s
„Echte democratie onmogelijk in Sovjet-Unie"
„Nederland moet Aquino helpen';
Britse procureur- generaal
mogelijk laan uitgestuurd
Noordzee-kust
lijdt onder
Rijnvervuilin^
PLO-demonstratie in Jeruzalem
Brits vliegtuig
valt Argentijnse
vissers lastig
RUSSISCHE DISSIDENT JOERI ORLOV:
NOVIB-DIRECTEUR THEUNIS TERUG UIT FILIPIJNEN:
Speakes weg als
woordvoerder van Witte Huis
BUITENLAND
QeidóaQowumt
DINSOAG 25 NOVEMBER 1986 PAGINA
Carrington wil
weg bij NAVO
WASHINGTON Lord
Carrington wil binnenkort
aftreden als secretaris-ge
neraal van de NAVO. Dit
meldt het Amerikaanse
weekblad „Newsweek".
Het blad baseert zich op
hardnekkige geruchten
die in Washington en
Brussel de ronde doen. De
6?-jarige Carrington is
sinds juni 1984 secretaris-
géneraal. Hij volgde toen
onze landgenoot Jozef
Luns op. Volgens News
week zou hij begin vol
gend jaar willen aftreden.
Strengere controle
dierproeven in EG
BRUSSEL De EG-milieuministers heb
ben in Brussel hun goedkeuring gehecht
aan een pakket van maatregelen om het
gebruik van proefdieren in de gehele ge
meenschap aan een strengere controle te
onderwerpen. De maatregelen houden on
der meer in dat alle experimenten met die
ren van te voren moeten worden gemeld
en goedgekeurd. Proeven met bedreigde
diersoorten moeten worden verboden.
Voorts moeten onderzoekers, die experi
menten doen, voorzieningen treffen om de
dieren pijn en lijden te besparen. De nieu
we regeling schrijft tevens voor dat onnodi
ge dubbele dierproeven niet mogen worden
uitgevoerd. Waar mogelijk moeten alterna
tieve methoden van onderzoek met proef
dieren worden gehanteerd.
Vrouwenmoordenaar
geëlektrocuteerd
TALLAHASSEE De Ameri-
kaanse vrouwenmoordenaar The
odore Bundy is vanmiddag in Flo
rida geëlektrocuteerd, nadat gra
tieverzoeken gisteren werden af
gewezen.
De 39-jarige gesjeesde student
rechten Bundy, een vlotte, welbe
spraakte man die op zeker ogen
blik zijn eigen verdediging voer
de, is veroordeeld voor drie lust
moorden, maar de politie heeft re
den om aan te nemen dat hij in de
jaren zeventig in vier staten in het
westen van Amerika, 36 meisjes
en jonge vrouwen heeft ver
moord.
Duizenden vrouwen
overlijden door
illegale abortus
GENÈVE Per jaar sterven ruim
200.000 vrouwen aan de gevolgen
van illegaal uitgevoerde abortussen.
Dit blijkt uit de in Genève gepubli
ceerde resultaten van een onder
zoek van de Wereldgezondheidsor
ganisatie (WHO) naar de gezond
heid van moeder en kind. In de
studie wordt ook aandacht besteed
aan het roken van vrouwen tijdens
de zwangerschap.
Een enkele sigaret tijdens de zwan
gerschap kan al leiden tot een ver
mindering van het geboortegewicht
met 11,1 gram.
BUENOS AIRES In de Argentijnse
territoriale wateren is het gisteren tot
een incident gekomen tussen een Argen
tijnse vissersboot en een vliegtuig van de
Britse luchtmacht. De vissersboot zou
zijn „lastig gevallen" door het laagvlie-
gende Britse transporttoestel dat buiten
de 240 kilometer brede veiligheidszone
vloog, die Groot-Brittannië rond de
Falkland-eilanden heeft uitgeroepen
Argentinië heeft het incident bij de Ver
enigde Naties in New York heeft aange
meld.
:c
(Vervolg van voorpagina)
BONN De kustgebie
den langs de Noordzee lij
den duidelijke schade als
qEN HAAG „De vei
ligheid van het Westen
hangt af van democrati
sche stappen in de Sovjet-
Unie. Daarom roep ik de
publieke opinie in het
Westen op om aan te drin
gen op meer vrijheden in
Rusland. De nieuwe stijl
van Sovjet-leider Gorbats-
jov biedt immers hoop op
kleine stappen naar libe
ralisering van het totali
taire Russische systeem.
Door westerse druk en
niet alleen via geheime
diplomatie kan Gor-
batsjov ertoe gebracht
worden na te komen wat
hij belooft", aldus de Rus
sische dissident prof. Joeri
Orlov.
Orlov (62), een natuurkundige,
richtte in 1977 „Helsinki-
groep" op en is een van de
grondleggers van de mensen
rechtenbeweging in de Sovjet-
Unie. Als gevolg daarvan
werd hem zijn baan als na
tuurkundige ontnomen en
kwam hij in strafkampen te
recht. Orlov is sinds oktober in
het Westen, na de „spionnen-
ruil" Daniloff-Zacharov. Gis
teren en vandaag bezocht hij
ons land, om besprekingen te
voeren met de Boekovsky-
stichting over de mensenrech
ten in de Sovjet-Unie, met
premier Lubbers net terug
Kunt u uitleggen wat u be
doelt met: „De veiligheid van
het Westen is afhankelijk van
democratische stappen in de
Sovjet-Unie?"
„In de Sovjet-Unie heeft de
burger geen rechten. De bur
ger wil geen oorlog, maar hij
mag bijvoorbeeld niet meepra
ten over defensie. Hij heeft
niets te vertellen over waar
kruisraketten geplaatst wor
den of waar troepen naar toe
gestuurd worden. Hij krijgt
daar zelfs geen informatie
over. De Sovjet-maatschappij
is volstrekt gesloten en de
mensen worden er opgevoed
met haat tegen het Westen.
Als dat verandert, als de men
senrechten in de Sovjet-Unie
nageleefd worden en als beide
systemen dichter bij elkaar ko
men, ontstaat er minder wan
trouwen. Voor de wederzijdse
veiligheid is contact nodig tus
sen burgers van beide kan
ten".
„Ik wil me in de eerste plaats
bezighouden met de weten
schap en daarnaast af en toe
de kwestie van de mensen
rechten in Rusland aansnijden.
Ik pleit voor amnestie van de
800 politieke gevangenen in de
Sovjet-Unie en vraag met
name aandacht voor Nobel
prijswinnaar Sacharov, voor
de arts Anatoli Korjagin (die
door Nederlandse kamerleden
is voorgedragen voor de No
belprijs voor de Vrede) en
voor Anatoli Martsjenko, die
nu in hongerstaking is. Deze
mensen zijn er slecht aan toe".
Had u, toen u in de Sovjet-
Unie was, het gevoel dat u
steun kreeg van bijvoorbeeld
Amnesty International
„Ja. Elke actie in het Westen
heeft tot gevolg dat er iets in
de kampen wordt gedaan, dat
de omstandigheden beter wor
den. Ik roep iedereen op brie
ven te schrijven. En zoveel
mogelijk. Dat is heel belang
rijk. Het heeft zeker invloed.
Ik heb zelf destijds ook twee
brieven gekregen".
Bent u het eens met de Russi
sche dissident Solzjenitsyn, die
stelde dat de Sovjet-maat
schappij op leugens gebaseerd
„De Sovjet-maatschappij is in
derdaad op leugens gebaseerd.
Dissidenten, die opkomen voor
mensenrechten, worden bij
voorbeeld als criminelen afge
schilderd. Ik heb zelfs de in
druk dat het systeem het
meest verfijnde en leugenach
tige in de wereld is, verfijnder
dan in bijvoorbeeld Zuid-Afri-
ka. Het Westen vertrouwt te
veel op geheime diplomatie.
De Sovjet-diplomaten vinden
echter altijd manieren om de
westerse diplomaten om hun
vinger te winden. Russische
diplomaten hebben altijd al
verfijnd geopereerd".
Vindt u, net als de dissident
Roy Medvedev, dat een vorm
van democratisch socialisme in
de Sovjet-Unie mogelijk is?
„Ik denk niet dat het mogelijk
is. De Sovjet-maatschappij kan
wel wat opener worden, er is
wel iets meer democratie en
minder perscensuur, maar
echt democratisch zal het nooit
worden. Het nieuwe beleid
van Gorbatsjov gaat niet zover
dat hij kritiek op het buiten
landse- en militaire beleid zal
toelaten. Er is wel enig per
spectief op liberalisering, maar
dat vindt vooral z'n oorzaak in
economische overwegingen.
De economie van de Sovjet-
Unie is slecht en dat betekent
een verlies aan prestige van de
Sovjets in het Westen. Datzelf
de prestigeverlies geldt overi
gens voor de inval in Afgha
nistan, maar dan ten opzichte
van de Derde Wereld".
Vindt u dat de Nederlandse
premier Lubbers het goed
heeft gedaan in Moskou?
„Ja. Dat is dé manier. Ik ben
erg blij met het pleidooi van
Lubbers voor de mensenrech
ten en voor het lot van de jo
den. Het is juist om de men
senrechtensituatie in de Sov
jet-Unie openlijk aan de kaak
stellen. Als je het doet via ge
heime diplomatie kunnen de
Russen altijd ontkennen dat
het gezegd is. Overigens heb
ik begrepen dat de Russische
pers deze woorden van Lub
bers uit de tv-uitzending ge
knipt heeft".
De laatste vraag is, op eigen
verzoek, van een vermoeide
Joeri Orlov zelf. Als de pers
bijna de aftocht blaast, vraagt
de dissident ontwapenend
schuchter of hij niet te gede
tailleerd op de vragen heeft
geantwoord. Die klacht is hem
wel eens ter ore gekomen.
„Wat raadt u mij aan?", vraagt
Orlov. Maar het blijkt wel mee
te vallen. „Ach", zo besluit een
zichtbaar gerustgestelde dissi
dent, „Europese journalisten
vinden het zo juist wel goed,
terwijl de Amerikaanse pers
meer de emotionele kanten
van Russische dissidenten be
nadrukt".
MARTIN VOORN
len
gevolg van de giftige sjdal
fen die in de rivieren
het Europees continentjp
rechtkomen. Dit blijkt»nd
een nieuw rapport van
Westduitse regering.
Volgens het rapport het
vooral de mosselkwekeP
langs de kust ernstig te lijfir
van de vergiftiging van* 1
Noordzee met zware met! n
en andere chemicaliën. lij" 1
Waddenzee is volgens het p*
port een duidelijke toenf°T'
van visziekten te constatep's
die ook het gevolg is van dj™a
viervervuiling. aar
De Rijn en andere grote ril7"
ren lozen nog vrijwel evenF®*1
gif op de Noordzee als in df**
ren '70. Het risico van onP**
stelbare schade aan het ri^y1
leven bestaat nog onver
derd, meldt het rapport. W*
Het ministerie van wetJ'
schappelijk onderzoek in
tekent hierbij aan dat alF™
de hoeveelheden DDT sf
1976 flink gedaald zijn. „1$er
geen duidelijke vermindepr0
van alle andere gechloref
koolwaterstoffen, al is de
mindering door fle grote riiEÏ^
ren als de Rijn licht teruggfB'
pen", zei onderminister Alkof
Probst- jri
„Als de mate van vervuif
niet daalt vrezen wij dat -vc
herstelbare schade aan
hele ecosysteem van de Noebl
zee onvermijdelijk is". Blijl^nj
het rapport komen in veel LU]
soorten ontoelaatbare hoev
heden polychloorbifr
(pcb's) en van de insektei|an
die!
ijdingsmiddelen lindaan&r<
ildrin voor. Deze gifpli'
stoffen zijn onder meer w^aj
genomen in kabeljauw, scFgi
haring en mosselen. Het r.,
port laat in het midden or. 1
hoeveelheid ervan consumfR*
door mensen gevaarlijk ma>t
Vervuiling door de rivieretri
maar één punt van zorg. 2
regen, het verliezen van
en het rechtstreeks in kust^
teren lozen dragen even^0{
in belangrijke mate bij totj^j
bedreiging van het zeeleeg
omdat op die manier schad^e|
ke chemicaliën en zware d
talen in de Noordzee tere^en
komen.
a
De nieuwe minister van defensie lleto toont een krant, die melding maakt van zijn onderzoek naar
de plegers van de mislukte coup op de Filipijnen.
DEN HAAG „De Ne
derlandse regering moet
de verbale steun aan de
regering van Corazon
Aquino omzetten in da
den. Minister Bukman
heeft al een aantal malen
gezegd dat hij democra
tieën die nog in de kin
derschoenen staan wil
steunen. Bij de Filipijnen
heeft hij een kans voor
open doel". Aldus Sjef
Theunis, algemeen direc
teur van de ontwikke
lingsorganisatie Novib, na
terugkeer van een bezoek
van een week aan de Fili
pijnen.
Theunis heeft op de Filipijnen
gesproken met tientallen part
ner-organisaties van de Novib,
politici, zakenlieden, vakbond-
leiders, kerkelijke autoriteiten
en ministers. Een. afspraak
met president Corazon Aquino
werd op het laatste moment
afgezegd, vanwege de vrijwel
permanente vergaderingen
van het Filipijnse kabinet ge
durende de vorige week.
Volgens Theunis heeft me
vrouw Aquino het pokerspel
rond haar inmiddels ex-minis
ter van defensie Enrile uiterst
slim gespeeld. Maar nu zij
weer enigszins gerust kan
ademhalen verdient Aquino
volgens Theunis uit Nederland
méér dan alleen woordelijke
steun.
„Minister Schoo heeft in juli
van dit jaar nog vijftien mil
joen gulden gegeven als beta-
lingsbalanssteun aan de rege
ring Aquino. Dat geld is nu op.
De Novib en andere Neder
landse ontwikkelingsorganisa
ties zullen er bij de Tweede
Kamer en bij minister Buk
man op aandringen dat Neder
land de Filipijnen benoemd tot
een programmaland, zodat er
een langdurige hulprelatie tot
stand kan komen", aldus
Theunis. „Het gaat daarbij niet
alleen om het geld. Een duide
lijke keuze van Nederland
voor de Filipijnen wordt daar
beschouwd als een politieke
erkenning voor de democrati
sering zoals die onder Corazon
Aquino gestalte krijgt. Ik kan
mij niet voorstellen dat de
Tweede Kamer hiervoor onge
voelig is. Je kunt natuurlijk
rustig afwachten tot de politie
ke rust op de Filipijnen volle
dig terugkeert, maar het gaat
er juist om dat de regering
Aquino in de huidige onzekere
pituatie een steun in de rug
krijgt".
Ontwikkelingshulp is voor ons
land overigens lang niet de
enige manier om steun te be
tuigen aan de Filipijnse demo
cratie, zo heeft Theunis in Ma
nila te horen gekregen. Een
bezoek van een minister, bij
voorbeeld minister Bukman
van ontwikkelingssamenwer
king, zou zeer op prijs worden
gesteld, zelfs als hij met geen
woord over méér hulp rept.
Verder zijn er volop kansen
voor het Nederlandse bedrijfs
leven om op de Filipijnen aan
de slag te gaan. „Een Neder
landse handelsmissie is uiterst
welkom", aldus Theunis, die
daarbij onder meer verwijst
naar een Zweedse missie, die
vorige week bepaald niet met
lege handen naar Stockholm
terugkeerde. De regering |ee*
Corazon Aquino wil vol^ar
de Novib-voorzitter mede it
were economische contaJa
met West-Europa om een b£n
je aan de gro'te macht vanp
Amerikaanse en JapJun
bedrijfsleven te kunnen tf®/1
komen.
ïed
De Novib zelf besteedt ron<?4l?
vier miljoen gulden van n"J
budget aan de Filipijnen, f!®r
oudsher voornamelijk best$kt
voor mensenrechtenorgar#
ties. Volgend jaar wordt
hulp verdubbeld, maar al^n
positieve ontwikkelingen 'er*
het eilandenrijk doorzet!0*
hoopt Theunis dat zijn org?uri
satie de prioriteit van de hijaa*
verlening naar andere ter!e
nen dan de mensenrechts
kan verleggen. :,J
JOS TIMMÏe"
iet
Bespottelijk proces om onthullingen tegen te houden:
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN In kringen'
van de Britse oppositie
Wordt verwacht dat pre
mier Thatcher haar pro
cureur-generaal, Sir Mi
chael Havers, als een lam
ter slachtbank zal leiden
als het MI-5-proces in
Austarlië slecht afloopt.
Het proces werd aange
spannen op Havers' advies
om te verhinderen dat de
74-jarige Peter Wright,
een gewezen agent van de
Britse geheime dienst
MI-5 die in Tasmanië
woont, een boek uitgeeft
over zijn ervaringen.
Wright zal vermoedelijk deze
week door het hoge gerechts
hof van Zuid-Australie als ge
tuige gedagvaard worden. Ka
binetssecretaris Sir Robert
Armstrong, vertegenwoordigt
daar de Britse staat en heeft
zich inmiddels onsterfelijk ge
maakt door te verklaren dat
„liegen" niet zo maar liegen is.
maar „de waarheid économise
ren".
De Britse premier probeert te
verhinderen, dat het boek van
Peter Wright wordt uitgege
ven omdat het staatsgeheimen
zou bevatten. De onthulling
dat wijlen Sir Roger Hollis, het
vroegere hoofd van de MI-5,
voor de Russen zou hebben ge
werkt, is een publiek geheim.
Maar Peter Wright zou nog
meer pijlen op zijn boog heb
ben. In zijn boek zou hij onder
meèr vertellen, dat MI-5 des
tijds grote belangstelling koes
terde voor de connecties van
Labourpremier Harold Wilson
met Moskou. Dit zou erop wij
zen dat de Britse geheime
dienst helemaal niet boven de
politiek staat.
Thatcher vreest bovendien dat
als Wright zijn boek mag pu
bliceren, nog tientallen andere
gewezen agenten van MI-5 en
MI-6 zich aan het schrijven
zullen zetten. Mocht de Britse
staat het proces in Zuid-
-Australie verliezen, dan zal
het boek van Wright (voorlo
pige titel: 'Spionnenvanger')
na zoveel kosteloze reclame in
ieder geval bijzonder vlot van
de hand gaan.
BESTAND REBELLEN OP
FILIPIJNEN KOMT NADERBIJ
MANILA De vredesonderhandelingen tussen de Filipijnse re
gering en de communistische opstandelingen zijn vandaag her
vat, nadat president Corazon Aquino zondag een ultimatum had
gesteld aan het verzet dat er voor het komende weekeinde een
wapenstilstand bereikt moet zijn. Het is de eerste bespreking'
sinds het opstandige Nationaal Democratisch Front het overleg
opschortte naar aanleiding van de moord op de linkse politicus
Rolando Olalia en sinds het ontslag van minister van defensie
Juan Ponce Enrile. Het ontslag van Enrile heeft de vooruitzich
ten op een staakt-het-vuren aanzienlijk verbeterd.
WASHINGTON Larry Speakes, de woordvoerder van het
Witte Huis, staat op het punt deze post te verlaten. Speakes
heeft een leidinggevende functie aangeboden gekregen bij de
veiligheidsconcern Merrill Lynch.
Een hoge Amerikaanse regeringsfunctionaris verklaarde dat
Speakes waarschijnlijk zal worden opgevolgd door Ann Dore
McLaughlin, de onderminister van binnenlandse zaken.
McLaughlin is een voormalig publiciteitsmedewerkster van
Donald Regan, de stafchef van het Witte Huis.
Honderden PLO-sympatisanten dragen met geheven vuist de
voormalige Jordaanse minister Nusseibeh ten grave. De proces
sie voerde door de smalle straatjes van Jeruzalem, de ommuurde
Oude Stad. „Met bloed en geesteskracht zullen wij Palestina be-
fle
vrijden!" zo riepen de Palestijnen tijdens de tocht met de lijkWs
van Nusseibeh, die enkele dagen eerder aan kanker overleed. Pn
demonstratie was een voorlopig hoogtepunt in de toenemerjOSf
spanningen tussen Arabieren en joden in Jeruzalem. laar
