m Israël zat VS dwars bij wapens voor Iran Fraaie reiswekker Thatcher beschouwt Labour als afgedaan Wijze mannen moeten Reagan bijstaan In de Sovjet-Unie is het altijd Sinterklaas vgin; BUITENLAND SeidócCSowuuit ZATERDAG 22 NOVEMBER 1986 PAGINA 5 Bata weg uit Zuid- Afrika TORONTO De Cana dese schoenenfabrikant Bata zal rijn vijftig jaar oude vestiging in Zuid- Af rika verkopen. Het be drijf heeft daar 3500 mensen in dienst en is daarmee de grootste Ca nadese werkgever in Zuid-Afrika. Na de ver koop zal de dochteron derneming niet meer de naam Bata of het han delsmerk mogen voeren. Canada heeft een verbod ingesteld op investerin gen uit Zuid-Afrika. Jury genadig voor Nederlandse tiener SAN FRANCISCO Een Amerikaanse rechter heeft geoordeeld dat een 18-jarige Nederlandse jongen die zijn voogd neerschoot na sexueel te zijn misbruikt, moet wor den uitgewezen naar Nederland. Aan het eind van het proces tegen de jongen. Joeri de Beer. pleitte de jury voor het Hoog Gerechtshof voor genade, waardoor de jongens slechts tot een voorwaardelijke straf werd ver oordeeld. De jury achtte hem wel schuldig. De immigra tierechtbank oordeelde dat De Beer moet worden uitge wezen omdat hij een moreel verwerpelijk misdrijf heeft begaan. Joeri de Beer zei na de uitspraak dat hij in de Verenigde Staten wil blijven. Zijn advocaat kondigde aan in beroep te zullen gaan tegen de uitspraak. Hangen de de beroepszaak, die waarschijnlijk anderhalf jaar zal duren, mag de jongen in de VS blijven. Amerikaanse kinderen schieten elkaar „dood" met infrarood (Van onze correspondent Jo Wijnen) WASHINGTON - De Amerikaanse Kerstman is vindingrijk. Elk jaar zorgt hij voor een onvervalste ..speelgoedtopper" die de kinderen blij en menig fabrikant schatrijk maakt. Dit keer bedacht hij de „La zer Tag", een ingenieus apparaat waarmee kinderen, met behulp van infrarood-pistolen, op elkaar kunnen schieten. Eigenlijk gaat het om een vest waar in een aantal gevoelige sensoren zijn gebouwd. Met een pistool, waarmee infrarode stralen kunnen worden af gevuurd, kunnen de kinderen op hun tegenstander, of beter gezegd, op het vest van hun tegenstander mikken. Raken ze met de infrarode straal de sensor in het vest, dat be gint die niet alleen hevig te piepen, maar gaat er ook een knipperlicht branden. De fabrikant heeft met Lazer Tag midden in de roos geschoten. Als kinderen in een schietspel zijn ver wikkeld, is het altijd moeilijk uit te maken wie wel en niet heeft gewon nen en wie al of niet „dodelijk gewond" op de grond moet blij ven liggen. De Lazer Tag geeft een feilloos antwoord op deze vraag. Of de ouders het wel zo leuk vinden, is een andere vraag. Belangrijke prijs aids-onderzoekers NEW YORK Drie pioniers in het onderzoek naar de immuunziekte aids hebben gisteren in New York de Lasker-prijs voor klinisch onder zoek ontvangen. Het zijn de Ameri kanen Robert Gallo en Myron Essex en de Fransman Luc Montagnier. Aan de prijs is een geldbedrag van 15.000 dollar (circa 50.000 gulden) per persoon verbonden. De Lasker- prijs wordt wel beschouwd als de Amerikaanse variant op de Nobel prijs of als een voorteken aan wie de Nobelprijs ten deel zal vallen. Sinds de Laskerprijs in 1944 werd inge steld, hebben 44 prijswinnaars ook de Nobelprijs gekregen. Moengo in greep Brunswijk DEN HAAG Het jungle commando van Ronnie Bruns wijk heeft Moengo vrijwel he lemaal in handen. Volgens ooggetuigen hebben soldaten van het Nationale leger zich teruggetrokken op het vlieg veldje even buiten het dorp. De afdelingen van het a. bauxietbedrijf Suralco in Moengo lagen geheel stil. Sinds het jungle commando donderdag de bauxietmijnen isoleerde, hebben bewoners van Moengo geen legerpa trouilles meer gezien hun dorp. Tijdens de acties van donderdag kwam het tot een schotenwisseling tussen leger en jungle commando. Het is niet bekend of daarbij slacht offers zijn gevallen. De groep Brunswijk heeft vol gens sommige inwoners nog meer wegversperringen opge worpen. De hoofdweg naar Paramaribo, de zogenaamde „Oost-West-verbinding" is eveneens afgesloten. Het leven in Moengo is nu volledig ont wricht. Veel bewoners waren al weggetrokken vanwege de gevechtshandelingen in Oost- Suriname. De scholen in het dorp zijn al meer dan een maand gesloten. De sfeer is be angstigend en zeer gespannen. Ook in Paramaribo is de span ning volgens waarnemers merkbaar gestegen, hoewel het uiterlijk zeer rustig is. Het leger heeft zijn paraatheid in de hoofdstad verder verhoogd. De omgeving van de Memre Boekoe kazerne is afgesloten voor het normale verkeer. Abortus in Spanje makkelijker MADRID De Spaanse rege ring heeft gisteren de uit juni 1985 stammende abortuswet geving verruimd. Voortaan is abortus toegestaan als het le ven van de zwangere vrouw gevaar loopt, het kind mis vormd geboren dreigt te wor den of de zwangerschap het resultaat is van een verkrach ting. Abortus mag ook worden uitgevoerd in particuliere kli nieken, er mag in noodgeval len ook na de twaalfde week worden ingegrepen en er is Slechts toestemming van twee artsen nodig. Tot nu toe moest altijd eerste een commissie van vijf leden elk verzoek behan delen. Sinds de wet in juni 1985 van kracht werd zijn slechts 187 legale abortussen uitgevoerd, terwijl er naar schatting rond de 100.000 in particuliere kl.nieken hebben plaatsvonden. ONDANKS HERHAALDE VERZOEKEN LEVERANTIES TE STAKEN LONDEN De hele af faire van de Amerikaanse wapenleveranties aan Iran is misgelopen omdat de Amerikanen bij hun po gingen om toenadering tot Iran te bewerkstelligen stuitten op een netwerk van Israëlische wapenver kopen. Een Britse journa list, Patrick Seale, schrijft dat in de internationale editie van het Koeweitse dagblad Al Qabas, die vandaag in Londen ver schijnt. Seale werkt ook voor het Britse weekblad The Observer. Een centrale rol zou zijn ge speeld door twee rijke Iraanse ballingen; Cyrus Hashemi, die in juli op mysterieuze wijze overleed, en Manucher Ghor- banifar, een internationale wapenhandelaar die opereert vanuit Parijs en Monte Carlo. Seale baseert zijn verhaal op interviews met betrokkenen in Londen, Washington en zuid-Frankrijk. Op grond daarvan komt hij tot de vol gende reconstructie van het fi asco waaruit president Reagan zich deze week niet goed wist te redden. De geheime contacten tussen de Verenigde Staten en Iran zijn medio 1985 begonnen. In mei van dit Jaar leidde dat tot het bezoek van de Amerikaan se ex-adviseur voor nationale WASHINGTON De voorzitter van de Amerikaanse senaat heeft gisteren voorgesteld een „raad van wijze mannen" te vor men om president Reagan bij te staan in de buitenlandse poli tiek. Eerder had de Democratische senator Sam Nunn dat idee al geopperd, na de netelige kwestie van de wapenleveranties aan Iran. „Ik denk dat onze geloofwaardigheid in het buitenland ernstig is beschadigd in de afgelopen dertig dagen", zei Nunn. In de senaat werd zijn voorstel toegejuicht. Minister van buitenlandse zaken George Shultz zei gisteren dat hij afgelopen winter heeft deelgenomen aan twee „uitvoerige" besprekingen over het Amerikaanse beleid inzake Iran. Shultz bleef zich echter van betrokkenheid bij de zaak van de wapenle veranties distantiëren. Ook ontkende hij een bericht in de Los Angeles Times, dat hij president Reagan zou hebben gevraagd om veiligheidsadviseur admiraal John Poindexter te ontslaan. Shultz heeft voorheen gezegd dat hij slechts „fragmentarische kennis" had gehad van de wapenleveranties. veiligheid, Robert McFarlane, aan Teheran. Hij bracht een wapenzending mee met een geschatte waarde van 12,5 mil joen dollar, volgens zegslieden van het Iraanse ministerie van defensie. Het ging vooral om reserve-onderdelen voor F-4 en F-5 jachtvliegtuigen en luchtafweer materiaal. Israël deed volgens Seale op heel wat grotere schaal zaken. Ondanks herhaalde Ameri kaanse verzoeken om de leve ranties te staken zou Israël de afgelopen jaren voor zo'n vijf miljard dollar hebben geleverd via bemiddeling van Hashemi en Ghorbanifar. Zij zouden in de zomer van 1985 door de toenmalige premier Shimon Peres zijn uitgenodigd voor een bezoek aan Israël. Daar probeerde Hashemi de Israëli sche instemming te verkrijgen voor een nieuwe transactie ter waarde van 2,5 miljard dollar. Het zou ook Hashemi geweest zijn die de Amerikanen, via de ex-minister van justitie Elliott Richardson, had laten weten dat het bewind van ayatollah Khomeiny de contacten met Washington wilde heropenen. McFarlane hield zich enkele maanden bezig met het leggen van geheime contacten, onder meer met de Iraanse ambassa deur in Bonn, Salari, een lid van de Iraanse geheime dienst, Kangarlou en de jongere broer van de Iraanse premier, Ali Moussavi. Begin 1986 hadden de Amerikanen en de Iraniërs een ontmoeting in Londen. De Iraniërs wilden dat de Ameri kanen de wapens zouden leve ren, die de sjah al voor 1979 had betaald, een totale bestel ling van rond 750 miljoen dol lar. De Amerikanen hadden maar één doel: het hernieu wen van de contacten met Iran. De kwestie van de Ame rikaanse gijzelaars in Libanon bleef buiten discussie, schrijft Seale. Toen de Amerikanen lucht kregen van de gote wapen transacties via Hashemi, die zich bediende van tal van fic tieve ondernemingen in de hele wereld, hebben ze zich daar „op het hoogste niveau" tegen verzet. Ze meenden dat die transactie hun eigen diplo matieke acties zou doorkrui sen. „De Amerikaanse diplo matie en de Israëlische handel kwamen hier met elkaar in botsing", aldus Al Qabas. Dat was Hashemi niet ont gaan. Om te ontkomen aan strafklachten, die al eerder te gen hem waren ingediend in de Verenigde Staten, besloot hij de Amerikanen de namen te geven van enkele interna tionale wapenhandelaren die bij de zaak betrokken waren: de Israëlische oorlogsheld ge neraal Bar Am, en „twee grote jongens uit de wapenhandel", Ismaël en Guri Eisenberg. Zij werden in april aangehouden, een maand voordat McFarlane naar Iran reisde. Ze wachten nu in New York op hun pro- In mei vertrok McFarlane met zijn wapenzending „als gebaar van goede wil" naar Teheran, waar hij werd ontvangen door president Ali Khamenei, pre mier Moussavi, minister van buitenlandse zaken Velayati en parlementsvoorzitter Rafs- anjani. Op 28 juli overleed Hashemi in Londen aan een „zeldzaam ge val van leukemie waarvan geen diagnose was gesteld". Zijn broer, Ali Hashemi, die zijn toevlucht zocht in zuid- Frankrijk, meent dat hij is vermoord. De wapenzendingen naar Iran hielden op, en de belangheb benden zagen ook hun com- missiegelden opdrogen. De ex tremistische Iraanse groepe ringen, die de Amerikaanse gijzelaars in Libanon in hun macht hielden, besloten toen de zaak aan de grote klok te hangen. Nederlandse poedermelk en Duitse hazelnoten besmet BANGKOK De regering van Thailand heeft een verbod uit gevaardigd op de verkoop van 90 ton poedermelk uit Nederland en Denemarken. De Thaise autoriteiten zeggen een verhoogde radioactiviteit te hebben aangetroffen in de melk, kennelijk als gevolg van de nucleaire ramp bij Tsjernobyl. Volgens Pakdee Pothisiri, waarnemend hoofd van het Thailand- se keuringsbureau van waren, ligt het niveau van de radioacti viteit in sommige hoeveelheden van de poedermelk driemaal boven de norm die het ministerie van volksgezondheid onlangs vaststelde. Maar de aangetroffen straling is niet gevaarlijk voor de gezondheid en ligt beneden de norm van de Wereldgezond heidsorganisatie. Tegelijkertijd waarschuwde de autoriteiten van de Westduitse deelstaat Nedersaksen de bevolking voor het eten van hazelno ten uit Italië en Turkije. Ook daarin is een verhoogde radioacti viteit gemeten. Een woordvoerder van het ministerie van land bouw verklaarde er een hoeveelheid caesium werd gemeten tus sen de 103 en 500 becquerel per kilo. Franse en Duitse hazelno ten vertoonden een straling van nul tot 132 becquerel. nachi v ge au Da hel Burgers Tsjernobyl hebben genetische afwijkingen WASHINGTON Er zijn ge netische afwijkingen geconsta teerd bij 135.000 mensen die in de buurt wonen van de in april geëxplodeerde kernreac tor in Tsjernobyl. Dit blijkt uit bloedproeven die zijn gedaan door het medisch team onder leiding van de Amerikaanse prof. Robert Gale. Volgens hem hebben de slachtoffers met afwijkingen in het erfelijk materiaal een verhoogde kans op kanker. Gale is hoogleraar aan de uni versiteit van Californië en ge specialiseerd in beenmerg transplantaties. Hij verbleef kort na de ramp in de Russi sche kerncentrale enige tijd in Moskóu. Hij gaf daar leiding bij het behandelen van gewon den. De Sovjetburgers die aan straling hebben blootgestaan, zijn in de toekomst verzekerd van aanvullende medische zorg. „Door de Sovjet-Unie te helpen, helpen we ook onszelf, want wij hebben twee keer zo veel kerncentrales als de Sov jets", aldus Gale. Hij meent overigens dat de Russische au toriteiten er toe neigen het aantal mensen dat na de ramp in Tsjernobyl kanker kan krij gen te overschatten. SMIDJE VERHOLENKARELTJE KNETTER EN DE TOVERBUBBEL 103 Twee dagen later kon smid je Verholen zijn werkstuk al trots aan Eelco Eelkema laten zien. „Mooi werk. Verhoorn." prees de kodde beier. „Sterke klapveer'n zitt'n d'r óók an, zie ik. As die deur'n een keer dichtzitt'n, dan krijg je ze niet gauw meer oop'nl" „Precies", zei de smid. „En als de deuren openstaan, lijkt het net een tunnel van stevig gaas." „Juust!" grinnikte Eelco. „Zoiets waar ze in het peerdes- pul de wilde beest'n doorheen jaag'n. En deze val zett'n we dus precies over dat smalle stukkie weg. waar Sybila altijd met haar waag'n over- heenrijdt„Zo is het," beaamde de smid. „En als ze er eenmaal met haar wagen inzit, val len de klapdeuren dicht en zit ze letterlijk als een muis in de val." „Laat'n we de kooi dan maar meteen naar de boss'n draag'n," zei Eel co. „Ik heb op de loer geleeg'n zie je. Ze is van- morg'n vroeg met de waag'n weggegaan en ze nam een pakkie brood mee. Ze zal dus wel de hele dag wegblijv'n." „Ja, da's onze kans," vond de smid. „Ik zal meteen touwen, hangslo ten en dikke kettingen meenemen...." -- En nu duurde het niet meer lang of daar sjouwden de twee vrienden al met hun kooi door het Kollen- bos. „Zet 'es neer, Verhool'n", zei Eelco na een poosje. „Hier benn'n spoor'n van haar band'n te zien. En de weg is hier zeer smal. Dat lijkt me dus een mooi plekkie voor de kooi. Maar dan mott'n we hem wel kamoefleer'n. na tuurlijk want.... „Ik snap het," vulde smidje Verholen aan. „Als ze toevallig bij daglicht te rugkomt, mag ze de kooi niet zien. Camoufleer jij dus de kooi, dan bevestig ik hem met een paar stevige bouten en kettingen aan de bo men. Heiligschennis In Engeland beschouwen ze het nog steeds als een soort heiligschennis om het parle ment al werkend te filmen of fotograferen. Maar nadat eer der al het House of Lords (Eer ste Kamer) op de televisie was te bezichtigen, mocht gisteren dan eindelijk ook een foto van het House of Common (Twee de Kamer) in vol bedrijf wor den gemaakt. Links zitten de regeringsfracties, van wie de conservatief Geofrry Rippin staand het woord voert, en rechts zit links, oftewel de op positie. LONDEN Hoewel het vol gens premier Thatcher „zo goed als gedaan is" met de Britse Labourpartij, voorspelt de jongste Gallup Poll toch een socialistische overwinning in de komende parlementsver kiezingen, die voor juni '88 moeten worden uitgeschreven. Gallup zegt dat Labour nu een voorsprong heeft van 3'/2 pro cent op de Conservatieven. Verkiezingsexperts leiden daaruit af, dat de socialisten van Neil Kinnock sterk ge noeg zijn om zo'n 320 zetels te veroveren. Labour zou dan in het Lagerhuis wel het grootste blok vormen, maar toch zes zetels te kort komen voor een absolute meerderheid. De Conservatieven, die drie jaar geleden 397 zetels ver overden, zouden er dit keer maar 283 krijgen; de Alliantie van liberalen en SDP'ers zou hooguit 19 zetels overhouden van haar huidige 23. De socia listen zouden dus alleen kun nen regeren met de steun van de Alliantie of van Nationalis tische afgevaardigden. De premier probeert nu het gerucht de kop in te drukken, dat zij plannen maakt om de Britten vroeg naar de stembus te roepen. Op de tv verklaarde Thatcher niet te geloven in een snelle sprong naar vroege verkiezingen. Zij kan nog aan blijven tot juni 1988. „Wij hebben nu een goede parlementaire meerderheid," zei de Conservatieve premier. „Waarom dan verkiezingen uitschrijven voor wij ons pro gramma hebben afgewerkt?" Thatchers partij beschikt r het Lagerhuis over een ir derheid van 145 zetels. Het lijkt onwaarschijnlijk dat zij ir de komende verkiezingen op nieuw zo'n massale overwin ning zal halen. Begin november zag de situa tie er precies omgekeerd uit Toen hadden de Conservatie ven volgens Gallups concur rent Marplan een voorsprong van 3,5 procent op Labour. Die uitslag gaf aanleiding tot het gerucht dat premier Thatcher al parlementsverkiezingen zou uitschrijven in juni 1987. Hoewel vele politici nog steeds verwachten, dat Thatcher dit inderdaad zal doen, is zij ken nelijk van plan de knoop pas door te hakken als de opinie peilingen resultaten opleveren die constant in het voordeel van de Conservatieven uitval len. MOSKOU Pas geleden keerden wij terug van een verblijf in het Westen naar Moskou. Toen ik de koffers uitpakte heb ik eens opge schreven wat ik allemaal had meegenomen op ver zoek van vrienden en za kenrelaties. In een vorig ar tikel heb ik al geschreven dat er in de Sovjet-Unie een schrijnend tekort heerst aan condooms en tampons, die wij altijd in grote hoeveelhe den uit het Westen meene men. Dat is dus standaard. Veel van onze vrouwelijke kennissen vroegen ons om kousen en panties mee te ne men, vooral die met naad, net of drukke patroontjes. Ze waren ook bijzonder ge ïnteresseerd in parfums, af ter-shaves, doosjes oogscha duw en andere make-uparti- kelen. Wat nu ook helemaal „in" is in de Sovjet-Unie, is kleding van bekende mer ken en ontwerpers. Dit is echter in het land zelf niet te verkrijgen, vandaar dat er op ons boodschappenlijstje ook Lacoste shirts en Dior sokken stonden. Veel van onze vrienden heb ben te maken met muziek en theater. Als wij in het Westen zijn geweest komen zij ons in grote getale bezoe ken om de nieuwste popmu ziek te beluisteren en zo af en toe een videoband van een popconcert te bekijken. Wij reserveren in onze kof fers altijd een flinke ruimte voor tijdschriften; muziek theater- en kunstmagazines, maar ook Vogue en de su perdikke Harpers and Queen. Mijn secretaresse maak ik altijd blij met een boek over haar grootste hobby, astrolo gie. Voor de rest nemen we altijd koffers vol boeken mee voor eigen gebruik, niet alleen de nieuwste paper backs, maar voornamelijk boeken in het Russisch. In de bekende Londense boek handels Foyles en Collets zijn Russische boeken volop verkrijgbaar, terwijl er in Moskou haast niet aan te ko- Terug naar mijn boodschap penlijstje: uit mijn koffers kwamen plastic schoenen in felle kleurtjes, jeans, zijden stropdassen, zonnebrillen in alle vormen en kleuren en punk-oorbellen. Nu ik dit rijtje zo bekijk lijk ik wel zo'n slavenhandelaar uit de 18de eeuw die met spiegel tjes en kraaltjes op weg is naar West-Afrika. Dat komt omdat de Sovjet-Unie een geschenken-cultuur heeft. Wanneer wij vrienden be zoeken of bij ons thuis ont vangen, gaan de geschenken over en weer. Vaak genoeg worden wij in verlegenheid gebracht door de vrijgevig heid van onze gasten of gast heren en -vrouwen. Eén van onze beste vrienden verraste ons laatst met een prachtige geëmailleerde samovar, dat is een Russisch toestelletje om thee te zetten. Daarvóór kwam hij een keer met een fles wodka van een uiterst zeldzaam en kostbaar merk. Van artistieke vrienden krij gen wij schilderijen. Be vriende schrijvers verblijden ons met boeken, waarin zij een opdracht schrijven in de gebruikelijke formele be woordingen. Musici brengen cassettes van hun eigen mu ziek mee, of, als zij daar ge slaagd genoeg voor zijn, grammofoonplaten. Onze kinderen worden ook nooit overgeslagen en krijgen kleine presentjes; houten speeltjes of prentenboekjes. Vrienden uit Georgië of het zuiden van het land zorgen er altijd voor dat ze artike len meenemen die in Mos kou moeilijk te verkrijgen zijn, zoals vers fruit, honing, andere locale specialitei ten. Uit Irkoetsk krijgen wij steevast boeken, omdat er bij de plaatselijke drukkerij boeken te koop zijn die ner gens anders worden ver tin Raspoetin uit, die uit deze streek komt en altijd trouw is gebleven aan de drukkerij van Irkoetsk. De Russische geschenken- traditie is een eigenaardige wisselwerking. Het speelt zich af tussen buitenlanders zoals wij, die in Moskou wo nen, maar ook tussen Sovjet burgers onderling Op een of andere manier verbindt deze traditie alle inwoners van de Sovjet-Unie, hoe ver ze ook, geografisch gezien, van el kaar verwijderd zijn. Boven dien compenseert deze uit wisseling van goederen de gebreken en tekorten en vooral het gebrek aan fanta sie van de detailhandel in de Sovjet-Unie. MARTIN WALKER Copyright The Guardian Zon minder helder PASADENA Sinds 1980 is de zon 0,1 procent minder helder geworden, maar volgens de wetenschap is er geen reden voor ongerustheid. Een verdere afkoeling zou op aarde tot flinke rampen leiden, als gevolg van ingrijpende klimatologische ver anderingen. Verwacht wordt dat de zon binnenkort weer hel derder zal worden. De ontdekking werd gedaan door de meetap paratuur aan boord van de Solar Max satelliet die begin 1980 begon met metingen van de intensiteit van de zon. Eeze handige opvouwbare Quartz reiswekker, uitgevoerd in donkerbruin kunstleer, is voor u wanneer u ons een nieuwe abonnee opgeeft In opgevouwen toestand meet de wekker slechts 8 x 8 x 1,5 centimeter. De nieuwe abonnee wordt ook hartelijk onthaald; deze krijgt de krant de eerste twee weken gratis. I Noteer als nieuwe abonnee ingaande. I Saam: Adres: Postcode/plaats: Telejoon:(voor controle bezorging) Deze ontvangt de krant de eerste twee weken gratis. Daarna wordt het abonnement betaald per 0 maand automatisch betalen f 23,04 0 kwartaal acceptgiro f 68,93 Stuur als dank de reiswekker naar. Saam:Voor Adres: Stuur deze bon ingevuld aan de Leidse CouranL Antwoordnummer I, 2500 Vd Den Haag (postzegel betalen wij). voc ficidócSommit

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1986 | | pagina 5