegen de maffia was er
slechts de helft. Tegen de tijd
dat Scalfaro was uitgespro
ken was dat aantal gedaald
tot vier. En zo gaat het dage
lijks.
Trips
Verder leggen de onorevoli
een verbijsterende reislust
aan de dag. Niet alleen in
Italië, waar ze met hun par-
lementspasje altijd verzekerd
zijn van een gratis ticket bij
Alitalia, maar vooral ook in
het buitenland. De parle
mentscommissies trekken de
wereld rond en omdat reizen
de blik verruimt, is er altijd
wel een plausibele reden
voor een trip te bedenken.
De commissie onderwijs ging
eerst zestien dagen naar
Amerika „om de kennis van
het Amerikaanse universi
teitssysteem te verdiepen" en
vervolgens twee weken naar
Rusland om „een direct in
zicht te krijgen in het Russi
sche".
Een andere commissie reisde
compleet naar Japan ter be
studering van „zeer geavan
ceerde technieken die tijdig
kunnen waarschuwen tegen
aardbevingenKoploper is
de commissie transport,
waarvan de leden vorig jaar
64 dagen in het buitenland
vertoefden. In 1984 kostte
het parlementaire gereis de
Italiaanse belastingbetaler al
bijna 1,2 miljard gulden.
Maar ook in het Romeinse
parlementsgebouw is het le
ven voor de onorevoli best
vol te houden. Zij beschikken
er over douche, bad, sauna,
spotgoedkope bars, sportacco-
modatie, restaurants en een
postkantoor met speciale ta
rieven. De geachte afgevaar
digde die zich niet lekker
voelt kan een beroep doen op
de uitstekende medische
voorzieningen van het huis.
De politici die wat krap bij
kas zitten kunnen tot 10.000
gulden lenen zonder dat ze
rente hoeven te betalen. Als
ze dat wat weinig vinden
kunnen ze terecht bij het
bankfiliaal in het parle
mentsgebouw waar ze tot
25.000 gulden kunnen lenen
tegen een uiterst voordelige
rente.
Hervorming
De deining over al deze voor
deeltjes leidt de aandacht af
van een bitter noodzakelijke
hervorming van het Italiaan
se parlemen tssysteem. Met
630 leden is het parlement
veel te groot. De politici zijn
de eersten om dat toe te ge
ven, maar de neiging om er
ook wat aan te doen is uiterst
gering. Geen wonder, want
menigeen zou zijn comforta
bele zetel vaarwel moeten
zeggen. Ook de werkverde
ling met de 325 leden tellen
de senaat, een soort Eerste
Kamer, is niet in orde. Als de
senaat ook maar twee woor
den wijzigt in een wetsvoor
stel dat het parlement al ge
passeerd is, gaat het hele stuk
weer terug naar het parle
ment. Dan begint de molen
weer van voren af aan te
draaien. Geen wonder dat
belangrijke wetten en wijzi
gingen vaak jarenlang op
zich laten wachten.
Van alle kanten bekritiseerd
zijn de frustraties onder de
onorevoli hoog opgelopen. De
rechter heeft een aantal van
hen erop gewezen dat het
parlementswerk geen vetpot
is. Sommige partijen eisen
een flink deel van het salaris
op voor de partijkas. Verder
is het parlement in het „Pa
lazzo Montecitorio" er eng
gehuisvest. Zoiets vanzelf
sprekends als een bureau en
een telefoon is er niet voor
alle afgevaardigden. De
ruimte die ieder in het ple
num heeft is slechts zeventig
centimeter. „Minder nog dan
een schoolbank", mopperde
een parlementariër.
