Leidse Courant | 1986 | 1 december 1986 | pagina 7

Cary Grant: grote ster in
luchthartige komedies

Uitverkochte zaal voor het Residentie Orkest

KONINKLIJK CONSERVATORIUM HF,EFT
MESSIAEN IN HET HART GESLOTEN

KUNST

EeidócSomant

MAANDAG 1 DECEMBER 1986 PAGINA 7

Festival van volksmuziek in
Gemeentemuseum

DEN HAAG Zes muziekgroepen uit verschillende Eu
ropese landen zullen op zaterdag 13 december optreden
tijdens een middag- en avondvullend festival in het
Haagse Gemeentemuseum. Het programma omvat instru
mentale volksmuziek uit Rusland, Finland, Denemarken,
Ierland, Schotland, de Balkan en het nabije oosten.
Stands met grammofoonplaten en enkele instrumentbou
wers zullen net festival een extra accent geven. Het festi
val is georganiseerd door het organisatiebureau voor
volksmuziek Paradox in Leiden en de muziekafdeling
van het Gemeentemuseum. Presentator is Wiebe Stodel,
verbonden aan het landelijk contactcentrum volksmu
ziek. Het muziekfestival begint om 12.30 uur en duurt
middags tot 16.30 uur. 's Avonds wordt het programma
yanaf 20.00 uur voortgezet. In het restaurant kan in de
mssentijd gegeten worden. De toegangsprijzen bedragen
'0 gulden voor middag of avond en 15 gulden voor bei-

Demis Roussos
in Moskou

Hij is nauwelijks van een echte
Rus te onderscheiden: Demis
Roussos, al weer jaren wer
kend aan een moeizaam luk
kende come-back, op het
Rode Plein in Moskou. De fors
gebouwde Griek is bezig met
een tournee van drie weken
door de Sovjet-Unie en heeft
zich qua kleding geheel aange-
past aan de Russische gebrui
ken. Dat wil zeggen: mét Gor-
batsjov-hoed en -jas. Zelfs het
zwaaiende handje lijkt afkom
stig van de Russische partijlei
der zelf. Overigens lijkt zijn
come-back nu wel te lukken:
de meeste van zijn concerten
zijn al uitverkocht.

Terracotta in

Pierson-museum

AMSTERDAM Liefhebbers
van Griekse terracotta kunnen
hun hart ophalen in het Amster
damse Allard Piersdn-museum,
waar tot en met 18 januari de ten
toonstelling „Grieken in het
klein" valt te bezichtigen. De ex
positie omvat een van de rijkste
collecties aan kleine voorwerpen
in klei, gevonden in oud-Griekse
heiligdommen, graven en huizen,
waar ze dienden als offer aan de
goden of geschenk aan de doden.
Hoogtepunt van de expositie is
een tafereel van een jacht op een
everzwijn, gemaakt omstreks 470
voor Christus. Het Piersonmu-
seum is gevestigd aan de Oude
Turfmarkt in Amsterdam en
maandags gesloten.

VPRO start campagne voor tientjesleden

HILVERSUM De VPRO zal het komend jaar via het zogenoem
de Festivalplan proberen een verdere terugloop van het ledenbe
stand te voorkomen. Het plan behelst VPRO-leden in staat te stel
len gratis of tegen forse kortingen culturele evenementen door het
hele land bij te wonen. Het plan werd zaterdag tijdens de algeme
ne ledenraad van de VPRO in Hilversum aangenomen. De VPRO
telde eind oktober ruim 310.000 abonnées en tientjesleden en be
vindt zich daarmee in de gevarenzone voor wat betreft het behoud
van de B-status. Het plan het blad „Vrije Geluiden" ook naar
tientjesleden te sturen is geschrap. Het zou het hele budget voor
werving van nieuwe leden hebben opgeslokt. Voor het Festival
plan is een bedrag van 450.000 beschikbaar. De evenementen die
voor dit festival in aanmerking komen dienen op cultureel vlak
vernieuwend te werken. Zo zal het Rotterdams Filmfestival (eind
januari) waarschijnlijk in het plan worden opgenomen, en de
Nacht van de Voordrachtskunst (22 april). Naast het Festivalplan
zal de VPRO voorts meer energie stoppen in het opsporen van
verhuisde tientjesleden en zal via een direct mailing getracht wor
den tientjesleden over te halen tot automatisch betalen. De nadruk
op de tientjesleden is noodzakelijk omdat juist deze categorie het
de laatste drie jaar heeft laten afweten.

DEN HAAG Hij speel
de in meer dan zeventig
films, maar toch zal het
veel mensen nog heel wat
moeite kosten om er één
te noemen. Cary Grant,
de gisteren op 82-jarige
leeftijd aan een beroerte
overleden filmacteur,
speelde vrijwel nimmer
rollen die voor eeuwig op
het netvlies bestorven
bleven. Zijn naam en zijn
gezicht waren over de
hele wereld bekend,
maar zijn films, hoewel
succesvol, verdwenen
meestal weer snel uit het
geheugen.

Misschien was het daarom,
dat Grant pas lang na de af
sluiting van zijn enorme film
carrière werd bekroond met
een Oscar. Geen van zijn rol
len kwam er blijkbaar voor in
aanmerking, maar het totaal
was volgens de Amerikaanse
filmindustrie zo indrukwek
kend dat hem in 1970 een ere-
Oscar werd toegekend, als
blijk van waardering voor
zijn veelomvattend oeuvre,
waaraan hij in 1932 begon en
dat in 1966 werd afgesloten.
Grant speelde in tal van films
de knappe lieveling van de
vrouwelijke hoofdpersoon, die
echter meestal zijn hoofd
stootte tegen de slaapkamer
deur en vrijwel nooit verder
kwam dan de drempel. Lukte
dat toch, dan zorgde de Ame
rikaanse censuur er wel voor
dat minstens een voet op de
slaapkamervloer bleef staan.
Grant was in zijn films een
„ladykiller", een knappe

Grant op 80- jarige leeftijd, met zijn vijfde, meer dan veertig jaar
jongere echtgenote Barbara Harris.

charmeur, met gevoel voor
humor en altijd lief tegenover
zijn tegenspeelsters. Die films
waren over het algemeen
luchthartige komedies, die
geen andere pretentie hadden
dan een miljoenenpubliek te
vermaken, en die daar vrijwel
altijd in slaagden. Vaak door
het wat onhandige gedrag van
Grant. „Mensen vinden het
leuk om te zien hoe een goed
geklede, knappe man, die er
uit ziet alsof hij precies weet
wat hij doet, in de narigheid
raakt", aldus Grant in een in
terview. „De doorsneeman
denkt dan: als dat hém over
komt, wat zou mij dan niet
overkomen als ik daar stond".
Een gedachte die nog werd
versterkt door de tot de ver
beelding v sprekende tegen
speelsters van de acteur. Vrij

wel geen acteur kon met hem
zeggen tegenover sterren als
Katherine Hepburn, Mariene
Dietrich, Joan Fontaine, Mae
West, Grace Kelly, Sophia
Loren, Ingrid Bergman en
Doris Day te hebben gestaan.
Het waren „filmhuwelijken"
die met zorg waren gesmeed
door de Amerikaanse filmstu
dio's. Succes verzekerd.
De filmstudio's waren be
ducht voor het image van
Grant, dat op geen enkele
manier doorbroken mocht
worden. Echte schurkenrollen
waren over het algemeen ta
boe. Zo verbood zijn toenmali
ge filmmaatschappij dat
Grant in de Hitchcock-thriller
„Suspicious" (1941) de moor
denaar zou spelen, zoals in
Hitchcocks bedoeling lag. Ook-
in de drie andere Hitchcock-

films waarin Grant een rol
speelde, „To catch a thief",
„North bij northwest" en
„Notorious" werd
vermeden dat Grant in de
van de schurk terecht kwam.

Perfectionist

Het waren wel films waarin
Grant wat meer van zijn kun
nen kon laten zien. De acteur
stond bekend als een perfec
tionist, die regisseurs en me
despelers tot wanhoop bracht
doordat hij bepaalde scènes
talloze keren wilde laten
overspelen omdat hij niet te
vreden was. Hij kreeg altijd
zijn zin en het resultaat was
er naar: perfect.

In dat licht bezien is het op
merkelijk dat die Oscar hem
altijd onthouden werd. Slechts
twee keer werd hij voorge
dragen voor het beeldje, voor
zijn rollen in „Penny Serena
de" (1941, regie George Ste
vens) en in „None but the lo-
ney heart" (1944, regie Clif
ford Odets). De eerste keer
werd hij voorbijgestreefd door
die andere Hollywood-groot-
heid, Gary Cooper, de tweede
keer door Bing Crosby.

Grant, in 1932 als Archibald
Leach naar Hollywood geko
men, nam in 1966, na de ge
boorte van zijn eerste en enig
kind, afscheid van het film
doek met de film „Walk,
don't run". Hij kreeg grote
aanbiedingen van het
bedrijfsleven en aanvaardde
het directeurschap van het
Franse parfumconcern „Fa-
bergé" en van de Amerikaan
se luchtvaartmaatschappij
Western Airlines. In de bio
scoop kwam hij daarne zelden
of nooit: „Ik voel me meer
aangetrokken door de werke
lijkheid", aldus Grant.

Grant werd op 18 januari 1904
in de Engelse stad Bristol ge
boren, liep op 13-jarige leef
tijd weg van huis en sloot zich
aan bij een groep acrobaten
en mime-spelers. Hij werd op
gemerkt door Oscar Hammer-
stein en kreeg rollen aangebo
den in allerlei musicals in
New York, nog steeds als Ar
chibald Leach. In 1932 toog
hij naar Hollywood, waar hij
zijn naam veranderde en een
rol kreeg aangeboden in „This
is the night". Direct daarna
speelde hij in „Blonde Venus"
tegenover Marlène Dietrich,
een jaar later tegenover Mae
West in „She done him
wrong".

Vijf huwelijken

Grant's privé-leven was min
stens zo interessant als zijn
filmcarrière. Vijf keer is hij
getrouwd geweest. Zijn eerste
vrouw was de actrice Virginia
Cherrill. Dit huwelijk duurde
nog geen jaar. In 1942 trouw
de hij met de Woolworth-erf-
gename Barbara Hutton. Drie
jaar later gingen zij uit elkaar.

Het huwelijk dat het langste
standhield was dat met de ac
trice Betsy Drake, van 1949
tot 1960. Zijn vierde vrouw
was de actrice Dyan Cannon,
31 jaar jonger dan Grant, die
hem in 1966 een dochter

schonk, Jennifer. Een jaar na
dien gingen ook zij uit elkaar,
nadat Cannon hem had be
schuldigd van „fysieke en
mentale mishandeling" en
een boekje had opengedaan
over zijn experimenten met
LSD. Het laatste huwelijk van
Grant werd in 1981 gesloten
met Barbara Harris, een Brit
se publiciste, eveneens veertig
jaar jonger. Zij was bij hem
toen hij gisteren na afloop
van een TV-optreden onwel
werd en moest worden opge
nomen in een ziekenhuis,
waar hij korte tijd later over
leed.

KOOS VAN WEES

Boeiend recital
van Jörg Demus

Zondagmiddagrecital door de pia
nist Jórg Demus in werken van
1 Bach, Franck, Debussy en Schu-
- mann. Diligentia, Den Haag.

Op basis van het indrukwek
kende recital dat hij gistermid
dag in een goed bezet Diligen-
-tia gaf is de Oostenrijkse pia-
inist Jörg Demus (hij wordt
^morgen zestig jaar) door de

teerd voor zés recitals
ihij een breed klassiek reper-
Itoire ten gehore zal brengen.
ZEn van Demus mag gezegd
worden dat hij over een breed
repertoire beschikt. Hij be-
iheerste het volledige piano-
werk van Beethoven, Schu
bert, Schumann en Debussy,
zijn meer dan 200 grammo
foonplaten zijn daarvan de
Wèerslag.

tlrf zijn recital van gistermid
dag belichtte Demus het werk
van componerende organisten
«en pianisten. Twee aan twee:
©ach-Franck en Debussy-
'Sehumann. Over zijn visie op
:de zesde Partita van Bach valt
wêël te zeggen, maar meer nog
over Franck. Met een grote
overtuiging zette hij
tde Partita stevig neer in een
iterk pianistische benadering,
et diezelfde overtuiging ver-
trloofde hij zich ritmische
-vrijheden en werden sommige
linoten „ondergesneeuwd". Niet
(rommelig maar zeer bewust,
anders is mijn vi
ne. zó speel ik Bach" en daar
iel niets op af te dingen. Een
fascinerend pianist die achter
vleugel een volmaakte rust
itraalt, hij musiceert in op-
;te concentratie. Het klin-
nd resultaat in Prélude,
oral et Fugue van Franck
js adembenemend, een ver
interpretatie a.h.w. los
tan de materie, een oase van
orust en klankweelde, opperste
Schoonheid. Volgend seizoen
"Tnoet hij dit werk weer op één
-van zijn programma's zetten.
Wet Debussy bleef Jörg Demus
in Franse sfeer en hoe. Hij
Vertolkte „Les Estampes" met
onderdelen Pagodes, La
iiré dans Grenade en Jardins
la pluie, zijn prachtig tou-
b'fier en glasheldere toonvor-
tnig vormden de belofte voor
ten indrukwekkende weerge-
ve van Schumann's Fantasie.
Een verrukkelijk boeiend reci
tal

ADRIAAN HAGER

De PWA-zaal was uitverkocht
voor het Dvorak-programma
door het Residentie Orkest on
der Heinz Wallberg. Dat is
mooi maar betekent ook dat
als hetzelfde concert een jaar
later zou zijn gegeven er voor
ongeveer driehonderd mensen
geen plaats zou zijn geweest in
de kleinere nieuwe concert
zaal, terwijl het de vraag is of
er genoeg publieke belangstel
ling zou zijn voor een tweede
concert.

Voor iemand als ondergete-

Het Residentie Orkest onder leiding
van Heinz Wallberg en met mede
werking van Zino Vinnikov, een
Dvorzak-avond in het Congresge
bouw. Zaterdagavond.

kende, die het orkest geruime
tijd niet in de concertzaal heeft
gehoord, was dit concert een
enigszins teleurstellende erva
ring. Hoezeer ook chauvinis
tisch geneigd het eigen orkest
door dik en dun te ondersteu

nen, geeft dit concert daar niet
direct aanleiding toe. De
akoestische beperkingen van
de zaal in aanmerking nemen
de had de orkestklank toch
wel erg weinig kleur en ont
beerde het spel vitaliteit en af
werking. Wellicht werkte
daaraan mee dat dirigent
Wallberg zich eigenlijk pas na
de pauze bij de bewogen Ne
gende Symfonie „Uit de nieu
we wereld" als dirigent duide
lijk deed gelden.

Dvorak's muziek heeft een

sterke Slavische ondertoon en
een geprofileerde ritmiek.
Voor dit programma waren
drie overbekende werken ge
kozen die een grote populari
teit genieten. Voor de opening
waren terecht de Slavische
dansen nr.l en nr.2 gekozen,
die ervoor zorgden dat er met
een vanaf het begin een ka
rakteristieke „Dvorak-sfeer"
was. Bij een wat kritischer be
schouwing viel op, dat de rit
miek zo zwaar was aangezet
dat de Slavische pathos plaats

maakte voor een plompe te
weinig genuanceerde vertol
king.

Concertmeester Zino Vinni
kov speelde de vioolpartij in
het Vioolconcert in A Opus 53
van het blad, hetgeen hem
mogelijkerwijs enigszins in
zijn expressie remde. In het
langzame Adagio deed zijn
zingende toon het bijzonder
goed, in de snelle delen slaag
de hij er echter niet steeds in
om virtuoze passages zuiver en

precies af te ronden. Was het
orkestspel ook hier niet erg
kernachtig en wat bleekjes, bij
de Negende Symfonie kwam
er gelukkig wat meer kleur en
pit in het geheel. Vooral het
Largo en de daarin pianissimo
gespeelde passages toonden
aan dat er ook parels te vin
den waren op deze Dvorak-
avond. Wie zich, positief inge
steld, op die parels concen
treerde kon ook deze avond
zeker genieten.

BESIER

Voor een uitgebreide
agenda, ook voor de ko
mende dagen, raadplege
men „UIT", de gratis we
kelijkse bijlage van deze
krant.

bioscopen

ALPHEN AAN DEN RIJN EU
ROCINEMA I (Van Boetzelaer-
straat 6. tel. [phone]):
Ruthless People (al); 18.30,

18.30, 21.15. wo. ook 13.45.

KINDERVOORSTELLINGEN

EUROCINEMA I: Sneeuwwitje
en de zeven dwergen (al); wo.

Scared (al); 19.00, 21.15

The Mission (12); 18.45. 21.15.

Down and out in Beverly Hills

(al) 14.30, 19.00, 21.15. TRIA
NON (Breestraat 31. tel.
123875): Hold-up (al); 14.30.
19.00, 21.15. REX (Haarlem-

19.00, 21.15.

KINDERVOORSTELLINGEN
LIDO: Sneeuwwitje en de zet

dwergen (al); wo. 14.30.

01719-12800): Geen voorstellin-

FX, Murder by illusion (12); v

4.45, 19.00, 21.15.

CITY THEATER IV: Philadel
phia Experiment (al); Tijden zie
I, behalve wo-middag. Pink Pan
ther Festival (al); wo. 14.45.

20.15.

Kindervoorstelling

Tom en Jerry tekenfilms, wo.
14.00. Ronja de roversdochter;

wo. 15.45.

wassenaar ASTRA (tel.
01751-13269): Karate kid 2 (al);

KINDERVOORSTELLING
Karate kid 2; wo. 14.00
DEN HAAG* ASTA 1 (Spui 27.
tel. 463500): Heartburn (al);

(al); 14.00. 18.45, 21.15. ASTA
3: Quicksilver (al); 14.00, 19.00.
21.30. BABYLON 1 (naast
Centraal Station, tel. 471656):
Ruthless people (al); 14.00,
19.00, 21.30. BABYLON 2:
Aliens (12); 14.00, 20.15. BA
BYLON 3: The color purple (al);
13.45. 20.00. CINEAC 1 (Bui
tenhof 20. tel. 630637): Legal
eagles (al); 14.00, 18.45. 21.30.

CINEAC 2: Psycho III (16);
18.45. 21.30. ma. di. ook 14.00.

CINEAC 3: Down and out in
Beverly Hills (al); 14.00. 18.45.
21.30. EUROCINEMA (Leyweg

sion (12); 14.00. 18.45, 21.30.

21.30. METROPOLE 4: Walt
Disney's Fantasia (al); 14.00.
18.45. Diavolo in corpo (16);
21.30. METROPOLE 5: Salo-
mé (16): 14.00. 18.45. 21.30.
ODEON 1 (Herengracht 13,
tel. 462400): Shagnhahi surpri-

18.45, 21.30. ODEON 4: Band
of the hand (16); 13.45. 18.45.
21.30. LE PARIS 2 (Ketting-
slraat 12b. tel. 656402) Taboe
deel 3 (18); v.a. 12.15. LE PA
RIS 3: Oriëntal jade (18);

22.00. Zaal 3: Image and sound
'86; 19.30. 21.45. Timemachine;
ma. Island of dr. Moreau; di.
Time after time; wo
KINDERVOORSTELLINGEN:
Odeon 4: Assepoester.

Stichting Dansproduktie met „Dub
belspoor" in Korzo, Den Haag, op
zondagavond.

Treintje
spelen met
Dansproduktie

Aan het slot van het schizofre
ne ballet „Dubbelspoor" van
Beppie Blankert (37), die op
uitdrukkelijk verzoek van de
componist Louis Andriessen in
haar eigen choreografie danst,
zitten twee vrouwen op een
bankje van een dorpstationne
tje. Dat denkt tenminste het
publiek, dat zowel zichzelf als
die twee vrouwen in een grote
spiegel ziet. In werkelijkheid
zitten beide vrouwen - Beppie
Blankert en Caroline Dokter
als haar tweede ik, met wie zij
in een soort haat-liefdeverhou
ding leeft - op een verhoogd
podium achter het publiek. En
de choreografie wil ons doen
geloven dat er slechts één
vrouw zit in twee gestalten.
Dat vergt wel erg veel van de
fantasie, die toch al geprikkeld
wordt door herhalingen van
de grote verdwijntruc. Bep-
pie's tweede ik is n.l. telkens
weg, want als men handig en
kundig met licht manipuleert,
kan men zelfs door zo'n spie
gel heenkijken.

Het ballet heet „Dubbelspoor"
omdat er langs dat stationnetje
twee spren lopen, waarop - via
video's geregistreerd - met de
precisie van het spoorboekje
treinen in tegengestelde rich
tingen razen. Stoppen doen ze
niet, anders zou de preutse,
onzeker hakkelende - in tekst
fragmenten van Becket - en
houterige Beppie haar ziels-
knoop moeten doorhakken en

besluiten met een van die trei
nen op reis te gaan.

Haar alter ego is uitdagender,
onstuimiger en sensueler. Al
sedert Narcissus zijn beeltenis
in het water zag, hebben spie
gels de mensheid geobsedeerd.
In dit ballet nu komen daar
nog lagen van schijn en we
zen, van tijd en ruimte bij en
het pleit voor zowel de choreo
grafie als de muziek, dat stil

stand op het podium niet leidt
tot stilstand in de geest van de
toeschouwer. Dus toch een ge
slaagd danswerk? Ja en nee,
want die beide vrouwen, die
net een soort verzoeningsduet
hebben gedanst, zaten daar
dan toch maar. Bijna breeduit
en zeer lichamelijk in hun
welgesneden en slankmaken-
de dansjurken.

FRANK DELBOY

DEN HAAG De twee we
ken, waarin de Franse compo
nist Olivier Messiaen in het
Koninklijk Conservatorium
met de leerlingen werkte, le
zingen gaf en bij de uitvoering
van zijn werken instrueerde,
zijn voorbij. En het is wel dui
delijk geworden, dat het Kon.
Conservatorium de bijna 78-ja-
rige meester en zijn vrouw, de
uitzonderlijk begaafde pianiste
Yvonne Loriod in het hart
heeft gesloten. Overgrote be
langstelling was er voor elk
onderdeel en men zag niet al
leen studenten maar ook vele
leraren en vele buitenstaan
ders. Ook leek het elke keer,
of de ovaties niet ophielden.
Een unieke gebeurtenis was
het en wat te horen en te leren
viel, zal de uitwerking op de
jonge generatie zeker niet mis
sen: Messiaen geeft immers
nieuwe dimensies aan de or
gel- en pianotechniek (colo-
riet) evenals in de compositie,
met name door het gebruik
van de ritmiek. En bovenal zal
de geestelijke waarde, de posi
tieve boodschap van het ge
loof, allen aangesproken heb
ben.

In de tweede week, na de in
drukwekkende Tarangalila-
Symfonie, kwamen zijn piano-
en later orkestwerk aan de
orde. Maar allereerst stond
daar zijn „Quatuor pour la fin
du temps" uit 1941, geschreven
in krijgsgevangenschap in Si-
lezië en daar in bittere kou
voor duizenden gevangenen
uitgevoerd: kernpunt in Mes-
siaen's oeuvre. Hier werkte hij
voor het eerst zijn baanbre
kende opvattingen over ritme
uit (polyritmische structuren
met inweven van Indiase en

Griekse en Gregoriaanse rit
men), paste hij voor het eerst
vogelzang toe (later een zo
veelbetekenend onderdeel van
zijn taal) en koos hij, zoals ook
eerder, als basis van zijn ge
dachten het geloof. Niet voor
niets is de titel ontleend aan
de Apocalyps: het einde der
tijden.

De concertuitvoering door
Vera Beths, viool; Anner Bijl-
sma, cello; George Pieterson,
klarinet en Reinbert de
Leeuw, piano, voldeed niet
aan de hoogste eisen, maar de
sfeer werd prachtig getroffen,
zoals in de Fauré-achtige cel
lo-piano „Louange l'éternité
de Jésus" en de felle, hoekige
„Danse de la fureur". Messiaen
kwam in 1942 uit gevangen
schap terug, werd compositie-
leraar en trof in zijn klas on
der meer Yvonne Loriod.

Haar musische talenten onder
kennend schreef hij voor haar
verder al zijn pianomuziek zo
als in 1943 „Visions de l'A-
men" voor twee piano's en in
1944 „Vingt regards sur l'en-
fant Jésus", en hii sloot in bij
na alle orkestwerken een gro
te pianopartij voor haar in.
De „Visions d'Amen" werd
hier op concert uitgevoerd
door Reinbert de Leeuw en
Maarten Bon: inderdaad visio
naire muziek, oproepend ze
ven fasen van het Amen, van
de Goddelijke scheppingsdaad
tot de vervulling in het Para
dijs, samengebonden door één
koraalachtig thema, thème de
la création. De muziek is rijk
van klank, vervuld van een
geweldige inspiratie, die kan
losbarsten zoals in de dans der

planeten, maar ook tederheid
en haar contrast, heftig ver
langen oproept. Ook in de
„Vingt regards sur l'enfant Jé
sus" vindt men deze alles
doordringende inspiratie.
Het is een werk van grote om
vang (2 uur) en ongekende
moeilijkheden, die verder
gaan dan Ravel en Liszt. Hier
was het Yvonne Loriod zelf,
die het speelde en dat werd
onvergetelijk, niet alleen door
haar uitzonderlijk pianospel
met de Franse helderheid van
toucher en sublieme techniek,
maar vooral door haar inzicht
en overtuiging in de waarach
tigheid van ae muziek. Mes
siaen gebruikt hier vier the
ma's, waarvan het statige vol-
accoordische thème de Dieu
dadelijk in het geheugen
steekt en ook hier vindt men
de typische ritmiek en de vo
gelzang. Door de voortdurende
afwisselingen blijft men ge
boeid en men vraagt zich af, of
behalve Yvonne Loriod een
ander dit werk zou kunnen
spelen. We horen het nooit in
de concertzaal!

Trouwens - ook de orkestwer
ken lijken wel vergeten en
verwaarloosd. Het moeten dan
conservatoriumstudenten zijn
die deze lacune vullen. Geluk
kig - want zij zijn de toekomst.
De verschillende draden, die
door Messiaen's oeuvre lopen,
komen in het later orkestwerk
bijeen zoals de „vogelstijl", de
periode, waarin hij geobse
deerd door de vogelzang, zijn
muziek tot barstens toe ermee
vult. Hij is immers een musi
cus van exuberantie en extase.
Van deze „vogelstijl" hoorden
we het pianowerk „Les catalo
gue des oiseaux" (1956-1958),

door Haakon Austbö uitne
mend gespeeld, en het orkest
werk „Les Oiseaux exotiques"
(1956), geschreven in opdracht
van zijn leerling Pierre Bou-
lez: zeer interessant door de
vermenging van vogelzang
met vaste ritmische varianten,
die tenslotte in blokken uit
loopt. Nog meer wijzend op
het serialisme, waarvan hij
immers -de „vinder" is, bleek
de „Couleurs de la cité céleste"
(1963), fors klinkende blokken,
afgewisseld met lange zachte
klanken en fascinerend van
kleur. Arie van Beek gaf met
het ensemble van het Rotter
dams Conservatorium een
voortreffelijke lezing, strak en
spiritueel.

Eerlijk gezegd deed hij het be
ter dan Daan Admiraal met
het NESKO in de „Oiseaux
Exotiques" en de slappe versie,
die hij met het VU-orkest gaf.
van „L'ascension" (1934) was
niet best. Maar wat Reinbert
de Leeuw deed met het en
semble van het Kon. Conser
vatorium in het requiemstuk
„Et exspecto resurrectione
mortuorum" (1964) in de
Kloosterkerk, was aangrij
pend, al zou het effect van de
diepe blazers en slagwerk in
een grote ruimte beter tot zijn
recht zijn gekomen.

Tenslotte zou ik, alles over
ziende, Messiaen zo willen
kenschetsen: zoals het gregori
aans muziek is tussen hemel
en aarde (Helene Nolthenius),
zo gaat Messiaen's muziek van
de aarde naar de hemel in het
spanningsveld tussen zijn
aards-gebondenheid aan liefde
en natuur en zijn verlangen
naar de Opstanding.

NOES KOKEE