Muzikale surprises
voor een verrassende öriis
9Grafische vormgevers
onen kunst en ambacht
)lagiaat en piraterij aan de
rde van de dag
SeidocSou/umt
tjes
JAAR AUTEURSWET:
10.-
VROOM DREESM ANN
JNST
VRIJDAG 21 NOVEMBER 1986PAGINA 11
224C
1URAKT
«tduitse dirigent
irt in tijdens opera
iRTO De Westduitse di-
Wolfgang Rennert is in
rto in Portugal ingestort
na het begin van Wag-
1 opera „Der Fliegende
lander". Rennert, voorma-
r directeur van de opera van
jikfurt, kreeg van twee
S 1978,|en in de zaal eerste hulp
at. APKjwer(j toen, vermoedelijk
•222071. een hartinfarct, overge-
lO. "79,tht naar het Santo Anto-
i goede Ziekenhuis, waar hij een
zage. R.f dagen moet blijven. De
eveer 60-jarige dirigent
n OPELf kort voor het begin van
1/2 laarjjjtvoering geklaagd dat hij
rf. st. va| niet goed voelde, maar
1-89.68.1 besloten door te zetten.
ikstation—
Marcha naar
songfestival
HILVERSUM De werk-
groep amusement van de NOS
heeft de zangeres Marcha aan
gewezen om in de nationale fi
nale van het songfestival de
zes liedjes te zingen die mee
dingen voor het Eurovisie
Songfestival. Marcha (Marga
Bult, de voormalige lead-zan-
geres van „Babe") zingt de
liedjes op 25 maart tijdens een
rechtstreekse uitzending van
uit het Koninklijk Conservato
rium in Den Haag. Zij zal wor
den begeleid door het Metro-
pole .Orkest onder leiding van
Harrie van Hoof. Het Eurovi
sie Songfestival heeft op zater
dag 9 mei plaats in Brussel.
Melina
Melina Mercouri, minister van
cultuur in Griekenland, met
een maquette van het gebied
rond de Acropolis waar een
nieuwe archeologisch museum
moet komen. Het museum
moet er staan als Athene in
1996 de Olympische Spelen
hoopt te mogen organiseren.
„Het moet het mooiste mu
seum van de wereld worden",
aldus Mercouri, die een inter
nationale prijsvraag uitriep
voor het ontwerp. Het museum
mag veertig miljoen gulden
kosten. De Griekse minister zei
te hopen dat ook de Elgin Mar
bles er in opgenomen kunnen
worden, de marmeren sculptu
ren die nu in Brits bezit zijn.
Eredoctoraat uitgereikt
aan Geert van Oorschot
TILBURG De Katholieke
Universiteit Brabant (KUB)
in Tilburg heeft gisteren het
eredoctoraat in de letteren
verleend aan de Amsterdamse
literaire uitgever Geert van
Oorschot (76). Er is door van
Oorschot werk uitgegeven
van Multatuli, Couperus, Van
Ostayen, Du Perron, Ter
Braak en Nijhoff, maar ook
van schrijvers als W.F. Her
mans, Gerard Reve, Karei
van 't Reve, Judith Herzberg
en Rutger Kopland. Met de
linkerhand in de broekzak en
de bul als een boekentas on
der de rechterarm nam Van
Oorschot in de aula van de
universiteit de felicitaties in
ontvangst.
VERGLIJDENDE TIJDEN IN HET STEDELIJK
«Leg O
r6409.
.MSTERDAM Hou-
en grafische vormgevers
andighejch bezig met kunst of
d|ese' jnbacht? Of een mengsel
off. fabjaarvan? Die vraag
Tei.jringt zich op bij de ten-
oonstelling in het Am-
1981 terdams Stedelijk Mu-
groen,pum „Het Ontwerppro-
trekh.jBs", tot 7 december te
f 9750,-^zichtingen.
end 198
/.Jim Crouwel, thans direc-
"ur van het museum Boy-
■aans van Beuningen in Rot-
7a APïrdam' beeft er een duidelijk
Pr oerdeel over. Blijkens teksten
aj zijn geëxposeerde (cijfer-
•postzegels uit 1976 is hij van
S 1980 nening dat een grafisch ont-
jrerper geen kunstenaar mag
„Dat zou halfslachtig zijn
misverstanden en frustra
tes in de hand werken". Met
r' 1 lie stelling heeft Crouwel na-
uur lijk het gelijk aan zijn
a,'Z9^ant, maar aan de andere
^'T'-lant zal niemand zich aan de
Ijidruk kunnen onttrekken,
1979 at wat wordt tentoongesteld,
pr" 4n ruime mate met kunst te
fiaken heeft. Het is niet zon-
L 2-4,ler meer ambacht, zoals
in uitstjrouwel wil.
Tei.jet kunstzinnige element is
in tal van werkstukken aan
wijsbaar. Opvallend mooi is
bijvoorbeeld de omslag die
Kees Nieuwenhuijzen maakte
voor de verzamelde liedjes en
gedichten van Willem Wil
mink; en er is meer werk van
deze ontwerper-vormgever
dat meer is dan mooi alleen:
het kan kunst worden ge
noemd.
Opvattingen
Misschien zijn er verschillen
de opvattingen mogelijk;
Crouwel houdt het op am
bacht, anderen zullen er in de
eerste plaats een kunstvorm
in zien. Maar hierin heeft
Crouwel ontegenzeggelijk ge
lijk: de grafisch ontwerper
heeft zich in de eerste plaats
te ontfermen over de bood
schap die hij in het ontwerp
moet leggen, overeenkomstig
de wensen van zijn opdracht
gever.
Waarom de ontwerpen van de
bevrijdingszegels 1985 van
Jan Brons niet zijn uitge
voerd, zal vermoedelijk met
huiskamerdebatten te maken
hebben; zoals ze zijn geëxpo
seerd, in de waarden van 50,
60 en 70 cent, zijn ze opval
lend fraai, in een uitmunten
de drie-éénheid. Misschien te
veel kunst en te persoonlijke
aanpak?
De vraag: kunst of ambacht,
blijft knellen. Vast staat, dat
in vroegere tijden het kunst
zinnige element duidelijk
mocht overheersen en dat in
deze tijden strakke eenvoud
de voorkeur heeft, waarmee
wordt aangegeven hoe in
kunstzinnig opzicht tijden
kunnen verglijden. Het zal
wel te maken hebben met de
instelling van de man of
vrouw, die van een opdracht
is voorzien en met hoeveel
bewust toegepaste kunstzin
nigheid te werk is gegaan.
Wim Crouwel hoeft zich als
museumdirecteur geen kun
stenaar te noemen of te voe
len. Maar toen hij, onder
meer, zijn postzegels ontwierp
en hoe dan ook scheppend be
zig was, in hoeverre mocht hij
zich toen kunstenaar noemen?
Het blijft een rare vraag,
waar ontwerpers aan het be
gin van deze eeuw minder
last van hadden. Gezien een
affiche van J.J.C. Lebeau
voor de Haghe-spelers die in
1917 Hamlet in uitvoering na
men, mochten de toenmalige
ontwerpers zich het hart uit
het lijf tekenen. Dat blijkt
niet alleen uit dit affiche,
maar uit tal van andere, de
Elementen
Crouwel, die aan het begin
van de expositie een inleidend
woord spreekt, verdedigt zijn
ambachtelijke aanpak door op
te sommen uit welke elemen
ten, onder meer, de grafische
vormgever/ontwerper „zich
heeft vrijgemaakt". Hij komt
op „min of meer ambachtelij
ke beroepen", zoals reclame-
tekenaar, lithografisch- en
illustratief tekenaar en de toe
gepast werkende kunstschil
der. „Maar hij is géén kunste
naar", voegt Crouwel er drei
gend aan toe.
Zijn gelijk wordt hier en daar
danig aangetast. Door de let
terontwerpen van Gerard Un-
ger uit 1986, affiches van Gie-
lijn Escher uit 1979 en eigen
lijk ook door Gert Dumbar
die voor Artifort Quadrio-zit-
meubelen ontwierp. Kunst die
maar gedeeltelijk „om naar te
kijken" is, gericht op prak
tisch gebruik en soms, want
lang niet altijd, met een bood
schap. Maar wel kunst.
Iets anders is het, wanneer
men bij werk van R.N. Ro
land Holst komt, die in 1910
een affiche maakte voor Mar-
syas, mythische komedie van
Balthazar Verhagen op mu
ziek van Alphonse Diepen-
brock en met decors van R.N.
Roland Holst, zoals hij zelf op
gewekt op zijn affiche meldt.
Nou nee, geen kunst dus,
maar wel een stuk om even
bij stil te staan. Al geldt dat
voor vrijwel alle tentoon ge
stelde grafische werken.
Waarna de vraag, of het alle
maal nou wel of geen kunst
is, steeds onbelangrijker
wordt. In elk geval heel pret
tig om naar te kijken; dat was
trouwens ook steeds de wens
van de opdrachtgever en daar
ging het óók om.
FRITS BROMBERG
6 S. bf
ri okt.
irsestra
>-4511:
7581.
leet R$N HAAG Dat vol- problemen stapelen zich
Pjj^—(teurswet uit 1912 haar technologische reproduktie-
•jarige bestaan Viert, zal technieken, de informatica en
278.5iyhts bij weinig Neder- de moderne media. Want de
'W AP^ders een warm gevoel stokoude Auteursrecht uit 1912
,r- f 3b opwinding opwekken. kon moeilijk inspelen op wat
—lt onderwerp „auteurs- toen. n?g .voorv onmogelijk
HSthf speelt nu eenmaal ^elnvoudlg"' c^eSndj?
I.. 9*n prominente rol in kunnen wat simpele deuntjes
t leven van de gernid- staan, maar ook een razend
4-drs.. ide Nederlander.
10 km.aagStukken roncj het
Jteursrecht, ofschoon
De afwachtende houding in
politiek Den Haag is enigszins
omvangrijk computerprogram
ma, met een economische
waarde van vele miljoenen.
Kopiëren ervan is tegenwoor-
vinyitf^at en piraterij aan dig een makkie.
Tei.' orde van de dag zijn,
tden ook nimmer tot po- r__e
ieke opwinding. Er valt aan het verdwijnen. Het giste-
imers nauwelijks enig ren aangevangen symposium
3500 jctoraal gewin mee te „Auteursrecht in de informa-
'halen tiemaatschappij", dat van-
00 de i *uei1* avond in de Haagse Ridderzaal
st- 1 31 wordt afgesloten, is bijvoor-
J beeld mede georganiseerd door
re,°. en sten .con" de ministeries van Justitie,
71625 al.lee,n ma,ar geld, ,en Onderwijs en WVC.
Sruit valt dan ook te verkla- Misschien dat een onderzoek
Toi dat de Nederlandse bevol- van maart dit jaar de departe-
ig niet wakker ligt van het menten heeft wakker geschud:
5UD Tlf dat er n°g altijd grote ga- daaruit bleek dat de economi-
13370] gapen in de rechten, die Sche betekenis van met au-
of „intellectuele eige- teursrecht verbonden activitei
ten niet mis is: voor het jaar
1982 werd de toegevoegde
waarde geschat op ruim acht
miljard gulden, ofwel 2,5 pro
cent van de totale Nederlandse
economie. Daarmee overtreft
deze sector gerenommeerde
bedrijfstakken als de horeca of
het verzekeringwezen.
Wat minister Korthals Altes
betreft (justitie) betreft zit het
een en ander in de pen, zoals
een wettelijke heffing op blan
co cassettes en videobanden en
een voorstel om ook computer
programma's in de Auteurswet
op te nemen. Minister Brink
man (WVC) bleek tijdens het
symposium niet van plan
„krachtige standpunten" in te
nemen over de toekomst van
het auteursrecht: „Ik acht het
daar de tijd nog niet voor".
Eerst bezinnen en dergelijke.
Zondvloed
De „krachtige taal" die Brink
man weigerde, kwam gisteren
wel uit de richting van mevr.
dr. Wolff-AIbers, plv. direc
teur-generaal Wetenschapsbe
leid op het departement van
Onderwijs: „De overheid heeft
een taak om te voorkomen dat
auteursrechthebbenden kopje
onder gaan in de zondvloed
i" en Heffing op blanco
•iMTYfassettes afgewezen
PKgej)°or producenten
agegel
Tel' ROTTERDAM Er moet
79 ieen auteursrechtheffing
-. Tel.fomen op blanco video
en cassettebanden, zoals
ut., minister Korthals Altes
int ietwat wil. Dat vindt secreta-
161'Hs P. van der Schaft van
tV ore FIAR, de leveranciers
evan blanco audio- en vi-
fleo-banden. Hij wil eerst
fcen onderzoek naar thuis
kopiëren van platen, films
£n programma's. Volgens
DË nem wordt dat slechts
m.50jloor een klein aantal
interkc!ensen ged3311- Boven-
:ieringr'en heeft niemand er vol-
ris. lekens hem nadeel van als
«eg «aken worden gekopieerd
xaco. ais TV-programma's. Ook
Worden er niet minder
platen verkocht. De nade-
i Dr *en van lhuisk°pieren zÜn
let, gfiet aangetoond, zo meent
Wgscpan der Schaft.
van de nieuwe media. Dat ook
in het belang van de produ
centen en de media". De be
scherming van dit „intellec
tuele eigendomsrecht" heeft
ook een belangrijke functie
voor verder onderzoek. „Als
resultaten van kostbare re
search en ontwikkeling straf
feloos mogen worden geko
pieerd, is de animo voor dit
onderzoek snel verdwenen".
De daden moeten grotendeels
nog komen. O&W is samen
met Justitie al enige tijd bezig
de nieuwe juridische proble
men als gevolg van de infor
matietechnologie in kaart te
brengen. Wat computersoftwa
re betreft biedt wijziging van
de Auteurswet maar ten dele
bescherming. Wanneer niet
kan worden gesproken van
een „intellectuele schepping"
(bv: gegevensbestanden), is il
legaal kopiëren met de wet
niet aan te vatten. Voor Ne
derlandse chips-ontwerpen,
zoals de in ontwikkeling zijnde
Megachip, zal binnen één jaar
aparte wetgeving nodig zijn,
wil men voorkomen dat deze
kostbare ontwerpen in het bui
tenland ongeremd kunnen
worden gereproduceerd.
Het begrip „intellectueel ei
gendom" krijgt dus steeds
meer betekenis, terwijl het
traditionele auteursrecht ei
genlijk alleen bescherming
biedt aan „artistiek eigendom"
als een boek of compositie.
Een aardig voorbeeld, waar
het huidige auteursrecht écht
geen raad mee weet: een bac
terie, die door manipulatie van
het genetisch materiaal veran
dert in een producent van een
bepaald medicijn. Allerwegen
is men van mening dat er voor
dit soort „intellectueel eigen
dom" een solide jurische be
scherming moet komen.
FRANS WEERTS
GRATIS ELKE WOENSD AG DE
BIJLAGE Bil UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS.MUZIEK
THEATER. RECREAT1E.EXPOSITIES
OJ EEN COMPLETE AGENDA
Zilver bij Christie's
Bij het veilinghuis Christie's in Amsterdam vindt op 4 december
een wel zeer bijzondere veiling plaats: maar liefst 542 zilveren
baren, meer dan tweehonderd jaar oud, worden te koop aange
boden. De baren zijn afkomstig van het VOC-schip Bredenhof,
dat in 1753 verging bij Mozambique. Helemaal ongeschonden
zijn ze niet. Een groot aantal is aan elkaar geklit.
Voor een uitgebreide agen
da, ook voor de komende
dagen, raadplege men
„UIT", de gratis wekelijkse
bijlage van deze krant.
ALPHEN AAN DEN RIJN EURO-
CINEMA I (Van Boetzelaerstraat 6,
tel. 01720-20800): Aliens (12);
18.30, 21.15. za. zo. wo. ook 13.45.
EUROCINEMA II: Top Gun (al);
18.45, 21.15. za. zo. wo. ook 13.45.
EUROCINEMA III: 9Vi Weeks
(16); 18.30, 21.15. za. zo. wo. ook
13.45. EUROCINEMA IV: The Pro
tect or (12); 18.45, 21.00. za. zo.
wo. OOk 14.00.
NACHTVOORSTELLINGEN
EUROCINEMA I: Pomostukken
om van te smullen (16): za. 24.00.
e EUROCINEMA II: Top Gun (al);
za. 24.00. EUROCINEMA III:
Champagne in het porno bed (18);
za. 24.00. e EUROCINEMA IV;
Protector (12); za. 24.00.
KINDERVOORSTELLINGEN
EUROCINEMA IV: Feestelijke
Revue yan Tekenfilmsterren (al);
za. zo. wo. 14.00.
LEIOEN e LUXOR (Stationsweg 19.
tel. 071-121239); Running Scared
(al); 19.00, 21.15. za. zo. wo. ook
14.30. LIDO en STUDIO (Steen
straat 39, tel. 124130): The Color
Purple (al) 20.00; The Mission (12);
14.30, 18.45, 21.15. Heartburn (al).
Top Gun (al), Down and out in Be
verly Hills (al) 14.30, 19.00, 21.15.
TRIANON (Breestraal 31, tel.
123875): Emanuelle IV (16); 14.30,
19.00, 21.15. zo. 14.15, 16.30,
19.00, 21.15. e REX (Haarlemmer
straat 52. tel. 071-125414); Sex
achter tralies (16); 14.30, 19.00,
21.15.
KINDERVOORSTELLINGEN
LIDO: Sneeuwwitje en de zeven
dwergen (alY, za. zo. wo. 14.30.
NACHTVOORSTELLINGEN
REX: Getting lucky (18); za.
23.30.
NOORDWIJK e LIDO THEATER
(Pr. Bernhardstraat 56. tel. 01719-
12800): Geen voorstellingen.
KATWIJK e CITY THEATER I
(Badstraat 30. tel. 01718-74075):
FX made by illusion (12); do. vr.
za. zo. wo. 14.45, 19.00, 21.15. ma.
di. 19.00. 21.15. CITY THEATER
II: Jewel of the Nile (al); tijden zie
City I. CITY THEATER III: Com
mando's vallen aan (al) tijden zie
City I. e CITY THEATER IV: Drie
mannen en een wieg (ai); Tijden
zie I, behalve za en wo-mlddag.
Pink Panther Festival (al); za. wo.
14.45.
VOORSCHOTEN GREENWAY (tel.
01717-4354): The killing fields
(12); do. 19.00. vr. za. 19.00, 21.15.
ment (al); ma. di. wo. 20.15. The
goonies (al); vik^a. zo. wo. 15.45.
KINDERVOORSTELLING
De fluit met d^es smurfen; za.
zo. wo. 14.00
WASSENAAR e ASTRA
01751-13269): The jewel of the
Nile; do. t/m wo. 20.00.
KINDERVOORSTELLING
Donald Duck In het wilde weeten;
ZO. WO. 14.00.
DEN HAAG# ASTA 1 (Spui 27. tel.
463500): Hearlbum (al); 14.00.
19.00, 21.30. zo. 13.30. 16.00.
19.00. 21.30. e ASTA 2 (Spui 27.
tel. 463500): Aliens (12); 14.00.
20.15. e ASTA 3: The man with
one red shoe (al); 14.00, 18.45,
21.15. zo. 13.30. 16.00. 18.45.
21.15. BABYLON 1 (naast Cen
traal Station, tel. 471656): The co-
lor purple (aly, 13.45. 20.00. BA
BYLON 2: Top gun (al); 14.00.
18.45. 21.30. zo. 13.00. 15.45.
18.45. 21.30. e BABYLON 3: Fal
ling in love (al); do. vr. 14.00.
19.00, 21.30. Kramer versus Kra
mer (at); za. 14.00. 19.00. 21.30.
zo. 13.15. 15.45. 19.00. 21.30. Sop
hie's choice (16); ma. dl. wo.
13.45, 20.00. e CINEAC 1 (Buiten
hof 20. tel. 630637): Psycho III (16);
14.00. 18.45, 21.30. zo. 13.15,
16.00, 18.45. 21.30. e CINEAC 2:
Legal eagles (at); 14.00. 16.45.
21.30. zo. 13.15, 16.00. 18.45.
21.30. e CINEAC 3: Down and out
in Beverly Hills (al); 14.00, 18.45,
21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45.
21.30. e EUROCINEMA (Leyweg
910. tel. 667066): Aliöns (12); za.
wo. 20.15. zo. 16.00, 20.15. overige
dagen 14.00. 20.15. e METROPO-
LE 1 (Carnegielaan. tel. 456756):
The mission (12); 14.00. 18.45.
21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45.
21.30. METROPOLE 2: About
last night (12); 14.00. 18.45. 21.30.
zo. 13.15, 16.00, 18.45. 21.30.
e METROPOLE 3: Hannah and her
eistere (al); 14.00, 18.45, 21.30. zo.
13.15, 16.00, 18.45. 21.30. ME
TROPOLE 4: Walt Disney's Fanta
sia (al); 14.00, 18.45. zo. 13.15.
16.00. 18.45. Abel (al); 21.30.
e METROPOLE 5: Diavolo in cor-
po (16); 14.00. 18.45, 21.30. zo.
13.15, 16.00. 18.45. 21.30. ODE-
ON 1 (Herengracht 13. tel. 462400):
Youngblood (al); 13.45, 18.45.
21.30. zo. 13.15. 16.00. 18.45,
21.30. e ODEON 2: Band of the
hand (16); 13.45, 18.45, 21.30. zo.
13.15, 16.00. 18.45. 21.30. ODE
ON 3: Running scared (12); 13.45,
18.45, 21.30. zo. 13.15. 16.00.
18.45. 21.30. ODEON 4: Camor-
ra (16); 13.45. 18.45. 21.30. zo.
13.15. 18.45. 21.30. LE PARIS 1
(Kettingstraat 12b. tel. 656402): De
peep-show (18): v.a. 12.15. zo.
13.45. e LE PARIS 3: Dixie ray
(18); v.a. 12.30. zo. v.a. 14.00.
e HAAGS FILMHUIS (Denneweg
56. tel. 459900): Zaal 1: Death of a
salesman: do. vr. 19.30, 22.00.
Zaal 2: Liebeskonzil; do. 19.30,
21.45. Cria cuervoe; vr. 19.30,
21.45. Zaal 3: V.a. za. 22 nov. t/m
za. 29 nov. Image end Sound '86;
In 3 zalen dagelijks v.a. 12.00.
NACHTVOORSTELLINGEN:
CINEAC 1: Psycho III (16); za.
00.15. e CINEAC II: Legal eaglet;
(16); za. 00.15. e CINEAC III: Down
and out in Beverly Hills (16); za.
00.15. EUROCINEMA: De lusten
van Anna (18); za. 24.02.
KINDERVOORSTELLINGEN:
Odeon 4: Assepoester; za.
13.45. zo. 13.15. 16.00. EURO
CINEMA: Taran en de toverketel;
za. zo. wo. 14.00.
dagblad-advertenties geven een hoop plezier.
S3 f SPovarotti CoNec*on
Von de E"8e'!,7 wertldberoemde
stevie Wonder
SoVopMC0 10*
.„Sq—Ci
