Loerende satellieten
„bewaken" oogsten en
sprinkhanen in Afrika
LSDI-project ongewenst en gevaarlijk
Vakbondsbaas
onderhoudt
nauwe banden
met maffia
)ok dioxine vrij
la Sandoz-brand
►etico Croes,
plattelands jongen
het internationale
lllure
Zuid-Korea werkt aan „tegen-dam'
Wetenschappers kraken droom der onkwetsbaarheid
Paul van Vliet
4 in Londen
'ITENLAND
ficidae (Sou/iont
DONDERDAG 27 NOVEMBER 1986 PAGINA 7
sfeSTAL Bij de grote brand in de
'emiefabriek Sandoz in Bazel is ook de
ferst giftige stof dioxine vrijgekomen.
I chemicus Hansrudi Strauss ver
aarde gisteren in Liestal dat bij proef-
ningen op de plaats van de brand
50-miljardste gram Seveso-dioxine
aangetroffen. Dertien andere proe
toonden echter geen dioxine aan.
iix Hubmann van de wetenschappelij-
j dienst van de gemeentepolitie van
jrich zei dat de sporen van een 50-
lljardste gram dioxine het vijfvoudige
éren van wat nu in de gereinigde hui-
2« van het Italiaanse plaatsje Seveso
jiwezig is.
Martsjenko mag uit
Sovjet-Unie
MOSKOU De Sovjet-autoritei
ten hebben de vrouw van de ge
vangen zittende dissident Anatoli
Martsjenko verteld dat hij en zijn
gezin uit de Sovjet-Unie mogen
vertrekken, zo is gisteren in dissi
dente kringen in Moskou verno
men. Volgens de zegslieden is het
echter niet zeker of Martsjenko
op het aanbod zal ingaan. Diens
vrouw zou de KGB hebben ge
zegd eerst met haar man over het
aanbod te willen praten. Marts
jenko verwierf bekendheid door
zijn boek „Mijn getuigenis",
waarin hij zijn kampervaringen
tijdens het bewind van partijlei
der Nikita Kroetsjov beschreef.
Zware straffen
Jordaniërs in
West-Berlijn
WEST-BERLIJN Een
Westberlijnse rechtbank
heeft gisteren twee Jorda
niërs schuldig bevonden aan
het plegen van een bomaan
slag op de Duits-Arabische
vereniging in de stad. Ah
med Hasi en Farouk Sala-
meh werden veroordeeld tot
veertien en dertien jaar cel
straf. Over Syrische betrok
kenheid bestaat geen twijfel,
aldus de president van de
rechtbank, Hans-Joachim
Heinze. Bij de aanslag vielen
negen gewonden.
Inslapen in
New York, wakker
worden op Alaska
NEW YORK De Amerikaanse
bewaker Steve Kenney koos uit
gerekend de laadruimte van een
Jumbo op de luchthaven van New
York, John F. Kennedy, uit om
een uiltje te knappen, toen hij,
moe, door slaap werd overmand.
Een aantal uren later werd hij
wakker op de 5.300 kilometer ver
derop gelegen luchthaven van
Anchorage op Alaska, waar de
Boeing-747 van Korean Airlines
op weg naar Seoel een tussenlan
ding maakte. Aangezien de laad
ruimte werd verwarmd en de
luchtdruk geregeld, overleefde de
bewaker zijn avontuur ongedeerd.
Blessures door te
veel joggen
BERN Regelmatige beoefe
ning van een conditiesport zoals
joggen is alleen zinvol en ge
zond, wanneer dit met mate en
met een duidelijk doel geschiedt.
Wie te veel loopt, kan defecten
in het lichamelijke bewegings
stelsel oplopen. Tot deze slotsom
is een team van wetenschappers
van de universiteit in Bern ge
komen. De artsen lieten in een
Zwitsers medisch tijdschrift we
ten dat bijna de helft van de
4.358 ondervraagde lopers met
blessures te kampen had die bij
het lopen waren ontstaan. Het
onderzoeksteam noemde over
dreven veel trainen als hoofd
oorzaak van de blessures.
KOHL HEKELT
SOVJET-UNIE
OPNIEUW
BONN Bondskanselier Helmut
Kohl van West-Duitsland heeft',
gisteren azijn geplengd in de won
den die de Sovjet-Unie naar het
schijnt heeft overgehouden aan
een ongelukkige vergelijking tus
sen partijleider .Gorbatsjov en
nazi-minister Joseph Goebbels. Hij
deed een nieuwe uitval naar de
toestand van de mensenrechten in
de Sovjet-Unie en de DDR. Kohl
verklaarde voorts dat de irritatie
bij de Sovjet-Unie en haar bondge
noten hem de mond niet zal snoe
ren. Maar tegelijk zei hij te blijven
streven naar een verbetering in de
betrekkingen met Oost-Europa.
Minister betreurt
schending Salt II
DEN HAAG Minister Van den
Broek „betreurt" de Amerikaan
se beslissing om de bepalingen
van SALT II, het ongeschreven
Amerikaans-Russische akkoord
over beperking van de strategi
sche bewapening, niet langer in
acht te nemen. Minister Van den
Broek heeft meermalen ver
klaard dat het niet naleven van
de bepalingen van bestaande ver
dragen van ongunstige invloed
kan zijn op de mogelijkheid nieu
we wapenbeheersingsakkoorden
te sluiten. De VS overschrijden
het Salt II morgen door een B52-
bommenwerper van kernraket-
^ANJESTAD „Een
dcennium lang was hij
«ij bijna alles bepalende
'Jjlitieke factor op Aru-
i3j", aldus de minister van
^derlands-Antilliaanse
Arubaanse zaken, D
4>ning, gisteren in Den
7ftag na het overlijden
jn Betico Croes.
a's minister-president
i verklaarde „diep getrof-
te zijn door het onver
achte overlijden van Croes.
siruba heeft een grote zoon,
lij) groot leider verloren".
?!ruba verloor een van zijn
^angrijkste zonen, die zich
4jh onderscheidde als een
33{)ot staatsman, een groot lei-
'4, een onvermoeibare politi
cs in de strijd naar onafhan-
85)ijkheid voor zijn volk", al-
9$ minister-president Dom
lefcrtina van de Antillen. Ook
9 Tweede Kamer stond giste-
n stil bij de dood vap Croes.
iijor een bizarre speling van
lOlt lot mocht Croes niet alleen
7fen minister-president van
1®|uba worden, ook was hêt
niet gegund op de laatste
3g van 1985 de ceremonie
2hd de intreding van de sta-
'4 aparte mee te maken,
'^jn paar uur voordat Aruba
27( status van land kreeg reed
ij met zijn wagen tegen een
i2htmast, waarna hij in coma
Het premierschap
jq gojie&i hij laten aan zijn groot-
rivaal Henny Eman, de
nzoon van de geestelijke
;r van Aruba's status apar-
Henny Eman senior.
1975 haalde Croes met zijn
IP de absolute meerderheid,
•mee begon een periode
tien jaar waarin Croes de
;enheerschappij kreeg. Dat
;rd niet alleen op Aruba en
andere eilanden met be-
rgdheid gadegeslagen. Ook
I Nederland werd op het
logste politieke niveau niet
Irhuld dat Croes' optreden
;en ernstige bedreiging
de democratie op Aruba
ird gezien.
oes had ongecontroleerde
icht, omdat hij geen bestuur
de functies bekleedde. Hij
|t zich benoemen tot „alge-
adviseur" van het be-
lurscollege en trad vanuit
functie op als ware hij de
isident van Aruba.
;s vpn Croes begon in
„Kunuku", het Arubaanse
itteland. Als geen ander
?ft hij de inwoners van de
en gevoel van eigen
en trots gegeven,
lorden als „dignidat" (waar
heid) en „r'esp'et" (respect),
geliefd in zijn toespra-
liet zich de rol van „lider
welgevallen. Hij be-
ouwde zichzelf als de leider
het Arubaanse volk zou
ivrijden van de overheersing
lor het „zwarte" zustereiland
Bratracao. Hij spiegelde zich
in laag aan de grote Zuidameri-
ar /lanse vrijheidsstrijder, Simon
ructiflivar.
/an foes was zo geobsedeerd door
tails status aparte, dat hij geen
indacht had voor de econo-
en ische ontwikkeling van Aru-
deroj. Hij sprak van een „heilige
versfijd" en opponenten werden
terteschilderd als „verraders"
>g min de Arubaanse zaak.
De Arubaanse kiezers lieten
Betico Croes in 1985 in de
steek. Croes was diep getrof
fen. „Is dit mijn dank?" vroeg
hij de burgers in een tv-toe-
spraak. Het was Croes zelfs
niet vergund de ceremonie
rond de door hem felbegeerde
status aparte van Aruba mee
te maken.
Waarschuwingen van advi
seurs, die hem er op wezen dat
er ernstige economische moei
lijkheden dreigden, werden in
de wind geslagen. Croes zette
alle menskracht en intellect in
bij de discussies over de staat
kundige veranderingen.
Intussen werd steeds duidelij
ker dat de discussies over de
staatkundige verhoudingen
een verlammende werking
hadden op het beleid. Signalen
van de oliemaatschappij Ex
xon dat het niet goed ging met
de Lago-raffinaderij, werden
genegeerd.
Toen eenmaal de klap van de
sluiting werd uitgedeeld,
kwam die bij Croes persoonlijk
dubbel hard aan. Op het mo
ment dat de status aparte bin
nen handbereik was, begon de
bevolking van Aruba zich te
realiseren hoe kwetsbaar het
eiland was en kwam er steeds
openlijker kritiek.
Vakbonden die in 1977 nog ge
hoor gaven aan Betico Croes'
oproep te staken voor de status
aparte, begonnen luidruchtig
te protesteren en vroegen zich
af waar de honderden miljoe
nen aan winstbelasting waren
gebleven die door Exxon in de
jaren daarvoor aan Aruba wa-
Een afdoende en bevredigende
verklaring heeft Croes nooit
kunnen geven. De sluiting van
de Lago-raffinaderij zou ach
teraf de aanzet zijn voor de
zware verkiezingsnederlaag
die Croes en de MEP op 22 no
vember 1985 leden.
Croes was diep getroffen. „Is
dit mijn dank?", vroeg hij zijn
kiezers tijdens een tv-toe-
spraak. Hij beschuldigde de
bevolking van Aruba er van
niet „idealistisch" genoeg te
zijn en gekozen te hebben voor
het „materialisme".
Een partijgenoot met wie hij
veel optrok zei dat Croes zich
na de verkiezingen zeer ter
neergeslagen voelde. De
zwaarste klap was dat het hem
niet gegund was de eerste mi
nister-president te worden van
het nieuwe land Aruba. „Beti
co: minister-president" was de
slagzin waarmee de MEP vol
vertrouwen de verkiezingen
was ingegaan.
AMSTERDAM „De sa
telliet ziet niet één
sprinkhaan. We krijgen
echt geen foto's waarop
het krioelt van die bees
ten. Het gaat erom dat uit
de gegevens die de sattel-
lieten omlaag zenden, de
conclusie wordt getrok
ken dat op een bepaalde
plaats wel of geen broed
plaats van sprinkhanen
is".
Ir. W. Loeve en zijn collega
drs. J.C. Venema van het Na
tionaal Lucht- en Ruimte
vaartlaboratorium (NLR) in
Amsterdam proberen het
sprookje uit de wereld te hel
pen als zou de Europese Me-
teo-satelliet elke sprinkhaan
en elke graanstengel op de ge
voelige plaat kunnen vereeu
wigen. Satellieten hebben im-
de
het
bord van elke auto te kunnen
lezen, maar dat is in deze dus
niet het geval.
Het NLR is bezig de appara
tuur en de programma's te
maken waarmee uit satelliet
signalen kan worden bepaald
hoeveel regen er in Afrika
valt, hoe het met de gewassen
staat en waar zich de broed
plaatsen van sprinkhanen be
vinden. De opdracht werd
verstrekt door de Wereld-
voedselorgansiatie (FAO) in
Rome, die daarmee de voed
selsituatie in het door droogte
en sprinkhanen geteisterde
Afrika beter in het oog wil
houden. De kosten bedragen
2,8 miljoen gulden en worden
betaald door de Nederlandse
overheid. Hoe gaat die „bewa
king" van de oogsten in Afri
ka in zijn werk?
Boven de aarde hangen twee
satellieten. Althans, er han
gen er wel meer, maar die
hebben met dit project niets te
maken. De een is de Ameri
kaanse satelliet NO A A en die
maakt van pool tot pool banen
rond de aarde. De tweede is
de Europese Meteo, die op
36.000 kilometer afstand mee
draait met de snelheid van de
aarde; Meteo staat dus vanuit
ons gezichtspunt stil.
De beide satellieten sturen
hun gegevens naar het nog te
bouwen grondstation Artemis
in Rome. De twee computers
die daar dagelijks de plus mi
nus 150 miljoen cijfertjes op
pikken, zetten deze stroom in
formatie om in gekleurdt
kaarten waarvan eenvoudig is
af te lezen hoe het nu staat
met de neerslag, gewasgroei
en sprinkhanen. Uit de gigan
tische hoeveelheid getallen
zijn overigens op veel meer
gebieden conclusies te trek
ken, maar de FAO vindt het
zo voorlopig wel voldoende.
Woestijnen
Zoals gezegd, de satellieten
zenden geen fotootjes met
driftig vretende sprinkhanen
omlaag en ook niet van goud
geel wuivende graanvelden.
De Meteo-satelliet bekijkt
slechts wolkenvelden en meet
de temperatuur daarvan. Uit
die gevens maakt men op
wanneer en hoeveel regen
gaat vallen. Via de tempera
tuur op de grond kan men
vervolgens uitrekenen hoe
veel neerslag zal verdampen.
En dan is het dus ook niet
meer zo ingewikkeld uit te re
kenen hoeveel water voor de
bodem overblijft.
De NOAA-satelliet daarente
gen meet onder meer de te
rugkaatsing van licht. Wan
neer op een bepaald gebied in
Afrika veel groen is, slurpt
die kleur de infrarode straling
op. Als NOAA het teruggt
kaatste licht opmeet, ont
breekt infrarood, waaruit ge
concludeerd kan worden dat
zich op die plaats voedselge
wassen of andersoortige vege
tatie bevinden. Aan die hand
van die metingen is bijvoor
beeld vast te stellen hoe snel
woestijnen oprukken, maar
ook waar voedseloogsten zijn
mislukt of karig zijn.
Wanneer in 1988 het systeem
gaat werken, komen alle ge-
gévens bij de FAO in Rome
terecht. Het zou in de toe
komst heel goed kunnen zijn
dat alle landen in Afrika een
aansluiting krijgen op die
computer en dat zij die gege
vens die voor hun land van
belang zijn, daaruit halen. Met
de super-actuele informatie in
handen, moet het mogelijk
zijn tijdig in te spelen op bij
voorbeeld mislukkende oog
sten of dreigende sprinkhaan-
plagen. In theorie althans,
want voor veel ontwikke
lingslanden is het nu nog de
zure waarheid dat zij wel op
de hoogte worden gesteld van
wat er mis gaat, maar geen
geld hebben om daar ook in
de praktijk iets tegen uit te
richten.
JOOS PERSOON
SEOEL Zuidkoreaanse
autoriteiten hebben gisteren
plannen bekendgemaakt
voor de bouw van een „vre-
desdam", die het land moet
beschermen tegen een in
aanbouw zijnde Noordkore-
aanse stuwdam, waarmee
„een vreselijk water-offen
sief" tegen het zuiden ontke
tend zou kunnen worden.
De regering verklaarde dat
de dam, die 1.600 miljoen
gulden gaat kosten, het ant
woord van Zuid-Korea
vormt op een Noordkoreaan-
se dam. Door de dam zouden
de Noordkoreanen een ver
nietigend wapen in handen
krijgen.
Immers, Noord-Korea zou de
dam maar hoeven op te bla
zen, om de 20 miljard ton
water van het stuwmeer ach
ter de dam te lozen in de
Han-rivier die door de bufer-
zone naar Seoel stroomt.
Daarmee zou een groot deel
van Seoel onder water ko
men te staan, zoals de facili
teiten voor de Olympische
Spelen van 1988.
rei
9?
£fnï:N HAAG Het Ame-
2ninJ^aanse P*an voor een
gfensiesvsteem in de
Jimte (SDI) levert niet
leen enorme technische
1 militaire problemen
jfew?. het zal ook leiden tot
gir.'n verwijdering tussen
W i Verenigde Staten en
H 'est-Europa. Bij Europese
ïelname aan het onder-
<uziofek bestaat groot gevaar
DsmEöor het weglekken van
'DA bogwaardige Europese
chnologie naar de Vere-
%de Staten.
it zijn enige van de conclu
sies van een Nederlandse in-
ter-universitaire studiegroep
die onderzoek heeft gedaan
naar de mogelijkheden van
het SDI-project en de eventue
le gevolgen ervan voor West-
Europa. De conclusies, vastge
legd in het boek „De droom
der onkwetsbaarheid", zijn
vanmiddag door de leider van
het onderzoek, de Leidse pro
fessor Ph. Everts aangeboden
aan de vaste kamercommissie
voor buitenlandse zaken.
De onderzoekers zijn uiterst
sceptisch over de technische
haalbaarheid van SDI en wij
zen erop dat het systeem on
mogelijk realistisch getest kan
worden. SDI is volgens hérf
rsie van de
droom der onkwetsbaarheid".
Zij zijn het verder niet eens
met onder meer het Britse
blad Jane's Weapon Systems,
en het in Londen gevestigde
International Institute for
strategie studies, die onlangs
tot de conclusies kwamen dat
de VS op het terrein van SDI
achterliggen op de Sovjet-
Unie. Het Amerikaanse onder
zoek wordt in het boek be
stempeld als een poging van
de Verenigde Staten de mili
taire superioriteit over de Sov
jet-Unie te herstellen.
SDI vormt bovendien een hin
derpaal voor wapenakkoorden
en vergroot, aldus de onder
zoekers, de gevaren van een
oorlog in Europa. Het argu
ment van voorstanders yan
SDI dat angst voor het project
de Sovjet Unie terug aan de
onderhandelingstafel heeft ge
bracht, wordt onvoldoende ge
acht omdat mogelijk akkcoor-
den vast dreigen te lopen op
het ohverzettelijke standpunt
van /oeide partijen over dat
zelfde SDI.
Grote schade wordt ook ge
vreesd voor de onderlinge be
trekkingen in de Westerse we
reld. Europese regeringen, die
eigenlijk sceptisch staan tegen
over SDI, zouden onder druk
van de industrie instemmen
met, deelname aan het onder
zoek. Van de verwachte effec
ten van het onderzoek voor dt
civiele industrie hebben de on
derzoekers geen hoge ver
wachtingen. De geheimhou
ding en de centrale rol var
Amerikaanse bedrijven zou
den leiden tot een eenzijdige
technologietransfer naar de
Verenigde Staten, waardoor
Europa afhankelijker wordt
van Amerika, terwijl in Euro
pa juist gesproken wordt ovei
een gelijkwaardige rol in he<
bondgenootschap.
De Droom der onkwetsbaar
heid.
Uitgeverij Kok in Kampen,
261 pag. 29,90 gulden.
(Van
correspondent Jo Wijnen)
WASHINGTON Jackie Presser, de gevreesde, op
permachtige, maar ook zeer omstreden voorzitter van
de 1,4 miljoen leden tellende Amerikaanse vakbond
van transportarbeiders The Teamsters verkeert in gro
te moeilijkheden. Presser zou in 1983 door de top van
de Amerikaanse maffia op de voorzitterszetel van de
Teamsters zijn gezet.
De maffia zou zich daarbij hebben bediend van alle omkopings-
en afpersingsactiviteiten die maar mogelijk zijn. Het is overigens
niet Presser die voor een en ander is aangeklaagd, maar de
hoogste maffiabaas Anthony Salerno, bijgenaamd Dikke Tony.
Salerno zit, met nog enkele andere topfiguren uit de georgani
seerde misdaad, achter slot en grendel in New York.
Vorige week werd hij door een jury schuldig bevonden aan een
grote reeks misdaden en het ziet er naar uit dat de 75-jarige Sa
lerno, tesamen met zijn eveneens bejaarde medestanders, zijn
laatste jaren zal moeten slijten in de cel. Het oppakken en be
rechten van Salerno en de zijnen wordt in de VS beschouwd als
een grote overwinning van de justitie op de maffia. Voor het"
eerst zijn Salerno en zijn bentgenoten schuldig bevonden aan
misdaden die ze waarschijnlijk zelf niet hebben gepleegd, maar
die in hun opdracht en onder hun leiding zijn uitgevoerd. Het
gaat hier om enkele moorden, en tal van gevallen van afpersing
en omkoping.
In maart van dit jaar verscheen een rapport over de georgani
seerde misdaad in de VS dat door een speciale regeringscommis
sie was samengesteld. In dat rapport werd de invloed van de
misdaadorganisaties op sommige vakbonden in niet mis te ver
stane termen gehekeld. Het rapport toonde zich meedogenloos
over Jackie Presser. Ook tijdens het proces tegen Dikke Tony
Salerno kwamen belastende details over de vakbondsman naar
voren. Aangenomen wordt dan ook dat Pressers dagen aan de
top van een van de machtigste vakbonden van Amerika zijn ge
teld.
Oorlogsmisdaden
John Demjanjuk, die in Israël terecht staat op verdenking van
oorlogsmisdaden, heeft gisteren gezegd dat hij niet de sadisti
sche nazi was voor wie hij wordt gehouden. „Ik ben niet Ivan de
Verschrikkelijke", aldus de 66-jarige.
Paul van Vliet staat er om
bekend dat hij zich niet al
leen tot het Nederlandse
taalgebied beperkt met
zijn cabaretshows. Optre
dens in Amerika, Canada
en wat Arabische staten
liggen nog tamelijk vers in
het geheugen. Momenteel
is de Haagse cabaretier
aan de andere kant van de
Noordzee te vinden. In het
Shell Centre Theatre In
Londen verzorgt Van Vliet
vier optredens, reden voor
een Engelse fotograaf om
maar weer eens terug te
grijpen naar het meest ge
bruikelijke beeld dat bui
tenlanders van ons land
hebben. Een foto van Van
Vliet tussen kaasmeisjes
dus, op klompen en In kle
derdracht. Aangezien er In
Londen geen molens zijn
ontbreken die op de foto.
