Verbijstering alom
over Iran-affaire
Israël doet desnoods
zaken met de duiver'
Indianen vluchten
voor Jungle Commando
Massale demonstratie
studenten in Parijs
UITENLAND
ficidacSowont
DONDERDAG 27 NOVEMBER 1986 PAGINA 5
roongetuigeregeling in
luitsland van de baan
)NN De centrum-rechtse regering
West-Duitsland heeft gisteren beslo-
geen kroongetuigeregeling in te voe-
De fracties van CDU en CSU waren
er over eens de regeling uit het wets-
twerp te lichten, omdat de FDP er niet
»e akkoord ging. De FDP wil alleen aan
It totstandkomen van een wet ter be-
ijding van het terrorisme meewerken
stadsguerrillastrijders, die tot inkeer
gekomen en hun vroegere geestver-
tnten bij de autoriteiten „aangeven",
[der geen omstandigheid volledige
'ijtschelding van straf aangeboden krij-
Hier voelde de fractie van CDU/C-
niets voor, omdat zij op deze manier
i kans dacht te hebben door te drin-
tot de harde kern van het terrorisme.
Schoonmaakster
wint vier miljoen
dollar
DENVER Een 38-jarige werk
ster in Colorado heeft gisteren ge
zegd dat zij van de 4.200.000 dollar
die zij won in de loterij van de
staat, een huis voor haar familie
in Engeland zal kopen en haar
kinderen zal laten studeren. Gilli
an Boyd heeft haar baan als
schoonmaakster van de apparte
menten der niet-getrouwde offi-
omdat ze het te druk zal krijgen
met het beheren van haar kapi
taal. De Boyds zullen de komende
Gillian Boyd vloog haar man Larry om de nek, toen zij hoor
de 4,2 miljoen dollar In de loterij te hebben gewonnen.
OOK PLAYTEX WEG
UIT ZUID-AFRIKA
JOHANNESBURG De Ameri
kaanse fabrikant van dameslingerie
Playtex heeft zich gevoegd bij de
reeks van buitenlandse ondernemin
gen die zich terugtrekken uit Zuid-
Afrika. De belangen in het land zijn
verkocht aan de plaatselijke dochter
onderneming, zo heeft een woord
voerder van Playtex bekendgemaakt.
Playtex is 22 jaar in Zuid-Afrika
werkzaam geweest. Op 14 november
werd een overeenkomst bereikt over
de overdracht van de activiteiten aan
de dochteronderneming Playtex Af
rica, die haar naam zal veranderen in
PTX Distributors. De werkgelegen
heid van de bijna 450 werknemers
van het in Durban gevestigde bedrijf
is gegarandeerd.
Rode Kruis mag toch
in Zuid-Afrika blijven
PRETORIA Het Internationale
Rode Kruis mag toch blijven werken
in Zuid-Afrika. Daartoe heeft de
Zuidafrikaanse regering gisteren be
sloten. Minister van buitenlandse za
ken Roelof Botha maakte bekend dat
het uitwijzingsbevel tegen de mede
werkers van het Rode Kruis is inge
trokken. De maatregel werd vorige
maand genomen, nadat een Zuidafri
kaanse regeringsdelegatie was weg
gestuurd bij de vergadering van het
Rode Kruis in Genève. Botha zei dat
de voorzitter van de Internationale
Commissie van het Rode Kruis had
beloofd dat de Commissie de Zuida
frikaanse rechten op deelname in het
Rode Kruis zal verdedigen.
Bloedig
handgemeen politie
met aidslijder
HELSINKI Finse agenten is
aangeraden een aidsproef te on
dergaan na een bloedig handge
meen in een politiebureau met
een drager van het aidsvirus. De
ruzie had plaats nadat agenten
een man hadden opgepikt die
schade aan andermans goed zou
hebben toegebracht. De aids-pa-
tiënt begon volgens de agenten
plotseling ruiten in te slaan,
waarbij hij in zijn handen sneed.
De man werd naar binnen ge
bracht, waar hij als een dolleman
bloed uit zijn snijwonden ver
spreidde, een agent krabde en
agenten met bloed besmeurde.
EW YORK „Ont-
ioedigend. Schandalig,
ieurig". De wereld
eeft gisteren verbijsterd
ereageerd op het nieuws
lat de opbrengst van de
jeheime wapentransac-
;ies van president Reagan
et Iran in het geniep
;ijn doorgesluisd naar de
"lontra's in Nicaragua.
ussische functionarissen be-
lerkten zich in hun commen-
tot het punt van de wa
penbeheersing. „De crisis die
ie Amerikaanse regering teis
tert mag de stabiliteit van de
strategische betrekkingen niet
aan het wankelen brengen',
zei Viktor Karpov, hoogste
wapenonderhandelaar van
het Kremlin.
Britse dagbladen brachten het
nieuws met grote koppen en
staken hun agressie in de
hoofdartikelen niet onder
stoelen of banken. De affaire
zou een bananenrepubliek
niet misstaan', zo meende
zelfs een conservatief dag
blad. Reagans trouwste bond
genoot, de Britse premier
Margaret Thatcher, hulde
zich in een veelzeggend stil
zwijgen.
De president zag zich ook in
eigen land geconfronteerd
met scherpe kritiek. De San
Francisco Chronicle noemde
de affaire een „verschrikkelij
ke rotzooi", terwijl de New
York Times zich afvroeg wat
nou erger was in een presi
dent: onkunde of arrogantie.
De scheidende voorzitter van
het Huis van Afgevaardigden
Tip O'Neill noemde de'ont
hullingen „een tragedie", die
de geloofwaardigheid van de
president en zijn vermogen
tot functioneren danig aan
tast.
In Miami weerspraken hoge
Contra-leiders de beweringen
van minister van justitie Mee-
se dat de opstandelingen tus
sen de 10 miljoen en 30 mil
joen dollar hebben gekregen
die afkomstig waren uit de
wapentransacties.
President Reagan heeft giste
ren een commissie van drie
leden benoemd die een onder
zoek zal instellen naar de acti
viteiten van de Nationale Vei
ligheidsraad NSC. De NSC
coördineerde de geheime wa
penleveranties aan Iran.
De commissie bestaat uit oud
senator Tower, oud-minister
van buitenlandse zaken Mus-
kie en oud-veiligheidsadvi
seur Scowcroft. Tower is be
noemd tot voorzitter. De com
missie moet vooral de rol van
de NSC onderzoeken in ui
terst gevoelige diplomatieke-
militaire- en spionagemissies.
De Amerikaanse luitenant
kolonel North heeft documen
ten van de Nationale Veilig
heidsraad over de Iran-affaire
vernietigd. Dit meldt de Los
Angeles Times vandaag. Het
gaat mogelijk om stukken
over de rol van andere rege
ringsfunctionarissen bij het
doorsluizen van geld dat Iran
heeft betaald voor Ameri
kaanse wapens aan de Nicara
guaanse Contra's.
De Amerikaanse wapenleve
ranties aan Iran vormen
slechts het topje van de ijs
berg, zo schrijft het Britse mi
litaire tijdschrift Jane's De
fence Weekly. De laatste twee
jaar heeft het bewind van ay
atollah Khomeiny van talrijke
landen, waaronder België en
Oostenrijk, wapens gekocht.
s HerTEL AVIV „Wij hoe-
at eelven ons nergens voor te
Jj°e!schamen. Wij hebben een
^".bondgenoot op zijn ver-
)p kazoek geholpen in een hu-
itanfcjmanitaire kwestie en
ee|daaraan geen cent ver-
inêediend en er geen enkel
,egriPVoordeel van gehad". De
"^Israëlische minister van
jn dbuitenlandse zaken, Pe-
it. E|res, heeft dit gisteren ge-
iderdzegd tijdens een spoedde-
aIdubat in het parlement over
.de Israëlische betrokken-
E heid bij de wapenleve-
ran ties aan Iran.
WAPENLEVERANTIES AAN IRAN
99
'olgens sommige Israëlische
"unctionarissen worden in
rashington pogingen gedaan
schuld voor de hele affaire
de schoenen
ichuiven, nu uit is gekomen
lat de opbrengst van de wa-
.enleveranties voor een deel
erd doorgesluisd naar de
Ha(Contra's in Nicaragua. „Israël
■heeft geen cent verdiend op
■de Amerikaanse wapens voor
■iTran. Het wist er niets van dat
geld naar de contra's ging.
Alle geld uit Teheran werd
idirect overgemaakt op een
iZwitserse- rekening", aldus
iijgin minister Peres.
De rol van het land bij de wa-
,In dpenleveranties aan Iran wordt
Israël betrekkelijk rustig
opgenomen. Het is duidelijk
belang
urne
igeno
opge
oegedat weinig
'gene hebben bij een politieke
De regering van nationale
eenheid bestaat uit vertegen-
woord igers van beide partijen
en voor de export van wapens
naar Iran dragen dus zowel
ïindede Likoed als de Arbeiders
partij verantwoordelijkheid.
Vanouds zijn de Israëli's niet
an politieke schandalen,
die zijn alleen amusant
een duidelijke taakver
deling is: één partij beschul
digt en de andere incasseert.
Toch kan de affaire, zoals zij
zich nu ontwikkelt, niet zon
der gevolgen blijven voor Is
raël.
,Deze ontwikkelingen gaan
Israël veel kwaad doen in
Washington", verklaarde de
militaire correspondent van
het gezaghebbende dagblad
Ha'aretz voor de Israëlische
televisie. „We kunnen meer
aanvallen verwachten van de
Amerikaanse media en het
publiek". De wapenleveran
ties aan het radicaal anti-
Amerikaanse Iran vallen im
mers zeer slecht in de Ameri
kaanse publieke opinie, zeker
wanneer blijkt dat Israël
daarvoor het initiatief heeft
genomen.
Sharon
Aanvankelijk werd aangeno
men, dat Iraanse wapenhan
delaren, die al contacten on
derhielden met Israël, de VS
hadden benaderd. Vervolgens
zouden veiligheidsadviseurs
van president Reagan aan Is
raël hebben gevraagd te be
middelen.
De Amerikaanse minister van
justitie Meese heeft echter een
andere lezing gegeven: Israë
lische functionarissen hebben
Reagans afgetreden adviseur
Poindexter ertoe overgehaald
mee te doen met de wapenex
port, om contacten met Tehe
ran te leggen die uiteindelijk
zouden kunnen leiden tot de
vrijlating van Amerikaanse
Dié lezing van Meese sluit
wonderwel aan bij een recent
artikel in The Jerusalem Post
van de doorgaans goed inge
lichte Gideon Rafael, voorma
lig directeur-generaal van het
ministerie van buitenlandse
zaken.
In dat artikel herinnerde Ra
fael aan een escapade in 1982
van de toenmalige minister
van defensie, Ariël Sharon.
Vlak voor de Israëlische inva
sie in Libanon probeerde deze
de regering Reagan ertoe over
te halen steun te verlenen aan
Israëlische wapenleveranties
in hun contacten met Iran.
Hij kreeg nul op het request.
Het argument waarmee Sha
ron destijds de Amerikaanse
regering probeerde te overtui
gen was, dat wapenzendingen
het militaire leiderschap in
Teheran zouden versterken.
In het geval de militairen het
regime van ayatollah Kho
meini omver zouden werpen,
zou een goede relatie met Is
raël en de Verenigde Staten
zijn verzekerd. Bij terugkeer
in Jeruzalem kreeg Sharon
het naar verluidt aan de stok
met premier Begin, die niet
alleen de Amerikaanse rege
ring maar ook zijn eigen par
lement had beloofd, geen wa
pens naar Iran te sturen.
Toestemming
Voor de export van Ameri
kaanse wapens of wapens met
Amerikaanse onderdelen
heeft Israël de toestemming
nodig van Washington. Maar
er zijn aanwijzingen dat de Is
raeli's al volop wapens naar
Iran exporteerden, mogelijk
alleen van eigen makelij, voor
er sprake was van coördinatie
met Amerika. Volgens de ge
zaghebbende „Middle-east Mi
litary Balance", jaarlijks gepu
bliceerd door de universiteit
van Tel Aviv, leverde Israël
zowel in 1984 als in 1985 aan
Iran munitie, machinepistolen
en onderdelen. „Volgens bui
tenlandse bronnen", voegde
de Israëlische publicatie eraan
toe, maar dat is een formule
die gewoonlijk wordt gebruikt
om de militaire censor tevre
den te houden.
Om welke hoeveelheden en
om welke bedragen het gaat
vermeldt de Military Balance
niet. Een andere niet-officiële
Israëlische defensie-publicatie
schrijft, uiteraard eveneens op
gezag van buitenlandse bron
nen, dat met de Israëlische
wapenexport naar Iran in de
periode tussen 1981 en juni
1984 500 miljoen dollar was
gemoeid. Dat is geen gering
bedrag voor een land met een
totale militaire export van on
geveer een miljard dollar per
jaar. Overigens exporteerden
Amerikaanse NAVO-bondge-
noten tussen 1981 en 1984
voor tien miljard dollar naar
Iran, volgens dezelfde bron.
Over de omvang van de wa-
pensstroom die via Israël naar
Iran is gelopen, is nog steeds
geen duidelijkheid. President
Reagan sprak over minder
dan één containerlading. Die
bewering werd door leden
van het Congres tegengespro
ken. En hoe zit het met de be
richten over diverse vlieg
tuigzendingen en over Deense
schepen die vanuit Eilat wa
pens naar het Iraanse Bandar
Abbas hebben gebracht?
De vraag die daarbij telkens
opduikt is of Israël de Ameri
kaanse goedkeuring voor een
beperkte wapenzending niet
heeft gebruikt als een carte
blanche voor grootscheepse
transacties.
Welk doel
Het is de vraag welk doel Is
raël denkt te dienen met het
zenden van wapens naar Te
heran. Ook rond het ant
woord op deze vraag is er aan
speculaties geen gebrek. De
Israëlische regering zou tot de
slotsom zijn gekomen dat het
Islamitische fundamentalisme
van Khomeini en het door
Iran gesteunde terrorisme
geen werkelijke bedreiging
vormen. Een sterk Irak daar
entegen zou de situatie aan Is
raels oostelijke front aanzien
lijk kunnen doen verslechte
ren. Maar die theorie zou een
radicale wijziging inhouden
van Jeruzalems positie tot nu
toe, namelijk dat een Iraanse
overwinning wel degelijk
groot gevaar inhoudt voor het
hele Midden-Oosten. Met een
Iraakse overwinning houdt
eigenlijk niemand meer reke
ning.
Een andere verklaring wil dat
wapenzendingen bedoeld wa
ren om tegenstanders van
Khomeini meer macht te ge
ven. Ongeveer de theorie dus
van Sharon (en later ook die
van Reagan). Maar het valt te
betwijfelen of het zenden van
wapens de gewenste politieke
ontwikkelingen bevordert.
Voor een parlementscommis
sie zei minister Peres deze
week, dat Israël niet de illusie
heeft de afloop van de oorlog
tussen Iran en Irak te kunnen
beïnvloeden. En dat wijst in
de richting van de meest cy
nische van alle verklaringen:
de economische. De Israëli
sche wapenindustrie kampt
de laatste jaren met grote pro
blemen door de besnoeiingen
in de defensiebegroting. Hon
derden werknemers zijn al
ontslagen en het werk van
vele anderen loopt gevaar. En
dat betekent iets in een land,
waar honderdduizend men
sen, een derde van de wer
kende bevolking, zijn betrok
ken bij de defensieproduktie.
Er zijn daarom politici die
vinden, dat Israël zich niet de
luxe kan permitteren strin
gente morele maatstaven aan
te leggen bij de beoordeling
van wapenleveranties. Een
van hen is het Likoed-parle-
mentslid Pesach Grupper, die
deze week verklaarde dat de
wapenexport naar Iran maar
eens van de agenda moet ver
dwijnen. „Er zijn belangrijker
dingen om over te praten dan
ethiek en ideologie". „We
steunen alles wat Israël tot
voordeel dient, eventueel ook
zaken met de duivel", aldus
een Israëlische officier.
AD BLOEMENDAAL
ID JE VERHOLEN - KARELTJE KNETTER EN DETOVERBUBBEL
„Jullie zijn valse, vieze smiechten!" siste
i Sorcieren, maar de twee heren bui
de kooi trokken zich daar niets van aan.
'l'Eérst Kareltje Knetter terugtoveren," zei de
*jmid. „Anders valt er met ons niet te praten." -
Jybila begreep wel, dat ze op deze wijze met
jjle twee vastbesloten mannen geen streep ver-
r kwam. Daarom gooide ze het op de versier-
)t en begon verliefd te kirren tegen de onver-
aagde veldwachter. „Luister nou 'es naar me,
;Jeve, sterke, knappe, edele veldwachter.
fluisterde ze verleidelijk. Ze wierp de koddebei
er enkele zéér guitige lonkjes toe en vervolgde:
i,Jij laat me wel vrij, hè.jij fijne man met je
ndrukwekkende knevel! Zal Sybila dan voor je
Joveren.AL-LES.wat je maar hebben
Jrllt.- De arme Eelco, die zo iets nog nóóit
l zijn leven had meegemaakt, kreeg het er be-
Jauwd van. „Mens mens.wat kun jij vurig
mit je oog 'n kiek'nl Maar eh.je vergist je,
jfioor! Met Eelco maak je de kachel niet an!
Éérst Kareltje Knetter terugteuver'n en dan
praat'n we misschien verder.- Het was dus
duidelijk, dat de politieman Eelkema zo stand
vastig bleef als een harde rots en daarom gaf
de elegante heks de strijd maar op. - „Luister
nou toch eens", smeekte ze moedeloos. „Ik
moet Kareltje Knetter terugtoveren. hè? Maar al
zou ik dat WILLEN, dan zou ik het niet eens
KUNNEN! Ik heb niks bij mei Geen toverstaf!
Geen boek met spreuken! Niks!" - „Ken je die
spreuk'n dan niet uut je blote kop?" informeer
de Eelco verbaasd. - „Natuurlijk niet!" viel Sy
bila uit. „Denk je soms dat ik elke dag allerlei
domme jongetjes uit Barreberië moet terugto
veren?" - „Dan heb je mooi pech gehad," ant
woordde Eelco bars. „Je blijft In de kooi tot je
ons geholp'n hebt en daarmee uut!" - En met
die woorden liep de veldwachter er meedogen
loos vandoor In gezelschap van zijn vriend
smidje Verholen. „Nou heeft dat mens eindelijk
'es in de gaat'n, dat er met on? niet te spott'n
valt!" zei Eelco.
Aids in Afrika
verbreidt zich
alarmerend snel
LONDEN In sommige Afri
kaanse steden is één op de vijf
inwoners besmet met het aids
virus. Deze alarmerende cijfers
zijn afkomstig uit een rapport
dat is opgesteld door het Noorse
Rode Kruis en het Panos-infor
matie-instituut. Het gisteren in
Londen gepubliceerde rapport,
getiteld „Aids en de Derde We
reld", besteedt in het bijzonder
aandacht aan Afrika waar de
immuumziekte in zeker 23 lan
den voorkomt.
Hoeveel mensen in Afrika dra
ger van het virus zijn, valt moei
lijk t^ schatten. Er zijn slechts
enkele aanknopingspunten zoals
onderzoeken onder bloeddonors
en prostituées die een idee van
de totale omvang kunnen geven.
De immuniteitsziekte zou met
name in Afrika onrustbarend
snel om zich heen grijpen, ge
deeltelijk door geslachtsverkeer,
maar ook via bloedtransfusies.
Verscheidene Afrikaanse landen
zijn er huiverig voor openheid
van zaken te geven. Zolang er
nie(s tegen de ziekte gedaan kan
worden, willen zij de omvang er
van niet bekendmaken.
Sovjetsoldaten deserteren
Vijf Russische soldaten die in Afghanistan waren gelegerd, zwaaien met de Canadese vlag
nadat zij in Canada politiek asiel hadden gekregen. De vijf mannen zijn met behulp van Cana
dezen uit Afghanistan gesmokkeld en overgebracht naar een geheime plaats ergens in Otta
wa.
DEN HAAG De strijd
in Oost-Suriname, waar
het Jungle Commando
opereert tegen het natio
nale leger, heeft geleid tot
spanningen tussen Suri
naamse indianen en leden
van de groep-Brunswijk.
Met name indianen uit het
dorp Bigiston verklaren
over de Marowijne-rivier
naar Suriname's buurland
Frans Guyana te zijn ge
vlucht uit vrees voor het
Jungle Commando.
De meeste Surinaamse india
nen willen geen keuze ma
ken tussen de rebellen of het
leger en dreigen daardoor in
conflict te komen met een
van beide partijen. In het in
dianendorp Bigiston aan de
Marowijne gebeurde dat met
de mannen van Brunswijk.
Verscheidene vertegenwoor
digers van de indiaanse ge
meenschap verklaarden dat
de inwoners van Bigiston
(Grote Steen) zijn uitgewe
ken voor bedreigingen, inti
midatie en diefstal door le
den van het Jungle Com
mando.
Een pater in Saint-Laurent,
aan de grens in Frans-Guya-
na, die hulp verleent aan de
vluchtelingen uit Oost-Suri
name, bevestigde dat de indi
anen zich het slachtoffer
voelen van de groep-Bruns
wijk.
„De indianen willen niet
meewerken met Brunswijk
en als zij weg zijn dan kun
nen de rebellen het gebied
makkelijker beheersen", zo
verklaart de geestelijke het
gedrag van het Jungle Com-^
mando. „Ik ken Brunswijk
van vroeger. Toen waren we
vrienden, maar nu niet
meer", aldus een indiaan.
Alle berichten over gevech
ten tussen het leger en hét
Jungle Commando van Ron
nie Brunswijk moeten voor
dat zij worden gepubliceerd,
worden goedgekeurd door de
Nationale Voorlichtingsdient.
De maatregel, die is geno
men om „strategische en tac
tische" redenen, werd door
premier Pertab Radhakishun
bekendgemaakt.
(Van c
correspondent Bob van Huet)
NANTERRE De opwinding onder de bijna een mil
joen Franse studenten stijgt langzaam naar een kook
punt Vandaag demonstreerden naar schatting hon
derdduizend studenten bij het Nationale Assemblee,
waar morgen de behandeling van het nieuwe wets
voorstel op het onderwijs begint.
Het borrelt en bruist weer op Nanterre. De roemruchte universi
teit aan de oostkant van Parijs, waar Daniel Cohn-Bendit ooit
furore maakte, lijkt zijn strijdbaarheid nog niet in de souvenir-
kast te hebben gezet. De sociologen vergisten zich. Het heden
daagse studentenkorps in Frankrijk is nog best bereid de straat
op te gaan. Een van de boze studenten probeert de onrust in een
wat groter verband probeert te plaatsen. „Die blunders van de
politie, het over de grens zetten van buitenlanders, het invoeren
van gevangenisstraf voor drugsverslaafden, de controles in de
metro, al die dingen hebben voor een benauwd sfeertje gezorgd
in Frankrijk. Daar komt de Vaquet dan nog eens bij met zijn
elitaire universiteitswet. Eigenlijk was de emmer allang vol."
KJ JSÉliL &Jü6Xm ahv-A. -
Golfveld gekraakt
Inwoners van de wijk Meadowland In het Zuidafrikaanse Soweto hebben hun bezitingen op een
nabijgelegen golfveld gedeponeerd. Enkele honderden bewoners ontvluchtten hun wijk, omdat
daar gevechten tussen zwarten plaatsvinden. Gisteren deed de politie een poging het golfveld te
ontruimen, maar de bewoners lieten zich niet verjagen.
Proces
wegens
gratis bellen
over hele
wereld
BONN De vinding
van een Nederlandse
elektronica-specialist
jaagt de Duitse PTT
flink op kosten.
De Nederlander is enige
tijd geleden in Hanau
veroordeeld tot een jaar
voorwaardelijke gevan
genisstraf, maar voor
twee andere knappe
elektronica-amateurs in
Frankfurt was dat geen
beletsel de Duitse tele
fooncentrale op dezelfde
manier voor duizenden
marken te „tillen".
De heren, een 46-jarige
makelaar en een 36-jari-
ge technicus, hadden in
navolging van de Neder
lander een microcompu
ter aan een gewoon tele
foontoestel gekoppeld.
Met die combinatie kon
den ze zonder moeite
doordringen in het auto
telefoonnet.
Op die manier konden ze
zonder een cent te beta
len een verbinding op
bouwen met elke gewen
ste aansluiting, waar ook
ter wereld.
Het tweetal zou voor on
geveer 140.000 mark heb
ben gebeld. De Deutsche
Bundespost moet volgens
de woordvoerder tussen
de tien en twaal miljoen
mark investeren om in
het vervolg het „Neder
lands telefoneren" te
voorkomen.
