Leidse Courant | 1986 | 13 november 1986 | pagina 13

-Geen bevolkingsonderzoek
omwonenden vuilverbranding

a

L - - w

$cidóe Sowumt

U houdt

STAD OMGEVING

oethlehemkerk weer broodhuis

ALLER
LEI(DS)

Postkoetsenrace afgesloten

Computer maakt narcotiseur niet overbodig

DONDERDAG 13 NOVEMBER 1986 PAGINA 13

ROEP RIJNLAND HOEFT
STEN NIETTE BETALEN

)EN Omroep Rijnland hoeft de kosten
gemaakt om Rijnland op de kabel te
niet te vergoeden. De Gemeenschap
je Regeling Antenne- en Energievoorzie-
- de gemeenten die de zendmast in
tgeest beheren - neemt het bedrag van
19.000 gulden voor eigen rekening,
ns het bestuur van de Regeling heeft
and geen geld om de gemaakte kosten te
|en Bovendien heeft de Regeling ook
I zenders als Sky Channel en Music Box
lei kosten gemaakt, die niet zijn doorbe-
id. Omroep Rijnland wordt overigens
jlleen ondergebracht in het Burchthuisje
de Nieuwe Rijn 20a, maar ook Kasteel
Poelgeest in Oegstgeest zal voortaan
jn gebruikt. In het kasteel zal de televi-
it van Omroep Rijnland worden gehuis-

Vergadering
over Breestraat
verplaatst

LEIDEN De vergade
ring van de raadscom
missie ruimtelijke orde
ning van vanavond is
verplaatst van het Gul
den Vlies naar de raad
zaal in de Stadhuis. De
gemeente heeft daartoe
besloten gezien de grote
belangstelling die wordt
verwacht. De vergade
ring begint om negen
uur. Aan de orde komen
de mogelijkheden die er
zijn om de verkeerssitua
tie in de Breestraat te
veranderen.

Bestemmingsplan Oost-
vlietpolder goedgekeurd

LEIDEN De ontsluitingsweg van de Europa-
weg naar het recreatiegebied de Vlietlanden
kan worden aangelegd. Gedeputeerde Staten
van Zuid-Holland (GS) hebben bezwaren die
zijn ingediend tégen het bestemmingsplan Oost-
vlietpolder, waar dat in is vastgelegd, van de
hand gewezen. Tegen de weg was bezwaar ge
maakt door een aantal agrariërs, die door de
aanleg van de weg land kwijtraken. Volgens
GS is de enige oplossing een weg naar de Euro-
paweg. Ontsluiting van het in de zomer druk
bevolkte recreatiegebied via een brug over de
Vliet naar Voorschoten, zoals de agrariërs voor
stellen, wordt door GS van de afgewezen. Dat
zou teveel verkeer in Voorschoten opleveren.
GS wijzen erop dat als de agrariërs de benodige
grond niet verkopen, er tot onteigening beslo
ten zal worden.

Computerprijs
voor Leidenaar

LEIDEN R. Maas uit
Leiden heeft de tweede
prijs gewonnen in een door
het computertijdschrift
Shift uitgeschreven softwa
re prijsvraag. De lezers van
het in de Benelux verschij
nende blad was gevraagd
een programma te schrijven
dat op scholen en in bedrij
ven gebruikt kan worden.
Maas kreeg zijn prijs gister
middag overhandigd bij de
firma Vlasveld Computers
in Leiden. Winnaar werd
A. van Eist uit het Belgi
sche Keerbergen. Derde
werd E. Baars uit Woerden.

Opbrengst woningen voor
renovatie kasteel Endegeest

LEIDEN De opbrengst van de verkoop
van dependance en woonhuizen bij het
psychiatrisch ziekenhuis Endegeest, moe
ten ten goede komen aan de restauratie
van kasteel Endegeest.

Volgens wethouder. Kuijers (volksgezond
heid) levert de verkoop van de panden
„in elk geval meer dan een miljoen gul
den" op. De woonhuizen worden nu ver
huurd. Kuijers zei gisteravond dat de be
woners niet hun huizen worden uitgezet.
„Er wordt geen druk op hen uitgeoefend.
De verkoopdatum is nog onzeker. Deze is
afhankelijk van de bereidheid van de
huurders om de panden te verlaten", al
dus de wethouder. Endegeest wil de pan
den afstoten, omdat de onderhoudskosten
van het ziekenhuisbudget afgaan.

LEIDEN Ec komt geen onderzoek
naar de gezondheid van mensen, die in
de omgeving van de vuilverbranding
aan de Floris Versterlaan wonen. Dat
deelde wethouder F. Kuijers (volksge
zondheid) gisteravond mee tijdens een
commissievergadering.

Zowel de PvdA als D66 hadden om een be
volkingsonderzoek gevraagd. C. de Boer
(PvdA) deed het voorstel omdat volgens haar
omwonenden klachten hebben over hun ge
zondheid. J. Hoekema (D66) zei dat hem ter

ore was gekomen dat veel mensen in de Me-
renwijk klachten hadden over hun keel, neus
en oren.

Volgens Kuijers levert alleen een zeer groot
schalig bevolkingsonderzoek resultaat op. „Je
kunt pas effecten meten als je heel grote
groepen mensen onderzoekt". Kuijers noem
de hierbij ook de noodzaak van een .juiste re
ferentiegroep", een vergelijkbare groep men
sen die niet bij de vuilverbranding woont,
maar wel wordt gecontroleerd. „Bovendien",
zo meende de wethouder, „moet het onder
zoek een aantal jaren duren, wil je een effect
op langere termijn kunnen meten". De wet

houder zag geen mogelijkheden om zo'n on
derzoek uit te voeren: „Aan zo'n onderzoek
zitten grote hobbels en bobbels".

Ook het voorstel van CDA-raadslid C.
Kramp om de werknemers van de vuilver
branding een maal per jaar te onderzoeken,
werd afgewezen. Volgens de wethouder is het
ziekteverzuim bij de vuilverbranding even
groot als bij de brandweer (ongeveer 4 pro
cent) en dat is volgens hem niet verontrus
tend.

De verouderde Leidse vuilverbrandingsin
stallatie zorgt voor stankoverlast voor de om

wonenden. Bijna alle fracties willen de vuil
verbranding „liever vandaag dan morgen"
sluiten. Maar dat is niet mogelijk, omdat het
afval nergens anders naar toe kan. Den Haag
(een gemeente die ook van een verouderde
installatie af moet) en Leiden onderzoeken of
er gezamenlijk een nieuwe, moderne vuilver
brandingsinstallatie in Zuid-Holland kan
worden gebouwd. Het is de bedoeling dat
over de eventuele bouw van een nieuwe vuil
verbranding begin volgend jaar een voorlopig
besluit wordt genomen. Een extern bureau
gaat de voor- en nadelen van alternatieven
op een rijtje zetten.

Unicef

De verkoop van de Unicef-
wenskaarten is dezer' dagen
weer van start gegaan. De
opbrengsten zijn bestemd
voor kinderen in nood. Uni
cef heeft dit jaar een tentoon
stelling ingericht in een van
de etalages van het waren
huis Vroom en Dreesman
aan de Maarsmansteeg (van 8
t/m 20 december). Bovendien
is er in de hal van de ABN-
bank aan de Breestraat een
stand ingericht (24-28 nov en
8-12 dec) waar de wenskaar
ten verkocht worden. Dit
laatste gebeurt ook bij een
aantal particulieren verkoop
adressen, bijvoorbeeld aan de
Lorentzkade 41 en Apollo-
laan 442.

Matilo

Klubhuis Matilo (Zaanstraat
126) houdt morgen een bingo.
De toegang is gratis, aanvang
20.00 uur.

Bridge

In het Dienstencentrum Ste
venshof aan de Top Naeff-
straat wordt elke vrijdag
vanaf twee uur een gebrid
ged. Deelname is gratis. Aan
melden kan telefonisch:
768711 of 761196.

Kleindieren

De Leidse Pluimvee en Ko
nijnensportvereniging houdt

dit weekeinde een clubten
toonstelling in de gymzaal
van het Stedelijk Gymnasi
um aan de Fruinlaan 15. De
leden van de vereniging to
nen hun jonge en oude die
ren, die wQrden gekeurd en
beoordeeld. De entreeprijs
bedraagt f2: kinderen tot 14
jaar hebben gratis toegang.
De tentoonstelling wordt za
terdag 15 november om 20.00
uur geopend door wethouder
D. Tesselaar. De toegangstij
den zijn zaterdag van 20 tot
22 uur en zondag van 10 tot
17 uur.

Hot House

Hot House houdt zaterdag in
De Waag een concert van
jazzquintet PB 5. De band
heeft een repertoire van
swingende hard-bop aange
vuld met eigentijdse verwor
venheden. De aanvang is
21.30 uur, toegang kost7,50.

An toniusclubh uis

In het Antoniusclubhuis
(Lange Mare 43) heeft op 15
november het openingsbal
van de Leidse Carnavalsver
eniging De Hutspotten
plaats. Om 23.11 uur wordt
hier de nieuwe prins-carna
val bekend gemaakt.

Jaap van Zweden

Jaap van Zweden en Anneke
de Vries treden zaterdag op
in de Leidse vestiging van
V&D op. Van 11.30 tot 12.30
zullen zij hun kunnen tonen.

Bingo

Speel tuin vereniging Zuider
kwartier houdt dinsdag 18
november een bingo. De toe
gang is gratis en de bingo be
gint om 20.00 uur in het club
huis aan de Anjelierstraat.

De Postkoetsenrace is gistermiddag definitief afgeslo
ten. In het Postkantoor aan de Schipholweg werden de
winnaars van de kleurplatenwedstrijd, die aan de race
tussen Leiden en Groningen was verbonden, gehuldigd.
In de leeftijdscategorie tot en met zes jaar kreeg Irene
v.d. Wijngaard (Leiden) de eerste prijs, tweede werd
Stefan Kuzee (Leiden) en derde Hilda de Tombe (Lei
den). De uitslag bij de jeugd tot en met 10 jaar: eerste
Rein Klinkenberg (Katwijk), tweede René v.d. Berg
(Voorhout) en derde Michel van Duyn (Leiden). De bal
lonnenwedstrijd werd gewonnen door Marvin Sloos (Lei
den), tweede werd Patrix Westerhoven (Leiden) en der
de Jurjen v.d. Molen (Leiden).

Nol

j Noc

Noteer als nieuwe abonnee ingaande.

Naam

Adm

Telefoon:(voor controle bezorging)

Deze ontvangt de krant de eerste twee weken gratis.
Daarna wordt het abonnement betaald per

0 maand automatisch betalen f 23,04
0 kwartaal acceptgiro f 68,93

Stuur als dank de kranteparaplo aan:

Naam:Vooi

Adres:

Postcode/plaats:

I Stuur deze bon ingevuld aan de Leidse Courant, Antwoordnummer
I 998, 2500 Vd Den Haag (postzegel betalen wij).

Iet deze fantastische, stevige kranteparaplu, die u van ons ca
deau krijgt wanneer u ons een nieuwe atx>nnee opgeeft.
De nieuwe abonnee wordt hartelijk verwelkomd: deze knjgt
de krant de eerste twee weken gratis.

-chitectenbureau Van Hoogevest draagt morgenmid-
g om 14.00 uur de Bethlehemkerk over aan de Stich-
ig Johan Maasbach Wereldzending. Daarna verricht
irgemeester C.H. Goekoop de officiële opening van de
renoveerde kerk aan de Lammermarkt, 's Avonds om
.30 uur wordt de inwijdingsdienst gehouden waarin
angelist Johan Maasbach voorgaat. In 1644 gingen de
uren van de kerk voor het eerst open. De tekst van de
wijding was toen hetzelfde als nu: „Ik was verheugd
en men mij zeide: laten wij naar het huis des Heren
an". Maar voor de rest is er veel veranderd. Een ver-
lal over de geschiedenis van de Leidse Bethlehem-
Kk.

[DEN Het kerkje
at wat onopvallend tus-
de gevelhuizen en
kels aan de Lammer-
kt. Maar er zijn weinig
';en waaraan een zo
illende geschiedenis is
bonden als aan deze
"frhlehemkerk. De afge-
2 en 75 jaar werden geen
kdiensten meer in het
■k vervallen gebouw
louden. De Stichting
lan Maasbach Wereld-
ding kocht de kerk in
9, een jaar geleden be-
i de opknapbeurt die
is voltooid. Uiterlijk is
kerk hetzelfde geble

ven, maar binnenin is
veel veranderd.

Op de begane grond zijn een
foyer, buffet, boekenshop en
kapel gekomen. Op de eerste
etage is de kerkzaal ingericht,
die plaats biedt aan 350 perso
nen. Op de zolder zijn vier ka
mers waar kinderdiensten
worden gehouden. „Een sfeer
volle Oudhollandse kerk",
noemt voorganger J. Zijlstra
het. De Johan Maasbach ge
meente in Leiden telt onge
veer 175 aanhangers. Sinds
1959 worden in Leiden samen
komsten gehouden in verschil
lende gebouwtjes, maar nu
heeft de gemeente dan de be
schikking over een echte kerk.
Voorganger Zijlstra is er blij

m'ee: „Een kerkgebouw is al
een getuigenis op zich zelf. Het
is de plaats waar de mensen
God kunnen ontmoeten".

De Bethlehemkerk werd van
af 1644 gebruikt door de Hoog
duitse gemeente. De Duitse
vluchtelingen die in de indus
triestad Leiden hun 'brood
kwamen verdienen, wilden
graag kerkdiensten in hun ei
gen taal bijwonen. De kerke-
raad van de Nederduits Gere
formeerde gemeente stond toe
dat een predikant diensten in
het Duits zou houden.

Na de Gouden zeventiende
eeuw, kwam de achttiende
eeuw. Van overvloed, rijkdom
en veel werkgelegenheid was
ook in Leiden geen sprake
meer. Het aantal Duitsers in
Leiden nam sterk af. De domi
nees stonden in de Hoogduitse
kerk bijna uitsluitend tegen
banken en stoelen te praten en
in 1736 werd besloten dat de
Duitse gereformeerden elders
ter kerke moesten gaan. Het
kerkgebouw werd ingericht
als school voor kinderen van
arme ouders. Dat duurde tot
1765. Vanaf die tijd werd turf
opgeslagen in het kerkgebouw.
In 1804 werd de kerk de Ar-
menkerk: Op 2 september
werd de eerste godsdienstoefe
ning gehouden, bedoeld voor

„die behoeftige ledematen, die
door gebrek aan kleederen
niet voegzaam in andere ker
ken kunnen verschijnen", zo
als blijkt uit de notulen.

Brood

De arme Leidenaren gingen
tot die tijd naar de kerk in het
Statencollege aan de Kaiser-
straat, die toen Broedertjes-
gracht heette. Het is de vraag
waar de kerkgangers meer
naar hongerden: naar het
Woord of naar het brood en de
soep die de Diaconie uitdeelde
aan hen die de gang naar de
kerk hadden gemaakt. Een be
ambte van de Diaconie hield
een presentatielijst bij en wie
zijn gezicht liet zien, kreeg ook
hemden, stro voor bedden en
turf. In 1893 kreeg de Armen-
kerk de naam Bethlehemkerk.
Bethlehem broodhuis, een
meer toepasselijke naam had
niet gevonden kunnen wor
den.

De kerk kreeg banken uit de
oude Engelse kerk en in 1856
werd gas aangelegd, dat kostte
toen 56 gulden. Het werd wat
behaaglijker in de kerk, maar
de atmosfeer was niet zo best.
In 1856 klaagden de predikan
ten over „onregelmatigheden"
tijdens de diensten. Het werd
zelfs zo erg dat in 1860 een po-

kerkzaal van de gerestaureerde Bethlehemkerk biedt plaats aan ongeveer 350 personen.

De gemeente besloot in 1858
dat de Commissie voor de Ar-
menkerk de eerstvolgende 25
jaar geen huur hoefde te beta
len, wel moest de beheerder
zelf voor het onderhoud zor
gen. Het leek een gul gebaar
van de gemeente, ware het
niet dat toen al melding werd
gemaakt van de slechte toe
stand waarin het gebouw ver
keerde. „De werkbazen wil
den", zo lezen we in het Leids
Jaarboekje van 1952, „het ge
bouw liever slopen dan op
knappen". Gesloopt werd het
gebouw niet, maar dat het er
wel heel slecht aan toe was,
blijkt ook uit het schrijven van
het college dat de directeur
van de gemeentewerken in
1899 ontving: Het gebouw
bleek in zo'n bouwvallige toe
stand te verkeren dat het met
het oog op de veiligheid onge
schikt was voor godsdienstoe
feningen. De deuren van de
kerk werden gesloten en de
dienstên voor de armen wer
den verplaatst naar de Mare-
kerk. De herstelkosten van de
Bethlehemkerk werden ge
raamd op 1200 gulden, maar
de gemeente voelde er weinig
voor om dat te betalen. Op 4
februari 1899 deelde de com
missie de gemeenteraad mee
dat zij het gebouw wilde ko
pen voor 4000 gulden, de Ne
derlandse Hervormde Diaco
nie zou dan zelf de restauratie
betalen. Alzo geschiedde; de
opknapbeurt kostte uiteinde
lijk ruim 2000 gulden.

1,3 miljoen

De tijden veranderden en aan
het begin van de twintigste
eeuw besefte de hervormde di
aconie, dat het niet goed was
dat de armen niet met de rij
ken mochten kerken. De Ar-
menkerk werd opgeheven en
in 1918 kocht de gemeente de
kerk terug voor 5500 gulden.
Het gebouw werd gebruikt als
opslagplaats tot de Stichting
Johan Maasbach Wereldzen
ding de kerk in 1979 voor een
gulden kocht van de gemeen
te.

Voorwaarde hierbij was dat de
Stichting de kerk zou restau
reren. Er ging zes jaar over
een, voordat het gebouw werd
opgeknapt. De totale kosten
voor de restauratie bedroegen
ruim 1,3 miljoen gulden. En
dat konden Johan Maasbach
en zijn volgelingen niet op
hoesten. Maasbach klopte aan
bij het Rijk, en de overheid be
sloot eind 1984 zeven ton voor
de restauratie te reserveren.
De gemeente Leiden droeg
een kwart miljoeft bij in de
kosten.

JANET VAN DIJK

inkeldief aangehouden

IDEN Een 29-jarige Leide-
ir die gistermiddag een antiek
iden horloge trachtte te stelen
een juwelierszaak aan de
«straat, is door de politie kor-
tijd later in de winkelstraat
^gehouden. Op het moment
lg* I de man het horloge ont-
«mdde, ging het alarm in de
lui nkel af. De man bleek ook in
bezit van een bril die hij in
winkel aan het Vijf Meiplein
JCW gestolen en een boek dat hij
nder te betalen uit een boe-
nzaak in de Breestraat had
«genomen.

LEIDEN Het is goed mo
gelijk dat over pakweg twin
tig jaar op elke operatieka
mer een kleine computer
staat, waarmee verdovings-
stoffen worden toegediend.
„Het concept is prima, nu
moet er alleen nog een fabri
kant worden gevonden die
het in een werkbare vorm
verpakt. Want de computer
waar we nu mee werken,
viiTden de meeste anaesthe-

sisten te groot", aldus M. Au-
sems, die gistermiddag tot
doctor in de geneeskunde
promoveerde aan de Leidse
Universiteit.

Hij deed onderzoek naar het
verschil tussen hand- en com
putergestuurde anaesthesie.
Volgens hem levert het ge
bruik van de computer betere
restultaten op: de verdoving
kan beter onder controle wor

den gehouden, er zijn minder
stoffen nodig, de patiënt wordt
eerder wakker, en het mo
ment van ontwaken is beter te
voorspellen. Ausems verwacht
niet dat de narcotiseur uit de
operatiekamer verdwijnt: „De
anaesthesist moet gegevens
over de patiënt en de operatie
in de computer stoppen".

Volgens Ausems is van de
nieuwe ontwikkeling het

meeste profijt te verwachten
bij operaties die lang duren en
bij patiënten die al een slechte
gezondheid hebben. „Voor hen
is het vooral van belang dat de
bloeddruk en polsslag constant
goed is. Bij korte operaties is
een overdosis van een bepaal
de stof minder erg dan bij lan
ge operaties, omdat het in dat
laatste geval ook langer duurt
voordat je die overdosis kwijt
bent".

Universiteit
steeds meer
bedrijfsgericht

LEIDEN Het klimaat
voor samenwerking tus
sen bedrijfsleven en uni
versiteit is zeer gunstig.
De schroom die in de we
tenschappelijke wereld
bestond voor contacten
met de commercie, neemt
af.

Dat zei prof. G. Tammeling,
decaan van de Leidse facul
teit geneeskunde, gistermid
dag op een persconferentie
ter gelegenheid van de be
drijvendag die de universi
teit Leiden op donderdag 20
november organiseert. Deze
bedrijvendag staat in het te
ken van de medische techno
logie.

Volgens Tammeling zijn de
kwalitatief hoogstaande
onderzoeksprojecten op de
Leidse medische faculteit de
laatste tien jaar belangrijk in
aantal toegenomen. Dit aan
tal bedroeg vorig jaar 84, bij
na twee maal zo veel als tien
jaar geleden. Ook het aantal
proefschriften en publicaties
is opmerkelijk gestegen.
Hoewel de rijksoverheid de
grootste financier is van de
medische faculteit blijkt ook
de steun van het bedrijsleven
en maatschappelijke organi
saties onontbeerlijk. Zij stel
den op een totale begroting
van circa 116 miljoen gulden
vorig jaar bijna 33 miljoen
gulden beschikbaar.

Volgens Tammeling is de
Leidse medische faculteit
voor het bedrijfsleven een
aantrekkelijke partner van
wege het grote scala aan con
tacten dat is opgebouwd. Het
feit dat de meeste instituten
op loopafstand van elkaar
liggen bevordert weten
schappelijke uitwisseling en
komt het onderzoek ten goe
de.-