Sovjet-dreiging drijft
VS en Iran naar elkaar
Kritiek regering Reagan
op bedrijfsleven in VS
Kritiek Shultz op wapenleveranties
gaakmat: Arrestanten
jn onschuldige burgers
BRAZILIAANSE REGERINGSPARTIJ
Doden bij rellen in Noord-Ierland
STEVENT AF OP OVERWINNING
—ff
'ENLAND
QeidóaQowumt
MAANDAG 17 NOVEMBER 1986 PAGINA 5
y=SHvriendin prins
i smaadproces
EN Koo Stark, de ac-
ji ex-vriendin van prins
van Engeland, heeft
lees wegens smaad ge-
fj dat zij had aangespan
nen een krant die had
Jven dat zij van haar re
net Andrew persoonlijk
|had nagestreefd.
die het proces had aan-
(nen onder haar echte
Kathleen Jeffries, moet
l krant, de Observer, en
jokken journalist, Peter
J-e schadeloos worden
Jmet een bedrag waar-
I hoogte niet is genoemd.
Happart weer benoemd
tot eerste schepen
(Van onze correspondent)
BRUSSEL Aan de bizarre affaire rond de ont
slagen burgemeester van de Belgische gemeente
Voeren, José Happart, is zaterdag een nieuw
hoofdstuk toegevoegd. Happart, die vrijdag door de
gouverneur van de provincie Limburg van zijn
functie als waarnemend burgemeester werd onthe
ven, is zaterdag door de gemeenteraad weer aange
nomen als eerste schepen (wethouder) en dus
waarnemend burgemeester. Happart was door de
gouverneur van Limburg ontslagen wegens zijn
gebrekkige kennis van het Nederlands. De zitting
waarbij Happart zaterdagochtend door een meer
derheid van de gemeenteraad van Voeren in zijn
functie van eerste schepen werd bevestigd, werd
opgehouden door een bomalarm. De zaal werd ont
ruimd maar er werden geen explosieven aange
troffen.
Prijscomité
OPEC wil 18
dollar per vat
QUITO Het prijscomité
van de organistaie van olie-
exporterende landen (OPEC)
heeft voorgesteld terug te ke
ren naar „een systeem van
vaste prijzen" voor ruwe olie.
Het comité wil een „referen-
tieprijs van 18 dollar per
vat", zo verklaarde de voor
zitter van het comité en mi
nister van olie van Koeweit,
Ali Al-Khalifa Al-Sabah. De
laatste tijd schommelen de
prijzen tussen de dertien en
de vijftien dollar per vat.
Syrië wil
internationaal
overleg over terrorisme
DAMASCUS De president van
Syrië, Hafez al-Assad, heeft de op
richting van een internationaal co
mité „ter vaststelling van de bete
kenis van terrorisme" voorgesteld.
Een dergelijk comité, aldus Assad,
zou het onderscheid kunnen bepa
len tussen terroristen en niet-ter-
roristen.
Hij beschuldigde Amerika, Enge
land en Israël ervan zelf terroristi
sche activiteiten te steunen en ont
kende dat zijn land een rol speelt
bij terroristische aanslagen. Wel
steunen we verzet tegen bezettin
gen en alle nationale bevrijdings
bewegingen, aldus Assad.
Amerikaanse vakbonden
verkopen aandelen Shell
NEW YORK Vijf Amerikaanse vakbonden en ver
schillende kerkelijke instellingen hebben besloten hun
aandelen Koninklijke/Shell Groep te verkopen van
wege de Zuidafrikaanse activiteiten van de oliemaat
schappij.
Het gaat om aandelen ter waarde van 12,4 miljoen dol
lar. Eerder al hebben de gemeentes Los Angeles en
Detroit Shell-aandelen afgestoten.
De Zuidafrikaanse dochteronderneming van British
Petroleum (BP) heeft omgerekend 92 miljoen gulden
uitgetrokken voor twee projecten die tot het verdwij
nen van de apartheid in Zuid-Afrika moeten bijdra
gen. Het bedrag is gereserveerd voor scholen die kin
deren van alle rassen aannemen en voor de ontwikke
ling van een district in Kaapstad waar verschillende
rassen samenwonen.
„Ook hulp familie en
vrienden bij euthanasie"
AUGSBURG De Duitse Vereniging voor
een Humane Dood vindt dat hulp bij overlij
den niet beperkt moet blijven tot de arts,
maar ook het recht van familie en vrienden
moet zijn.
Met algemene stemmen werd een motie aan
genomen die stelt: „Bij hulp bij overlijden
gaat het er minder om wat de arts mag doen
of moet laten, maar om de rechten van de
stervende.
Hulp bij overlijden is een allemansrecht
waarbij ook familie en vrienden zouden moe
ten mogen helpen. Het belangrijkste onder
deel van menselijke waardigheid is de zelfbe
schikking en niet de afhankelijkheid van de
genade en barmhartigheid van derden".
ctor van
Irnobyl nu in
pn gevat
ÉOU Zo'n zeven
Jen na de ramp in Tsjer-
jis de verwoeste reacto-
lid 4 helemaal in beton
|Dat berichtte zaterdag
vjet-partijblad Pravda.
iling was volgens de
i ook de laatste weken
I sterk dat de voltooiing
[de betonnen mantel
I met op afstand bedien
den kon worden uitge-
|De Pravda prees niette-
1de „onbaatzuchtigheid,
jen heldendom" van de
[rigade, die moest wer-
j een hoge radioactieve
ig. De reactoreenheid is
igeven door een „sarco-
van 61 meter hoogte.
aerikanen
orlopen
ntinent
or vrede
3INGTON Ongeveer
)d Amerikanen zijn za-
na een wandeltocht van
dan 5.500 kilometer in
pgton gearriveerd, om
t bij te zetten aan hun
|t wereldwijde nucleaire
pening. De Grote Vre-
irs voor Wereldwijde
iire Ontwapening was in
vertrokken uit Califor-
de wandelaars bedwon-
roestijnen en gebergtes
Se volle breedte van het
)m hun boodschap uit te
Onder de wandelaars
Washington arriveer-
raren er ongeveer vier-
rd van de oorspronkelij-
eg uit Los Angeles. Tij-
Je tocht werden spreek-
georganiseerd op
en in kerken. Tussen
igeles en Washington
len twee mensen, werd
>y geboren en werden
relijken gesloten.
NEW YORK De won
den zijn nog vers, de her
inneringen pijnlijk, maar
de Verenigde Staten en
Iran zijn omzichtig be
gonnen opnieuw toena
dering tot elkaar te zoe
ken. En opnieuw zijn het
de invloed en nabijheid
van de Sovjet-Unie, die
hiertoe de aanzet hebben
gegeven.
Er is veel te doen over de rol
van de geheime wapenzen
dingen en de vrijlating van
gijzelaars in de hernieuwde
contacten tussen de VS en
Iran. Maar volgens deskundi
gen is het de geo-politieke si
tuatie, waar het om draait.
Reagan is tot het inzicht ge
komen dat Iran een belang
rijke rol speelt in het Mid
den-Oosten. En net als alle
Iraanse heersers vanaf de 19e
eeuw tot de verdreven sjah
Rezah Pahlavi, hebben de
huidige revolutionaire mui-
Westen nodig hebben als
genwicht voor de machtige,
naburige Sovjet-Unie.
Signaal
De opmerking van Reagan in
zijn toespraak van donder
dag, dat de Iraanse revolutie
voor de VS een „historisch
feit" is, is uiterst belangrijk,
vindt R.K. Ramazani van de
Universiteit van Virginia.
„Het is een signaal voor de
Iraniërs dat hun revolutie
door ons wordt aanvaard".
Voor het Kremlin is dat min
der gunstig, meent Ramazani.
De Sovjet-Unie heeft steeds
geprobeerd te voorkomen,
dat de VS in Iran opnieuw
voet aan de grond krijgen.
Voor de VS gelden verschil-
lende overwegingen om de
banden met Iran aan te ha
len: het Midden-Oosten zou
een veiliger oord worden
voor Amerikaanse belangen
en Iran heeft grote invloed
op de extremistischer Arabi
sche landen. In de VS wonen
bijna een miljoen Iraniërs,
die als groep een steeds gro
tere invloed uitoefenen en
aandringen op betere betrek
kingen tussen de VS en Iran.
Voor Iran gelden andere re
denen. Het Iraanse leger, dat
oorspronkelijk is opgeleid en
bewapend door de VS, heeft
voor de oorlog met Irak re
serveonderdelen en andere
Amerikaanse apparatuur no
dig. Om de economie, die
door de oorlog met Irak ern
stig is verzwakt, nieuw leven
in te blazen, heeft Iran meer
westerse technologie en mo
gelijk zelfs Amerikaanse in
vesteringen nodig. De Iraan
se industrie is geheel op wes
terse leest geschoeid. Maar
nog belangrijker dan al deze
overwegingen is Irans geo
grafische ligging tussen de
Sovjet-Unie in het noorden
en de Perzische Golf en de
belangrijkste olievoorraden
ter wereld in het zuiden.
Satan
Door deze ligging is Iran
sinds het begin van de koude
oorlog een arena voor de
Amerikaans-Russische span
ningen. Ayatollah Khomeini
noemt de VS de Grote Satan,
maar ook de Russische in
vloed in Iran werd door
Khomeini snel de kop in ge
drukt. Het traditionele Perzi
sche wantrouwen iegens de
Sovjet-Unie is de laatste ja
ren nog versterkt door de be
zetting van Afghanistan aan
Irans noordoostgrens en door
de angst voor binnenlandse
subversieve activiteiten, zegt
Ramazani. Reagan speelde op
deze angsten in toen hij zei
dat Washington wilde helpen
Irans onafhankelijkheid van
de Russische overheersing in
stand te houden. De Iraanse
leiders proberen een nieuw
evenwicht te vinden in hun
betrekkingen tussen Oost en
West. En volgens westerse
deskundigen zijn er steeds
meer mensen op belangrijke
posten in Teheran, volgens
wie een toenadering tot de
VS noodzakelijk is.
WASHINGTON De Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken, George Shultz, heeft
verklaard van mening te zijn dat de VS geen
nieuwe wapens aan Iran moeten leveren. Hij
benadrukte daarbij dat zijn standpunt niet
noodzakelijkerwijs het standpunt van de re
gering vertegenwoordigt.
Shultz sprak zich voor het eerst uit over de
omstreden wapenleveranties aan Teheran,
die tot felle kritiek in de VS hebben geleid.
De minister erkende „niet direct betrokken
te zijn geweest" bij de affaire, waartegen hij
volgens goedingelichte bronnen zelfs vanaf
het begin gekant was. Volgens de Washing
ton Post van zaterdag zou president Reagan
de chef van de CIA, William Casey, hebben
opgedragen de contacten met Iran ook ver
borgen te houden voor het Congres.
De pro-Iraanse groepering Islamitische Jihad
heeft zaterdag laten weten dat de kwestie
van de westerse gijzelaars niet zal worden op
gelost tenzij haar eisen worden ingewilligd.
Die behelzen onder meer de vrijlating van
zeventien Arabieren die in Koeweit gevan
gen zitten in verband met een reeks bomaan
slagen in dat land.
HAAG De mensen die ^orige week in Suriname wer-
igepakt hadden geen plar.nen voor een staatsgreep tegen
«wind van Bouterse m ar zijn onschuldige burgers, die
L *4n gegijzeld door het leger. Het gaat om zo'n 28 mensen, die
4jebanden hebben met deelnemers aan de couppoging van
locus in 1982, met leden van het verzet in Nederland of
Me groep-Brunswijk.
sieeft de in Amsterdam gevestigde advocaat mr.drs. André
'mat gisteren verklaard. Hij zegt zijn informatie onder meer
l Ibben gekregen uit kringen van collega's in Paramaribo.
gpiat brengt de arrestaties in verband met de belegering van
'ampement in Albina, waar naar zijn schatting 400 militai-
1üjjn omsingeld door het Jungle Commando. Volgens Haak-
i|.leeft het Surinaamse leger tot nu toe tevergeefs geprobeerd
'okkade rond het kamp te doorbreken,
lltyillekeurig oppakken van burgers zou zijn bedoeld om het
te intimideren. „Als de zaak uit de hand loopt is het niet
loten dat zij geëxecuteerd worden", zo meent de advocaat
ilS|-minister.
latspersbureau SNA meldde dat de arrestanten betrokken
bij de mislukte coup van luitenant Surendre Rambocus in
1982. In kringen van het verzet in Nederland is er echter
■wezen dat vrijwel alle betrokkenen bij deze poging tot
^iereep om het leven zijn gebracht of naar Nederland zijn
it.
r de arrestanten zijn volgens Haakmat familieleden van
jie 'Brunswijk, de leider van het Jungle Commando. Een
i broer van Brunswijk zit al geruime tijd vast in Fort Zee-
a in Paramaribo. Haakmat hecht geen geloof aan de mede-
g uit Paramaribo dat de arrestanten een bekentenis hebben
V- wi fr. r>-1*.,i£g Aardschok
ifol
3 Een gebouw in
de omgeving van
de Taiwanese
hoofdstad Taipeh
is zaterdag als
gevolg van een
aardbeving ver-
woest. Zeker
p! veertien mensen
zijn bij de aard
schok omgeko
men.
Relschoppers in de Noordierse hoofdstad Belfast „schuilen" voor de plastic kogels van de politie.
Bij de rellen kwamen dit weekeinde twee mensen om.
BELFAST Na gewelddadi
ge demonstraties ter gelegen
heid van de eerste verjaardag
van het Brits-Ierse akkoord
zijn dit weekeinde in Ulster
twee doden gevallen en raak
ten zeker 71 mensen gewond,
waaronder 44 agenten. Zo'n
100.000 mensen namen zater
dag deel aan een massabeto
ging in Belfast tegen het ak
koord dat Ierland een advise
rende stem geeft in het be
stuur van de provincie. Prote
stantse jongeren richtten ver
nielingen aan en plunderden
winkels. 91 Mensen werden
gearresteerd. Zaterdag werd
een 29-jarige demonstrant in
Belfast gedood toen hij overre
den werd door een politie
auto. Gisteren overleed een
66-jarige katholieke vrouw
aan een hartaanval, toen pro
testanten haar huis met stenen
bekogelden.
MACHTSSTRIJD
ROND OPVOLGER
KIM IL SUNG
(Vervolg van voorpagina)
SEOEL De geruchten over de aanslag
op de Noordkoreaanse president Kim II
Sung versterken de vermoedens, dat in
Noord-Korea momenteel een machts
strijd aan de gang is.
Vorige maand al deden geruchten de ronde dat
een groep ontevreden militairen een mislukte
moordaanslag had uitgevoerd op de 74-jarige
president. De militairen zouden weinig zien in
de geplande machtsoverdracht door Kim aan
zijn opvolger, zijn zoon Kim Jong-Il (44).
In de Noordkoreaanse propaganda wordt de
president geprezen als „De Grote Leider" en
zijn zoon als „De Wijze Leider". Het is nooit
duidelijk geworden in hoeverre de strijdkrach
ten zich hebben neergelegd bij het idee dat er
voor het eerst in de geschiedenis van het we
reldcommunisme een opvolging via familielijn
zou plaatsvinden.
Kim II Sung heeft Noord-Korea sinds de deling
in 1948 geregeerd. Het land is onder zijn be
stuur een van de meest gesloten communisti
sche landen geworden met een nogal uitgebrei
de persoonscultus. Overal staan beelden van de
president en zelfs het volkslied is naar hem ge
noemd Het Lied van Generaal Kim il Sung.
Moord op vakbonds
leider leidt tot
staking op Filipijnen
(Vervolg van voorpagina)
MANILA In verband met de moord op Ro
lando Olalia, die de leider was van de grootste
Filipijnse vakbond Beweging van de le mei
(KMU), hebben vakbondsleiders en vooraan
staande politici tot een algemene staking opge
roepen voor vandaag.
Daarmee willen zij druk uitoefenen op presi
dent Aquino, opdat zij haar minister van defen
sie, Enrile, ontslaat en een onderzoek instelt
naar de eventuele betrokkenheid van Enrile bij
de moord. Volgens collega's van Olalia is het le
ger verantwoordelijk voor de moord op de vak
bondsleider.
President Aquino pleitte gisteren voor vrede op
een bijeenkomst in Manila, maar verklaarde
dat zij zonodig bereid was een oorlog te leiden
tegen groepen die de wankele democratie be
dreigen. „Ik wil te boek staan als voorvechter
van de vrede, maar als er geen andere keus is,
ben ik bereid een oorlog aan te voeren", zei ze.
Het was vanmorgen nog onduidelijk hoeveel
van de acht miljoen inwoners van Manila ge
hoor zouden geven aan de stakingsoproep. Le-
gerwoordvoerder Isleta zei dat het leger tijdens
de staking zijn gewone functies zou vervullen
en hij verzocht geen gehoor te geven aan de
stakingsoproep om te voorkomen dat het een
nog grotere rotzooi wordt
RIO DE JANEIRO Hoewel
de definitieve uitslagen van de
verkiezingen in Brazilië pas
over een paar dagen bekend
worden, lijdt het nauwelijks
twijfel dat de gematigde rege
ringscoalitie onder leiding van
president José Sarney op een
ruime overwinning afstevent.
Met deze laatste stap in het de
mocratiseringsproces in hun
land hebben de kiezers, die
voor het eerst in 24 jaar naar
de stembus gingen, links mas
saal afgewezen, zo merkten
waarnemers gisteren op.
De nieuw gekozen Senaat en
Huis van Afgevaardigden zul
len tot taak krijgen een burge-
lijke grondwet op te stellen,
die de grondwet van 1969
moet vervangen. Van 1964 tot
1985 waren de militairen aan
de macht.
Gisteren waren slechts 10 pro
cent van de stemmen geteld,
maar in de meeste van de 23
deelstaten leek de tendens ten
gunste van de aan de macht
zijnde kandidaten onomkeer
baar.
Verwacht wordt dat de gema
tigden zowel de 72 leden tel
lende Senaat als het 487 afge
vaardigden tellende Huis zul
len domineren, met een meer
derheid van 60 procent.
De Partij van de Braziliaanse.
Democratische Beweging
(PMDB), de aanvoerder van
de regeringscoalitie, zou zeker
'zeventien gouverneurszetels
bemachtigen. De partij maakt
zelfs kans op een absolute
meerderheid.
De triomf van de gematigden
zet ook de nederlaag van links
in de schijnwerpers, met name
die van de socialistische gou
verneur Leonel Brizola de
leider van de Democratische
Arbeiderspartij PDT.
De verkiezingen zijn rustig
verlopen. Het weekeinde was
de „droge wet" van kracht
er mocht tot gisteren geen al
cohol worden verkocht.
Het enige ernstige incident
deed zich voor in yitoria, de
hoofdstad van de deelstaat Es-
pirito Santo, op 450 kilometer
ten noordoosten van Rio, waar
een man het vuur opende op
in de rij staande kiezers. Twee
van hen werden gedood.
1IDJE VERHOLEN—KARELTJE KNETTER EN DE TOVERBUBBEL
p=*zzzz
„U slingert helemaal niks op de boni" zei
mer eks vinnig en ze werd bleek van kwaadheid,
eft zich helemaal niet met mijn zaken te
lien, begrijpt u dat? Kareltje Knetter heeft
i de winter uit de vossenklem van Simon
iroper gered. Als beloning voor die goede
mocht hij toen een wens doen. Wij heksen
lot die handelwijze verplicht, op grond van
Igemene regelen en voorwaarden van de
ond van erkende heksenl Aan die regels
ik mij precies gehouden, dus wat wilt u nou
Jilijk?" - „En wat voor een wens heeft Karel-
Jan wel gedaan?" vroeg smidje Verholen. -
ïfa,
de wilde in alle sporten even goed zijn als tien
),-teïldkampioenen bij elkaar," antwoordde de
„Ik heb hem toen zijn zin gegeven, maar
ib hem duidelijk gewaarschuwd óók. Vervul-
vensen scheppen slechts nijd en afgunst,
ik hem gezegd, maar het baasje wilde niet
"iren. Voor de rest gaat de zaak mij geen
raan." - „Maar toch zal de juffrouw hem
-Jr met schielijke spoed hiernaartoe mott'n
toover'n, nietwaar Verhool'n?" hield Eelko kop
pig vol. „Hij is per slot van rekening een min
derjarig kind en hij mag niet zonder toestem
ming van ouders of voogd'n het vaderland ver-
laat'n. En denk toch eens aan, juffrouw, wat
voor een verdriet u die goeie meneer Verhool'n
allemaal bezorgt!" - Maar Sybila was niet geïm
poneerd door Eelko's treffende woorden. -
„Verdriet doen?" lachte ze. „Hahaha! Dat is
juist een van de dingen, waarnaar wij heksen
stréven!" Toen zuchtte ze even en voegde er
vals aan toe: „Voor mij is er anders tegenwoor
dig de grootste lol wel af. Vroeger konden we
tenminste zo gemeen heksen als we maar wil
den. Tegenwoordig zijn we jammer genoeg aan
de regelen en voorwaarden van de vakbond ge
bonden. Maar van binnen zijn we verschrikkelijk
vals en geniepig gebleven. Daarom hoeft u niet
op mijn medewerking te rekenen inzake Kareltje
Knetter. En hoepelt u dus nu maar gauw allebei
op, voordat ik u betover!" - Nerveus liepen
smidje Verholen en Eelko Eelkema even later
het huis uit, zonder iets bereikt te hebben
LEIDENDE
POSITIE
UIT
HANDEN
GEGEVEN
(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
WASHINGTON Hoge
functionarissen van de
Reagan-regering hebben
een massieve aanval geo
pend op het Amerikaan
se bedrijfsleven dat „de
leidende positie op tech
nologisch gebied uit han
den heeft gegeven".
De minister van handel, Mal
colm Baldridge, zei dat het
Amerikaans bedrijfsleven
„veel terrein heeft moeten
prijsgeven aan buitenlandse
concurrenten als gevolg van
kortzichtig management".
Baldridge: „We zijn eenvou
dig uit de markt gedrukt".
Volgens de minister heeft
Amerika zijn goede naam als
producent van kwalitatief de
beste produkten verloren.
„Daar bestaat geen excuus
voor. Niet de vakbonden,
niet de regering, maar de lei
ding van het bedrijfsleven
draagt hiervan de schuld",
aldus Baldridge. „We zijn
verslagen met de technologie
die we zelf hebben uitgevon
den. Erger nog, we staan toe
dat dat iedere keer opnieuw
gebeurt".
Baldridges kritiek is waar
schijnlijk een weerspiegeling
van wat er in de Reagan-re
gering aan bezwaren tegen
de Amerikaanse industrie
leeft. De regering wil de ko
mende twee jaar een campag
ne op gang brengen onder
het motto: „Naar een meer
produktief Amerika".
Baldridge zei dat het enorme
handelstekort waarmee de
VS op dit ogenblik kampen,
het gevolg is van „het onver
mogen effectief te concurre
ren op de wereldmarkten".
Volgens de minister van han
del hebben de leiders van de
grote Amerikaans indus
trieën „op hun lauweren ge
rust" als gevolg waarvan bui
tenlandse bedrijven het heft
in handen hebben kunnen
nemen. Hij kritiseerde in het
bijzonder de staal-, auto- en
elektronische industrie.
„Op dit ogenblik produceren
we in Amerika geen radio's
meer, terwijl we dé markt
voor de kleurentelevisie op
een onvergeeflijke manier uit
handen hebben gegeven. En
dan te bedenken dat wij de
technologie hiervoor tot ont
wikkeling hebben gebracht".
Ook het Amerikaanse onder
wijs kreeg een veeg uit de
pan van de minister. Baldrid
ge zei dat op de scholen wel
wordt geleerd hoe er handel
gedreven moet worden, maar
niet hoe er effectief kan wor
den geproduceerd.
Een paar dagen eerder richt
te de onderminister van fi
nanciën zich tot het Ameri
kaanse zakenleven. Hij
noemde de aanpak van de
top van het Amerikaanse
bedrijfsleven „risicovrij, on
doelmatig en zonder verbeel
dingskracht".
Overigens hebben topmana
gers van het Amerikaanse
bedrijfsleven uitermate boos
en verongelijkt op de toe-
spraaken van beide functio
narissen gereageerd.
