Omwegen
De Antoniuskerk in Zuid-West: er blijft
beweging in zitten en soms is het vechten
uwv<
GERT VISSER
Op mijn omwegen door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk\ertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10. J door Ton Pintors
SIDEN OMGEVING
V.Qid&a (Souaant
DINSDAG 18 NOVEMBER 1986 PAGINA 16
BU HET ZILVEREN FEEST VAN EEN NIEUWE LEIDSE STADSPAROCHIE
ALPHENSE HUISARTS: Vakantiereizen voor „medisch bezorgden"
1 voörg! }arkeerleed
vindt d
I met b [n zjttjng 0ver uitsluitend
iet pol< aueen parkeerbonnen
or het kantongerecht: het
Tcine leed van de automo-
ist in een ochtend bijeen-
j gaard. De overtredingen
Hen kortweg in drie cate-
j riën uiteen. Onder de il-
;ale parkeerders onder-
ïeidt men de automobi-
s ten die hun wagen (tijde-
op een invalidenpar-
erplaats gestald hebben
I diegenen die zonder te
|talen hun auto hebben
tarkeerd. Ook zijn er be-
lurders die getroffen zijn
or een misverstand in
it proces verbaal of de fi-
ineiële afhandeling daar-
Jet de eerste categorie ver
achten heeft de kanton-
Jchter weinig medelijden.
Inder uitzondering wor-
|n zij allen veroordeeld
geldboete. Niet-in-
kliden behoren hun ge-
Indicapte medemens nu
ftnmaal niet in de weg te
taan. Steevast krijgen de
ferdachten te horen dat zij
nog genadig van afko
len. omdat de auto voor
nzienlijk meer geld weg
sleept had kunnen wor-
t de tweede categorie
in een goed verhaal wel
ins helpen. Aangenomen
dat verhaal ook werke-
jk waar zou kunnen zijn
n met enige overtuiging
aar voren wordt gebracht.
IT! laarbij moet bedacht wor-
en dat de verdachte een
ia de goelijke achterstand heeft
ant var Pai"keerwachter die
de Difm ^keurde. Het verhaal
oedekt ^eze am^tsedige verba
le buij53"1 weeêl immers zwaar
en ^antonrechter.
in de 'e Par^eernood in Lei-
a (j0rpen aanvoert als noodzake
aar zal
ring a<
>87 g<
jke reden voor het fout-
rkeren, maakt het alleen
laar erger. Het gebrek aan
^gV^rkeerplaatsen is volgens
Ie De iP rechter juist reden om er
brgvuldig mee om te gaan
n tegenover het gebruik
t-van op z'n minst een pas-
1 q ^inde vergoeding te stellen.
IctUen goed geheugen is een
Jfrste vereiste om de con-
1 lontatie met de kanton-
aaKi ïchter tot een goed einde
brengen. Niet zelden zijn
ie verdachten vergeten
lil 1 rat een >aar eerc'er he-
Tfonisch) tegen de verbali-
pnt verklaard hebben. En
lie op de zitting verklaart
chaaWe bewuste dag niet in de
de vJuto te hebben gereden,
ij sl#ch zeker niet in Leiden te
ats vafebben vertoond terwijl de
ilden7ewuste auto bovendien
)randfiet tot zlJn ^ezit behoort,
Ie j^giralt lelijk door de mand als
ijijkt dat hij eerder de
overtreding volmondig toe-
p Pjaf. Het dossier van de
1 ^hter is beter gevuld dan
ging i
nenig verdachte verwacht,
werdkooral studenten blijken
Jrconloed voorbereid voor het
aat d%antongerecht te verschij
nen. Wellicht als aanvul
den ling op hun rechtenstudie
ervarilanwel als een heilig geloof
/oorvin het eigen gelijk trachten
viraij de magistraat met door-
Coifrochte en vooral lange
uwenP?logen omver te praten.
'erzel^03'5 de jongeman uit de
/oor jrelikaanhof die zijn wagen
teriaaühe rare geluiden ten ge-
]evgfore bracht" onmiddellijk
an de kant van de weg
fad gezet. In dit geval was
'at toevallig het Ir. Dries-
nplein tegenover zijn wo-
ling. De wagen was een
/eekje blijven staan en in
ie tussentijd voorzien van
is parkeerbonnen. „Of de
ichter zes bonnen voor
overtreding nu niet
at teveel van het goede
>nd, etc. etc."? Dat vond
Ie rechter niet en hoewel
e jongeman geprezen
^..erd voor zijn besluitvaar
dig optreden waar het een
mogelijk mankement aan
zijn auto betrof, dienden de
wetes wel degelijk voldaan
;e worden.
Tenslotte is daar een niet
onaanzienlijke groep auto-
mobilisten die getroffen
zegt te zijn door een foutje
in het proces verbaal dan-
P wel een vergissing in het
~*u!£ Nederlandse betalingsver-
feeer Zo3Ïs de man die al
verscheidene malen
tracht had zijn boete van 35
ilden te voldoen, hetgeen
ïem reeds 100 gulden had
[ekost. „Nee, bewijzen kon
jij het niet" en dat is het
s e< euvej waaraan dit
soort verhalen mank gaan.
Dit soort blunders kan men
maar beter aan de parkeer
wachter overlaten die in
het proces verbaal de cij-
.fers van de juiste datum
twe€ had verwisseld. „Ach ik be-
taal wel" deelde het slacht-
offer mee na het betoog
ierdi Van 0ff,cjer van justitie
lijdzaam aangehoord te
°^j hebben. Zijn bereidwillig-
n heid werd beloond. „Vrij
spraak", luidde het eind-
„Ach, wat is het nog? Vijfen
twintig jaar zijn een plukje
ganzedons op de weegschaal
van de geschiedertis", zou pa
ter B.F.Douma ofm zeggen.
Pater Douma is net twee jaar
arbeidzaam in de wijngaard
des Heren van Leiden Zuid-
West, dus hij weet wat een
plukje dons is. Niettemin
wordt het zielzorgelijk bedrijf
in die amper dertig jaar oude
Leidse „nieuwbouwwijk" ge
markeerd door het zilveren
bestaan van een parochie die
aan St.Antonius, de glorieuze,
zichzelf verloochende, min
derbroeder en „zoon" van St.
Frans, is toegewijd. Op 8 ok
tober 1961 werd de r.k. ge
meenschap aldaar officieel
tot parochie verklaard. De
kerk werd op 14 mei '66 in
gewijd, niet geconsacreerd
omdat het houten altaar „in
een wip verwijderd kon wor
den, zodat de ruimte ook te
benutten was voor concerten,
lezingen, theater en andere
culturele uitingen" door
mgr. „MA" (M A.) Jansen.
Bisschoppen hadden in die
tijd nog koosnaampjes onder
het vrome kerkvolk; bis
schop Huibers van Haarlem
werd destijds betiteld met-
:„Tante Jans". In een kwart
eeuw heeft „de Antonius"
een getraind peloton pastores
gekend. Twee van hen zijn
inmiddels „geseculariseerd"
en twee bouwpastoors zijn in
de slag om een nieuwe paro
chie gebleven: de Minder
broeders Auxentius van
Schalen en Egmund Com
mandeur. Op hen is van toe
passing het Schriftwoord:
„De ijver voor uw Huis heeft
mij verteerd".
Leiden Zuid-West heeft zijn
tol geëist, met uitzicht op de
eeuwigheid. Op deze grond,
begrensd door Vijf Meilaan
en Churchilllaan, zijn uiter
sten afgebakend: de toekomst
werd er gedoopt, het leven
werd doorgegeven door jonge
mensen die er trouwden, en
er werd afscheid genomen
van hen die ons zijn voorge
gaan in de overgang naar dat
andere leven van belofte.
Gedenhschrift
Pastores en oud-pastores, pa
rochianen en oud-parochia
nen, men heeft bijgedragen
aan een gedenkgeschrift, dat
het kwart eeuwfeest van de
gemeenschap in Zuid-West
omlijst: „Herinneringen van
en aan menèen van goede
wil", heet het. Door de med-
werking van zovelen is het
een kostelijk en zelfs bij vla
gen boeiend document ge
worden. Het zal ook zeker
worden ondergebracht bij het
Gemeente Archief aan de
Boisotkade. De Antoniuspa-
rochie is nog steeds oudbruin
franciscaans erfgoed, maar
de tijd dunt de gelederen
drastisch uit. Pastoor Douma
„zal wel de laatste Francis
caan bij ons zijn", zegt men
nu al. Het is allemaal men
senwerk. Maar er is ook ver
trouwen in de toekomst. Ook
in deze parochie, met die
korte aanloop naar de 21ste
De „zingende bouwpastoor"
Van Schalen, die velen tot
ALPHEN AAN DEN
RIJN Op initiatief van-
de Alphense huisarts Ph.
Stehouwer is in de reiswe
reld een heel nieuw idee
ontwikkeld: vakantierei
zen voor „medisch bezorg
de" mensen. Dit zijn per
sonen die vanwege hun
gezondheid niet naar het
buitenland durven te gaan
en daarom alleen in Ne
derland op vakantie kun
nen.
Stehouwer kreeg in zijn
praktijk regelmatig te maken
met mensen die om de één of
andere reden niet meer naar
het buitenland durfden. Dat
kon een patiënt met een
hartinfarct zijn die bang was
dat in het buitenland terug te
krijgen, iemand met epilep
sie, een suikerzieke of een
hemofilie-patiënt. „Sommige
patiënten wilden gewoon het
risico niet nemen om terecht
te komen in een buitenlands
ziekenhuis waar artsen en
verplegers een andere taal
spreken. Anderen hadden
nare ervaringen, zoals de pa
tiënt die bloed nodig had en
daar twee dagen op moest
wachten. Voor al deze men
sen waren dat redenen ge
noeg om af te zien van een
verblijf in het buitenland",
aldus Stehouwer. Daarmee
werd ook het gezin van de
patiënt verplicht in Neder
land te blijven. Stehouwer
vond het eigenlijk te gek dat
mensen niet op vakantie zou
den kunnen omdat ze zich
bezorgd maakten, terwijl ze
De reizen zelf gaan per bus.
Deze bussen zijn speciaal
aangepast voor de vakantie
reizen. Zij hebben allemaal
een nooduitrusting aan boord
met bijvoorbeeld een hartde-
fibrillator voor het electrisch
opwekken van de hartslag,
een bloeddrukmeter, cathe
ters en een hechtset. Daarbij
is er een afsluitbare ligbank
geïnstalleerd, zodat ook on
derweg hulp geboden kan
worden. Op de plaats van be
stemming aangekomen wor
den de reizigers onderge
bracht in een goed hotel met
alle comfort. Ook is er op ge
let dat het hotel binnen een
afstand van tien kilometer
van een ziekenhuis ligt. Is
opname toch noodzakelijk,
dan zal de meereizende Ne
derlandse arts de patiënt be
geleiden. Verder houdt deze
arts in het hotel spreekuren
en kan hij bijvoorbeeld dage
lijks een open wond verbin
den.
Buiten al deze extra's zijn de
vakantiereizen gewone rei
zen waaraan ook de gezinsle
den en andere reizigers kun
nen meedoen. „Wij willen
beslist niet dat er het etiket
„medisch" op geplakt gaat
worden. Het zijn normale va
kanties met excursies en uit
stapjes en veel plezier met
alleen de geruststelling die
nodig is om onbezorgd op va
kantie te gaan voor mensen
die daar behoefte aan heb
ben".
gemeei
ijkheid
nengaa
en n
rkante
»oed m
^rijkste
overee
en de
Interieur van de Antoniuskerk: plaats voor het Godsvolk onderweg en ook geschikt voor
wat „verder komt aanwaaien" bij multifunctioneel gebruik.
De Alphense
huisarts Ph.
Stehouwer
organiseert
reizen voor
„medisch
bezorgden" en
hun
familieleden.
hartkwaal, niersteenpatiën
ten, mensen die een kathe
der of stoma gebruiken,
mensen met een open been,
suikerziekte of een oudere
reiziger die graag wat zeker
heid heeft op zijn vakantie.
schreiens toe bewoog (Panis
Angelicus, Ave Maria, het
Largo van Handel) beet het
spits af. Hij kreeg in '58 de
opdracht, een nieuwe paro
chie in Zuid-West voor te be
reiden. Daarbij had hij de
steun van een jonge confra
ter, pater v.d.Brom, die ik
mij (als oud-parochiaan der
eerste dagen) nog herinner
als „een klein actief ventje in
bruin habijt" dat zich even
wel een uitgelezen priester
toonde. Van de Brom heeft
de nieuwe stenen kerk zelf
niet meer gediend, want hij
werd vóór die tijd elders be
noemd. „Maar het was mijn
gouden tijd in Leiden",
schrijft hij in het feestelijk
jubileumgeschrift. Na het tra
gisch verscheiden van Van
Schalen in '59 hij werd 57
jaar kwam even pastoor
Barnabas van Rijn als bouw
pastoor in the picture, maar
die kon geen twee dingen te
gelijk doen: èn pastoor van
de Haagweg èn bouwpastoor
van de nieuwe kerk. Hij
bleef dus aan de Haagweg, en
vinnige Van de Brom bleef
de eerste „bouwkapelaan".
„Hots" Commandeur
Het was de tijd van de hou
ten „noodkerk". Mijn tweede
dochter is in '62 gedoopt in
die dierbaar geworden entou
rage. Het was een gestyleerde
„schuur", die de kersverse
parochianen werkelijk aan
zich bond. We hadden daar
prachtige vieringen in die
paar jaren. Jé voelde je er
waarachtig thuis, en „de hou
ten Antonius" kon al wed
ijveren met „echte" kerken
als de Leonardus en de Pe
trus. Je had natuurlijk ook
die „rots" van een Comman
deur, geboren in Koedij-
k/Oudorp. Dat kon je ook
aan hem afzten. Hij ging als
een stormram door alle belet
selen en vooroordelen. Pas
toor Commandeur „lag" niet
iedereen, maar hij is zonder
enige twijfel opgenomen in
het koor der engelen, die
hem gevoerd hebben naar de
Heilige Stad, Jeruzalem, om
dat hij zo'n „aarts-priester"
was. Uok al bezigde hij z'n ei
gen, Romeins aandoende, La
tijn in die overgang naar de
„volkstaal": Dominoese vo-
biesjoem", zei of zong hij dan,
met een godvruchtige tinte
ling in z'n ogen en een onge
zonde blos op z'n gezicht. Je
wist bij hem nooit of hij er
gens de draak mee stak of
niet. Maar de inzet van die
man was geweldig. Hij heeft
het met de dood moeten be
kopen, maar hij is nog steeds
de eerste doordouwer van de
nieuwe parochie, 25 jaar ge
leden.
Er zijn in die jeugdige Anto-
niusparochie fijne dingen ge
beurd. Pater v.d.Brom herin
nert zich er nog veel van.
„Het moet ergens tussen '61
en '65 zijn gebeurd. De bis
schop kwam vormen, en vol
gens oud-kerkelijk gebruik
moesten er dan enkele droge
sneedjes brood klaarliggen
om het vet (der H.H.Oliën)
van zijn vingers af te doen.
Maar het gebeurde in de
noodkerk, dat pastoor Com
mandeur vergeten was die
stukjes brood zonder korst
neer te leggen. De koster,
derhalve, ging als de ge
smeerde bliksem thuis wal
droog brood halen. De bis
schop nam na het vormsel dc
boterhammen en wreef ze
door z'n handen. Ineens siste
mgr. Jansen krachtig: „D'i
zit boter op!" Bijna niemand
kon z'n lachen houden. Maai
de dienst der Tafel kon aan
vangen. De koster trof geen
blaam. Zijn vrouw kon zich
niet indenken, dat een bis
schop in de jaren '60 droog
brood at, en had tegen het
verzoek van haar man in
tóch maar wat boter op het
brood gedaan!..."
De Antoniuskerk van Zuid-
West is een reuze kerk,
waarin iedere pastor zong en
zei zoals hij gebekt was. Al
dan niet onder begeleiding
van organist Nic.Schrama.
Zoals overal kende de Anto-
niusparochie haar eigen „vo
gels". En vissen ook. Want
uit de muur, naast het pries
terkoor of podium, komt lei
dingwater. Dat was een wa
terpartij, waarop pastoor
Werkloze artsen
Stehouwer bedacht dat een
groot deel van die ongerust
heid weggenomen kan wor
den als de mensen de zeker
heid hebben dat in geval van
nood hulp voorhanden is.
Daarom zal op elk van deze
reizen een arts meegaan die
gedurende de hele vakantie
beschikbaar is en bij de reizi
gers zal blijven. Deze arts is
op de hoogte van de lichame
lijke gesteldheid van zijn pa
tiënten. „Het is de bedoeling
dat hiervoor werkloze artsen
worden ingezet zodat zij op
deze manier, zij het tijdelijk,
hun beroep kunnen uitoefe
nen. Deze artsen heben voor
de reis begint, de medische
gegevens van de patiënten
gekregen en weten welke
medicijnen of bloed ze op
reis mee moeten nemen. Een
medisch team, onder leiding
van Stehouwer, bekijkt de
gesteldheid van de patiënt
naar aanleiding van een me
dische vragenlijst. Op grond
hiervan kan bekeken wor
den of de patiënt mee kan en
of er speciale maatregelen
nodig zijn op reis. Als het
noodzakelijk is wordt eerst
nog contact opgenomen met
de eigen huisarts of specia
list.
De St.Antoniuskerk in Leiden Zuid-West, in het jonge verleden weieens koeltjes een „fris veilinggebouw" genoemd.
eigenlijk heel graag iets van
een ander land zouden wil
len zien. Dus heeft hij con
tact opgenomen met de reis
organisatie „Stervakanties"
in Beverwijk en samen met
hem de vakantiereizen voor
medisch bezorgden ontwik
keld.
„Voorop moet worden ge
steld dat het hier gaat om ge
wone vakanties. Het is dus
niet de bedoeling dat er
mensen mee gaan die afhan
kelijk zijn van verzorging.
Daar zijn instanties_ als het
Rode Kruis en de Stichting
Zonnebloem voor. Medisch
bezorgden zijn mensen met
een ziekte of kwaal die plot
seling acuut kan worden met
alle gevolgen van dien. Ver
der kunnen deze mensen
zich op normale wijze ver
zorgen of verplaatsen. Zij
zijn alleen vaak ongerust dat
Commandeur toch al
Franciscaan nieuwe stijl
zijn zinnen op had gezet. Met
goudvisjes erin. Daar zouden
de nieuwe christentjes ge
doopt moeten worden. Nou,
in de praktijk heeft men
Commandeurs opzet enigs
zins verlaten, maar het water
komt er nog steeds, op gezet
te tijden, klaterend uit de
kraan. Maar ik vond het ge
weldig, toen ik nog in Zuid-
West woonde, 20 jaar gele
den. Dat water en al die
planten en visjes en die ver
wachtingen. En die blozende
kop van Sigmund erbij. Dat
deed me w(el wat meer dan
de eerste opkomst in de ka
tholieke kerk van Valerius'
Gedenckklank, om „bij dc
tijd te blijven". Ach, gottegot,
het gregoriaans viel niet
meer bij te benen om het
volk Gods in hernieuwde op
mars nog te kunnen boeien.
Pastoor Commandeur uit
Koedijk, de „echte" bouwpas
toor, overleed in 1968. Daar
na is het geworstel om „een
klein deel van het gelovig
volk in Zuid-West" doorge
gaan. Ook begeleid door de
innige en welgemeende be
langstelling van een dominee
Bovenberg, die met pastoor
Commandeur in Zuid-West
in hetzelfde pionierende
schuitje zat: „Met ontroering
denk ik aan het veel te vroeg
overlijden van jullie bouw
pastoor. Ik heb hem ooit ge
zegd: het moet een kerk wor
den die omhoog gaat". En dat
is het op de een of andere
manier ook geworden.
Het herdenkingsboekje is ge
zellig om te lezen. Het gaat
over de groei van een paro
chie in deze tijd, een parochie
op de scheiding van tijden.
Jacques van Beek, secretaris
van het mededelingenblad
van de Antoniusparochie,
zegt: „Het gebouw is er weer
helemaal „bij"; hersteld. In
clusief de dagkapel, die gefi
nancierd werd met de op
brengst van de verkoop van
het voormalige Ontmoetings
centrum". Dat parochiële
„eiland" viel niet meer te be
happen. „Maar „de Antoni
us" is en blijft een gelovige
gemeenschap met de heden
daagse problemen van alle
kerken: de mensen aan de
kerk zien te binden, om ze
vanuit het hart echt levende
christenen te doen zijn. Het is
elk jaar opnieuw beginnen,
blijven geloven in het chris
ten zijn. Niet zozeer vanuit
de kerk, maar hopen is be
langrijk: door alles heen blij
ven geloven en hopen. Er
blijft beweging in zitten, en
soms is het vechten. Ik heb
ervaren, dat de kerk je heie
hun ziekte of kwaal in een
vreemde omgeving kan ver
ergeren. Juist deze bezorgd
heid kan tot grote druk lei
den waardoor men maar van
een vakantie afziet", aldus
de Alphense arts. Het gaat
hierbij om een groep mensen
met bijvoorbeeld astma, een
maal kan opvreten. Er zou
den meer mensen voor moe
ten zijn om dat aan te kun
nen. En de liturgie hè, dat is
heel belangrijk. De mensen
moeten graag in de kerk wil
len komen. De band met el
kaar behouden via het kerk
gebouw..." Enfin, de zilveren
Antoniusgemeenschap in
Leiden Zuid-West ploetert
een eind door.
Zondag 23 november feeste
lijke eucharistieviering om 11
uur; celebrant oud-Antonius-
pastor J.Schlatmann, deken
van Leiden. In de kerk na de
viering koffie drinken in en
om de dagkapel en een ten
toonstelling over 25 jaar pa
rochie. En er is nog veel
meer te doen rond dat zil
veren feest, uiteraard; rond
de kinderen ook. Maar dat is
intern. De Antoniusgemeen
schap, evenwel, leeft. Tegen
de klippen op.
